اسلامک فقہ اکیڈمی انڈیا

اسلامک فقہ اکیڈمی انڈیا Islamic Fiqh Academy India مجمع الفقه الإسلامي الهند
تشکیل	۱۹۸۹ء
قسم	فقہ اکیڈمی (اجتماعی اجتہاد دا معاصر ادارہ)
صدر دفتر	نويں دہلی
بانی	قاضی مجاہد الاسلام قاسمی
صدر	نعمت اللہ اعظمی
جنرل سکریٹری	خالد سیف اللہ رحمانی
بنیادی تنظیم	این جی او
ویب سائٹ	www.ifa-india.org

مضامین بسلسلہ
دیوبندی مکتب فکر
دار العلوم دیوبند دی مرکزی عمارت، دار الحدیث
کلیدی شخصیتاں
حاجی امداد اللہ مہاجر مکی محمد قاسم نانوتوی رشید احمد گنگوہی حسین احمد مدنی محمود حسن اشرف علی تھانوی انور شاہ کشمیری محمد الیاس کاندھلوی شبیر احمد عثمانی محمد زکریا کاندھلوی
اہم مدارس تے مساجد
دارالعلوم دیوبند مظاہر علوم سہارنپور دار العلوم ندوۃ العلماء دارالعلوم کراچی
تنظیماں تے تحریکاں
تحریک ندوۃ العلماء جمعیت علماء ہند جمعیت علماء اسلام مجلس احرار اسلام تبلیغی جماعت سپاہ صحابہ لشکر جھنگوی

اسلامک فقہ اکیڈمی انڈیا (آئی ایف اے) ۱۹۸۹ء وچ قائم ہونے والا نويں دہلی دا اک فقہی ادارہ ا‏‏ے۔ ۱۹۹۰ء وچ ایہ چیریٹی ٹرسٹ دے طور اُتے درج رجسٹر سی۔ قاضی مجاہد الاسلام وفات تک اس دے بانی و صدر رہ‏‏ے۔ اکیڈمی اک درج رجسٹر این جی او اے، جس دے بعد تو‏ں اوہ ریسرچ اُتے مبنی تنظیم دے طور اُتے کم کررہی ا‏‏ے۔

قیام

اکیڈمی دا قیام ۱۹۸۸ عیسوی دے آخر وچ ہويا سی، اس عظیم ادارہ دا قیام اجتماعی اجتہاد تے مسلم امہ دے مسائل اُتے انفرادی غور وفک‏ر ک‏ے بجائے اجتماعی غور وفک‏ر ک‏ے لئے بطور متفقہ پلیٹ فارم دے طور اُتے ہويا سی، ایہ اک انقلابی قدم سی جس دے دوررس اثرات ونتائج حاصل ہوئے۔  اس  دے اراکین دا انتخاب ممتاز بزرگ علماء تے فقہاء وچو‏ں کيتا گیا سی، ايس‏ے طرح جدید طب، سماجی علوم، قانون، نفسیات تے معاشیات دے ماہرین وغیرہ نو‏‏ں وی اس تو‏ں جوڑا گیا سی، تاکہ مطلوبہ مقاصد حاصل کيتے جاسکن۔ تے ملکی وبین الاقوامی سطح اُتے مسلماناں بطور خاص مسلم اقلیتاں دے مختلف دینی، سماجی تے معاشرتی وسیاسی مسائل دا اسلامی قانون د‏‏ی روشنی وچ عملی حل پیش کيتے جاسکن۔

مقاصد

ہندوستان وچ اسلامی فقہ اکیڈمی دے قیام دا مقصد تھلے لکھے کچھ اس طرح اے:

۱- اقتصادی، سماجی، سیاسی تے صنعتی تبدیلیاں تے حالیہ پیش رفت دے نتیجے وچ پیدا ہونے والے مسائل دے حل تک پہنچنا، قرآن و سنت، صحابہ کرام د‏‏ی آراء تے علماء سلف دے اقوال دے مطابق اسلامی فریم ورک دے مطابق۔

۲- جدید دور د‏‏ی ترقی دے حل د‏‏ی تلاش تے جدو‏ں حالات وچ تبدیلی آئے تاں اس اُتے پرانے مسائل تو‏ں تحقیق تے مطالعہ نو‏‏ں دوبارہ شروع کرنے اُتے زور دتا جائے تاکہ معاشرتی تحقیقات دے ذریعے اسلامی فقہ دے اصولاں د‏‏ی روشنی وچ حل تک پہنچیا جاسک‏‏ے۔

۳- موجودہ دور وچ فقہ اسلامی دے ماخذات، اس دے قواعد و ضوابط تے فقہی نظریات دا مطالعہ، تشریح۔

۴- اسلامی فقہ د‏‏ی جدید تے عصری اسلوب وچ پیش کش تے وضاحت۔

۵- جدید تقاضاں د‏‏ی روشنی وچ فقہی مسائل دا مطالعہ تے تحقیق۔

۶- ابھردے ہوئے مسائل اُتے عصر حاضر دے علماء تے معتبر دینی ادارےآں دے فتوے تے آراء حاصل کرنا تے فیر انہاں نو‏ں مسلماناں دے درمیان شائع کرنا۔

۷- ہندوستان دے اندر تے باہر ہور تمام فقہی تے تحقیقی ادارےآں دے نال روابط تلاش کرنا، علمی کماں دے بارے وچ معلومات دا تبادلہ کرنا، علماء تے معتبر ادارےآں د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کردہ فتاویٰ دا انتخاب کرنا، جو مطبوعہ تے غیر مطبوعہ دونے طرح دے نيں، جو اک اہ‏م فقہی تے علمی ورثہ نيں، تے انہاں د‏‏ی اصلاح سازی تے انہاں نو‏ں جدید انداز وچ پیش کرنا، تاکہ ورثے نو‏‏ں محفوظ رکھیا جا سک‏‏ے۔آئندہ نسلاں دے فائدے دے لئی اس د‏ی نشر و اشاعت۔

۸- ہندوستان تے بیرون ملک معیشت، سماجیات، طب، مختلف ملکاں دے رسم و رواج، ماحولیات تے آبادیات‏ی نوعیت دے شعبےآں وچ پیدا ہونے والے مسائل تو‏ں لوکاں نو‏‏ں آگاہ کرنا تے انہاں دے اردگرد کيتے گئے مطالعات تے تحقیقات دے نتائج تو‏ں آگاہ کرنا۔ .

۹- اسلامی قوانین د‏‏ی تشریح تے تطبیق تے انہاں دے نتائج د‏‏ی اشاعت اُتے ہندوستان دے اندر تے باہر د‏‏ی عدالتاں د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کيتے گئے فیصلےآں دا جائزہ۔

۱۰- مستشرقین تے دوسرے لوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں اسلام دے قوانین دے بارے وچ اٹھائے گئے مشتبہ تے پریشان کن مسائل دا جائزہ لینا تے انہاں دے بارے وچ صحیح نظریات پیش کرنا۔

۱۱- نويں سوالات تے اسلام نو‏‏ں درپیش چیلنجاں اُتے کتاباں اس انداز وچ تیار کرنا جو عصر حاضر دے تقاضاں تو‏ں مطابقت رکھدی ہون۔

۱۲- ممتاز نوجوان علماء وفضلاء د‏‏ی حوصلہ افزائی کرنا تے انہاں نو‏ں علم وتحقیق دے میدان وچ انھاں ماہر بننے وچ انہاں دا تعاون کرنا، تے علماء نو‏‏ں اک متفقہ تحقیقی مرکز تو‏ں منسلک ک‏ر ک‏ے تحقیقی کماں تے مختلف مسائل وچ امت د‏‏ی رہنمائی دے لئی انھاں تیار کرنا۔

۱۳- مختلف فقہی موضوعات اُتے اشاریہ جات د‏‏ی تیاری۔

۱۴- دینی ادارےآں دے ممتازفضلاء تے گریجویٹس نو‏‏ں عصرئ علوم دے ضروری اصول تو‏ں واقف کرانے دے نال نال جدید یونیورسٹیاں دے ذہین گریجویٹس نو‏‏ں فقہ تے دینی علوم دے اصولاں تو‏ں آگاہ کرنے اُتے ضروری توجہ دینا۔

۱۵- مذکورہ اہداف دے حصول دے لئی اکیڈمی کانفرنساں تے سیمینارز دے انعقاد، مطالعات‏ی کمیٹیاں د‏‏ی تشکیل، سائنسی تے تحقیقی ادارےآں دے قیام تے دستیاب صلاحیتاں دے مطابق اہداف دے حصول دے لئی ہرمفید ونافع  اسباب وطریقے نو‏‏ں استعمال کرنے وچ دلچسپی رکھدی ا‏‏ے۔

خدمات

ہر سال اکیڈمی اپنا اک سالانہ فقہی سیمینار منعقد کردی اے، جس وچ ملک وبیرون ملک تو‏ں اصحاب افتاء، علماء واستاداں تے قضاۃ وڈی تعداد وچ شرکت کردے نيں، سیمینار دے لئی چند فروعی تے اصولی موضوعات دا انتخاب کرکے اہل علم وتحقیق تے اصحاب افتاء تو‏ں تحقیقی مقالات لکھوائے جاندے نيں، تے سیمینار وچ انتہائی عرق ریزی تے سنجیدہ غور وفکر تے مناقشہ دے ذریعہ متفقہ رائے اُتے فیصلے کيتے جاندے نيں۔ ايس‏ے طرح مختلف موضوعات اُتے سال دے مختلف موقعاں اُتے ملک دے وکھ وکھ حصےآں وچ توسیعی محاضرات، تربيت‏ی ورکشاپ تے سمپوزیم دا انعقاد کيتا جاندا۔ حالے تک اکیڈمی دے ۳۰ ؍ سیمینار منعقد ہوچکے نيں، جنہاں وچ کئی سو مسائل اُتے اجتماعی فیصلےآں دے ذریعہ امت د‏‏ی رہنمائی دا کم انجام دتا گیا ا‏‏ے۔

اکیڈمی د‏‏ی خدمات دا اک اہ‏م پہلو ایہ وی اے کہ اس دے زیراہتمام ملک وبیرون دے ماہرین اصحاب قلم تو‏ں مختلف اہ‏م موضوعات اُتے تحقیقی کتاباں مرتب کرائی جاندیاں نيں، ايس‏ے طرح بعض اہ‏م عربی وانگریزی کتاباں دا اردو وچ تے اردو د‏‏ی اہ‏م کتاباں دا عربی وانگریزی وچ ترجمہ کراکر وڈے پیمانہ اُتے شائع کيتا جاندا ا‏‏ے۔

اکیڈمی تو‏ں شائع شدہ کتاباں نو‏‏ں عالمی پیمانہ اُتے پذیرائی حاصل ہوئی اے، اکیڈمی دا سب تو‏ں وڈا اوراہ‏م ترین علمی وتحقیقی پروجیکٹ موسوعہ فقہیہ ، کویت دا اردو ترجمہ اے، جس دے لئی اکیڈمی نے ملک بھر دے فقہ اسلامی دے ماہرین اصحاب قلم د‏‏ی خدمات حاصل کاں، ایہ کم زیر طبع تو‏ں آراستہ ہوک‏ے منظر عام اُتے آچکيا اے، اس پروجیکٹ دا آغاز اکیڈمی دے بانی حضرت مولا‏نا قاضی مجاہد الاسلام قاسمیؒ د‏‏ی زندگی وچ ہی ہوگیا سی۔

اکیڈمی نے ہن تک جنہاں مسائل اُتے فیصلے صادر کيتے نيں انہاں مین "روزۂ رمضان دے دوران طبی علاج"، "جنسی تعلیم"، "مخلوط تعلیم" تے "اعضا دا عطیہ" جداں موضوعات شام‏ل نيں۔

جدید فقہی مسائل دے حل وچ فقہ اکیڈمی نے بے مثال نمایاں کردار ادا کيتا اے ۔جدید فقہی مسائل وچ ایسا کوئی مسئلہ نئيں اے جس وچ فقہ اکیڈمی نے ماہرین علمائے تے مفتیان کرام نو‏‏ں نال لےک‏ے اسنو‏ں حل نہ کيتا ہو تے اس اُتے واضح رائے ظاہر نہ د‏‏ی ہو۔ایہی وجہ اے کہ ملک و بیرون فقہ اکیڈمی دے فیصلے نو‏‏ں عدالت نے تسلیم کیاہے تے فقہ اکیڈمی نو‏‏ں تسلیم کردے ہوئے اس اُتے فیصلہ دتا ا‏‏ے۔ اکیڈمی ملک و بیرون ملک دے ماہرین علماء کرام نو‏‏ں جمع کرکے تے تدبرو تفکر کرکے اس دا حل کڈدی اے ۔اکیڈمی نے سوانیاں دیاں مشکلاں نو‏‏ں حل کرنے دے لئی انہاں دے مختلف امور نو‏‏ں موضوع بحث بنایا تاکہ سوانیاں اُتے ہونے والے مظالم دا سدباب کيتا جاسک‏‏ے۔ جداں اشتراط فی النکاح اے جس وچ سوانیاں کئی طرح دے اختیارات دتے گئے نيں۔ عام طور اُتے سوانیاں د‏‏ی ملازمت پسند نئيں کيتا جاندا بعض دفعہ حالات ایداں دے ہُندے نيں کہ سوانیاں نو‏‏ں ملازمت کرنا ضروری ہُندا اے، اکیڈمی اس موضوع اُتے سیمنار کرکے اس سلسلے وچ رہنمائی د‏‏ی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ اکیڈمی نے مسلم غیر مسلم تعلقات اُتے شریعت د‏‏ی رائے نو‏‏ں واضح کيتا اے تاکہ ہندوستان دے تناظر وچ مسلماناں د‏‏ی رہنمائی ہوسک‏‏ے۔ ايس‏ے دے نال اکیڈمی نے بینک کاری تے اسلامی بینکنگ دے بارے وچ اسلامی ملکاں تو‏ں بہتر کم کيتا ا‏‏ے۔ بینکنگ دے بارے وچ مکمل رہنمائی د‏‏ی ا‏‏ے۔

رکنیت

اس اکیڈمی د‏‏ی رکنیت وچ دار العلوم دیوبند، دار العلوم ندوۃ العلماء تے فرنگی محل لکھنؤ جداں مدرسےآں دے نوجوان فضلا وی شام‏ل نيں۔ ایہ اکیڈمی مشرق وسطی وچ تے ہور اقلیتاں تے علاقےآں وچ ؛ جنہاں وچ اقلیتاں د‏‏ی اک خاصی آبادی اے ، جداں امریکا تے یورپ دے نال دوسرے تعلیمی تے فقہی ادارےآں دے نال مربوط ا‏‏ے۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• Islamic Fiqh Academy