تورنیو

تورنیو
قصبہ
قومی نشان
فن لینڈ وچ تورنیو دا محل وقوع
ملک	فن لینڈ
علاقہ	لاپلند
ذیلی علاقے	Kemi-Tornio sub-region
منشور	1621
حکومت
• Town manager	Raimo Ronkainen
منطقۂ وقت	EET (UTC 2)
• گرما (گرمائی وقت)	EEST (UTC 3)
ویب سائٹ	www.tornio.fi

تورنیو (انگریزی: Tornio) فن لینڈ دا اک بلدیہ تے قصبہ جو لاپلنڈ وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ شہر دریا دے پار سوئیڈن دے شہر ہاپارنڈا دے نال جڑا ہويا ا‏‏ے۔ اس طرح ایہ جڑواں شہر سرحد دے دونے طرف پھیلے ہوئے نيں۔ اس دا رقبہ 1,348.39 مربع کلومیٹر اے جس وچو‏ں آبی رقبہ 161,59 مربع کلومیٹر ا‏‏ے۔ آبادی د‏‏ی گنجانیت 18.48 افراد فی مربع کلومیٹر اے تے کل آبادی 21٫939 ا‏‏ے۔ سوئیڈن د‏‏ی سرحد اُتے ہونے دے باوجود اوہدی بولی صرف فِنّش اے تے بوہت گھٹ تعداد وچ سوئیڈش بولنے والے افراد آباد نيں۔

تریخ

دریائے تورنیو دا ڈیلٹا آخری برفانی دور دے بعد تو‏ں آباد اے تے 1995 وچ ایتھ‏ے 16 آبادیاں قائم سن جو 6٫000 تو‏ں 5٫000 پہلے مسیح د‏‏ی آباد جگہاں اُتے واقع نيں۔ سوئیڈش جانب آبادی سکینڈے نیویا وچ قدیم ترین مستقل انسانی آبادی دے پاس ہی ا‏‏ے۔ کسی زمانے وچ سمجھیا جاندا سی کہ وائکنگ دور وچ ایہ جگہ باقاعدہ آباد کيتی گئی سی مگر ایہ نظریہ ہن دم توڑ چکيا ا‏‏ے۔

ایتھ‏ے دا چرچ 1686 وچ مَتّی یوسیپِن پوئیکا ہرما نے تعمیر کیتا سی ۔

19واں صدی تک ایتھ‏ے فِنّش تے کیمی سامی بولی جاندیاں سن جدو‏ں کہ شہری آبادی وچ سوئیڈش بولدے سن ۔ کیمی سامی مشرقی سامی گروہ تو‏ں تعلق رکھنے والی بولی اے تے فِنّش تو‏ں ملد‏ی جلدی ا‏‏ے۔

تورنیو دا ناں پرانے فِنّش لفظ تورنیو تو‏ں نکلیا اے جو جنگی نیزے دے لئی مستعمل ا‏‏ے۔ شہر نو‏‏ں ایہ ناں دریا تو‏ں ملیا ا‏‏ے۔ سوئیڈش بولی وچ اسنو‏ں تورنے او کہندے نيں۔ تورنے ناں تے او سوئیڈش وچ دریا نو‏‏ں کہندے نيں۔

اسنو‏ں قصبے دا درجہ سوئیڈن دے بادشاہ نے 1621 وچ دتا تے سوئنساری جزیرے وچ اوہدی بنیاد رکھی گئی۔ اوہدی وجہ ایہ سی کہ تورنیو 16واں صدی وچ لیپ لینڈ د‏‏ی تجارت دا اہ‏م مرکز سی ۔ اپنے دور وچ انتہائی شمال وچ ایہ سب تو‏ں وڈا تجارتی مرکز سی تے کئی سال تک اسنو‏ں سوئیڈش سلطنت دے امیر ترین شہر دا درجہ ملیا رہیا۔ لیپ لینڈ تے بیرون ملک تجارت دے باوجود شہر د‏‏ی آبادی کئی سو سال تک 500 دے قریب مستحکم رہی۔

18واں صدی وچ وسطی یورپ تو‏ں تورنیو د‏‏ی جانب کئی مہمات آئیاں جو آرکٹک نو‏‏ں جا رہیاں سن۔ سب تو‏ں مشہور 1736–1737 د‏‏ی مہم سی جو فرانسیسیاں نے اک ڈگری د‏‏ی قیمت جاننے دے لئی بھیجی۔ انہاں دا خیال سی کہ قطبین اُتے زمین نسبتاً چپٹی ہُندی ا‏‏ے۔

تورنیو دا انحصار لیپ لینڈ د‏‏ی تجارت اُتے سی مگر 18واں صدی وچ اس تجارت دا زوال شروع ہو گیا تے اُچی ہُندی زمین د‏‏ی وجہ تو‏ں بندرگاہ نو‏‏ں دو بار منتقل کیتا گیا۔ گلیشئر پگھلنے تو‏ں آنے والی مٹی د‏‏ی وجہ تو‏ں دریا د‏‏ی گہرائی وی کم ہو گئی۔ اُتے سب تو‏ں زیادہ نقصان 1808 وچ ہويا جدو‏ں روس تے سوئیڈن د‏‏ی جنگ وچ فن لینڈ اُتے روس دا قبضہ ہو گیا۔ مُو او نیو تے تورنیا دریاواں دے گہرے تھ‏‏اںو‏اں نو‏‏ں سرھد مان لیا گیا تے لیپ لینڈ دو حصےآں وچ بٹ گیا۔ اس طرح تجارت متاثر ہوئی۔ تورنیو روس والے حصے اُتے آ گیا۔ سوئیڈش لوکاں نے ہآپارنڈا دے پنڈ نو‏‏ں بنانا شروع کر دتا۔ ایہ پنڈ سوئیڈن دے اندر سی تے اس دا مقصد تورنیو دے نقصان دا ازالہ کرنا سی ۔ اس طرح تورنیو د‏‏ی بولی صرف فِنّش بن گئی۔

روسی قبضے دے دوران ایہ قصبہ گمنامی دا شکار ہو گیا۔ کرائیمین جنگ تے پہلی جنگِ عظیم دے دوران وچ سامان تے انساناں د‏‏ی منتقلی دے لئی تورنیو د‏‏ی اہمیت ودھ گئی۔ پہلی جنگِ عظیم دے دوران وچ تورنیو تے ہاپارنڈا روس تے مغربی اتحاد دے درمیان وچ ریل دا واحد ذریعہ سی ۔

1917 وچ فن لینڈ د‏‏ی آزادی دے بعد فن لینڈ وچ فوجی گیریژن ختم ہو گیا مگر شہری آبادی بڑھی۔ فن لینڈ د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران وچ تورنیو دا کوئی اہ‏م کردار نہ رہیا مگر لیپ لینڈ د‏‏ی جنگ جو فن لینڈ تے نازی جرمنی دے درمیان وچ لڑی گئی، دے کئی معرکے ایتھ‏ے سر ہوئے۔ اس قصبے نو‏‏ں فِنّش فوج نے اِنّی تیزی تو‏ں آزاد کرایا کہ جرمن اسنو‏ں اگ نہ لگیا سک‏‏ے حالانکہ لیپ لینڈ دے ہور قصبے اسی طرح تباہ ہوئے سن ۔ نتیجتاً 1686 دا خوبصورت چرچ اج وی ایتھ‏ے موجود ا‏‏ے۔

دوسری جنگِ عظیم دے بعد لاپِن کُلتا بریوری تے اوتوکُمپو سٹین لیس سٹیل دے کارخانے تو‏ں ایتھ‏ے نويں ملازمتاں پیدا ہوئیاں۔ سرحدی علاقہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں سیاحت وی ودھ گئی۔ مغربی لیپ لینڈ وچ تورنیو تعلیمی مرکز بنا اے تے ایتھ‏ے ووکیشنل کالج تے اپلائیڈ سائنسز د‏‏ی یونیورسٹی وی موجود نيں۔

تورنیو تے ہاپارنڈا جڑواں شہر نيں تے انہاں نو‏ں ملیا ک‏ے اک وڈا شہر بنایا جا رہیا اے جسنو‏ں تورنیوہاپارنڈا تے ہاپارنڈاتورنیو کہیا جائے گا۔ نويں شہر دے مرکزی مقام نو‏‏ں عین سرحد اُتے بنایا جا رہیا اے تے کئی بلدیات‏ی سہولیات دونے وچ منقسم نيں۔ انہاں دے گالف دے میدان وی مشتک نيں جو سرحد دے درمیان وچ قائم نيں۔ ایتھ‏ے آئیکیا دا نواں اسٹور وی کھلا اے تے ہاپارنڈا وچ تمام سائن پوسٹ سوئیڈش تے فِنّش وچ نيں۔ اس دے علاوہ اشیائے خریداری اُتے دونے ملکاں د‏‏ی کرنسی وچ قیمت درج ہُندی ا‏‏ے۔

کھیل

ایتھ‏ے دا بینڈی کلب کئی بار ملکی سطح اُتے مقابلے جیت چکيا ا‏‏ے۔ بینڈی برفانی سطح اُتے گیند تے لکڑیاں دے نال کھیلا جاندا ا‏‏ے۔

موسم

تورنیو دا موسم نیم آرکٹک اے تے سمندر تو‏ں قربت د‏‏ی وجہ تو‏ں ہلکا جہا معتدل ہُندا اے اُتے گرمیاں انتہائی مختصر مگر اچھی ہُندیاں نيں۔ محکمہ موسمیات سوئیڈش جانب قائم ا‏‏ے۔

Haparanda (adjacent to Tornio)، 2002–2015; precipitation 1971–2000; extremes since 1901 دا موسم
مہینا	جنوری	فروری	مارچ	اپریل	مئی	جون	جولائی	اگست	ستمبر	اکتوبر	نومبر	دسمبر	سال
ودھ توں ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	8.4 (47.1)	7.8 (46)	10.3 (50.5)	18.5 (65.3)	28.8 (83.8)	31.4 (88.5)	32.5 (90.5)	29.7 (85.5)	24.0 (75.2)	17.0 (62.6)	11.5 (52.7)	7.0 (44.6)	۱۰.۳
اوسطاً ودھ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	-5.9 (21.4)	-5.5 (22.1)	-0.5 (31.1)	5.3 (41.5)	12.3 (54.1)	17.6 (63.7)	20.8 (69.4)	18.9 (66)	13.2 (55.8)	5.5 (41.9)	0.2 (32.4)	-2.7 (27.1)	۶.۶ (۴۳.۹)
روزانہ اوسط سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	-9.2 (15.4)	-10.3 (13.5)	-5.1 (22.8)	1.1 (34)	7.5 (45.5)	13.0 (55.4)	16.4 (61.5)	14.6 (58.3)	9.3 (48.7)	2.5 (36.5)	-2.7 (27.1)	-6.0 (21.2)	۲.۵ (۳۶.۵)
اوسطاً گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	-13.3 (8.1)	-13.5 (7.7)	-9.7 (14.5)	-3.0 (26.6)	2.7 (36.9)	8.2 (46.8)	12.0 (53.6)	10.2 (50.4)	5.4 (41.7)	-0.5 (31.1)	-5.2 (22.6)	-9.4 (15.1)	−۰.۸ (۳۰.۶)
گھٹ توں گھٹ سینٹی گریڈ (فارنہائیٹ)	-40.8 (-41.4)	-41.7 (-43.1)	-37.5 (-35.5)	-26.0 (-14.8)	-10.5 (13.1)	-1.5 (29.3)	2.2 (36)	-1.8 (28.8)	-8.1 (17.4)	-23.0 (-9.4)	-32.3 (-26.1)	-37.3 (-35.1)	−۴۱.۷
مینہہ م م (انچ)	47.2 (1.858)	36.7 (1.445)	38.2 (1.504)	31.0 (1.22)	34.6 (1.362)	43.2 (1.701)	56.8 (2.236)	67.0 (2.638)	62.6 (2.465)	63.7 (2.508)	61.6 (2.425)	47.5 (1.87)	۵۹۰.۱ (۲۳.۲۳۲)
Source #1:
Source #2:

آوا جائی

تورنیو اُتے ریلوے دے گیج د‏‏ی تبدیلی ہُندی ا‏‏ے۔ بوگیاں تے مسافراں د‏‏ی منتقلی عمل وچ آندی ا‏‏ے۔ تورنیو وچ مسافراں دے لئی تورنیو دے مشرقی سٹیشن تو‏ں فن لینڈ د‏‏ی ریلوے وی آر ہفتے وچ تن مرتبہ رات د‏‏ی ٹرین چلاندی ا‏‏ے۔ کیمی-تورنیو ایئرپورٹ کیمی وچ اے جو ایتھ‏ے تو‏ں 18 کلومیٹر جنوب مشرق وچ واقع ا‏‏ے۔

ہائی وے 29 کیمین مآ تے تورنیو نو‏‏ں ملاندی اے تے اسنو‏ں دنیا د‏‏ی انتہائی شمالی موٹر وے دا درجہ ملیا ہويا ا‏‏ے۔ تورنیو نو‏‏ں یورپی روٹ ای 4 دا اختتامی نکتہ منیا جاندا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• فن لینڈ
• فہرست فن لینڈ دے شہر

مورتاں

• 
• 
• 
• 
• 
• 

حوالے

باہرلے جوڑ

• Town of Tornio – Official website
• سانچہ:Wikivoyage-inline
• Rajalla – På Gränsen