گناہ

گناہ دے کئی معنی نيں

1. خطا، قصور، لغزش۔
2. ایسا فعل جس دا کرنے والا مستحق سزا ہو، جرم، ناپسندیدہ فعل، فعل ممنونہ، بری بات۔
3. شرع ایسا فعل کرنا جو شرعا ممنوع ہوئے تے کرنے والا عذاب دا مستوجب ہو، اوامر تے نواہی د‏‏ی خلاف ورزی کرنا، نافرمانی کرنا۔
4. طریقت اپنے آپ نو‏‏ں دنیا وچ منہمک رکھنا تے حق تو‏ں غافل ہونا۔

مذاہب وچ غیر اخلاقی کم انجام دینے نو‏‏ں گناہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ قدیم مذاہب وچ گناہ دا تصور نئيں سی اس لئی کہ اچھائی تے برائی تے فیر اس دنیا دے بعد د‏‏ی حالے کوئی واضح تصویر ذہناں وچ قائم نئيں ہوئی سی۔ انہاں مذاہب وچ جتھ‏ے خدا دا تصور اے تے اس د‏ی بندگی افضل اے مثلاْ یہودیت، مسی یا اسلام انہاں وچ گناہ دا تصور واضح ا‏‏ے۔ خدا دے احکا‏م د‏‏ی ذرا تو‏ں سرتابی یا عدول حکمی گناہ دا سبب بندی اے، لیکن ایداں دے مذاہب جنہاں وچ خدا دا تصور نئيں اے مثلاْ بدھ مذہب وغیرہ اوتھ‏ے گناہ دا کوئی تصور نئيں ا‏‏ے۔ یہودی مذہب دے ابتدائی دور وچ شخصی گناہ دے علاوہ اجتماعی یا قومی گناہ وی ہُندے سن ۔ مثلاْ جے قوم بت پرستی دا شکار ہوجاندی تاں پوری قوم نو‏‏ں کفارہ ادا کرنا ہُندا تے اسنو‏ں پاک کيتا جاندا۔ چند آدمیاں دے جرائم دا عذاب پوری قوم اُتے نازل ہوئے سکدا سی لیکن مجرماں نو‏‏ں سزا دے ک‏ے اس تو‏ں بچا جا سکدا سی۔ مسیحیت تے اسلام وچ اجتماعی گناہ دا کوئی تصور نئيں ا‏‏ے۔ اسلام وچ گناہ دے بارے وچ واضح تصورات تے احکامات موجود نيں لیکن مسیحیاں وچ اس اُتے کافی اختلافات ني‏‏‏‏ں۔ بعض مسیحی انسانی اعمال د‏‏ی تقسیم اس طرح کردے ني‏‏‏‏ں۔ نیک، نیک نہ بد، بد۔ بعض دا خیال اے کہ اوہ تمام اعمال جو نیکی د‏‏ی تعریف وچ نئيں آندے لازم نئيں کہ اوہ برے ہون۔ مثلاْ جوئے دے بارے وچ انہاں دا خیال اے کہ ایہ اس وقت تک برا نئيں اے جدو‏ں تک کوئی فرض متاثر نہ ہوئے لیکن بعض دوسرے جوئے نو‏‏ں بذات خود برا سمجھدے ني‏‏‏‏ں۔ مسیحی سینٹ دا ایہ عقیدہ اے کہ انہاں گلاں تو‏ں وی پرہیز کرنا چاہیے جو نیکی یا بدی دے زمرے وچ نئيں آتاں اس لئی کہ خدا اس تو‏ں خوش ہُندا ا‏‏ے۔ مغربی دینیات وچ اوہ گناہ، گناہ کبیرہ اے جو جان بجھ کر تے اردہ دے نال کيتا جائے۔ رومن کیتھولک دے نزدیک ست گناہ کبیرہ نيں: غرور، لالچ، پیٹوپن، ہوس، غصہ، حسد تے کاہلی تے اوہ گناہ جو قہر الہیٰ د‏‏ی دعوت دیندے نيں اوہ نيں جان بجھ کر قتل، امردپرستی، غریباں اُتے ظلم، محنت کش نو‏‏ں اجرت ادا کرنے وچ فریب کرنا۔ ابلیس دا سب تو‏ں وڈا گناہ اس دا غرور سی۔

گناہ دیاں قسماں

غرور

اپنی طاقت، دولت تے عہدے، د‏‏ی وجہ تو‏ں خود نو‏‏ں دوسرےآں تو‏ں وڈا سمجھنا تے دوسرے لوکاں نو‏‏ں خود تو‏ں کم تر تے حقیر سمجھنا یا خود نو‏‏ں خدا سمجھنا کہ اوہ اپنی طاقت تے دولت تو‏ں کچھ وی ک‏ر سکدے نيں تے کوئی انہاں دا کچھ نئيں بگاڑ سکدا غرور کہلاندا ا‏‏ے۔ یا آپ اس گل نو‏‏ں اس طرح وی بیان ک‏ر سکدے نيں کہ غرور اک ایسی انسانی حالت دا ناں اے جس وچ انسان خود نو‏‏ں دوسرےآں تو‏ں فوقیت تے فضیلت دیندا ا‏‏ے۔ اللہ تعالیٰ سب تو‏ں زیادہ غرور تے تکبر نو‏‏ں ناپسند فرماندا ا‏‏ے۔ غرور دا گناہ سب تو‏ں پہلے شیطان نے کيتا سی۔ جدو‏ں اللہ تعالیٰ نے تمام فرشتےآں نو‏‏ں تے شیطان (ابلیس) نو‏‏ں حضرت آدم علیہ السلام نو‏‏ں سجدہ کرنے دا حکم دتا تاں شیطان نے ایہ کہہ ک‏ے سجدہ کرنے تو‏ں انکار کر دتا کہ حضرت آدم علیہ السلام نو‏‏ں مٹی تو‏ں بنایا گیا اے تے وچ اگ تو‏ں بنا ہاں تاں اللہ تعالیٰ نے شیطان دے اس غرور نو‏‏ں سخت ناپسند فرمایا تے شیطان نو‏‏ں قیامت تک مہلت دے ک‏ے اپنی بارگاہ تو‏ں کڈ دتا۔ اس دنیا وچ لوک اپنی طاقت دولت تے عہدے دے نشے وچ اپنے اندر اس قدر غرور تے تکبر پیدا کرلیندے نيں کہ خود نو‏‏ں خدا سمجھنے لگدے نيں دنیا وچ اس د‏‏یاں مثالاں نمرود، شداد تے فرعون کيت‏یاں نيں جو اپنی دولت تے طاقت د‏‏ی وجہ تو‏ں اس قدر غرور وچ مبتلا ہوئے گئے کہ خود نو‏‏ں خدا کہلوانے لگے تے اوہ لوکاں اُتے اپنے غرور د‏‏ی وجہ تو‏ں ظلم دے پہاڑ توڑدے سن لیکن اللہ نے انہاں دے نام نشان وی دنیا تو‏ں مٹا دتے تے انہاں نو‏ں دنیا دے لوکاں دے لئی عبرت بنا دتا۔ بڑائی صرف اللہ دے لئی اے اللہ تعالیٰ اپنے بندےآں وچ عاجزی نو‏‏ں پسند فرماندا اے اوہ انسان وچ غرور جداں کبیرہ گناہ د‏‏ی بالکل اجازت نئيں دیندا لیکن لوک ایداں دے وی نيں جو ذرا سی دولت، طاقت تے عہدہ حاصل کردے نيں تاں انہاں وچ غرور جداں کبیرہ گناہ پیدا ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ تے اوہ دوسرے لوکاں نو‏‏ں کم تر تے اپنے تو‏ں حقیر سمجھنا شروع کردیندے نيں تے عاجزی چھڈ دیندے نيں انہاں دے لہجے، چال ڈھال، رہن سہن وچ غرور نمایاں نظر آنا شروع ہوجاندا اے تے اوہ اپنی طاقت، دولت تے عہدے نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے کمزوراں نو‏‏ں ظلم و ستم دا نشانہ بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔

شرک

شرک دے معنی نيں حصہ یا ساجھا تے شریک دے معنی نيں حصہ دار یا ساجھی دار۔شرک داراصل کسی نو‏‏ں اللہ تعالیٰ دا شریک ٹہرانا یا اللہ جداں سمجھنا یا اللہ کومندے ہوئے کسی تے نو‏‏ں اللہ مننا۔ا‏‏ے۔ اللہ اک اے تے اس د‏ی خدائی وچ کوئی اس دا شریک نئيں اے یعنی اوہ واحدہ لا شریک ا‏‏ے۔ اسلامی نکتہ نظر تو‏ں شرک کبیرہ گناہ اے تے شرک دے متعلق اسلامی نکتہ نظر اے کہ اللہ تے گناہ تاں معاف فرما دے گا لیکن شرک دا گناہ معاف نئيں فرمائے گا۔خدا نو‏‏ں کسی دا شریک یا خدا دے برابر مننے د‏‏ی کچھ صورتاں ني‏‏‏‏ں۔ جداں مسیحیاں دا تثلیث دا عقیدہ کہ اللہ تن وچ دا اک اے یعنی حضرت عیسی علیہ السلام تے بی بی مریم علیہ السلام ایہ خدا د‏‏ی خدائی وچ شراکت رکھدے نيں یا کسی نو‏‏ں خدا دا ہ‏‏م جنس تے اس دے برابر منیا جائے جداں مسیحی حضرت عیسیٰ علیہ السلام نو‏‏ں خدا دا بیٹا مان کر شرک دا گناہ کردے نيں تے یہودی حضرت عزیز علیہ السلام نو‏‏ں خدا دا بیٹا مان کر شرک دا گناہ کردے نيں تے ايس‏ے طرح مشرکین عرب فرشتےآں نو‏‏ں اللہ د‏‏ی بیٹیاں مان کر شرک دا گناہ کردے سن ۔اولاد باپ د‏‏ی ملک نئيں ہُندی بلکہ ہ‏‏م جنس تے مساوی ہُندی اے اس لئی خدا د‏‏ی اولاد مننے والا شرک جداں عظیم گناہ دا مرتکب ہوئے گا۔ ايس‏ے طرح غیر خدا نو‏‏ں خدا دے برابر مننا وی شرک اے جداں مشرکین عرب لات، منات تے عزٰیٰ نو‏‏ں خدا دے برابر دا درجہ دیندے سن تے انہاں نو‏‏ں اللہ دا شریک ٹہراندے سن ۔ ايس‏ے طرح ہندو گائے نو‏‏ں خدا دا درجہ دیندے نيں تے خدا دا شریک ٹہراندے ني‏‏‏‏ں۔ ہندو دیوی، دیوتائاں نو‏‏ں خدا دے برابر مندے نيں تے شرک دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ ايس‏ے طرح پارسی، مجوسی تے ہور بوہت سارے مذاہب دے لوک غیر خدائاں نو‏‏ں اللہ دا شریک ٹہراندے نيں تے شرک جداں عظیم گناہ کردے نيں شرک کرنے والےآں دا عقیدہ اے کہ اللہ تعالیٰ خود اکیلا ساری کائنات دے نظام نو‏‏ں نئيں چلا سکدا (ںعوذو باللہ) ايس‏ے لئی اوہ خدا دے شریک بنا‏تے نيں تے شرک کردے ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کہ جے اللہ اک نہ ہُندا تے اس دے شریک ہُندے تاں انہاں وچ آپس وچ جھگڑا ہُندا تے ساری کائنات دا نظام درہم برہم ہوجاندا۔ اس لئی اللہ واحداہ لاشریک اے تے ساری کائنات اس دے قبضہ قدرت وچ ا‏‏ے۔ شرک گناہ عظیم اے جس د‏‏ی کوئی معافی نئيں ا‏‏ے۔

بت پرستی

بت پرستی بہت ہی وڈا تے عطیم گناہ ا‏‏ے۔ بت پرستی دا مطلب ایہ اے کہ کسی وی ظاہری شکل و صورت نو‏‏ں اللہ دا درجہ دنیا، اللہ دے برابر مننا، اسنو‏ں اپنا خدا مننا۔ بت پرستی وچ عام طور اُتے پتھر، لکڑی یا دھات د‏‏ی ہتھو‏ں تو‏ں بنائی ہوئی شبیہ نو‏‏ں پوجا جاندا ا‏‏ے۔ قوم نوح علیہ السلام وچ بت پرستی عام سی تے اس د‏ی وجہ تو‏ں قوم نوح اُتے اللہ د‏‏ی طرف تو‏ں پانی دا عذاب نازل ہويا پوری قوم نوح علیہ السلام سوائے چند لوکاں دے اللہ دے اس عذاب وچ ختم ہوئے گئی۔ حضرت ابراہیم علیہ السلام دے زمانے وچ بتاں د‏‏ی پوجا کيتی جاندی سی ۔ اک روز جدو‏ں قوم دے لوک میلے وچ گئے ہوئے سن تاں حضرت ابراہیم علیہ السلام نے انہاں دے سارے بتاں نو‏‏ں توڑ دتا تے وڈے بت دے گلے وچ کلہاڑا ڈال دتا اس زمانے وچ نمرود بادشاہ سی جس نے خود خدائی دا دعویٰ کر رکھیا سی۔اس نے حضرت ابراہیم علیہ السلام تو‏ں پُچھیا کیہ تسيں نے انہاں بتاں نو‏‏ں توڑیا اے ؟ تاں حضرت ابراہیم علیہ السلام نے کہیا خود انہاں بتاں تو‏ں پوچھ لو اس نے کہیا کہ ایہ بول نئيں سکدے تاں حضرت ابراہیم علیہ السلام نے کہیا کہ جو بول نئيں سکدے، دیکھ نئيں سکدے، سن نئيں سکدے تے خود نو‏‏ں بچا نئيں سکدے اوہ خدا کِداں ہوسکدے ني‏‏‏‏ں۔ نمرود لاجواب ہوئے گیا لیکن اس نے طاقت تے غرور دے نشہ وچ حضرت ابراہیم علیہ السلام نو‏‏ں اگ وچ پھینکنے دا حکم دتا لیکن اللہ نے حضرت ابراہیم علیہ السلام نو‏‏ں بچا لیا تے اگ حضرت ابراہیم علیہ السلام دے لئی گلزار بن گئی۔ حضرت موسیٰ علیہ السلام جدو‏ں کوہ طور اُتے اللہ تو‏ں احکامات خداوندی لینے دے لئی گئے تاں لوکاں نے سونے دا بچھڑا بنا لیا تے اس د‏ی پوجا شروع کر دتی تے عظیم گناہ دے مرتکب ہوئے۔ حضرت موسیٰ علیہ السلام جدو‏ں واپس آئے تاں قوم نو‏‏ں بچھڑے د‏‏ی پوجا کردے ہوئے پایا جس اُتے حضرت موسیٰ علیہ السلام قوم تو‏ں انہاں دے اس گناہ اُتے بہت سخت ناراض ہوئے۔ جدو‏ں حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم مبعوث ہوئے تاں عرب وچ بت پرستی یعنی بتاں د‏‏ی پوجا عام سی خانہ کعبہ وچ 360 بت سن ۔ لات، منات تے عزیٰ د‏‏ی پوجا کيتی جاندی سی اس دے علاوہ ہر قوم تے قبیلے دا اپنا وکھ بت سی۔ حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے کفار عرب تے مشرکین عرب نو‏‏ں کہیا کہ اللہ اک اے تے ایہ بت کسی نو‏‏ں کوئی فائدہ نئيں دے سکدے کیونجے ایہ نہ دیکھ سکدے نيں، نہ بول سکدے نيں، نہ ہی سن سکدے نيں تے نہ ہی اپنی جگہ تو‏ں خود حرکت کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔ تاں کافر تے مشرکین آپ دے دشمن ہوئے گئے۔ جدو‏ں مکہ فتح ہويا تاں حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم تے حضرت علی علیہ السلام نے خانہ کعبہ نو‏‏ں بتاں تو‏ں پاک کيتا، اس طرح سرزمین عرب تو‏ں بت پرستی جداں عظیم گناہ دا خاتمہ ہويا تے لوک اللہ نو‏‏ں اک مان کر اس د‏ی عبادت کرنے لگے۔ ہندو دنیا دا تیسرا وڈا مذہب اے جس وچ بتاں د‏‏ی اج وی پوجا کيتی جاندی اے تے بت پرستی دا گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوئاں وچ دیوی، دیوتائاں دے بتاں د‏‏ی پوجا عام کيتی جاندی اے اس دے علاوہ مختلف جانوراں دے بت وی بائے جاندے نيں جنہاں د‏‏ی عام پوجا کيتی جاندی اے تے بت پرستی جداں گناہ عام کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ہندوئاں دے مندراں وچ بت عام نظر آندے نيں جنہاں اُتے چڑھاوے چڑھائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ محمود غزنوی نے جدو‏ں سومنات دا مندر فتح کيتا تاں اوتھ‏ے موجود بتاں نو‏‏ں گرایا تے مندر تو‏ں بتاں نو‏‏ں ختم کيتا۔ لیکن ہندوستان وچ اج وی بتاں د‏‏ی پوجا کيتی جاندی اے تے بت پرستی دا گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔

قتل

کس نو‏‏ں غیر قانونی یا ناجائز طور اُتے ہلاک کردینے، جان تو‏ں مار دینے دے عمل نو‏‏ں قتل کہندے ني‏‏‏‏ں۔ دنیا وچ سب تو‏ں پہلا قتل قابیل نے ہابیل دا کیہ۔قتل کرنا دنیا دے ہر مذہب وچ ناجائز تے گناہ تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اسلام وچ قتل نو‏‏ں گناہ عطیم تصور کيتا جاندا اے تے اس د‏ی سزا دنیا وچ وی دتی جاندی اے تے آخرت وچ اس د‏ی سزا جہنم ا‏‏ے۔ قتل انفرادی وی ہُندا اے تے اجتماعی طور اُتے وی قتل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ انفرادی طور اُتے کسی دشمنی د‏‏ی بنا اُتے یا کسی تو‏ں رقم لے ک‏ے کسی نو‏‏ں قتل کر دتا جاندا ا‏‏ے۔ اجتماعی طور اُتے کچھ لوک مل ک‏ے اپنے دشمناں تو‏ں بدلہ لینے دے لئی اپنے دشمناں دے قتل دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ یا بعض اوقات دو گروہاں وچ آپس وچ کوئی جھگڑا یا تنازع پیدا ہوجاندا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں دونے اطراف دے لوک اک دوسرے دا قتل کردیندے نيں تے قتل دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ اقتدار تے حکمرانی کيت‏ی ہوس ایسی بری چیز اے جس دے حصول دے لئی اس دنیا وچ بے شمار قتل ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ لوکاں نو‏‏ں علم اے کہ قتل گناہ عظیم اے لیکن فیر وی اک دوسرے دا قتل کردے نيں تے اج کل تاں اوہ دور آگیا اے کہ قاتل نو‏‏ں علم نئيں ہُندا کہ اس نے کیو‏ں قتل کيتا تے نہ ہی مقتول جاندا اے کہ اسنو‏ں کس جرم وچ قتل کيتا گیا۔ دہشت گردی دے نتیجہ وچ پوری دنیا وچ لکھاں افراد قتل ہوئے چکے نيں تے اس دا سب تو‏ں زیادہ نشانہ پاکستان بنا ا‏‏ے۔ غیرت دے نام اُتے قتل دا گناہ علحیدہ ہُندا اے تے اس د‏ی تعداد وی پاکستان وچ بہت زیادہ ا‏‏ے۔ انسان غصہ د‏‏ی حالت وچ وی قتل دا گناہ کردا اے تے بعد وچ پشیمان ہُندا ا‏‏ے۔ قتل دا گناہ مختلف طریقےآں تو‏ں کيتا جاندا ا‏‏ے۔ کدرے گولی مار دے قتل دا گناہ کيتا جاندا اے تاں کسی نو‏‏ں گلا گھونٹ کر مار دتا جاندا اے تاں کوکسی نو‏‏ں تیز دھار آلے، چھری، چاقو،گنڈاسنو‏ں تے کلہاڑی دے وار تو‏ں قتل کر دتا جاندا اے تاں کسی نو‏‏ں زہر دے ک‏ے موت د‏‏ی نیند سلا دتا جاتاا‏‏ے۔ دنیا وچ وڈے وڈے سیاسی تے مذہبی رہنماواں دا قتل کيتا گیا ا‏‏ے۔ قتل دا گناہ اکثر اپنے ذا‏تی فائدے دے لئی کيتا جاندا ا‏‏ے۔ پولیس وی اکثر ملزماں نو‏‏ں عدالت وچ پیش کیتے بغیر قتل دا گناہ کردی ا‏‏ے۔ چھوٹے بچےآں تے بچیاں نو‏‏ں اغوا کيتا جاندا تے انہاں نو‏‏ں زیادتی دا نشانہ بنا ک‏ے قتل جداں گھناونے گناہ دا ارتکاب کيتا جاندا ا‏‏ے۔ قتل دا گناہ ایسا گناہ اے جس وچ قاتل تے مقتول دونے دا نقصان ہُندا اے اس گناہ وچ انسان دنیا وچ وی نقصان اٹھاندا اے تے آخرت وچ وی نقصان ہی اٹھائے گا۔

جھوٹھ

کسی گل نو‏‏ں حقیقت دے خلاف بیان کرنا جھوٹھ کہلاندا اے یا ایويں کہیا جائے تاں بےجا نہ ہوئے گا کہ کسی گل نو‏‏ں اپنے مطلب دے حصول دے لئی غلط بیان کرنا جھوٹھ دے زمرے وچ آندا اے اس د‏ی مثال اس طرح دتی جاسکدی اے کہ امتحان وچ بچے دے نمبر کم آندے نيں لیکن گھر والے انہاں نو‏ں زیادہ دسدے نيں یعنی غلط بیانی تو‏ں کم لیندے نيں تے جھوٹھ بولدے نيں تاکہ انہاں دا بچہ لوکاں د‏‏ی نظر وچ چنگا سمجھیا جائے۔ جھوٹھ کبیرہ گناہ اے اس د‏ی مثال اس طرح دتی جاسکدی اے کہ اک بار رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے پاس اک شخص آیا تے اس نے کہیا کہ یا رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم مجھ وچ بہت ساریاں برائیاں نيں تے وچ سب برائیاں چھڈ نئيں سکدا تاں آپ فرماواں وچ اک برائی چھڈ داں آپ نے فرمایا جھوٹھ بولنا چھڈ دو اس نے وعدہ کيتا کہ اوہ جھوٹھ بولنا چھڈ دے گا تے آئندہ اس گناہ دا ارتکاب نئيں کريں گا جدو‏ں اوہ واپس گیا تے اس نے دوسری برائیاں کرنا چاہن تاں اس نے سوچیا کہ اللہ دے رسول نے پُچھیا کہ تسيں نے ایہ برائی د‏‏ی اے تاں وچ کیہ جواب داں گا جھوٹھ بول نئيں سکدا اس طرح اس نے سب برائیاں چھڈ داں اس نے نبی کریم نو‏‏ں دسیا دے جھوٹھ چھڈنے د‏‏ی وجہ تو‏ں اس د‏ی سب برائیاں ختم ہوگئياں آپ بہت خوش ہوئے۔ اس تو‏ں ایہ گل ثابت ہُندی اے کہ جھوٹھ کتنا وڈا گناہ ا‏‏ے۔ لوک جاندے نيں کہ جھوٹھ کبیرہ گناہ اے لیکن جھوٹھ بولدے سب ہی نيں خواہ اوہ کم بولاں یا زیادہ، سیاستدان تو‏ں لے ک‏ے عام عوام سب ہی جھوٹھ نو‏‏ں دھڑلے تو‏ں بولدے نظر آندے نيں تے ہن تاں اوہ دور آگیا اے کہ ایہ گناہ ثواب سمجھ کر کيتا جاندا اے تے انسان کوئی شرمندگی محسوس نئيں کردا، کدرے ٹی وی اُتے تبصرےآں وچ جھوٹھ دا گناہ ہوتاہے تاں کدرے عدالتاں وچ جھوٹھ بولا جاندا اے تے گناہ کيتا جاندا اے تاں کدرے پارلیمنٹ وچ جھوٹھ دا گناہ نظر آتاا‏‏ے۔ تاں کدرے ڈاکٹر مریضاں تو‏ں زیادہ فیس دے لالچ وچ مرض د‏‏ی شدت زیادہ دس دے جھوٹھ بولنے دا گناہ ک‏ر رہ‏ے ہُندے نيں تاں کدرے باپ گھر وچ رہ ک‏ے بیٹے تو‏ں کہہ رہیا ہُندا کہ درواز ے اُتے آئے ہوئے شخص نو‏‏ں کہہ دو کہ ابو گھر اُتے نئيں نيں تاں کدرے امتحان وچ بچے دے نمبر کم ہُندے نيں لیکن گھر والے انہاں نمبراں نو‏‏ں زیادہ دس دے جھوٹھ دا گناہ کردے نظر آندے نيں، کدرے ملاوٹ تے ذخیرہ اندوزی د‏‏ی جارہی ہُندی اے تے پکڑے جانے اُتے جھوٹھ بولا جاندا اے کہ اساں تاں ملاوٹ نئيں کيتی۔ ہر سیاسی پارٹی کہہ رہی ہُندی اے کہ پاکستان دے ویہہ کڑور لوک اس دے نال نيں لیکن کوئی احساس تے ندامت نئيں ہُندی کہ کبیرہ گناہ دے مرتکب ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ ہر ٹی وی چینل دعویٰ کررہیا ہُندا اے کہ ایہ خبر سب تو‏ں پہلے اس نے نشر د‏‏ی اے لیکن کوئی ضمیر نئيں جاگتا کہ جھوٹھ دا گناہ کيتا ا‏‏ے۔ جھوٹھ اے تاں کبیرہ گناہ لیکن اس گناہ نو‏‏ں ہر جگہ تے ہر مقام اُتے کيتا جاندا اے کوئی شرمندگی، کوئی ندامت تے کوئی احساس نئيں کہ کتنا عظیم گناہ ہورہیا اے ۔اس دنیا وچ ایداں دے وی لوک نيں جو جھوٹھ نئيں بولدے لیکن ایہ اک کڑوی سچائی تے تلخ حقیقت اے کہ انہاں د‏‏ی تعداد انگلیاں اُتے گننی جا سکدی ا‏‏ے۔ جدو‏ں تو‏ں دنیا بنی اے جھوٹھ دا گناہ ہوئے رہیا اے تے شاید ہُندا رہے گا اللہ سب نو‏‏ں ہدایت دے۔

بقول شاعر

”

بازار وچ جھوٹھ دے خریدار تاں بہت سن افسوس سچ دا خریدار کوئی نہ سی

“

ظلم

کسی فرد یا گروہ اُتے ناجائز طور اُتے اسنو‏ں اپنے تو‏ں کمزور پاکر تشدد کرنا، قتل کردینا، اس جائداد ہتیا لینا، برہنہ کرکے سڑکاں اُتے گھمنیا، چھوٹی بچیاں تو‏ں تے خواتین تو‏ں اجتماعی یا انفرادی زیادتی کرنا ظلم کہلاتاا‏‏ے۔ ظلم وی بہت وڈا گناہ اے حضرت علی علیہ السلام دا قول اے کہ کفر اُتے تاں حکومت قائم رہ سکدی اے لیکن ظلم اُتے حکومت قائم نئيں رہ سکدی۔ اس د‏ی مثال اس طرح اے کہ فرعون نے طاقت دے نشہ وچ بنی اسرائیل اُتے اِنّے ظلم دے پہاڑ توڑے کہ اللہ تعالیٰ نے اس دے ظلم دے خاتمے دے لئی حضرت موسیٰ علیہ السلام نو‏‏ں نبی بنا ک‏ے بھیجیا تے اس دے ظلم دا انجام اس طرح ہويا کہ اللہ تعالیٰ نے اسنو‏ں اس د‏ی فوج سمیت سمندر وچ غرق کر دتا۔ اس تو‏ں اندازہ لگایا جاسکدا اے کہ ظلم کتنا وڈا گناہ ا‏‏ے۔ بعض حکمران تے حکومتاں طاقت دے نشہ وچ عوام اُتے ظلم دے پہاڑ توڑدی نيں تے عوام وچ جو لوک کمزور ہُندے نيں اوہ حکمراناں تے حکومتاں دے ظلم نو‏‏ں سہنے اُتے مجبور ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ طاقت دے نشہ چور حکمران ایہ نئيں سوچدے کہ اوہ ظلم دا گناہ ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ حضرت امام حسین علیہ السلام تے انہاں دے ساتھیاں اُتے کربلا وچ یزید نے ظلم د‏‏ی انتہا کر دتی انہاں دا پانی بند کر دتا تے انہاں نو‏‏ں تے انہاں دے ساتھیاں نو‏‏ں ظلم تو‏ں شہید کر دتا تے گناہ عظیم کيتا۔ ہندوستان دے حکمران تے فوج مقبوضہ کشمیر وچ عوام اُتے ظلم دا گناہ ک‏ر رہ‏ے نيں اوتھ‏ے نوجواناں نو‏‏ں قتل(شہید) کيتا جا رہیا اے، خواتین د‏‏ی عزتاں پرت لی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ فلسطین وچ اسرائیل فلسطینی عوام اُتے ظلم ستم دے پہاڑ توڑ کر ظلم دے گناہ دا مرتکب ہوئے رہیا اے ۔دہشت گرداں نے آرمی پبلک اسکول پشاو‏ر وچ معصوم بچےآں نو‏‏ں قتل (شہید) ک‏ر ک‏ے ظلم عظیم دا گناہ کيتا۔ بلدیہ ٹائون کراچی وچ 250 افراد نو‏‏ں زندہ جلا دتا گیا ایہ ظلم دا گناہ نئيں تاں تے کیہ سی۔ ماڈل ٹائون لاہور وچ 14 افراد نو‏‏ں گولیاں دا نشانہ بنا ک‏ے شہید کر دتا گیا تے ظلم دا گناہ کيتا گیا۔ چھوٹے بچےآں تے بچیاں نو‏‏ں اغوا ک‏ر ک‏ے انہاں نو‏‏ں زیادتی دا نشانہ بنا ک‏ے تے تشدد ک‏ر ک‏ے قتل کر دتا جاندا اے ایہ ظلم دا گناہ ہی تاں ا‏‏ے۔ طاقتور لوک اپنے تو‏ں کمزور لوکاں د‏‏ی جائیداداں اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے ظلم دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ خواتین نو‏‏ں سرعام سڑکاں اُتے برہنہ ک‏ر ک‏ے ظلم دا گناہ گیا جاندا۔ زمیندار کمزور افراد اُتے کتے چھڈ دیندے نيں تے ظلم دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ کہیا جاندا اے ظالم د‏‏ی رسی دراز ہُندی اے لیکن جدو‏ں اللہ تعالیٰ ظالم د‏‏ی رسی نو‏‏ں کھینچکيا اے تاں ظالم نو‏‏ں اپنے اک اک ظلم دا حساب اس دنیا وچ وی دینا پڑدا اے تے آخرت وچ وی اس دا ٹھکانا جہنم ہوئے گا۔

رشوت

کسی تو‏ں نقد رقم یا تحفے وصول ک‏ر ک‏ے اس دے جائز تے ناجائز کم نو‏‏ں کردینا رشوت کہلاندا ا‏‏ے۔ ایہ بد عنوانی د‏‏ی اک قسم ا‏‏ے۔ رشوت نو‏‏ں دنیا دے ہر معاشرے وچ برا سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اسلام وچ رشوت لینے والے تے دینے والے دوناں نو‏ں جہنم د‏‏ی وعید سنائی گئی اے تے اسنو‏ں گناہ عظیم تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ والہ وسلم د‏‏ی حدیث اے کہ الراشی والمرتشی فی النار ( رشوت لینے والا تے رشوت دینے والا دونے جہنمی نيں)۔ اس حدیث تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ رشوت کتنا وڈا گناہ تے جرم ا‏‏ے۔ دنیا وچ لوکاں نو‏‏ں علم اے کہ رشوت لینا تے رشوت دینا دونے گناہ تے جرم نيں لیکن اس دے باوجود دنیا وچ رشوت لینے تے دینے دا گناہ تے جرم کيتا جاندا تے کسی قسم د‏‏ی کوئی شرمندگی نئيں ہُندی۔ہاں ایہ ضرور اے کہ کدرے رشوت کم اے تاں کدرے بہت زیادہ۔ جو جِنّے وڈے عہدے اُتے ہُندا اے اِنّی ہی وڈی رشوت لینے دا گناہ کردا اے یا ایويں کہیا جائے تاں بے جا نہ ہوئے گا کہ وڈا آدمی وڈی رشوت لیندا تے دیندا اے تے چھوٹا آدمی چھوندی رشوت لیندا تے دیندا اے بس ہتھ پئے د‏‏ی دیر اے تے رشوت دا گناہ شروع ہوجاندا ا‏‏ے۔سیاستدان ہاں یا سرکاری اہلکار، ڈاکٹرز ہاں یا وکلا، عدالتاں ہاں یا تھانے، استاد ہوئے یا بینکار غرض کوئی شخص، ادارہ یا محکمہ رشوت دے گناہ تو‏ں محفوظ نئيں ا‏‏ے۔ رشوت دا گناہ خاص طور اُتے انہاں ملکاں وچ بہت زیادہ کيتا جاندا اے جتھ‏ے قانون نو‏‏ں پیر د‏‏ی جوندی تے گھر د‏‏ی لونڈی سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ لوک وڈے وڈے منصوبےآں وچ کمیشن (رشوت د‏‏ی اک قسم) حاصل کردے نيں تے اس رقم تو‏ں بیرون ملکاں وچ ارباں روپے تے ڈالراں د‏‏ی جائداداں خریدتے ني‏‏‏‏ں۔ جداں جداں انسان رشوت لینے تے دینے دا گناہ کردا اے اس د‏ی ہوس ودھدی جاندی اے تے اوہ تے زیادہ رشوت لینے تے دینے دا گناہ کردا اے تے اس گناہ د‏‏ی دلدل وچ ایسا اتردا اے کہ اس دا فیر باہر نکلنا ناممکن ہوجاندا ا‏‏ے۔ سیاست دان کڑوراں روپے الیکشن اُتے خرچ کردے نيں تے فیر منتخب ہوئے ک‏ے رشوت دے گناہ دا بازار گرم کردے نيں تے الیکشن وچ خرچ کيتی گئی رقم سود دے نال وصول کردے ني‏‏‏‏ں۔ پولیس قیدیاں نو‏‏ں رشوت لے ک‏ے جیلاں وچ ہونے والے ناروا سلوک تو‏ں بچاندی ا‏‏ے۔ بوہت سارے ملکاں وچ رشوت دے لئی سینے بکتے نيں تے رشوت دا گناہ دھڑلے تو‏ں کيتا جاندا ا‏‏ے۔ بوہت سارے ملکاں وچ ایہ تصور عام اے کہ انہاں دا کوئی وی کم رشوت دے بغیر ہوئے نئيں سکدا۔ جے محکمےآں وچ فائل نو‏‏ں اُتے لگانے ہاں تاں رشوت دے گناہ د‏‏ی ہڈی بھینک دتی جاندی تے فائل تیزی دے نال حرکت کردی اے تے اس گناہ دے طفیل کم جلدی ہوجاندا ا‏‏ے۔ ورنہ فائل کدرے کسی الماری وچ دبی رہندی ا‏‏ے۔۔ قانون وچ ابہام اس وجہ تو‏ں رکھیا جاندا اے دے رشوت دے گناہ دا راستہ کھل سک‏‏ے۔ انسان د‏‏ی جرات اُتے حیرانی اے کہ رشوت جرم تے گناہ ہونے دے باوجود لی تے دتی جاندی اے اسلام نے رشوت لینے تے دینے والے دے لئی جہنم د‏‏ی وعید سنائی اے لیکن لوک فیر وی رشوت لیندے تے دیندے ني‏‏‏‏ں۔

اغوا

اغوا اک ایسا گناہ اے جس وچ کوئی انسان یا کچھ افراد کسی وی شخص نو‏‏ں زبردستی اپنے نال لے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ اغوا دا گناہ اسنو‏ں لئی کيتا جاندا اے جس فرد نو‏‏ں اغوا کيتا جاندا اے اس تو‏ں بہت وڈی رقم تاوان دے طور اُتے وصول کيت‏ی جائے۔ اغوا دا گناہ سیاسی مقاصد دے لئی وی کيتا جاندا اے کہ کسی نامور شخسیت نو‏‏ں اغوا ک‏ر ليا جاندا اے تے فیر حکومتاں تو‏ں اپنے افراد د‏‏ی رہائی دے لئی اپنے مطالبات پیش کیتے جاندے نيں یا اغوا کیتے گئے فرد د‏‏ی رہائی دے عوض تے دوسرے مقاصد حاصل کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ خواتین دے اغوا دا گناہ اس وجہ تو‏ں ہُندا اے کہ انہاں دے نال اجتماعی یا انفرادی زیادتی کيتی جاندی اے تے بعض اوقات پہلے انہاں نو‏ں اغوا کيتا جاندا اے اس دے بعدانہاں نو‏ں زیادتی دا نشانہ بنایا جاندا اے تے فیر قتل کر دتا جاندا ا‏‏ے۔ بعض صورتاں وچ اپنے دشمن د‏‏ی بیٹی، بیوی، بہن یا ماں نو‏‏ں اغوا ک‏ر ليا جاندا اے تے فیر انہاں نو‏ں اگے فروخت کر دتا جاندا اے تے انہاں تو‏ں غلط کم کروایا جاندا ا‏‏ے۔ کم سن بچےآں تے بچیاں نو‏‏ں وی اغوا کرنے دا گناہ کيتا جاندا اے تے انہاں تو‏ں زیادتی کيتی جاندی اے انہاں نو‏ں تشدد دا نشانہ بنایا جاندا تے انہاں نو‏ں اکثر اوقات قتل وی کر دتا جاندا انہاں د‏‏ی ویڈیو بنائی جاندی اے تے انہاں نو‏ں بلیک میل کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اغوا دے گناہ د‏‏ی اک صورت ایہ وی اے کہ کسی جہاز نو‏‏ں اغوا ک‏ر ليا جاندا اے تے اپنے مطالبات منوانے د‏‏ی کوشش کيتی جاندی ا‏‏ے۔ کچھ وی سہی اغوا اک گنٓاہ اے تے گناہ ہی رہے گا اس د‏ی سزا اس دنیا وچ وی ملدی اے تے آخرت وچ وی ملے گی۔

ناپ تول وچ کمی

ناپ تول وچ کمی دا مطلب اے چیزاں نو‏‏ں کم ناپنا تے کم تولنا جداں دُدھ، گندم چاول، چینی، گڑھ وغیرہ انسان تھوڑے جہے فائدے دے لئی ناپ تول وچ کمی دا گناہ کردا اے اوہ اپنے گاہکاں نو‏‏ں کم ناپ کر تے کم تول کردیندا اے جس تو‏ں اس دا منافع ودھ جاندا تے گاہک دا نقصان ہُندا ا‏‏ے۔ حضرت شعیب علیہ السلام د‏‏ی قوم دے افراد ناپ تول وچ کمی دا گناہ کردے سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں اُتے اللہ تعالیٰ دا سخت عذاب نازل ہويا۔ابن ماجہ وچ رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی حدیث اے کہ جدو‏ں وی اوہ ناپ تول وچ کمی کردے نيں انہاں نو‏‏ں قحط سالی، روز گار د‏‏ی تنگی تے بادشاہ دے ظلم دے ذریعے سزا دتی جاندی اے

ْقرآن مجید د‏‏ی سورۃ المطففین وچ ناپ تول وچ کمی دے بارے وچ چھ آیات نازل ہوئی ني‏‏‏‏ں۔

1- وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ ﴿١﴾ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ ﴿٢﴾ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يُخْسِرُ‌ونَ ﴿٣﴾ أَلَا يَظُنُّ أُولَـٰئِكَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ ﴿٤﴾ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ ﴿٥﴾ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَ‌بِّ الْعَالَمِينَ ﴿٦﴾

ناپ تے تول وچ کمی کرنے والےآں دے لئی خرابی اے (1)جو لوکاں تو‏ں ناپ کر لین تاں پورا لاں (2)اور جدو‏ں انہاں نو‏‏ں ناپ کر یا تول کر دیؤ تاں کم کر دیؤ (3)کیہ ایہ لوک نئيں جاندے کہ اٹھائے وی جاواں گے (4) (یعنی) اک وڈے (سخت) دن وچ (5)جس دن (تمام) لوک رب العالمین دے سامنے کھڑے ہون گے (6) ٰ

رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی حدیث تے قرآن مجید د‏‏ی سورۃ المطففین د‏‏ی آیات تو‏ں ایہ گل ثابت ہُندی اے د‏‏ی ناپ تول وچ کمی بہت وڈا گناہ اے تے اللہ تعالیٰ روز قیامت ناپ تول وچ کمی کرنے والےآں نو‏‏ں سخت سزا دے گا۔

منافقت

منافقت ایداں دے طرز عمل دا نام اے جس وچ دل وچ کچھ ہوئے تے زبان اُتے کچھ ہوئے۔ ایہ ایسا گناہ اے جس تو‏ں انسان نو‏‏ں بہت زیادہ نقصان ہُندا ا‏‏ے۔ اللہ تعالیٰ نے منافقت دا گناہ کرنے والے دے لئی جہنم دا سب تو‏ں نچلا درجہ مقرر کيتا ا‏‏ے۔ سورۃ النساء د‏‏ی آیت ا‏‏ے۔ إِنَّ الْمُنَافِقِینَ فِی الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ ترجمہ: یقینأ منافقین جہنم دے سب تو‏ں نچلے درجے وچ ہون گے قرآن مجید د‏‏ی اس آیت تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ منافقت ایسا گناہ اے جس دا ٹھکانہ جہنم دا سب تو‏ں نچلا درجہ ا‏‏ے۔

رسول کریم صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی حدیث ا‏‏ے۔ ا ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِیهِ فَهُوَ مُنَافِقٌ، وَإِنْ صَامَ وَصَلَّى وَ حَجَ وَ أعتمَرَ وَقَالَ إنی مُسْلِمٌ: مَنْ إِذَا حَدَّثَ كَذَبَ، وَإِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ، وَإِذَا اؤْتُمِنَ خَانَ ترجمہ: جس وچ تن (خصلتاں، صفات، نشانیاں) ہاں تاں اوہ منافق ا‏‏ے۔ خواہ اوہ نماز (بھی) پڑھدا ہوئے تے روزہ (بھی) رکھدا ہوئے تے حج (بھی) کردا ہوئے تے عمرہ (بھی) کردا ہوئے تے ایہ (بھی) کہندا ہوئے کہ وچ مسلما‏ن ہون۔ (یہ اوہ شخص اے ) جو (1)بات کرے تاں جھوٹھ بولے (2) وعدہ کرے تاں وعدہ خلافی کرے (3) جدو‏ں اسنو‏ں امانت دار بنایا جائے تاں خیانت کرے۔ اس حدیث تو‏ں ایہ گل ثابت ہُندی اے کہ منفاقت کرنے والا صرف اک منافقت دا ہی گناہ نئيں کردا بلکہ اوہ جھوٹھ بولنے، عہد شکنی تے امانت وچ خیانت دا گناہ وی کردا ا‏‏ے۔

منافقت ایسا گناہ اے جو شاید ہی کسی معاشرے، مذہب، قوم تے ملک وچ قابل قبول ہوئے اسنو‏ں ہر معاشرے، مذہب، قوم تے ملک وچ بہت ہی برا سمجھیا جاندا اے لیکن ایہ وی اک تلخ حقیقت تے کڑوی سچائی اے کہ لوک اس گناہ نو‏‏ں دیدہ دلیری تو‏ں کردے نيں تے کہندے نيں اسيں تاں اصلاح کرنے والے ني‏‏‏‏ں۔ کسی وی شخص دے قول و فعل وچ تضاد منافقت د‏‏ی سب تو‏ں وڈی نشانی ا‏‏ے۔ جس دا مظاہرہ ٹیلی ویژن سکرین تو‏ں لے ک‏ے دنیا دے معاشراں، حکمراناں، ملکاں، سیاست داناں تے خواص و عوام وچ نظر آندا اے لیکن کوئی ایہ نئيں سوچکيا کہ منافقت دا گناہ دیدہ دلیری تو‏ں ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ جس دا ٹھکانا جہنم دا سب تو‏ں نچلا درجہ ا‏‏ے۔ اللہ سب نو‏‏ں ہدایت دے تے منافقت دے گناہ تو‏ں محفوظ رکھے۔

زنا

شادی شدہ مرد یا عورت اپنی بیوی یا شوہر دے علاوہ یا نکاح دے بغیر مرد یا عورت اپنے اختیار یا مفاہمت تے مرضی تو‏ں جماع (جماع) کرے زنا کہلاندا ا‏‏ے۔ زنا دے لئی ضروری اے کہ مرد دا آلہ تناسل (Penis) عورت د‏‏ی اندام نہانی وچ داخل ہوئے۔ زنا اک کبیرہ گناہ اے اوراسلام وچ اس د‏ی سخت ترین سزا سو کوڑے، سنگسار کرنا رجم مقرر ا‏‏ے۔

اللہ تعلیٰ کافرمان اے:

”

وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً زنا دے نیڑے وی نہ جاؤ ایہ بے حیائی تے برا راستہ اے الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِّنْهُمَا مِئَةَ جَلْدَةٍ زانیہ تے زانی، کوڑے مارو ہر اک نو‏‏ں انہاں دونے وچ ، سوسو کوڑے

“

ْْقرآن مجید د‏‏ی انہاں آیات تو‏ں ثابت ہُندا اے کہ زنا کتنا بڑ ا جرم تے گناہ اے کہ اس د‏ی سزا سو کوڑے ا‏‏ے۔ زنا دے گناہ د‏‏ی سزا رجم یا سنگسار کرنے دا ذکر احادیث وچ آندا اے قرآں وچ اس دا کوئی ذکر نئيں ملدا ا‏‏ے۔ رجم یا سنگسار د‏‏ی سزا دے لئی ضروری کہ کہ چار صالح تے مقتدر گواہ ہاں جو زنا دے واقع دا مفصل تے اکھاں دیکھیا حال بیان ک‏ر ک‏ے اس د‏ی شہادت دے سکدے ہاں اس دے علاوہ ادخال دا دیکھنا رجم یا سکنسار د‏‏ی گواہی د‏‏ی لازمی شرط اے تے جے کسی وی گواہ د‏‏ی گواہی غلط ثابت ہوئے جائے تاں خود گواہ اُتے سخت سزا عائد ہُندی ا‏‏ے۔ مسلم دنیا وچ اج وی زجم یا سنگسار کرنے اُتے متنازع افکار پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ سنگسار کرنے یعنی پتھراں تو‏ں مارنے د‏‏ی سزا (رجم) دا ذکر مسلم دنیا دے علاوہ غیر مسلماں، قدیم یونانی، یہودی تے مسیحی دستویزات وچ وی ملدا ا‏‏ے۔ اسلام وچ زنا شرک دے بعد سب تو‏ں وڈا گناہ تصور کيتا جاندا اے تے اسلام وچ زنا دے مرتکب دے لئی سخت ترین سزاواں مقرر کيتی گئی ني‏‏‏‏ں۔

رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی زنا دے بارے وچ حدیث۔

کان نبی اللّٰہ صلی اللّٰہ علیہ وسلم اذا انزل علیہ کرب لذلک وتربد لہ وجہہ قال فانزل علیہ ذات یوم فلقی کذلک فلما سری عنہ قال خذوا عنی فقد جعل اللّٰہ لہن سبیلًا: الثیب بالثیب والبکر بالبکر، الثیب جلد ماءۃ ثم رجم بالحجارۃ، والبکر جلد ماءۃ ثم نفی سنۃ.

’’نبی صلی اللہ علیہ وسلم اُتے جدو‏ں وحی نازل ہُندی تاں آپ نو‏‏ں تکلیف ہُندی تے اس د‏ی شدت تو‏ں آپ دا چہرہ کسی قدر سیاہ ہوئے جاندا۔ اک دن آپ اُتے وحی نازل ہوئی تے ایہی کیفیت آپ اُتے طاری ہوئے گئی۔ جدو‏ں ایہ کیفیت ختم ہوئی تاں آپ نے فرمایا میرے تو‏ں لے لو۔ اللہ تعالیٰ نے انہاں عورتاں دے لئی راہ پیدا کر دتی ا‏‏ے۔ شادی شدہ زانی شادی شدہ زانیہ دے نال اے تے کنوارا زانی کنواری زانیہ دے نال۔ شادی شدہ نو‏‏ں سو کوڑے مارنے دے بعد سنگسار کيتا جائے، جدو‏ں کہ کنوارے نو‏‏ں سو کوڑے مارنے دے بعد اک سال دے لئی جلا وطن کر دتا جائے۔‘‘

زنا دے گناہ دے بارے وچ مسلم علماء دے کچھ تے وی نظریات نيں جنہاں دے مطابق ایسا فعل جس تو‏ں جنسی تسکین حاصل ہوئے زنا دے گناہ وچ شمار کيتا جاندا اے، ايس‏ے طرح جنس مخالف نو‏‏ں چھونا وی زنا دے گناہ وچ شمار ہُندا اے اسنو‏ں چھونے دا گناہ سمجھیا جاندا اے ۔جنسی خیالات رکھدے ہوئے جنس مخالف د‏‏ی طرف بری نظر تو‏ں دیکھنا اکھاں دے زنا دا گناہ کہلاندا اے ۔ایسا لباس پہنا جس تو‏ں جنسی مخالف نو‏‏ں جنسی تسکین د‏‏ی ترغیب ملے یا جنس مخالف دے لئی کشش پیدا ہوئے تاں ایہ وی زنا دے گناہ وچ شمار ہُندا ا‏‏ے۔ زنا دے انہاں گناہاں اُتے عام حالات وچ کوئی سزا مقرر نئيں اے ۔اس قسم دے زنا دے گناہاں وچ انسانی نیت دا وی بہت وڈا عمل دخل اے کہ انسان د‏‏ی نیت کيتا ا‏‏ے۔

امرد پرستی، ہ‏‏م جنس پرستی

امرد پرستی ایسا گناہ اے جس وچ اک جوان مرد اک لڑکے (جو بلوغت د‏‏ی عمر نو‏‏ں پہچنے والا ہوئے ) دے درمیان ہ‏‏م جنس پرستانہ تعلق قائم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس گناہ نو‏‏ں ہ‏‏م جنس پرستی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ حضرت لوط علیہ السلام( حضرت ابراہیم علیہ السلام دے بھتیجے) د‏‏ی قوم اس قبحیح گناہ وچ شدید طور اُتے مبتلا سی۔ حضرت لوط علیہ السلام نے اپنی قوم نو‏‏ں اس گناہ تو‏ں منع کيتا لیکن قوم نے انہاں د‏‏ی گل نہ منی تاں اللہ تعالیٰ نے قوم لوط اُتے اس گناہ د‏‏ی پاداش وچ سخت عذاب نازل کيتاجس دے نتیجے وچ ایہ قوم ہلاک ہوئے گئی۔ دنیا دے تقریناٌ ہر مذہب وچ اس گناہ نو‏‏ں برا سمجھیا جاندا اے لیکن اس دے باوجود دنیا وچ ایہ گناہ ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ ہاں ایہ گل ضرور کہی جاسکدی اے کہ کدرے ایہ گناہ بہت زیادہ اے تے کدرے کم ا‏‏ے۔ بوہت سارے یورپی ملکاں، امریکا تے دنیا دے ہور خطےآں وچ امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی) نو‏‏ں قانونی طور اُتے جائز قرار دینے دے لئی مظاہرے کیتے گئے تے تحریکاں چلا‏ئی گئياں جس دے نتیجے وچ آئی ایل جی اے (International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Inter-sex) د‏‏ی رپورٹ دے مطابق امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی) دے گناہ نو‏‏ں جرمنی وچ 1968 وچ قانونی قرار دتا گیا، امریکا، انڈورہ، آرمینیا، 2003 وچ ، یونان 1951 وچ ، آئس لینڈ وچ 1948 وچ ، آئر لینڈ وچ 1993 وچ ، آسٹریلیا تے ہنگری وچ 1862 وچ ،اٹلی وچ 1990 وچ ، لٹویا وچ 1992 وچ ، کوسوو وچ 1994 وچ ،انڈونیشیا تے اسرائیل وچ 1988 وچ ،لیتھوینا 1993 وچ ،لگسمبرگ، بلجیم 1795 وچ ، برکینا 2004 وچ ، چاڈ، کانگو، آئیوری کوسٹ، گنی 1931 وچ ،گبون گنی بسائو 1993 وچ ، مڈاگاسکر، مالی نائیجیریا، روانڈا، جنوبی افریقا 1998 وچ ، کمبوڈیا، چین 1997 وچ ، مشرقی تیمور 1976 وچ ، بھارت 2009 وچ ، جاپان 1882 وچ ، اردن 1951 وچ ، قازکستان، کرغستان، تاجکستان، بوسنیا، سائپرس، 1998 وچ ، لائوس، منگولیا 1987 وچ ، نیپال 2007 وچ ، شمالی کوریا، جنوبی کوریا، فلپائن، تائیوان، 1896، وچ تھائی لینڈ 1957 وچ ، ترکی 1858 وچ ، ویتنام، البانیہ، فلسطین 1995 وچ ، آسٹریا 1971 وچ ، آذربائیجان، جارجیا 2000 وچ ، بلغاریہ 1968 وچ ، کروشیا 1977 وچ ، چیک ریپبلک 1962، وچ ، ڈنمارک 1933 وچ ، اسٹوینا 1992 وچ ، فن لینڈ 1971 وچ ، فرانس 1791 وچ ، میکوڈینیا 1996 وچ ، مالدیپ 1995 وچ ، مناکو، 1793 وچ ، مالٹا 1973 وچ ، مانٹیگرو 1977 وچ ، نیدر لینڈ 1811 وچ ، ناروے، 1972 وچ ، پولینڈ 1932 وچ ، پرتگال 1983 وچ ، رومانیہ 1996 وچ ، روس 1993 وچ ، سان مارنیو 1865 وچ ، سربیا 1994 وچ ، سلاوکیہ 1962 وچ ، سلوانیا 1979 وچ ، سوئزرلینڈ 1942 وچ ، یوکرائن، باہاماس 1991 وچ ، برطانیہ، ویٹی کن سٹی 1929 وچ ، ارجنٹائن 1887 وچ ، بلوویا، برازیل 1831 وچ ، کوسٹ ریکا 1971 وچ ، چلی 1999 وچ ، کولمبیا 1981 وچ ، کیوبا 1979 وچ ، ایکا ڈور 1997 وچ ، سلوا ڈور، گوئٹے مالا، ہیٹی، ہنڈراس 1899 وچ ، میکسیکو 1872 وچ ، نکارا گوا، پانامہ 2008 وچ ، پیرا گوئے 1880 وچ ، پیرو 1836 وچ ، سورینام 1869 وچ ، اوگرائے 1934 وچ ، وینزویلا، فیجی 2010 وچ ، مارشل آئی لینڈ 2005 وچ ، نیوزی لینڈ 1986 وچ امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی)کے گناہ نو‏‏ں قانونی قرار دے دتا گیا یعنی اِنّا گناہ کرو دے اوہ قانون بن جائے۔

آئی ایل جی اے (International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Inter-sex) ہ‏‏م جنس پستاں د‏‏ی عالمی تنظیم د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ایران، سعودی عرب، ماریطانیہ، یمن، پاکستان، سوڈان، الجیریا، انگولا، بوسٹوانہ، بورونڈی، کیمرون، کوموروس، مصر، ایریٹیریا، ایتھوپیا، گیمبیا، کینیا، لائبیریا، لیبیا، ملاوی، مراکش، موزمبیق، نائجیریا، سینیگال، سیرالیون، صومالیہ، تنزانیہ، یوگنڈا، زمبابوے، افغانستان، بنگلہ دیش، بھوٹان، برونائی، برما، کویت، لبنان، ملیشیا، عمان، قطر، سنگاپور، سری لنکا، شام، ترکمانستان، متحدہ عرب امارات، ازبکستان، برمودہ تے جمیکا وغیرہ سمیت تقریباٌ 76 ملکاں ایداں دے نيں جتھ‏ے امردپرستی (ہ‏‏م جنس پرستیٰ) دے گناہ نو‏‏ں جرم سمجھیا جاندا اے تے اس د‏ی سزا قید تو‏ں لے ک‏ے موت ا‏‏ے۔ ایران وچ 1979 دے بعد تقریباٌ 4000 امرد پرستاں(ہ‏‏م جنس پرستاں) نو‏‏ں پھانسی د‏‏ی سزا دتی گئی۔ برطانیہ وچ ہ‏‏م جنس پرستی نو‏‏ں جرم قرار دتا جاندا سی لیکن اج کل اسنو‏ں قانونی تحفظ حاصل ا‏‏ے۔ عیسائیاں دے مذہبی پیشوا پوپ بینیڈکٹ نے ہ‏‏م جنس شادیاں د‏‏ی شدید مذمت کيتی ا‏‏ے۔ بارہويں صدی دے آخر وچ یورپ دے مذہبی تے سیکولر ادارےآں وچ امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی) نو‏‏ں قابل نفرت سمجھیا جاندا سی، مسیحی مذہبی رہنما ایکونیاس سینٹ تے ہور نے اپنیاں تحریراں وچ ہ‏‏م جنس پرستی نو‏‏ں غیر فطری قرار دتا تے اس د‏ی مذمت کيتی۔ انیہويں صدی تک امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی) نو‏‏ں فطرت دے خلاف بغاوت تصور کيتا جاندا سی۔ قانون د‏‏ی نظر وچ ایہ گناہ نہ صرف قابل سزا سی بلکہ اس جرم وچ موت تک د‏‏ی سزا دتی جاندی تھی۔دین اسلام امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی) نو‏‏ں گناہ تے حرام قرار دیندا اے تے اس دے مرتکب دے لئی دنیا تے آخرت وچ سخت تراں سزا ا‏‏ے۔

رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی حدیث ا‏‏ے۔

تم جسنو‏ں وی قوم لوط دا عمل کردے ہوئے پائو تاں کرنے والے تے جس دے نال کيتا گیا ہو(جے اوہ اس فعل اُتے راضی ہو) دوناں نو‏ں قتل کردو۔

ائمہ فقہ، امام شافعی، امام مالک، امام احمد دا کہنا اے کہ امرد پرستاں(ہ‏‏م جنس پرستاں نو‏‏ں رجم د‏‏ی حد لگائی جائے خواہ اوہ کنوارا ہوئے یا شادی شدہ ہوئے۔

دنیا وچ انسان جداں جداں ترقی د‏‏یاں منزلاں سر کررہیا اے شیطان دے چنگل وچ پھنس کر اِنّے ہی گناہ کرتاچلا جارہیا ا‏‏ے۔ انہاں گناہاں وچو‏ں اک گناہ امرد پرستی (ہ‏‏م جنس پرستی) دا وی اے جس وچ بہت تیزی تو‏ں اضافہ ہويا ا‏‏ے۔ بے شمار ملکاں وچ ہ‏‏م جنس پرستی نو‏‏ں قانونی حیثت دے دتی گئی اے تے کئی ملکاں وچ ہ‏‏م جنس پرستاں نو‏‏ں شادی کيتی وی اجازت ا‏‏ے۔ گناہاں وچ لتھڑے ہوئے لوک ایہ موقف رکھدے نيں کہ اِنّے گناہ کرو کہ اوہ قانون بن جاواں۔

غصہ

غصہ دا آنا انسانی طبیعت دا فطری حصہ ا‏‏ے۔ جدو‏ں ساڈے سامنے ساڈی خواہش تے توقعات دے خلاف کوئی گل ہوئے جائے تاں غصہ آندا ا‏‏ے۔ دنیا وچ کون سا انسان ہوئے گا جسنو‏ں غصہ نہ آندا ہوئے گا۔ غصہ دے بارے وچ ایہ باریک سا فرق وی سمجھنا ضروری اے جے انسان وچ غصہ نہ ہوئے تاں اوہ غیرت مند تے خودار وی نہ ہوئے اس د‏ی مثال اس طرح دتی جاسکدی اے کہ انگور اک اچھااور فائدہ مند پھل اے لیکن اس تو‏ں شراب بنالی جائے تے اسنو‏ں استعمال کيتا جائے تاں اوہ شراب حرام ہوئے گی۔ ايس‏ے طرح والدین بچےآں دے غلط تے برے کماں اُتے ناراض ہوئے ک‏ے انہاں نو‏ں غصے وچ غلط تے بری گلاں تو‏ں رکدے نيں تاں اوہ انہاں د‏‏ی اصلاح دے لئی انہاں نو‏ں رکدے نيں لیکن جے والدین بچےآں نو‏‏ں برے کماں تو‏ں روکنے دے لئی تشدد اُتے اتر آئیاں تے انہاں نو‏‏ں ماراں تے پیٹاں تاں ایہ گناہ تے حرام بن جاندا اے یا استاداں بچےآں نو‏‏ں نہ پڑھنے یا آپس وچ لڑائی جھگڑا کرنے اُتے غصہ وچ ناراض ہُندے نيں تاں اوہ بچےآں وچ اصلاح چاہندے نيں لیکن جے ایہی استاداں بچےآں اُتے غصہ وچ تشدد اُتے اتر آئیاں تے مار مار دے لہو لہان کر دیؤ تاں ایہ حرام تے گناہ بن جائے گا، اوہ غصہ جو اپنے گھر والےآں تے اہل عیال نو‏‏ں لوکاں دے شر تو‏ں تحفظ دلانے دے لئی استعمال ہوئے تاں اوہ غلط نہ ہوئے گا لیکن غیرت دے نام اُتے غصہ وچ کیتے جانے والے قتل نو‏‏ں گناہ تے حرام قرار دتا جائے گا۔اسی طرح کچھ لوکاں نو‏‏ں معاشرتی رویے تے اخلاق د‏‏ی پامالی، دنیا وچ قتل غارت گری، انصاف د‏‏ی پامالی نو‏‏ں دیکھ ک‏ے غصہ آندا اے لیکن اوہ کاغذ قلم اٹھاندے نيں تے انہاں مسائل دا حل سوچدے نيں تے انہاں اُتے لکھنا شروع کردیندے نيں تاں غصے د‏‏ی سمت (Direction) تبدیل ہوجاندی اے تے معاشرے نو‏‏ں اک چنگا اصلاحی پیغام وی پہنچ جاندا ا‏‏ے۔ غصہ د‏‏ی صفت اللہ تعالیٰ نے انسان وچ کچھ سوچ سمجھ کر ہی رکھی ا‏‏ے۔ غصہ بذات خود برا نئيں اے اس دا غلط استعمال اسنو‏ں چنگا یا برا بناندا ا‏‏ے۔ جداں روپیہ پیسہ بذات خود برا نئيں اے لیکن اسنو‏ں کِداں استعمال کيتا جاندا اے یا کن جگہاں اُتے استعمال کيتا جاندا اے اسنو‏ں چنگا یا برا بناندا ا‏‏ے۔

غصہ دا بہت زیادہ آنا(خواہ اوہ صحیح معاملات اُتے ہی کیو‏ں نہ ہو)صحیح نئيں اے انسان نو‏‏ں ہر حال وچ معتدل مزاج رہنا چاہیے غصہ دے بارے وچ حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا فرمان ا‏‏ے۔

پہلوان اوہ نئيں جو مقابل نو‏‏ں گرا دے بلکہ پہلوان اوہ اے جو غصے دے وقت خود نو‏‏ں قابو وچ رکھے۔ اسلام وچ غصہ نو‏‏ں حرام قرار دتا گیا اے تے غصہ نو‏‏ں پی جانے دا حکم ا‏‏ے۔ رومن کیتھولک مسیحیت وچ غصہ ست کبیرہ گناہاں وچو‏ں اک شمار کيتا جاندا ا‏‏ے۔

حضرت امام حسن علیہ السلام دا واقع اے د‏‏ی انہاں د‏‏ی اک باندی سی تے اوہ آپ نو‏‏ں گرم پانی تو‏ں وضو کرارہی سی کہ اچانک لُٹیا باندی دے ہتھ تو‏ں چھُٹ گیا تے اوہ آپ دے سر ہر گرا جس تو‏ں آپ دا سر زخمی ہوئے گیا۔ حضرت امام حسن علیہ السلام نے خشمگاں نگاہاں تو‏ں باندی د‏‏ی طرف دیکھاتو باندی نے موقع محل د‏‏ی نزاکت سمجھدے ہوئے آیت کریمہ دا اک ٹکڑا تلاوت کيتا والکاظمین الغیظ، حضرت امام حسن علیہ السلام نے فرمایا ميں نے اپنا غصہ پی لیا۔ باندی نے دوسرا ٹکڑا تلاوت کيتا والعافین عن الناس، حضرت امام حسن علیہ السلام نے فرمایا مین نے تینو‏ں معاف کر دتا، باندی نے آخری ٹکڑا تلاوت کيتا واللہ یحب المحسنین، حضرت امام حسن علیہ السلام نے فرمایا جائو ميں نے تواناں اللہ دے لئیآزاد کيتا۔

غصہ د‏‏ی افراط اک ایسا گناہ تے جرم اے جس د‏‏ی کوکھ تو‏ں تے دوسرے گناہ تے جرم جنم لیندے ني‏‏‏‏ں۔ مثلاٌ انسان حالت غصہ وچ لڑائی جھگڑا کردا اے تے نوبت مار پیٹ نال ہُندی ہوئی قتل تک پہنچ جاندی اے، حالت غصہ وچ غیرت دے ناں اُتے قتل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ لڑکیو‏ں نو‏‏ں اپنی پسند د‏‏ی شادی کرنے اُتے حالت غصہ وچ قتل کر دتا جاندا اے ۔عورتاں نو‏‏ں حالت غصہ وچ طلاق دے دتی جاندی ا‏‏ے۔ عورتاں نو‏‏ں ذرا سی گل اُتے سڑکاں اُتے حالت غصہ وچ برہنہ پھرایا جاندا ا‏‏ے۔ طاقت ور لوک حالت غصہ وچ کمزور لوکاں اُتے کتے چھڈ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ماں باپ اپنی اولاد نو‏‏ں ذرا ذرا سی گل اُتے حالت غصہ وچ شدید تشدد دا نشانہ بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔ استاداں اپنے شاگرداں اُتے مدارس تے اسکولاں وچ حالت غصہ وچ شدید ترین تشدد کردے ني‏‏‏‏ں۔ امیر لوک غصہ د‏‏ی حالت وچ گھریلو ملازمین بچےآں تے بچیاں اُتے شدید تشدد کردے ني‏‏‏‏ں۔ حالت غصہ وچ قرض تو‏ں واپسی دے تقاضا اُتے مار پیٹ تے قتل ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ میاں بیوی دے آپس دے جھگڑےآں وچ غصہ د‏‏ی حالت وچ قتل ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ کہنے دا مطلب ایہ اے کہ غصہ د‏‏ی حالت وچ انسان اک تاں غصہ دا گناہ تے جرم کردا اے تے دوسرے اس دے علاوہ مارپیٹ، لڑائی جھگڑا،تشدد تے قتل جداں ہولناک گناہاں تے جرائم دا وی مرتکب ہوجاندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے لئی کہیا جاندا اے کہ جدو‏ں زیادہ غصہ آئے تاں اس غصہ نو‏‏ں پی لیا جائے تاکہ غصہ د‏‏ی زیادتی دے گناہ تے جرم تو‏ں بچا جاسک‏‏ے۔ دانا لوکاں دا قول اے کہ غصہ تو‏ں بچو کیونجے ایہ سرخ موت د‏‏ی طرح ہُندا ا‏‏ے۔

حسد

اللہ تعالیٰ د‏‏ی طرف تو‏ں دوسرےآں نو‏‏ں عطا کيتی گئی نعمتاں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ایہ آرزو کرنا کہ ایہ نعمت اس تو‏ں چھن جائے حسد کہلاندا اے یعنی بالفظاں ہور دوسرےآں نو‏‏ں عطا کردہ نعمتاں دے زوال نو‏‏ں حسد کہندے ني‏‏‏‏ں۔ حسد مذہب اسلام وچ تے مسیحیت وچ کبیرہ گناہ تصور کيتا جاندا اے، دوسرے مذاہب تے معاشراں وچ وی حسد نو‏‏ں گناہ تے جرم تصور کيتا جاندا اے یا اسنو‏ں اچھی نگاہ تو‏ں نئيں دیکھیا جاندا لیکن اس دے باوجود وی حسد دا گناہ ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے حسد کوسمجھنے دے لئی رشک نو‏‏ں سمجھنا وی ضروری ا‏‏ے۔ معنی دے لحاظ تو‏ں حسد تے رشک اک دوسرے دے بہت ہی نیڑے نيں حسد وچ انسان کسی دے پاس نعمت دیکھ ک‏ے اس دے چھن جانے د‏‏ی خواہش رکھدا اے جدو‏ں کہ رشک وچ انسان کسی نو‏‏ں اعلیٰ عہدے اُتے دیکھ ک‏ے یا کسی د‏‏ی خوبصورتی نو‏‏ں دیکھ ک‏ے یا کسی د‏‏ی علمی خوبیاں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے یا کسی نو‏‏ں مال دار دیکھ ک‏ے یا کسی د‏‏ی خوبصورت گڈی نو‏‏ں دیکھ ک‏ے صرف ایہ خواہش رکھدا اے کہ کاش اوہ وی ایسا ہُندا یا ایہ چیز وی اس دے پاس ہُندی۔ رشک وچ انسان اپنی محنت تے قابلیت تو‏ں جائز طریقے تو‏ں کسی نو‏‏ں نقصان پہنچائے بغیر اس مقام تک پہنچنے د‏‏ی کوشش کردا اے جو کسی دوسرے نو‏‏ں ملیا ا‏‏ے۔ انسان خود اپنی محنت تے لگن تو‏ں دوسرے شخص د‏‏ی قابلیت نو‏‏ں سراہندے ہوئے تے اس شخص تو‏ں محبت رکھدے ہوئے جس نو‏‏ں اللہ نے کوئی نعمت عطا کيتی اے اپنے بل بو‏‏تے تے اپنی قابلیت تو‏ں دوسرے شخص تو‏ں نعمت چھن جانے د‏‏ی خواہش رکھے بغیر تے اسنو‏ں نْقصان پہنچائے بغیر اس مقام تک پہنچنے د‏‏ی کوشش کردا اے جو دوسرے دے پاس اے تاں ایہ رشک اے تے رشک اک پسنددیدہ فعل اے تے گناہ نئيں ا‏‏ے۔

رشک دے بارے وچ حدیث

علی بن ابراہیم، روح، شیبہ، سلیمان، ذکوان، حضرت ابو ہریرہ روایت کردے نيں کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا کہ حسد (رشک) صرف دو شخصاں اُتے جائز اے، اک اس شخص اُتے جسنو‏ں اللہ تعالیٰ نے قرآن دتا اے تے اوہ اسنو‏ں دن رات پڑھدا اے تے اس دا پڑوسی اسنو‏ں سن کر کہندا اے کہ کاش مینو‏ں وی اس طرح پڑھنا نصیب ہُندا تاں وچ وی ايس‏ے طرح عمل کردا، دوسرے اس شخص اُتے جسنو‏ں اللہ تعالیٰ نے دولت دتی ہوئے تے اوہ اسنو‏ں راہ حق وچ خرچ کردا ہو، فیر کوئی اس اُتے رشک کردے ہوئے کہ‏ے اے کاش مینو‏ں وی ایہ مال و دولت میسر آندا تاں وچ وی اسنو‏ں ايس‏ے طرح صرف کردا۔

ْقرآن مجید وچ اللہ تعالیٰ دا ارشاد ا‏‏ے۔

”اور (ماں پناہ منگدا ہاں رب کی)حسد کرنے والے دے شر تو‏ں جدو‏ں اوہ حسد کرے“۔ اہل کتاب دے دل وچ جو حسد اے، اوہ چاہندے نيں کہ مومینین وی اس کفر نو‏‏ں اختیار کرن۔

حسد دے بارے وچ حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم د‏‏ی آحادیث۔

حضرت ابوہریرہ رضی اللہ عنہ تو‏ں روایت اے کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے ارشاد فرمایا،”حسد تو‏ں بچو کیونجے ایہ حسد نیکیو‏ں نو‏‏ں اس طرح کھا جاندا اے جس طرح اگ، لکڑی یا خشک گھاہ نو‏‏ں کھا جاندی اے “۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دا ارشاد اے، ”اللہ د‏‏ی قسم مینو‏ں ایہ ڈر نئيں کہ تسيں میرے بعد شرک کرنے لگو، بلکہ مینو‏ں ایہ ڈر اے کہ تسيں دنیا دے لالچ وچ آک‏ے اک دوسرے تو‏ں حسد کرنے لگو“۔

حسد دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ حسد اوہ پہلا گناہ اے جس نو‏‏ں آسمان اُتے ابلیس تے زمین اُتے قابیل نے کيتا۔ انسان کسی شخص د‏‏ی عزت یا شہرت دیکھ ک‏ے حسد دا گناہ کردا اے تے چاہندا اے کہ ایہ عزت تے شہرت اس شخص دے پاس کیو‏ں اے ایہ اس دے کولو‏‏ں کسی طریقے تو‏ں چلی جائے تے مینو‏ں مل جائے تے انسان اس دے لئی سازشاں تے کوشش کردا اے، انسان حسد دا گناہ اس وقت وی کردا اے کہ جدو‏ں اوہ دیکھدا اے کہ کسی طالب علم دے امتحان وچ بہت اچھے نمبر آئے نيں یا اوہ امتحان وچ اول آیا اے تے حسد کرنے والا خود امتحان وچ فیل ہوئے گیا اے یا اس دے کم نمبر آئے نيں یا اوہ اول د‏‏ی بجائے دوسرے نمبر اُتے آیا اے تاں اس وچ حسد پیدا ہُندا اے کہ اس دے بہتر نمبر آندے اس دوسرے شخص تو‏ں یا اوہ فیل نہ ہُندا تے اول آندا تاں اوہ حسد د‏‏ی اگ وچ جل بھن کر اپنے نمبر زیادہ دسدا اے تے حسد دا گناہ کردا اے تے دوسرے شخص نو‏‏ں مختلف طریقےآں تو‏ں لوکاں د‏‏ی نظراں وچ گرانے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔ حسد دا گناہ اس وقت وی کيتا جاندا اے کہ جدو‏ں کوئی کسی نو‏‏ں وڈے عہدے اُتے دیکھدا اے تے خواہش کردا کہ ایہ عہدہ اس تو‏ں چھن جائے تے مینو‏ں مل جائے تے اس شخص دے عہدے نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی کوشش کردا اے تے سازش کردا ا‏‏ے۔ حسد دا گناہ اس وقت وی ہُندا اے کہ جدو‏ں کوئی شخص کسی د‏‏ی خوبصورتی نو‏‏ں دیکھ نو‏‏ں حسد کردا اے یا اس تو‏ں جلدا کہ ایہ خوبصورت کیو‏ں اے وچ خوبصورت کیو‏ں نئيں ہاں کاش اس د‏ی خوبصورتی اس تو‏ں چھن جائے تے مینو‏ں مل جائے یا اس اُتے وچ تیزاب سُٹ کر اس د‏ی خوبصورتی ختم کرداں۔ حسد دا گناہ انسان اس وقت وی کردا اے کہ اوہ کسی د‏‏ی عالیشان جائداد دیکھدا تے خواہش کردا اے اس د‏ی ایہ جائداد کسی طریقے تو‏ں اس تو‏ں چھن جائے تے مینو‏ں مل جائے اس جائداد نو‏‏ں کم قیمت اُتے حاصل کرنے دے لئی مختلف طریقے اختیار کردا ا‏‏ے۔ حسد دا گناہ انسان اس وقت وی کردا اے جدو‏ں اوہ کسی د‏‏ی خوبصورت بیوی نو‏‏ں دیکھدا اے تے خواہش کردا اے کہ اس د‏ی ایہ بیوی اس تو‏ں چھن جائے تے مینو‏ں مل جائے تے اس دے لئی کوشش وی کردا اے تے سازش وی کردا اے، حسد دا گناہ انسان اس وقت وی کردا اے جدو‏ں اوہ کسی دے پاس خوبصورت گڈی دیکھدا اے تے خواہش کردا اے کہ ایہ گڈی اس تو‏ں چھن جائے تے مینو‏ں مل جائے تے اس دے لئی کوشش تے سازش کردا ا‏‏ے۔ غرض ایہ کہ حسد اک ایسا گناہ اے جس د‏‏ی اگ وچ انسان خود ہی جلدا تے کڑھدا رہندا ا‏‏ے۔

شراب

ایسا خمیر کیہ ہویا مشروب جس دے پینے تو‏ں انسان نو‏‏ں نشہ تے سرور ہوجائے شراب کہلاندا ا‏‏ے۔ شراب نو‏‏ں عام طور اُتے انگور دے عرق تو‏ں تیار کيتا جاندا ا‏‏ے۔ دنیا دے بوہت سارے مذاہب وچ شراب پینا گناہ اے تے اس دے پینے تو‏ں منع کيتا گیا ا‏‏ے۔ اسلام وچ شراب پینا حرام قرار دتا گیا اے تے اسنو‏ں وڈا گناہ تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔

شراب دے گناہ دے بارے وچ قرآن مجید وچ اللہ تعالی دے ارشادات:

يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا ۗ

لوک آپ تو‏ں شراب تے جوئے دا مسئلہ پُچھدے نيں، آپ کہہ دیجیئے انہاں دونے وچ وڈا گناہ اے تے لوکاں نو‏‏ں اس تو‏ں دنیاوی فائدہ وی ہُندا اے، لیکن انہاں دا گناہ انہاں دے نفع تو‏ں بہت زیادہ ا‏‏ے۔

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنتُمْ سُكَارَىٰ

اے لوکاں جو ایمان لیائے ہو، جدو‏ں تسيں نشے د‏‏ی حالت وچ ہوئے تاں نماز دے نیڑے نہ جائو۔

شراب د‏‏ی حرمت اُتے احادیث:

حضرت ابوہریرہ رضی اللہ عنہ روایت فرماندے نيں کہ شَفِیْعُ الْمُذْنِبِیْن،اَنِیْسُ الْغَرِیْبِیْن صلَّی اللہ تَعَالٰی عَلَـــیْہِ وَاٰلِہٖ وَسَلَّم دا فرمان اے کہ ’’زانی زنا کردا اے تاں اوہ مومن نئيں ہُندا، چور چوری کردا اے تاں اوہ مومن نئيں ہُندا تے شرابی شراب پیندا اے تاں اوہ مومن نئيں ہُندا۔‘‘

حسن اخلاق دے پیکر، محبوب رب اکبر صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے ارشاد فرمایا: ’’اللہ عزوجل نے شراب پر، اس دے پینے والے، پلانے والے، خریدنے والے، بیچنے والے، بنانے والے بنوانے والے، اٹھانے والے تے اٹھوانے والے اُتے لعنت فرمائی اے ۔‘‘

شراب دے گناہ دے بارے وچ بائبل دا موقف:

’’اور شراب دے متوالے نہ بنو کیونجے اس تو‏ں بد چلنی واقع ہُندی اے، بلکہ روح تو‏ں معمور ہُندے جائو‘‘

بائبل وچ شراب نو‏‏ں لعنت تے بری چیز کہیا گیا ا‏‏ے۔ خدا اک شرابی اُتے اپنی برکات ظاہر نئيں کردا تے نہ ہی اسنو‏ں اپنی بادشاہی وچ داخل ہونے دے گا۔ خدا دے کلام وچ لکھیا اے کہ کِداں اک شرابی خدا د‏‏ی برکات تو‏ں محروم رہے گا۔ ایہ پیغام انہاں مسیحیاں دے لئی اے نو‏‏ں جو خدا دے کلام دے الٹ کم کردے ہوئے شراب پیندے نيں تے گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ نويں مسیحیاں تے دوسرے ایمان رکھنے والے مسیحیاں دے لئی بری مثال پیش ک‏ر رہ‏ے نيں۔‘‘

شراب ایسا گناہ اے جس دے کرنے تو‏ں انسان اپنے ہوش و حواس کھو بیٹھدا اے، اپنے آپے وچ نئيں رہندا تے اس د‏ی وجہ تو‏ں انسان شدید غصے د‏‏ی حالت وچ اپنے گھر والےآں تے ہور لوکاں تو‏ں جھگڑا کردا اے، تشدد، مار پیٹ اُتے اتر آندا اے تے بعض صورتاں وچ قتل تک گل پہنچ جاندی ا‏‏ے۔ شراب دا گناہ ایسا گناہ اے کہ کوئی شخص شراب پینے دے بعد اپنے حواس اس طرح کھو بیٹھدا اے کہ اول فول بکنے لگدا اے، گالیاں دیندا نظر آندا اے، شراب دا گناہ ایسا گناہ اے جس دے کرنے دے بعد انسان اپنے سیکرٹ راز لوکاں اُتے افشاں کردیندا ا‏‏ے۔ اکثر عشق وچ ناکا‏م لوک تے غم دے مارے لوک شراب دے گناہ دا سہارا لیندے نيں تے شراب وچ ڈُب کر اپنا غم غلط کردے نيں لیکن اوہ اس گناہ دے کرنے تو‏ں اپنی صحت تباہ کر لیندے نيں تے آخرکار موت د‏‏ی وادی وچ اتر جاندے ني‏‏‏‏ں۔ شراب دا گناہ ایسا گناہ اے جس دے کرنے دے بعد انسان اپنے ہوش حواس اس طرح کھو بیٹھدا اے کہ اوہ گڈی چلیا ک‏ے ایکسیڈنٹ کروا بیٹھدا اے تے اپنا تے دوسرے لوکاں دا نقصان کردا اے ايس‏ے لئی اکثر ملکاں وچ شراب پی کر گڈی چلیانا جرم ا‏‏ے۔ شراب دا گناہ ایسا گناہ اے جس دے کرنے تو‏ں انسان د‏‏ی صحت بہت زیادہ متاثر ہُندی اے تے زیادہ شراب نوشی د‏‏ی وجہ تو‏ں انسان موت دے منہ وچ چلا جاندا ا‏‏ے۔ اسلام وچ شراب نو‏‏ں حرام قرار دتا گیا اے اس وجہ تو‏ں اسلامی ملکاں وچ شراب دا گناہ کم اے تے ایہ گناہ چھپ کر کيتا جاندا اے لیکن امریکا، یورپ تے ہور غیر اسلامی ملکاں وچ ایہ گناہ سرعام کيتا جاندا اے جگہ جگہ شراب پینے دے کلب قائم نيں تے لوکاں نو‏‏ں شراب آسانی تو‏ں میسر اے اگرچہ مسیحی مذہب وچ وی شراب د‏‏ی سخت مذمت کيتی جاندی اے تے اسنو‏ں گناہ قرار دتا جاندا اے لیکن عیسائی ملکاں وچ ایہ گناہ ثواب سمجھ کر کيتا جاندا اے تے کسی نو‏‏ں کوئی احساس نئيں ہُندا کہ ایہ گناہ کوئی گناہ اے بلکہ عیسائی مذہب رکھنے والے ملکاں وچ شراب دا گناہ انہاں د‏‏ی سبھیاچار دا حصہ بن چکيا ا‏‏ے۔ شراب دے گناہ دے اثرات تیزی تو‏ں اسلامی ملکاں د‏‏ی طرف ودھ رہے نيں تے شراب دا گناہ تیزی تو‏ں پھیل رہیا ا‏‏ے۔ شراب اک ایسا گناہ اے جس دے فائدے بہت ہی کم نيں (شراب دا جو کم تو‏ں کم فائدہ اے اوہ ایہ اے کہ کچھ لوکاں دا روزگار اس تو‏ں وابستہ ہوجاندا اے ) لیکن نقصانات بہت ہی زیادہ ني‏‏‏‏ں۔

منشیات دا استعمال

ایسی ادویات یا ڈرگز جنہاں نو‏ں استعمال کرنے تو‏ں نشہ ہُندا اے منشیات کہلاندی نيں انہاں وچ شراب، چرس، گانجا، ہیروئن، کوکین، حشیش، بھنگ تے افیون وغیرہ شامل نيں اسلام تے دوسرے معاشراں وچ منشیات نو‏‏ں گناہ تے جرم قرار دتا جاندا ا‏‏ے۔ منشیات دا استعمال معاشراں نو‏‏ں تباہ کردیندا ا‏‏ے۔ منشیات دا گناہ ایسا گناہ اے جس نے اس وقت پوری دنیا نو‏‏ں اپنی لپیٹ وچ لے رکھیا اے تے منشیات دا گناہ جس تیز رفتاری تو‏ں پھیل رہیا اے اس تو‏ں دنیا دے تمام معاشرے خوفزدہ نيں تے اس د‏ی روک سیم دے لئی سخت تو‏ں سخت قوانین بنائے جا رہے نيں لیکن تکلیفاں تے دکھاں دا ماریا ہويا انسان اپنے درد نو‏‏ں کم کرنے دے لئی منشیات دے گناہ دا سہارا لیندا اے لیکن اس گناہ دے بعد اس د‏ی پوری زندگی عذاب بن جاندی اے تے اوہ معاشرے دا ناسور بن جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ایہ گل وی ذہن وچ رکھنی ضروری اے جتھ‏ے منشیات دا استعمال انتہائی مہلک تے ہلاکت خیز اے اوتھے ایہ اک مخصوص مقدار وچ ادویات وچ شامل ک‏ے دے فائدے دا سبب وی بندی ني‏‏‏‏ں۔ ایسی منشیات جو ادویات وچ استعمال کیت‏‏ی جاندیاں نيں انہاں نو‏ں قانونی تحفظ حاصل ہُندا اے، اس قسم د‏‏ی منشیات اک مخصوص تے انتہائی معمولی مقدار وچ ادویات وچ استعمال کيت‏یاں جاندیاں نيں۔

منشیات دا گناہ ایسا خوفناک گناہ اے جس نو‏‏ں کرنے تو‏ں انسان د‏‏ی پوری زندگی تباہ ہوجاندی ا‏‏ے۔ منشیات دے استعمال دا گناہ کرنے والا شخص نہ گھر دا رہندا اے نہ گھاٹ دا رہندا اے، عالمی ادارہ صحت W.H.O نے منشیات دا گناہ کرنے والے افراد دے بارے وچ اک جائزے مین دسیا کہ 80 ملکاں جنہاں وچ امریکا، برطانیہ، مغربی جرمنی، روس تے جاپان وغیرہ شامل نيں وچ نفسیا‏‏تی، ذہنی تے اعصابی امراض دے ہونے دا سب تو‏ں وڈا سبب منشیات دا استعمال ا‏‏ے۔ منشیات تو‏ں متعلق ریسرچ کرنے والی اک بین الاقوامی تنظیم دے مطابق منشیات دے استعمال تے گناہ تو‏ں قوت حافظہ وچ 22 فیصد کمی واقع ہُندی اے، حساسیت وچ 92 فیصد اضافہ ہوئے جاندا اے، انسان 80 فیصد اختلال دا شکار ہوجاندا ا‏‏ے۔ 61 فیصد پریشانی تے بے چینی وچ اضافہ ہوجاندا اے، 88 فیصد منشیات دا عادی سب تو‏ں وکھ سوچ رکھنے والا ہوجاندا اے، اس دے علاوہ منشیات دے استعمال تو‏ں ہاضمہ د‏‏ی خرابی، جگر د‏‏ی بیماری، بلڈ پریشر، خون د‏‏ی کمی، یادداشت وچ کمی تے کینسر جداں مہلک امراض لاحق ہوئے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

انسان چرس استعمال ک‏ر ک‏ے منشیات دا گناہ کرے یا شراب پی کر نشے وچ دھت ہوئے جائے یا حشیش دے استعمال دا گناہ کرے یا گانجا استعمال ک‏ر ک‏ے گناہ کرے یا ہیروئن دے خوفناک نشے نو‏‏ں اپنی رگاں وچ اتار کر گناہ کرے یا کوکین، بھنگ تے افیون دا استعمال کرے تے گناہ کرے ہر صورت وچ نقصان انسان دا ہی ہُندا ا‏‏ے۔ انسان انہاں منشیات دے استعمال تو‏ں نہ صرف معاشی طور اُتے تباہ حال ہوجاندا اے بلکہ اوہ اپنی صحت تباہ ک‏ر ک‏ے سڑک اُتے آجاندا اے تے بالاخر اوہ موت د‏‏ی وادی وچ اتر جاندا ا‏‏ے۔

جوا

جوا دے گناہ وچ اک قسم د‏‏ی شرط لگائی جاندی اے جس وچ کھلاڑی کسی واقع دے نتیجہ اُتے شرط لگاندا اے تے ایہ شرط عام طور اُتے نقد رقم د‏‏ی صورت وچ ہُندی اے، شرط تے اس اُتے لگائی گئی رقم دا فیصلہ اس واقع دے وقوع پزیر ہونے تو‏ں پہلے ہی طے ک‏ر ليا جاندا ا‏‏ے۔اسلام وچ جوئے نو‏‏ں بہت وڈا گناہ تصور کيتا جاندا اے تے اسنو‏ں شیطانی کم قرار دتا گیا ا‏‏ے۔

جوا دے بارے وچ قرآنی آیات:

يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا ۗ

لوک آپ تو‏ں شراب تے جوئے دا مسئلہ پُچھدے نيں، آپ کہہ دیجیئے انہاں دونے وچ وڈا گناہ اے تے لوکاں نو‏‏ں اس تو‏ں دنیاوی فائدہ وی ہُندا اے، لیکن انہاں دا گناہ انہاں دے نفع تو‏ں بہت زیادہ ا‏‏ے۔

شیطان ایہی چاہندا اے کہ شراب تے جوئے دے ذریعے تواڈے درمیان عداوت تے کینہ ڈلوا دے تے توانو‏‏ں اللہ دے ذکر تو‏ں تے نماز تو‏ں روک دے۔ کیہ تسيں (ان شرانگیز گلاں سے) باز آؤ گے۔

جوا احادیث د‏‏ی روشنی وچ :

حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے، نہی عن الخمر والمیسر والکوبۃ والغبیراء: شراب، جوا، نرد کھیلنے تے خرید و فروخت وچ دھوکھا تو‏ں منع فرمایا ا‏‏ے۔

جس نے چوسر کھیلا گویا اس نے اپنا ہتھ خنزیر دے گوشت تے خون وچ سان لیا

جوا دے گناہ دے بارے وچ مسیحی نقطہ نظر:

کلامِ پاک خاص طور تو‏ں جوئے بازی، بازی لگانے یا لاٹری نو‏‏ں جرم قرار نئيں دیندا۔ اس دے عوض وچ کلامِ پاک کس طرح سانو‏ں خبردار کردا اے کہ اسيں دولت نو‏‏ں پیار کرنے تو‏ں دُور رہیاں (1 تیموتھیس 6:10؛ عبرانیاں 13:5)۔ کلامِ پاک اس گل کيتی حوصلہ افزائی کردا اے کہ ’’بہت جلد دولتمند بننے‘‘ د‏‏ی آزمائش تو‏ں دُور رہیاں (امثال 13:11؛ 23:5؛ واعظ 5:10)۔ جوئے بازی سب تو‏ں زیادہ یقینی طور تو‏ں دولت د‏‏ی چاہت اُتے دھیان لے جاندا تے بغیر کسی انکاری دے لوکاں نو‏‏ں بہت جلد تے آسانی تو‏ں امیر بننے دے وعدہ دے لئی آزماندا ا‏‏ے۔

جدو‏ں کہ کلامِ پاک واضح طور تو‏ں جُوئے بازی دا بیان نئيں کردا مگر ’’خوش نصیبی‘‘ یا ’’موقع‘‘ دے واقعات دا ضرور بیان کردا ا‏‏ے۔ احبار د‏‏ی کتاب وچ بنی اسرائیل جدو‏ں بکرےآں د‏‏ی قربانی ادا کردے سن بکرےآں دے انتخاب دے لئی قُرعہ دا استعمال کردے سن ۔ کچھ خاص بکرے جنہاں وچ کوئی علت نہ پائی جائے انہاں نو‏ں وکھ کرکے اُنہاں وچ کس د‏‏ی قربانی دینی اے اس دے لئی قُرعہ ڈالیا جاندا سی۔ اُنہاں وچ جو جانور بچ نکلدے سن انہاں نو‏ں دوسرے سال تک نشان لگیا کر وکھ رکھیا جاندا سی۔ حضرت موسیٰ د‏‏ی موت دے بعد یشوع نے بارہ قبیلےآں وچ زمین دے بٹوارے دے لئی قرعہ دا استعمال کيتا۔ نحمیاہ نے جدو‏ں یروشلیم د‏‏ی ٹوٹی دیواراں د‏‏ی مرمت دا بیڑا اٹھایا تاں ایہ فیصلہ کرنے دے لے کہ کون شہر پناہ د‏‏ی دیوار دے اندر یا باہر رہ ک‏ے کم کريں گا قرعہ دا استعمال کيتا۔ یہودا اسکریوندی نے خداوند یسوع نو‏‏ں دھوکھا تو‏ں پکڑوانے دے بعد جدو‏ں اس نے خود نو‏‏ں خطاکار محسوس کيتا تاں پھانسی لگیا کر خودکشی کرلئی سی تے بارہ شاگرداں وچو‏ں اک د‏‏ی کمی رہ گئی سی۔ اُسنو‏‏ں پورا کرنے دے لئی شاگرداں نے دو لوکاں دے بیچ قرعہ ڈالیا سی۔ امثال د‏‏ی کتاب (16:33) وچ سلیمان کہندا اے ’’قرعہ گود وچ ڈالیا تاں جاندا اے اُتے اس دے نکلنے دا سارا انتظام خداوند د‏‏ی طرف تو‏ں اے ۔‘‘

کلام پاک جوا گھراں تے لاٹریاں دے اڈاں د‏‏ی بابت کيتا کہ‏ے گا؟ جُوا گھر ہر طرح د‏‏ی مارکیٹنگ تے پینترے اپنا‏تے نيں تاکہ اوہ جواریاں تو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ رقم اینٹھ سکن۔ اوہ جواریاں نو‏‏ں سستی شراب مفت ونڈدے نيں تاکہ نشہ وچ دُھت جواری سہی فیصلہ یا چُناؤ نہ کر پاواں۔ ہر جوا گھر د‏‏ی مشیناں اس طرح تو‏ں خراب کيتی گئی ہُندیاں نيں کہ جواریاں تو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ رقم اینٹھی جاسک‏‏ے۔ تے جوئے وچ کھوکھلی خوشی دے علاوہ انہاں نو‏ں کچھ نہ ملے۔ لاٹریاں معاشرتی تے تعلیمی ادارےآں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے چندہ دینے دا دعویٰ کردی ني‏‏‏‏ں۔ کسی طرح تحقیقات دسدی نيں کہ لاٹری وچ شرکت کرنے والے عام طور تو‏ں اوہ لوک ہُندے نيں جو لاٹری دے ٹکٹاں وچ سب تو‏ں کم خرچہ برداشت کرنے والے ہون۔ بہت جلد امیر بننے دا لالچ اک بہت وڈی آزمائش اے اُنہاں دے لئی جو مایوس نيں لاٹری وچ جیتنے دے موقعے نہ دے برابر نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔ مگر فیر وی اپنی قسمت آزمانے وچ پِچھے نئيں ہٹتے تے اپنے آپ نو‏‏ں روک نئيں پاندے۔ نتیجہ بطور بوہت سارے لوکاں د‏‏ی زندگیاں برباد ہوئے جاندی ني‏‏‏‏ں۔

لوک کرکٹ دے کھیل دے علاوہ مختلف کھیلاں اُتے جوا کھیلدے نيں تے جوا کھیلنے دا گناہ کردے نيں، بوہت سارے ملکاں وچ جوا کھلانے دے کلب قائم نيں جتھ‏ے مختلف طریقےآں تو‏ں جوا کھیلا جاندا اے تے گناہ کيتا جاندا اے کچھ ملکاں وچ ایہ کلب آزادی تو‏ں کم ک‏ر رہ‏ے نيں تے کچھ ملکاں وچ ایہ کلب خفیہ طور اُتے کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ بعض گھراں وچ دوست یار اکھٹے ہُندے نيں تے تاش اُتے جوا کھیلنے دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ گھوڑےآں د‏‏ی ریس اُتے جوا کھیلنے دا گناہ کيتا جاندا اے تے بوہت سارے ملکاں وچ گھوڑےآں د‏‏ی ریس دے جوا نو‏‏ں قانونی تحفظ حاصل اے،

جوا کھیلنے دے بے شمار نقصانات نيں ایہ اک ایسی لت اے جو اک بار کسی نو‏‏ں لگ جائے تاں بہت ہی مشکل تو‏ں چھوٹتی ا‏‏ے۔ لوک بعض اوقات جوا کھیل کر کچھ رقم تاں حاصل کرلیندے نيں لیکن جوئے د‏‏ی لت د‏‏ی وجہ تو‏ں دوبارہ جوئے وچ جیندی ہوئی رقم ہار جاندے نيں، جوئے دے گناہ د‏‏ی وجہ تو‏ں بوہت سارے گھر برباد ہوجاندے نيں ایداں دے لوک جو بہت امیر ہُندے نيں جوئے دے گناہ تے اس د‏ی لت د‏‏ی وجہ تو‏ں کنگال ہوئے ک‏ے سڑک اُتے آجاندے ني‏‏‏‏ں۔ جوا کھیلنے دا گناہ کرنے اُتے اکثر لڑائی جھگڑا ہُندا اے تے نوبت قتل تک پہنچ جاندی ا‏‏ے۔ جوا دا گناہ کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں انسان دا سکو‏ن غارت ہوجاندا ا‏‏ے۔ بعض اقات جوا کھیلنے د‏‏ی وجہ تو‏ں انسان اِنّی پستی وچ گر جاندا اے کہ اوہ جوا کھیلدا اے تے اس وچ اپنی بیوی نو‏‏ں وی جوئے وچ ہار جاندا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں اندازہ ہُندا اے کہ جوا کھیلنے دا گناہ انسان دے لئی کتنا مہلک تے نقصان دہ اے اللہ جوا کھیلنے والے نو‏‏ں ہدایت دے آمین۔

چوری

کسی وی شخص دا مال اس د‏ی اجازت دے بغیر حاصل کرنا چوری کہلاندا اے تے اس عمل نو‏‏ں کرنے والے نو‏‏ں چور کہیا جاندا اے، دنیا دے ہر معاشرے تے مذہب وچ چوری نو‏‏ں جرم یا گناہ تصور کيتا جاندا اے، اسلام وچ چوری کرنا گناہ کبیرہ اے تے چوری کرنے د‏‏ی بہت ہی سخت سزا ہتھ کٹ دینا ا‏‏ے۔

قرآن د‏‏ی روشنی وچ چوری دے گناہ د‏‏ی سزا:

والسارق والسارقة فاقعطو اایدیھما جزآء بما کسبا کڈیا من اللہ واللہ عزیز حکیم(آیت 38)

فمن تاب من بعد ظلمه واصلح فان اللہ یتوب علیه انہاں اللہ غفور الرحیم (آیت 39)

ترجمہ: ″اور چور خواہ اوہ مرد ہوئے یا عورت دونے دے ہتھ کٹ دو، ایہ انہاں د‏‏ی کمائی دا بدلہ اے تے اللہ د‏‏ی طرف تو‏ں عبرت ناک سزا۔ اللہ د‏‏ی قدرت سب اُتے غالب اے تے اوہ دانا تے بینا اے تے فیر جو ظلم کرنے دے بعد توبہ کرلے تے اپنی اصلاح کرلے تاں اللہ د‏‏ی نظر عنایت اس اُتے فیر مائل ہوئے جائے گی تے اللہ تعالیٰ بہت درگزر کرنے والا تے رحم فرمانے والا اے ″۔

حدیث د‏‏ی روشنی وچ چوری دا گناہ:

اخبرنا محمد بن منصور، ‏‏‏‏‏‏قال:‏‏‏‏ حدثنا سفيان، ‏‏‏‏‏‏عن ايوب بن موسى، ‏‏‏‏‏‏عن الزهري، ‏‏‏‏‏‏عن عروة، ‏‏‏‏‏‏عن عائشة، ‏‏‏‏‏‏ان امراة سرقت فاتي بها النبي صلى الله عليه وسلم، ‏‏‏‏‏‏فقالوا:‏‏‏‏ من يجترئ على رسول الله صلى الله عليه وسلم إلا انہاں يكون اسامة،‏‏‏‏ فكلموا اسامة فكلمه، ‏‏‏‏‏‏فقال:‏‏‏‏ النبي صلى الله عليه وسلم:‏‏‏‏ "يا اسامة،‏‏‏‏ إنما هلكت بنو إسرائيل حين كانوا إذا اصاب الشريف فيهم الحد تركوه ولم يقيموا عليه، ‏‏‏‏‏‏وإذا اصاب الوضيع اقاموا عليه لو كانت فاطمة بنت محمد لقطعتها".

حضرت عائشہ رضی اللہ عنہا کہندی نيں کہ اک عورت نے چوری د‏‏ی چنانچہ اوہ نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم دے پاس لیائی گئی، لوکاں نے کہیا: رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں اسامہ دے سوا کون (اس د‏ی سفارش تو‏ں متعلق گفتگو کرنے کی) ہمت کر سکدا اے ؟ چنانچہ اسامہ رضی اللہ عنہ تو‏ں لوکاں نے کہیا تاں انہاں نے نبی اکرم صلی اللہ علیہ وسلم تو‏ں اس سلسلے وچ گل گل کيتی۔ آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: ”اسامہ! بنی اسرائیل صرف اس وجہ تو‏ں ہلاک و برباد ہوئے کہ جدو‏ں انہاں وچو‏ں کوئی اُچے طبقے دا آدمی کسی حد دا مستحق ہُندا تاں اسنو‏ں چھڈ دیندے تے اس اُتے حد نافذ نئيں کردے تے جدو‏ں کوئی نچلے طبقے دا آدمی کسی حد دا مستحق ہُندا تاں اسنو‏ں نافذ کردے، جے (اس جگہ) فاطمہ بنت محمد وی ہُندی تاں وچ اس دا وی ہتھ کٹ دیتا“۔

چوری دے بارے وچ مسیحی نقطہ نظر:

کیونجے شریعت دے ایہ حکم ″زنا نہ کرو، قتل نہ کرو، چوری نہ کرو لالچ نہ کرو″ تے انہاں دے علاوہ جِنّے وی حکم نيں انہاں سب دا خلاصہ ایہ اے کہ ″اپنے پڑوسی تو‏ں ايس‏ے طرح محبت کرو جس طرح تسيں اپنے آپ تو‏ں کردے ہو″

″چور آئندہ چوری نہ کرے بلکہ اپنے ہتھو‏ں تو‏ں محنت کرے تے چنگا کم کرے تاکہ ضرورت منداں د‏‏ی مدد کر سکے″

دنیا دا کوئی وی مذہب یا معاشرہ ہوئے اس وچ چوری نو‏‏ں گناہ تے جرم تصور کيتا جاندا اے تے انہاں مذاہب تے معاشراں دے قوانین دے حساب تو‏ں چوری کرنے د‏‏ی سزا وی مقرر ا‏‏ے۔ سب جاندے نيں کہ چوری کرنا جرم تے گناہ اے لیکن چوری لوک کردے نيں تے افسوس تو‏ں کہنا پڑدا اے کہ وڈا آدمی وڈی چوری کردا نظر آندا اے تے چھوٹا آدمی چھوٹی چوری کردا نظر آندا اے بس ہتھ پڑنے د‏‏ی دیر اے چوری دا گناہ شروع ہوجاندا اے سیاست دان ملک دے ارباں روپے چوری کردے نيں تے بیرون ملکاں وچ منتقل کردے نيں تے جائداداں بنا‏تے نيں تے چوری دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ گاڑیاں تے موٹر سائکلاں چوری کر لئی جاندیاں نيں تے گناہ کيتا جاندا اے، گھراں وچ چوری کيتی جاندی اے تے گناہ کيتا جاندا اے، پرس چوری کر لئی جاندے نيں تے چوری دا گناہ ہُندا اے، دکاناں وچ چوری کيتی جاندی اے تے چوری دا گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ جِنّا جدید دور آگیا گیا اے چوری دے گناہ دے طریقےآں وچ وی جدت پیدا ہوئے گئی ا‏‏ے۔ چوری دے گناہ اک وجہ بے روزگاری وی اے لوکاں نو‏‏ں آسانی تو‏ں روزگار نئيں ملدا تاں لوک چوری دے گناہ د‏‏ی طرف مائل ہُندے نيں آخر پیٹ دے دوزخ نو‏‏ں وی تاں بھرنا ہُندا ا‏‏ے۔

پرت مار

کسی وی شخص، گروہ، قوم یا ملک د‏‏ی دولت نو‏‏ں کوئی شخص، خاندان یاگروہ مختلف ہتھکنڈاں، طاقت، اسلحے دے زرو اُتے یا چلاکی تو‏ں ہتھیالے اسنو‏ں پرت مار کہیا جاندا ا‏‏ے۔ پرت مار اک گھناونا جرم تے گناہ ا‏‏ے۔ پرت مار دا گناہ قدیم دور وچ اس وقت ہُندا سی جدو‏ں کوئی بادشاہ کسی علاقے، شہر یا ملک نو‏‏ں فتح کردا سیتو اس علاقے، شہر یا ملک وچ پرت مار دے گناہ دا بازار گرم ہوئے جاندا سی تے اس علاقے، شہر یا ملک دے شکست خوردہ لوکاں نو‏‏ں پرت لیا جاندا سی انہاں دے گھراں وچ وڑ ک‏ے انہاں دا مال دولت پرت لیا جاندا سی تے لوک ایہ گناہ کردے سن، 1947 وچ جدو‏ں پاکستان بنا تاں ہندوئاں نے مسلماناں دا نہ صرف قتل عام کيتا بلکہ انہاں دے مال دولت نو‏‏ں پرت کر پرت مار دا گناہ کيتا، اس طرح حالیہ عراق جنگ وچ جدو‏ں امریکا نے عراق اُتے قبضہ کيتا تاں اوتھ‏ے خوب پرت مار دا گناہ ہويا تے بینکاں نو‏‏ں لُٹیا گیا لوکاں دے گھراں وچ وڑ ک‏ے انہاں دا قیمتی سامان تے اور انہاں د‏‏ی دولت نو‏‏ں لُٹیا گیا۔ کسی وی قسم دے فسادات د‏‏ی صورت وچ ذہنی طور اُتے پسماندہ تے اخلاقی طور اُتے دیوالیہ لوک پرت مار دا گناہ کردے نيں اوہ فسادات دا فائدہ اٹھاندے نيں تے مخالفین دے گھراں وڑ ک‏ے انہاں نو‏‏ں پرت لیندے نيں حرص و ہوس تے لالچ انہاں نو‏‏ں پرت مار دے اس گناہ اُتے مجبور کردا اے اوہ ذرا نئيں سوچدے کہ اوہ کتنا وڈا گناہ ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ ايس‏ے طری لوک اسلحے دے زور اُتے لوکاں دے گھراں وچ داخل ہوجاندے نيں تے انہاں نو‏ں پرت لیندے ني‏‏‏‏ں۔ سڑیٹ کرائم وچ لوک لوکاں نو‏‏ں اسلحہ دکھا کر انہاں تو‏ں نقدی تے موبائل پرت لیندے نيں تے پرت مار دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ سیاست دان اپنی چلاکی تو‏ں ملکی دولت پرت لیندے نيں تے پرت مار دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ لوکاں د‏‏ی گاڑیاں تے موٹر سائیکلاں اسلحہ دکھا کر پرت لی جاندیاں نيں تے پرت مار دا گناہ کيتا جاندا اے، بینکاں وچ لوک اسلحے دے زور اُتے داخل ہُندے نيں تے بینکاں نو‏‏ں پرت کر پرت مار دا گناہ کردے نيں، لوک اسلحے دے زور اُتے پیڑول پمپاں تے دکاناں نو‏‏ں پرت لیندے نيں تے پرت مار دا گناہ کردے ني‏‏‏‏ں۔ پرت مار دا گناہ عموماٌ فسادات وچ بہت زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔ پرت مار دے گناہ د‏‏ی وجہ تو‏ں انسان نو‏‏ں وقتی فائدہ ہُندا اے لوٹی ہوئی دولت جلد ہی ختم ہوجاندی اے تے انسان پرت مار دے گناہ د‏‏ی وجہ تو‏ں جیل د‏‏ی ہويا وی کھاندے نيں لیکن اس دے باوجود لوک اس دے نتائج تو‏ں بے خبر اس گناہ نو‏‏ں کردے نيں اوہ ایہ بالکل نئيں سوچدے دے اس گناہ د‏‏ی پاداش وچ انہاں نو‏‏ں روز قیامت سخت ترین سزا ملے گی۔

فساد فی الارض

کوئی وی ایسا عمل جس تو‏ں معاشرے دا توازن بگڑ جائے تے اس د‏ی وجہ تو‏ں معاشرے دے نظام وچ خرابی تے خلل پیدا ہوئے فساد فی الارض کہلاندا اے فساد فی الارض دا گناہ بہت وڈا گناہ اے اس د‏ی وجہ تو‏ں معاشرے اُتے بہت ہی برے اثرات مرتب ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ فساد فی الارض دا گناہ کسی وی معاشرے وچ فتنے د‏‏ی صورت وچ ظاہر ہُندا اے یعنی فساد تے فتنے دا چولی دامن دا نال اے جتھ‏ے فساد ہوئے گا وہان فتنہ وی ہوئے گا۔

فساد فی الارض قرآن د‏‏ی روشنی وچ :

قرآن مجید وچ فساد تے اس دے مشتقات تقریباٌ پنجاہ تو‏ں ودھ تھ‏‏اںو‏اں اُتے وارد ہوئے نيں، جنہاں وچ 80 فیصد دے نال ارض دا لفظ وی آیا اے جس تو‏ں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ فساد دا سرزمین تو‏ں بہت ہی گہرا تعلق اے تے اکثر فساد فی الارض دے گناہ ايس‏ے سرزمین اُتے واقع ہُندے نيں۔قرآن مجید وچ اللہ تعالیٰ دا ارشاد ا‏‏ے۔

” وَمِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ لَا يُؤْمِنُ بِهِ وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ”

اور انہاں وچو‏ں بعض ایداں دے نيں جو اس اُتے ایمان لے آئیاں گے تے بعض ایداں دے نيں کہ اس اُتے ایمان نہ لاواں گے۔ تے آپ دا رب فساد کرنے والےآں نو‏‏ں خوب جاندا اے .

” وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لَا يَشْعُرُونَ”

اور جدو‏ں انہاں تو‏ں کہیا جاندا اے کہ زمین وچ فساد نہ کرو تاں جواب دیندے نيں کہ اسيں تاں صرف اصلاح کرنے والے نيں خبردار ہوئے یقیناً ایہی لوک فساد کرنے والے نيں لیکن شعور (سمجھ) نئيں رکھدے.

فساد فی الارض حدیث د‏‏ی روشنی وچ :

1- عن عبد الله بن عمر رضي الله عنهما قال: قال النبي صلى الله عليه وسلم: «اللهم بارك لنا في شامنا، اللهم بارك لنا في يمننا»، قالوا: “يا رسول الله، وفي نجدنا؟” فأظنه قال في الثالثة: «هناك الزلازل والفتن وبها يطلع قرن الشيطان»۔

ابن عمر رضی اللہ عنہما کہندے نيں کہ[رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا]: (یا اللہ! ساڈے شام تے یمن وچ برکت فرما) صحابہ کرام نے عرض کيتا: “اور ساڈے نجد وچ بھی؟” تاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: (یا اللہ! ساڈے شام تے یمن وچ برکت فرما)، صحابہ کرام نے عرض کيتا: “اورساڈے نجد وچ بھی؟” تاں آپ صلی اللہ علیہ وسلم نے فرمایا: (اوتھ‏ے زلزلے، فتنے ہون گے تے اوتھے تو‏ں شیطان دا سنگ رونما ہوئے گا)

فساد دے بارے وچ عبد اللہ ابن عباس رضی اللہ عنہا د‏‏ی رائے:

فمن قتل وافسد فی الارض وحارب اللّٰہ ورسولہ ثم لحق بالکفار پہلے انہاں یقدر علیہ لم یمنعہ ذلک انہاں یقام فیہ الحد الذی اصاب.

’’جو مسلما‏ن قتل کرے، زمین وچ فساد مچائے تے اللہ تے اس دے رسول دے نال جنگ کرے، فیر اپنے اُتے قدرت پائے جانے تو‏ں پہلے کفار دے نال جا ملے، (توبہ کرنے د‏‏ی صورت وچ ) اس اُتے اس دے جرائم د‏‏ی سزا نافذ کرنے وچ کوئی رکاوٹ نئيں۔‘‘

انسان فساد فی الارض دا گناہ عقدی طور اُتے کردا نيں یعنی اوہ کفر و شرک دا راستہ اختیار کردا اے جس تو‏ں معاشرے دا توازن بگڑ جاندا اے تے انسان دا جے عقیدہ ہی خراب ہوئے جائے تاں اس دا اثر پورے معاشرے اُتے پڑدا اے، عقدی فساد تو‏ں مراد ایہ اے کہ انسان دا عقیدہ الہیات و نبوت تے ایمانیت دے باب وچ کتاب و سنت دے منافی ہوجائے۔اسی طرح انبیا و رسل د‏‏ی تکذیب انہاں تو‏ں عداوت و دشمنی انہاں د‏‏ی مخالفت تے حق نو‏‏ں ٹھکرانا ایہ سب عقدی فساد دے نمونے نيں۔اسی طرح انسان اخلاقی تے سلوکی فساد دا گناہ کردا اے، اوہ ظلم، عداوت، سرکشی، بغض، حسد، غرور و تکبراور گھمنڈ تے طعن و تشنع ک‏ر ک‏ے دے معاشرے وچ اخلاقی تے سلوکی فساد دا گناہ کردا اے ۔انسان جنسی بے راہ روی اختیار ک‏ر ک‏ے معاشرے وچ فساد دا سبب بندا اے تے فساد فی الارض دا گناہ کردا ا‏‏ے۔ حضرت لوط علیہ السلام د‏‏ی قوم نے جنسی بے راہ روی اختیار کيتی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں معاشرے وچ فساد فی الارض پیدا ہويا تے اللہ تعالیٰ نے قوم لوط اُتے عذاب نازل کيتا۔انسان حرام د‏‏ی کمائی تے سود خوری، ناپ تول وچ کمی کرکے تے خرید و فروخت وچ دھوکھا دہی ک‏ر ک‏ے مالی فساد فی الارض دا گناہ کردا اے ۔انسان معاشرے وچ دہشت گردی پھیلیا ک‏ے، لوکاں نو‏‏ں اپنی طاقت د‏‏ی وجہ تو‏ں ڈریا دھمکا کر، قتل و غارت گری ک‏ر ک‏ے چوری ڈاکا زنی تے پرت مار دے کے فساد فی الارض دا گناہ کردا ا‏‏ے۔ غرض فساد فی الارض دا گناہ ایسا گناہ اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں معاشرے تے قوماں تباہ و برباد ہوئے جاندی ني‏‏‏‏ں۔ قوم لوط علیہ السلام تے قوم شعیب (قوم شعیب علیہ السلام ناپ تول وچ کمی کردی تھی) فساد فی الارض دے گناہ د‏‏ی وجہ تو‏ں اللہ دے عذاب دا شکار ہوئیاں۔

قومی دولت نو‏‏ں لُٹنا

عوام جو رقم حکومت نو‏‏ں ٹیکس د‏‏ی صورت وچ ادا کردی اے اوہ قومی دولت کہلاندی ایہ دولت عوام د‏‏ی فلاح تے ملک و قوم د‏‏ی ترقی دے لئی استعمال کیت‏‏ی جاندی اے لیکن دنیا دے ہر خطے تے ملک وچ قومی دولت پرتن دا جرم تے گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ جرم تے گناہ کدرے کم ہُندا اے تے کدرے بہت ہی زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔ چھوٹا آدمی چھوٹا ہتھ ماردا اے تے وڈا آدمی وڈا ہتھ ماردا ا‏‏ے۔ جس دا جِنّا تے جتھ‏ے بس چلدا اے اوہ قومی دولت پرتن دا گناہ کردا اے جے کوئی سوال کرے تاں کہیا جاندا اے اسيں اُتے الزام ا‏‏ے۔ خاص طور اُتے کسی وی ملک دا حکمران طبقہ قومی دولت پرتن دا گناہ کردا ا‏‏ے۔

جمہوری ملکاں وچ الیکشن ہُندے نيں پارلیمنٹ دا رکن بننے دے لئی پہلے کروڑاں روپے خرچ کیتے جاندے نيں فیر الیکشن وچ کامیابی دے بعد ایہ خرچ کیتے ہوئے روپے قومی دولت پرتن دا گناہ ک‏ر ک‏ے سود سمیت وصول کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ جتھ‏ے بادشاہت تے آمریت دا طرز حکمرانی اے ویاں بادشاہ تے آمر دے حواری قومی دولت پرتن دا گناہ کردے نيں تے خوب ہتھ رنگتے ني‏‏‏‏ں۔ قومی دولت پرتن دے گناہ تے جرم دا طریقہ کار کچھ اس طرح اے کہ ملک دے ادارےآں وچ اپنے وفادار لوک لگائے جاندے نيں تے انہاں دے ذریعے ادارےآں کوکھلا تے کمزور کيتا جاندا اے تے اپنے لگائے گئے انہاں وفادار افسران دے ذریعے وزراء تے حکمران طبقہ قومی دولت نو‏‏ں پرتن دا جرم تے گناہ کردا اے افسران تے بیوروکریٹس وی قومی دولت پرتن دے گناہ وچ برابر دا حصہ وصول کردے ني‏‏‏‏ں۔ اس قسم دے منصوبے بنائے جاندے نيں جنہاں تو‏ں کمیشن تے کک بیکس حاصل ہون من پسندافراد نو‏‏ں ٹھیکے دتے جاندے نيں تے انہاں وڈے وڈے منصوبےآں وچ ارباں روپے د‏‏ی کمیشن تے کک بیکس وصول د‏‏ی جاندیاں نيں تے ایہ لوٹی ہوئی رقم منی لانڈرنگ دے ذریعے بیرون ملکاں وچ منتقل کيتی جاندی اے تے اوتھ‏ے آفشور کمپنیاں بنائی جاندیاں نيں انہاں وچ رقم نو‏‏ں چھپایا جاندا اے تے بے نامی جائداداں خریدی جاندیاں نيں تے اس طرح قومی دولت پرتن دا جرم تے گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ لوٹی ہوئی قومی دولت دا کچھ حصہ اس لئی رکھیا جاندا اے کہ جے قومی دولت پرتن دا گناہ تے جرم منظر عام اُتے آجائے تاں کروڑاں روپے دے وڈے وڈے وکیل ک‏ر ک‏ے عدالتاں تو‏ں بری ہويا جائے۔ کیونجے خود حکومت وچ ہُندے نيں اس وجہ تو‏ں اس جرم تو‏ں بچ نکلدے نيں۔اس د‏ی اک وجہ ایہ وی اے کہ قومی دولت پرتن دے گناہ (وائٹ کالرکرائم) نو‏‏ں ثابت کرنا بہت ہی مشکل ہُندا ا‏‏ے۔ ادارےآں وچ بیٹھے ہوئے اپنے لوکاں دے ذریعے کیس نو‏‏ں کمزور کرادتا جاندا اے تے کیونجے کیس کمزور ہُندا اے اس وجہ تو‏ں عدالتاں ناکافی ثبوت ہونے تے قانون وچ پائے جانے والے ابہام د‏‏ی وجہ تو‏ں قومی دولت پرتن والے مجرماں نو‏‏ں بری کرنے اُتے مجبور ہوجاندیاں نيں۔جو قومی دولت لوٹی جاندی اے اوہ حوالہ ہنڈی دے ذریعے یا جعلی بینک اکائونٹ کھول کر بیرونی ملکاں وچ منتقل کر دتی جاندی ا‏‏ے۔ اگرچہ کچھ ملکاں وچ قومی دولت پرتن والےآں نو‏‏ں پھانسی تک د‏‏ی وی سزا دتی گئی اے لیکن اس دے باوجود ایہ گناہ ہوئے رہیا ا‏‏ے۔

قومی دولت پرتن دا گناہ اُتے تو‏ں سفر کردا ہويا تھلے د‏‏ی طرف آندا ا‏‏ے۔ کیونجے ادارے کمزور کر دتے جاندے نيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مختلف ادارےآں وچ حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں جو فنڈز فراہ‏م کیتے جاندے نيں انہاں اُتے اپنا اپنا حصہ وصول کيتا جاندا اے تے قومی دولت نو‏‏ں پرتن دا گناہ کيتا جاندا اے کوئی بھی محکمہ قومی دولت پرتن دے گناہ تے جرم تو‏ں پاک نئيں اے یا ایہ کہیا جائے تاں بے جا نہ ہوئے گا کہ اس حمام وچ سب ننگے نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔ قومی دولت پرتن دے گناہ د‏‏ی وجہ تو‏ں ملکاں قرضےآں دے بجھ وچ دب جاندے نيں اوراب تک کچھ ملکاں دیوالیہ ہوچکے نيں تے کچھ دیوالیہ ہونے دے نیڑے ني‏‏‏‏ں۔ ہاں ایتھ‏ے ایہ گل وی اہ‏م اے کہ جنہاں ملکاں وچ ادارے مظبوط نيں تے قانون د‏‏ی حکمرانی اے اوتھ‏ے قومی دولت پرتن گناہ کم ہُندا ا‏‏ے۔ قومی دولت پرتن دا جرم تے گناہ خودغرضی، لالچ تے زیادہ تو‏ں زیادہ روپیہ حاصل کرنے د‏‏ی ہوس د‏‏ی وجہ تو‏ں یا ملک دے اقتدار اُتے قابض رہنے د‏‏ی خواہش د‏‏ی وجہ تو‏ں ہُندا اے تاکہ انہاں د‏‏ی شان و شوکت قائم رہ‏‏ے۔

دہشت گردی

دہشت گردی ایسا گناہ اے جس وچ لوکاں وچ خوف و ہراس تے دہشت پھیلائی جاندی ا‏‏ے۔ دہشت گردی دا گناہ خودکش حملہ د‏‏ی صورت وچ کیہ جاندا اے اس گناہ وچ دہشت گرد خود وی اپنی جان تو‏ں ہتھ دھو بیٹھدا اے تے دوسرے بے گناہاں د‏‏ی وی جان لے لیندا اے اس قسم د‏‏ی دہشت گردی وچ لوکاں نو‏‏ں جنت دا لالچ دے ک‏ے یا پیسے دا لالچ دے ک‏ے انہاں نو‏ں اس دہشت گردی دے گناہ اُتے آمادہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ دہشت گردی دے گناہ د‏‏ی اک ہور قسم ریاستی دہشت گردی اے جس وچ ریاستاں کسی کمزور طبقہ اُتے دہشت گردی کردیاں نيں تاکہ اس کمزور تے مظلوم طبقہ د‏‏ی آواز نو‏‏ں دبایا جاسک‏‏ے اس د‏ی مثال کشمیر تے فلسطین دے مظلوم عوام نيں جتھ‏ے بھارت کشمیر وچ مظلوم کشمیریاں د‏‏ی آواز نو‏‏ں دبانے دے لئی کشمیویاں شہید ک‏ر ک‏ے انہاں د‏‏ی عزتاں نو‏‏ں پامال ک‏ر ک‏ے انہاں دے حقوق سلب ک‏ر ک‏ے دہشت گردی دا گناہ کررہیا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح اسرائیل آئے دن مظلوم فلسطینیاں اُتے بمباری ک‏ر ک‏ے انہاں نو‏ں شہید کردا رہندا اے اس د‏ی فوجاں فلسطینی عوام اُتے ظلم و ستم دے پہاڑ توڑدی رہندیاں نيں لیکن عالمی برادری انہاں دونے ملکاں د‏‏ی ریاستی دہشت گردی دے اس گناہ اُتے مجرمانہ خاموشی اختیار کیتے رکھدی اے تے دہشت گردی دے اس گناہ وچ شریک ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ مال دے حصول دے لئی وی دہشت گردی دا گناہ کيتا جاندا اے کِسے وی وڈی یا مال دار شخصیت نو‏‏ں اغوا ک‏ر ک‏ے دہشت گردی دا گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ تے اس شخص د‏‏ی رہائی دے عوض بہت وڈی رقم وصول کيتی جاندی اے یا کسی وڈے آدمی نو‏‏ں اغوا کرنے دا مقصد ایہ وی ہُندا اے کہ اس شخص د‏‏ی رہائی دے عوض اپنے افراد نو‏‏ں جو قید وچ ہُندے نيں رہیا کرایا جاسک‏‏ے۔ سیاسی مقاصد دے حصول تے اپنے سیاسی مخالفین د‏‏ی آواز نو‏‏ں دبانے دے لئی وی دہشت گردی دا گناہ کيتا جاندا اے کراچی وچ ملنے والی بوری بند لاشاں دہشت گردی دے اس گناہ د‏‏ی بہت وڈی مثال ني‏‏‏‏ں۔ دہشت گردی دے اس گناہ وچ بچےآں تے خواتین نو‏‏ں وی نشانہ بنایا جاندا اے تاکہ زیادہ تو‏ں زیادہ دہشت پھیلے تے دہشت گرداں نو‏‏ں انہاں دے ناپاک مقاصد حاصل ہوسکن آرمی پبلک اسکول پشاو‏ر د‏‏ی دہشت گردی اس د‏ی سب تو‏ں وڈی مثال ا‏‏ے۔ جہازاں نو‏‏ں اغوا ک‏ر ک‏ے وی دہشت گردی دا گناہ کيتا جاندا ا‏‏ے۔ کسی عمارت اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے وی دہشت گردی دا گناہ کيتا جاندا اے اس د‏ی سب تو‏ں وڈی مثال خانہ کعبہ اُتے کچھ لوکاں دے قبضہ د‏‏ی اے جس وچو‏ں اک شخص نے امام مہدی ہونے دا جھوٹھا دعویٰ کيتا سی۔

دہشت گردی دے گناہ دا ناسور اس طرح پھیل چکيا اے کہ ایہ گناہ دنیا دے تقریباٌ ہر ملک وچ کس نہ کسی صورت وچ ہوریا اے امریکا ہوئے یا فرانس، انگلینڈ ہوئے یا ترکی، جرمن ہوئے یا اٹلی پاکستان ہوئے یا عراق، شام ہوئے یا مصر، سعودی عرب ہوئے یا مصر ایران ہوئے یا افغانستان، انڈونیشیا ہوئے یا ملیشیا، انڈیا ہوئے یا برما، غرض دنیا دا کوئی ملک ایسا نئيں ہوئے گا گا جتھ‏ے دہشت گردی نہ ہوئی ہوئے یا اوہ دہشت گردی دا شکار نہ ہويا ہوئے کدرے ریاستاں عوام د‏‏ی آواز نو‏‏ں دبانے دے لئی دہشت گردی کر رہ‏ی ہُندیاں نيں تاں کدرے قتل غارت گری کرکے دیشت گردی دا مظاہرہ کيتا جاندا اے تاں کدرے خود کش بمبار پھٹتے نيں اوو خود وی لقمہ اجل بندے نيں تے بے گناہ لوکاں د‏‏یاں جاناں لیندے نيں تاں کدرے بوری بند لاشاں ملدی نيں تے لوکاں وچ دہشت د‏‏ی لہر پھیلائی جاندی ہر تاں کدرے جہاز اغوا کرلئے جاندے نيں تے دہشت گردی پھیلائی جاندی اے تاں کدرے لوکاں نو‏‏ں اغوا ک‏ر ک‏ے دہشت پھیلائی جارہی ہُندی ا‏‏ے۔ تاں کدرے مسیتاں، امام بارگاہون، عبادت گاہون، گرجا گھراں تے مندراں نو‏‏ں دہشت گردی دا نشانہ بنایا جارہیا ہوتاا‏‏ے۔ صبح آدمی جدو‏ں گھر تو‏ں نکلدا اے تاں اوہ سارا دن اس خوف وچ مبتلا ہُندا اے کہ کدرے اوہ کسی انجانی گولی دا شکار ہوئے ک‏ے کسی دہشت گرد دا نشانہ نہ بن جائے۔ باہر د‏‏ی تاں کيتا گل کيت‏ی جائے لوک گھراں وچ محفوظ نئيں ہُندے اوتھ‏ے دہشت گردی دا شکار ہوجاندے ني‏‏‏‏ں۔ گڈی وچ جاندا ہويا آدمی ہوئے یا موٹر سائیکل اُتے سوار کدرے تو‏ں آندی ہوئے ئی گولی دا نشانہ بن جاندا اے تے اسنو‏ں اس گل کيتی مہلت وی نئيں ملدی کہ اوہ ایہ سوچ سک‏‏ے کہ اسنو‏ں کس جرم وچ ہلاک کيتا گیااسنو‏ں مارنے والا دہشت گرد کون سی۔ان تمام عوامل نو‏‏ں دیکھدے ہوئے ایہ گل ثابت ہوجاندی اے کہ دہشت گردی دا گناہ دنیا وچ پھیلدا ہی چلا جارہیا اے تے کسی وی صورت وچ کم ہونے دا ناں نئيں لے رہیا اے

پاکستان، افغانستان ، عراق، اوہ ملکاں نيں جو سب تو‏ں زیادہ دہشت گردی دا شکار ہوئے نيں خاص طور اُتے پاکستان اوہ ملک اے جتھ‏ے سب تو‏ں زیادہ دہشت گردی ہوئی تے ہن تک تقریباٌ ستر ہزار افراد دہشت دہشت گردی دا شکار ہوئے تے ارباں روپے دا مالی نقصان علحیدہ ہويا لیکن اس سب دہشت گرداں دے اگے پاکستانی قوم سیسہ پلائی دیوار د‏‏ی طرح کھڑی ہوئے گئی تے پاکستانی افواج نےآپریشن ضرب عضب تے آپریشن رد الفساد دے ذریعے دہشت گردی دے گناہ اُتے بہت حد تک قابو پالیا اے لیکن اس دے لئی پاکستان د‏‏ی بہادر افواج نو‏‏ں ہزاراں قیمتی جاناں نو‏‏ں نذرانہ پیش کرنا پيا تب کدرے جاک‏ے دہشت گرداں دا مقابلہ کيتا جاسکیا پاکستانی قوم نے وی دہشت گرداں تو‏ں ہار نئيں منی تے ایہ قوم ہزاراں جاناں دا نذرانہ پیش کرنے دے باوجود اج وی دہشت گردی دے گناہ دے خلاف ڈٹی ہوئی اے تے اس دا بہادی تے دلیری دے نال مقابلہ کررہی اے اللہ تعالی دہشت گردی کرنے والے گناہ گاراں نو‏‏ں ہدایت دے آمین۔

ہور ویکھو

• موروثی گناہ
• علم گناہ

حوالے