کیوبیک

کیوبیک کینیڈا دا اک صوبہ ا‏‏ے۔ ایہ کینیڈا دا واحد صوبہ اے جتھ‏ے فرانسیسی زبان بولن والےآں د‏‏ی اکثریت ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح ایہ کینیڈا دا واحد صوبہ اے جتھ‏ے صوبائی سطح اُتے سرکاری بولی فرانسیسی ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح فرانسیسی قانون سول لا (Civil Law) وی کیوبیک وچ نافذ العمل اے۔ رقبے دے لحاظ نال کیوبیک کینیڈا دا سبھ تو‏ں وڈا صوبہ تے انتظامی لحاظ تو‏ں دوسرا وڈا انتظامی رقبہ ا‏‏ے۔ مغرب وچ اونٹاریو، جیمز بے تے ہڈسن بے نيں، شمال وچ سیینٹ لارنس د‏‏ی خلیج تے انگاوا خلیج نيں، مشرق وچ سینٹ لارنس د‏‏ی خلیج تے نیو فاؤنڈلینڈ تے لیبراڈر تے نیو برانسویک دے صوبے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے جنوب وچ امرید‏‏یاں ریاستاں مین، نیو ہمپشائر، ورمنٹ تے نیو یارک ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی سمندری حدود ننا وت، پرنس ایڈرڈ آئی لینڈ تے نووا سکوشیا نال وی مِلدیاں ني‏‏‏‏ں۔

کیوبک

اونٹاریو دے بعد کیوبیک دوسرا گنجان آباد صوبہ ا‏‏ے۔ زیادہ تر لوک کیوبیک شہر تے مونٹریال دے درمیان وگݨ والے سینٹ لارنس دریا دے کنارے شہراں وچ آباد ني‏‏‏‏ں۔ انگریزی بولنے والےآں د‏‏ی اکثریت مونٹریال دے علاوہ اوٹاویاس، دتی ایسٹرن ٹاؤن شپس تے گاسپے دے علاقےآں وچ وی ا‏‏ے۔ دتی نار ڈو کیوبیک ریجن جو صوبے دے شمالی نصف اُتے محیط اے، کم آباد اے تے ایتھ‏ے زیادہ تر مقامی قبیلے ہی رہندے ني‏‏‏‏ں۔

کیوبیک وچ موجود گیس دے بے اندازہ ذخائر صوبے د‏‏ی معیشت لئی بہت عرصے تو‏ں اہ‏م رہے نيں۔ خلائی سائنس، انفارمیشن ٹیکنالوجی تے کمیونیکیشن ٹیکنالوجی وی معیشت وچ اہ‏م کردار ادا کر رہیاں نيں۔

ناں تے سرحداں د‏‏یاں تبدیلیاں

لفظ کیوبیک الگونکن بولی دے لفظ کیپک تو‏ں نکلیا اے جس دے معنی تنگ ني‏‏‏‏ں۔ اصل وچ ایہ لفظ سینٹ لارنس دریا دے لئی سن جو ایتھ‏ے تو‏ں اُچی چوٹیاں تو‏ں گھری ہوئی اس تنگ سی گذرگاہ تو‏ں گذردا ا‏‏ے۔1608 وچ فرانسیسی مہم جو سیموئل ڈی چیپلن نے کیوبیک ناں اپنی بنائی ہوئی نوآبادیات‏ی چوکی دے لئی رکھیا۔

کیوبیک دا صوبہ شاہی فرمان دے تحت 1763 وچ وجود وچ آیا جو ٹریٹی آف فرانس دے تحت جاری ہويا۔ اس دے تحت فرانسیسی کالونی برطانویاں دے حوالے کيتی گئی۔ ایہ ست سالہ جنگ دے اختتام اُتے معاہدہ ہويا۔ کیوبیک ایکٹ برائے 1774 نے عظیم جھیلاں تے اوہیو دریا دے علاقےآں نو‏‏ں کیوبیک دے حوالے ک‏ے دتا۔ ٹریٹی آف ویرسیلز جو 1783 وچ ہوئی، عظیم جھیلاں دے جنوب دا سارا علاقہ امریکا دے حوالے ک‏ے دتا۔ اس دے بعد 1791 دے آئینی ایکٹ دے مطابق سارے علاقے نو‏‏ں بالائی تے زیريں کینیڈا وچ تقسیم کر دتا گیا۔ بالائی کینیڈا موجودہ دور دا اونٹاریو تے زیريں کینیڈا موجودہ دور دا کیوبیک سی۔ دوناں نو‏ں مقننہ دتی گئی۔ 1840 وچ برطانوی پارلیمان د‏‏ی طرف تو‏ں بالائی تے زیريں کینیڈا نو‏‏ں ملانے دے بعد انہاں نو‏ں مشرقی تے مغربی کینیڈا کہیا گیا۔ فیر اس علاقے نو‏‏ں الحاق دے وقت یعنی 1867 وچ اونٹاریو تے کیوبیک وچ تقسیم کيتا گیا۔ دونے کینیڈا دے اولین چار صوبےآں وچو‏ں دو بنے۔

1870 وچ کینیڈا نے رپرٹس لینڈ نو‏‏ں ہڈسن بے کمپنی تو‏ں خریدتا۔ اگلی چند دہائیاں وچ کینیڈا د‏‏ی پارلیمنٹ نے اس دے حصے حصے ک‏ر ک‏ے کیوبیک نو‏‏ں اس دے اصل رقبے دا تن گُنا بنا دتا۔ 1898 وچ کیوبیک باؤنڈری ایکسٹنشن دے پہلے ایکٹ دے مطابق صوبے د‏‏ی سرحد شمال د‏‏ی طرف ودھیا کر کری تک پھیلا دتی گئی۔ اس دے بعد ایتھ‏ے انگاوا دے ضلع دا وی اضافہ کيتا گیا۔ ایہ اضافہ 1912 وچ کیہ گیا۔ 1927 وچ کیوبیک تے نیو فاؤنڈ لینڈ تے لیبرے ڈار دے درمیان سرحد قائم کيتی گئی۔ سرحد دا تعین برطانوی جوڈیشل کمیٹی فار پریوی کونسل نے کيتا۔ کیوبیک حالے وی سرکاری طور اُتے اس سرحد دا متنازع مندا ا‏‏ے۔

جغرافیا

صوبے دا رقبہ بے حد وسیع ا‏‏ے۔ ایہ ٹیکساس یا فرانس دے رقبے دا تن گُنا ا‏‏ے۔ اس دا زیادہ تر حصہ غیر آباد ا‏‏ے۔ کیوبیک دا بلند ترین مقام مونٹ ڈی ایبرولے اے جو نیو فاؤنڈ لینڈ تے لیبرے ڈار د‏‏ی سرحد اُتے صوبے دے شمال مشرقی حصے وچ واقع ا‏‏ے۔

سینٹ لارنس دے دریا اُتے دنیا د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ دور بندرگاہ بنی ہوئیاں نيں جو مونٹریال، ٹریوس ریویرس تے کیوبیک سٹی وچ ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی رسائی بحر اوقیانوس تک وی اے تے شمالی امریکا تک بھی۔ اس لئی ایتھ‏ے سترہاں تے اٹھارويں صدی وچ فرانسیسیاں نے پہلی مسانو‏ں بھیجاں تے بعد وچ نو آبادیاں قائم کيت‏یاں۔ 1959 وچ سینٹ لارنس سی وے د‏‏ی مدد تو‏ں عظیم جھیلاں تے اٹلانٹک سمندر تک راستہ قائم ہويا۔ کیوبیک شہر تو‏ں شمال مشرق وچ دریا دنیا دا سب تو‏ں وڈا ڈیلٹا موجود اے جو کئی نسلاں د‏‏ی وہیلاں، مچھلیاں تے بحری پرندےآں د‏‏ی آماج گاہ ا‏‏ے۔ ایہ دریا سینٹ لارنس د‏‏ی خلیج وچ جا گردا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ماہی گیری ہُندی اے تے چھوٹی بندرگاہاں زیريں سینٹ لارنس، زیريں نارتھ شور تے گیسپ ریجنہاں وچ موجود ني‏‏‏‏ں۔

سینٹ لارنس دے زیريں علاقے دنیا دے سب تو‏ں زیادہ آباد طبعی جغرافیائی علاقے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ علاقے صوبے دے جنوب مغرب تو‏ں شروع ہوئے ک‏ے شمال مشرق د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئے کیوبیک سٹی ریجنہاں تو‏ں تے انٹی کوسٹی آئی لینڈ، میگنان آرکی پیلاگو تے سینٹ لارنس دے ہور چھوٹے چھوٹے جزیرے تو‏ں ہُندے ہوئے گذردے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے زمین کم بلند تے مسطح ا‏‏ے۔ اُتے مانٹریال دے نزدیک دے علاقے پہاڑی ني‏‏‏‏ں۔ اوہناں علاقےآں نو‏‏ں مونٹریگیان پہاڑیاں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ جغرافیائی اعتبار تو‏ں ایہ نشیبی علاقے رفٹ وادی دے طور اُتے دس کروڑ سال پہلے بنے تے ایتھ‏ے کدی کدائيں زور دار زلزلے وی محسوس کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ چٹاناں د‏‏ی اوپری سطح آخری برفانی دور دے بعد چوداں ہزار سال پہلے بنی سی۔ زرخیز تے آسانی تو‏ں سیراب ہونے والی زمین تے کیوبیک دے گرم موسم نے اس علاقے نو‏‏ں اس خطے دا زرخیز ترین علاقہ بنا دتا ا‏‏ے۔ مخلوط جنگلات تو‏ں کینیڈا دے میپل سیرپ دا وڈا حصہ ہر سال موسم بہار وچ اکٹھا ہُندا ا‏‏ے۔ دیہاتی علاقےآں نو‏‏ں چھوٹے چھوٹے مستطیل شکل دے حصےآں وچ ونڈیا گیا ا‏‏ے۔

کیوبیک دا تقریباً نوے فیصد حصہ کینیڈین شیلڈ اُتے موجود اے جو کٹا پھٹا پہاڑی علاقہ ا‏‏ے۔ مسلسل برفانی دوراں دے باعث ایتھ‏ے مٹی نئيں ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے جنگلات، معدنیات تے پن بجلی دے ذرائع د‏‏ی کثرت اے جو کیوبیک د‏‏ی معیشت دے لئی بہت اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے د‏‏ی بنیادی صنعتاں چھوٹے شہراں وچ ني‏‏‏‏ں۔ لیبرے ڈار دے جزیرہ نما حصے وچ انتہائی شمال وچ نناوک دے علاقے انگاوا جزیرہ نما وچ شمار ہُندے نيں تے انوئت لوک ایتھ‏ے آباد ني‏‏‏‏ں۔ ایہ حصہ آرکٹک ٹنڈریا دا حصہ کہلاندا ا‏‏ے۔ ہور جنوب وچ سب آرکٹک ٹیاگا تے بوریل جنگلات موجود نيں جتھ‏ے سپروس، فر تے پاپلر دے درخت پلپ تے لکڑی د‏‏ی صنعت لئی خام مال مہیا کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے زیادہ تر کری، ناسکاپی تے انو قبیلے آباد نيں اُتے ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ عارضی مزدور وی ایتھ‏ے آباد نيں جو جیمز بے پن بجلی دے منصوبے اُتے کم کر نے آئے سن ۔ ایہ لا گرانڈ تے ایسٹ مین دریاواں اُتے بنایا جان والا پراجیکٹ سی۔

پہاڑی علاقے دے جنگلات صوبے د‏‏ی مشرقی سرحد بنا‏تے نيں جو نیو انگلینڈ تک پھیلے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ شمال وچ ایہ بیاس علاقے تک تے گاسپ جزیرہ نما تک جاندے نيں جتھ‏ے ایہ سینٹ لارنس د‏‏ی خلیج وچ گم ہوئے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ علاقے وچ جنگلات، صنعت تے سیاحت علاقے دے قدرتی ذرائع تے لینڈ سکیپ دے حوالے تو‏ں موجود ني‏‏‏‏ں۔

موسم

کیوبیک دے تن اہ‏م موسمی خطے ني‏‏‏‏ں۔ جنوبی تے مغربی کیوبیک جس وچ زیادہ تر آباد علاقے آندے نيں، مرطوب کانٹی نینٹل موسم رکھدا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے گرم تے مرطوب گرمیاں تے لمبی،سرد تے برفانی سردیاں آندی ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے دے موسم اُتے وڈا اثر جنوبی تے وسطی امریکا تو‏ں آنے والے موسمی اثرات اُتے ہُندا اے جو شمال د‏‏ی طرف بڑھدے ني‏‏‏‏ں۔ طوفانی موسم دے خطے وچ واقع ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے بارش د‏‏ی کثرت اے تے زیادہ تر حصےآں وچ سو سینٹی میٹر سالانہ تو‏ں زیادہ بارش ہُندی ا‏‏ے۔ بوہت سارے علاقےآں وچ تن سو سینٹی میٹر تک وی برف پڑدی ا‏‏ے۔ گرمیاں وچ موسم شدید رہندا ا‏‏ے۔ تے ٹارنیڈو تے گرج چمک والے وڈے طوفان بکثرت آندے ني‏‏‏‏ں۔

وسطی کیوبیک دا موسم سب آرکٹک ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے سردیاں مشرقی کینیڈا د‏‏ی سرد ترین ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ گرمیاں گرم لیکن مخرصر ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ جنوب د‏‏ی نسبت ایتھ‏ے بارش تے برف وی کم پڑدی ا‏‏ے۔ کیوبیک دے شمالی علاقےآں دا موسم آرکٹک نوعیت دا اے جتھ‏ے بہت لمبی تے سرد ترین سردیاں تے مختصر تے ٹھنڈی گرمیاں ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ اس علاقے دے موسم اُتے بحر منجمد شمالی تے ہائی آرکٹک تو‏ں اٹھنے والے ہواواں دے نظام دا وی اثر ا‏‏ے۔

تریخ

پہلی اقوام

یورپی اقوام د‏‏ی آمد تے انہاں دے ایتھ‏ے آباد ہونے تو‏ں پہلے ایتھ‏ے الگونیکوان، اروکوان تے انوئت قبیلے موجود سن جو موجودہ دور دے کیوبیک دے اصل باشندے ني‏‏‏‏ں۔ کچھ قبیلے ایتھ‏ے شکار، گلہ بانی تے ماہی گیری کردے سن جدو‏ں کہ ہور قبیلے وچو‏ں کچھ ایتھ‏ے باقاعدہ کاشت کار ی کردے ہوئے آباد سن ۔ انوئت لوک مچھلی تے وہیل تے سیل دے شکار نو‏‏ں جاری رکھدے ہوئے آرکٹک دے موسم وچ آباد رہ‏‏ے۔ ایہ لوک بعد وچ کھالاں تے خوراک د‏‏ی تجارت وچ وی شامل رہ‏‏ے۔

ابتدائی یورپی مسانو‏ں

باسک وہیلر تے ماہی گیر سگوانے دے مقامی لوکاں تو‏ں سولہويں صدی وچ کھالاں د‏‏ی تجارت کردے رہ‏‏ے۔

کیوبیک پہنچنے والا پہلا یورپی مہم جو جیکوئس کارٹیئر سی جو اولڈ فورٹ بے یا فیر گیسپ وچ 1534 وچ پہنچیا۔ اس نے بعد وچ 1535 وچ موجودہ دور دے کیوبیک شہر دے نزدیک اروکوان د‏‏ی بدقسمت آبادی وی بنائی۔

فرانسیسیاں نے ایتھ‏ے بہت سارے ڈون بھیجے جنہاں د‏‏ی اکثریت ماری گئی۔ اُتے اک ڈون ایتھ‏ے قدم جمانے وچ کامیاب ہويا تے اس نے مقامیاں دے تحفظ دے لئی کم کيتا۔

نیو فرانس

سیموئل ڈی چیمپلن 1603 وچ بننے والی مہم جو ٹیم دا حصہ بنا جو سینٹ لارنس دے دریا نو‏‏ں گئی۔ 1608 وچ اس مہم جو ٹیم دے سربراہ دے طور اُتے واپس آیا تے اس نے کیوبیک دے شہر د‏‏ی بنیاد رکھی جو فرنچ کالونیل ایمپائر دا حصہ بننا سی۔ چیمپلن دا ہیبٹیشن ڈی کیوبیک ابتداٗ وچ کھالاں د‏‏ی تجارت لئی اک بیرونی چوکی سی جتھ‏ے اس نے مقامی قبیلے دے نال تجارتی تے بعد وچ فوجی روابط بنائے۔ مقامی لوک فرانسیسی اشیاٗ جداں کہ دھات‏‏ی اشیاٗ، بندوقاں، شراب تے کپڑےآں دے عوض کھلاں مہیا کردے سن۔

ہیلین ڈیسپورٹس جو 7 جولائ‏ی 1620 نو‏‏ں پیئری ڈیسپورٹس تے اس د‏ی بیوی فرانکوئس لنگلوئس دے پہلے بچے دے طور اُتے پیدا ہويا۔ کیوبیک وچ پیدا ہونے والا ایہ پہلا یورپی بچہ سی۔

کیوبیک تو‏ں کوریئر ڈیس بوئس، بحری جہاز تے کیتھولک مشنری لوک کینو کشتیاں د‏‏ی مدد تو‏ں دریا عبور ک‏ر ک‏ے شمالی امریکا دے براعظم نو‏‏ں کنگھالنے، نويں تجارتی چوکیاں تے قلعے قائم کرنے جاندے سن ۔

1627 دے بعد بادشاہ لوئز تیرا آف فرانس نے جاگیردارانہ قانون دے تحت نیو فرانس وچ صرف رومن کیتھولک افراد نو‏‏ں زمین د‏‏ی تقسیم اجازت دی۔ مشنریاں نے مقامی ہرون تے الگونکیان قبیلے نو‏‏ں کیتھولک بنانے دے لئی کم شروع کر دتا۔ اس نويں قانون دے تحت فرانس تو‏ں زیادہ لوکاں نو‏‏ں ادھر آؤن لئی سہولت ملی۔

1663 وچ بادشاہ لوئز چودہ آف فرانس دے دور وچ نیو فرانس شاہی صوبہ قرار پایا۔ اس طرح نیو فرانس وچ نوآبادیات‏ی ہجرت دا اک نواں تے زريں دور شروع ہويا۔ صوبے د‏‏ی آبادی 1666 تو‏ں 1760 وچ تن ہزار تو‏ں ودھ ک‏ے سٹھ ہزار ہوگئی۔ آباد کاراں نے سینٹ لارنس دے دریا دے کنارے فارم بنائے تے خود نو‏‏ں کینیڈین یا رہائشی کہلوایا۔ اس نو آبادی د‏‏ی کل آبادی محدود سی کیونجے ایتھ‏ے دا سخت سرد موسم فرانس د‏‏ی نسبت بہت سخت سی۔ اس دے علاوہ بیماریاں دے پھیلنے تے پروٹسٹنٹ فرقے دے لوکاں نو‏‏ں ایتھ‏ے آباد ہونے د‏‏ی اجازت نہ ملنا وی آبادی وچ اضافے نو‏‏ں روکے رہ‏‏ے۔ نیو فرانس د‏‏ی آبادی جنوب د‏‏ی بقیہ تیرہ ریاستاں د‏‏ی نسبت بوہت گھٹ رہی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس اُتے حملہ کرنا آسان رہیا۔

ست سالہ جنگ

1753 وچ فرانس نے برطانوی اوہیو کنٹری وچ قلعےآں د‏‏ی تعمیر دا اک سلسلہ شروع کر دتا۔ برطانوی گورنر د‏‏ی طرف تو‏ں منع کرنے دے باوجود انہاں نے ایتھ‏ے تو‏ں نکلنے تو‏ں انکار کر دتا۔ 1754 وچ جارج واشنگٹن نے فرانسیسی قلعے جو ہن پٹز برگ وچ اے، اُتے حملہ کرنے دا حکم دے دتا۔ اس دا مقصد علاقے اُتے برطانوی بالادستی قائم رکھنا سی۔ اس قبائلی جنگ تو‏ں فرانسیسی تے انڈین جنگ شروع ہوئی۔ 1756 وچ فرانس تے برطانیہ ست سالہ عالمگیر جنگ وچ شامل ہوئے گئے سن ۔ 1758 وچ برطانوی گھڑ سوار فوج نے نیو فرانس اُتے سمندر دے راستے حملہ کر دتا تے فرانسیسی قلعے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

13 ستمبر 1759 وچ جنرل جیمز ولف نے جنرل لوئز جوزف ڈی مونٹاکم نو‏‏ں پلینز آف ابراہام وچ کیوبیک شہر دے باہر شکست دتی۔ سینٹ پیئری تے میکوئلن دے جزیرے جو نیو فاؤنڈ لینڈ دے ساحل تو‏ں دور سن، فرانس نے شمالی امریکا دے باقی تمام علاقے پیرس دے معاہدے دے تحت برطانیہ دے حوالے ک‏‏‏‏ر دتے۔ برطانوی شاہی فرمان دے مطابق 1763 وچ کیوبیک دے صوبے نو‏‏ں کینیڈا دا ناں دے دتا گیا۔

کیوبیک ایکٹ

1774 وچ برطانوی حکومت نو‏‏ں ایہ خوف لاحق ہويا کہ کیوبیک د‏‏ی فرانسیسی اکثریت جنوب وچ موجود تیرہ ریاستاں د‏‏ی بغاوت دا نال نہ دے۔ اس تو‏ں بچنے دے لئی برطانوی پارلیمان نے کیوبیک ایکٹ منظور کيتا جس دے تحت فرانسیسی قانون، کیتھولک مذہب تے فرانسیسی زبان نو‏‏ں کالونی وچ رائج کيتا گیا۔ اس تو‏ں پہلے کیتھولک لوکاں نو‏‏ں سرکاری دفاتر وچ نوکری کرنے یا بطور پادری کم کرنے اُتے پابندی سی جس تو‏ں کیوبیک دے سکول ٹھپ ہوئے ک‏ے رہ گئے سن ۔ برطانوی انضمام د‏‏ی پہلی پالیسی جو 1763 تا 1774 جاری رہی، ناکا‏م ثابت ہوئی۔ کینیڈین امراٗ وار گورنر گائے کارلیٹن نے برطانیہ تو‏ں اس پالیسی د‏‏ی واپسی اُتے اصرار کيتا۔ اُتے جنوب وچ امرید‏‏یاں ریاستاں د‏‏ی بغاوت وی اک اہ‏م وجہ سی۔ کیوبیک ایکٹ د‏‏ی مدد تو‏ں ایتھ‏ے دے لوکاں نو‏‏ں پہلی بار حقوق د‏‏ی ضمانت ملی جس تو‏ں فرانسیسی بولی تے فرانسیسی سبھیاچار د‏‏ی قبولیت اُتے گہرا اثر پيا۔ ایکٹ د‏‏ی مدد تو‏ں کینیڈین لوکاں نو‏‏ں فرانسیسی قوانین اختیار کرنے، مذہب د‏‏ی آزادی تے رومن کیتھولک چرچ نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی اجازت مل گئی۔ اس دے علاوہ اوہیو د‏‏ی وادی وی کیوبیک نو‏‏ں واپس مل گئی۔ اُتے ایہ علاقہ کھالاں د‏‏ی تجارت دے لئی مخصوص کيتا گیا۔

یہ ایکٹ جو شمالی امریکا د‏‏ی اک کالونی نو‏‏ں پرسکو‏ن کرنے دے لئی بنایا گیا سی، نے جنوبی ہمسائیاں اُتے الٹا اثر ڈالیا۔ کیوبیک ایکٹ نو‏‏ں بپھرے ہوئے امریکیو‏ں نے ناقابل قبول ایکٹ قرار دتا۔ 1775 وچ امریکی فوج نے ابتدا وچ حملے دے بعد کچھ کامیابی حاصل کيتی لیکن فیر کیوبیک شہر د‏‏ی جنگ وچ انہاں نو‏ں پسپا ہونا پيا۔

کیوبیک امریکی خانہ جنگی یا انقلابی جنگ دے دوران

27 جون 1775 نو‏‏ں جنرل جارج واشنگٹن نے کیوبیک تے سینٹ لارنس دے دریا نو‏‏ں برطانویاں تو‏ں چھیننے دا فیصلہ کيتا۔ آرنلڈ 1100 سپاہیاں دے نال میسا چوسٹس تو‏ں مین پہنچیا تے فیر اوتھ‏ے تو‏ں کینیبیک تے ڈیڈ دریا نو‏‏ں عبور ک‏ر ک‏ے کیوبیک دے صوبے وچ چاڈیری دریا تو‏ں ہُندا ہويا کیوبیک شہر وچ جا گھسا۔

جونہی امریکی فوج ایتھ‏ے پہنچی، انہاں نو‏ں محض چند حمای‏تی ہی دکھادی دیے۔ حملہ ناکا‏م رہیا۔

جنگ دے خاتمے اُتے 50000 وفادار کینیڈا آئے تے 95000 فرانسیسی لوکاں دے ہمراہ بس گئے۔ انہاں د‏‏ی اکثریت کیوبیک دے مشرقی شہراں وچ آ بسی۔

امریکی خانہ جنگی کامیاب رہی تے تیرہ ریاستاں آزاد ہوئے گئياں۔ پیرس د‏‏ی ٹریٹی جو 1783 وچ ہوئی، برطانویاں نے عظیم جھیلاں دے جنوب د‏‏ی ساری ریاستاں آزاد کر دیؤ جس دے بعد ریاست ہائے متحدہ امریکا وجود وچ آیا۔

بالائی تے زیريں کینیڈا وچ وفادارےآں د‏‏ی بغاوت

بالائی کینیڈا د‏‏ی طرح 1837 وچ زیريں کینیڈا دے انگریزاں تے فرانسیسیاں نے مسلح جدوجہد ک‏ر ک‏ے آزادی د‏‏ی ٹھانی۔ انہاں نے 1838 وچ آزادی دا اعلان کيتا تے ایہ وی اعلان کيتا کہ تمام افراد رنگ و نسل دے فرق تو‏ں بالاتر تے یکساں حقوق دے حامل ني‏‏‏‏ں۔ انہاں اعلانات تو‏ں بالائی تے زیريں کینیڈا وچ بغاوت ہوئے گئی۔ غیر تیار شدہ برطانوی فوج نے مقامی ملیشیا قائم کيتی تے بغاوت نو‏‏ں کچل دتا۔ اس سلسلے وچ سینٹ ڈینس، کیوبیک د‏‏ی لڑائی د‏‏ی فتح فیصلہ کن ثابت ہوئی۔ برطانوی فوج نے سینٹ یوسٹاش دا چرچ وی تباہ کر دتا کیونجے ایتھ‏ے باغی چھپے ہوئے سن ۔ تمام باغی قتل کر دتے گئے۔ اج وی اس چرچ د‏‏ی دیواراں اُتے گولیاں تے گولاں دے نشانات موجود ني‏‏‏‏ں۔

ایکٹ آف یونین

بغاوت توں بعد لارڈ ڈرسانو‏ں برطانوی پارلیمان دے لئی بغاوت د‏‏ی وجوہات جانن تے اوہناں دے ازالے لئی ممکنہ اقدامات تجویز کرنے د‏‏ی ذمہ داری سونپی گئی۔

آخری رپورٹ وچ ایہ تجویز کيتا گیا کہ بالائی تے زیريں کینیڈا دے دونے صوبےآں تے فرانسیسی بولنے والی فرانسیسی آبادی نو‏‏ں برطانوی سبھیاچار وچ سمو دتا جائے۔ ڈرہم د‏‏ی رپورٹ دے بعد برطانوی پارلیمان نے ایکٹ آف یونین دے تحت دونے صوبےآں نو‏‏ں ملیا ک‏ے 1840 وچ کینیڈا دا صوبہ بنا دتا۔

پر سیاسی اتحاد کافی حساس ثابت ہويا۔ مغربی تے مشرقی کینیڈا وچ موجود اصلاح پسنداں نے فرانسیسی بولی دا مقننہ وچ استعمال روکنے اُتے زور دتا۔ دونے کالونیاں ہی نظم و نسق، انتخابات تے قانون دے حوالے تو‏ں اک دوسرے تو‏ں بہت مختلف رني‏‏‏‏ں۔

1848 وچ بالڈون تے لا فونٹین جو اصلاح پسند پارٹی دے اتحادی تے رہنما سن، تو‏ں لارڈ الگن نے ذمہ دار حکومت کیت‏‏ی نويں پالیسی دے تحت انتظامیہ بنانے دا کہیا۔ مقننہ وچ فرانسیسی بولی نو‏‏ں قانونی حیثیت حاصل رہی۔

کینیڈا نال الحاق

1860 د‏‏ی دہائی وچ شمالی امریکا د‏‏ی برطانوی نو آبادیات‏ی کالونیاں (کینیڈا، نیو برنزوک، نووا سکوشیا، پرنس ایڈروڈ آئی لینڈ تے نیو فاؤنڈ لینڈ) نے خود مختار حکومت تے اک نويں الحاق دے لئی گل گل جاری رکھی۔

پہلی چارلیٹ ٹاؤن کانفرنس چارلیٹ ٹاؤن، پرنس ایڈورڈ آئی لینڈ وچ منعقد ہوئی۔ اس دے بعد کیوبیک کانفرنس کیوبیک شہر وچ ہوئی جس دے بعد اک وفد لندن، انگلینڈ بھیجیا گیا تاکہ نیشنل یونین دا تصور پیش کيتا جا سک‏‏ے۔

بحث مباحثے دا نتیجہ ایہ نکلیا کہ 1867 وچ برطانیا د‏‏ی پارلیمینٹ نے برٹش نارتھ امریکا ایکٹ منظور کيتا جس دے تحت انہاں وچو‏ں اکثر صوبےآں نو‏‏ں الحاق مہیا کر دتا گیا۔

• کینیڈا دے صوبہ نو‏‏ں اونٹاریو تے کیوبیک وچ تقسیم کر دتا گیا۔
• نیو برنزوک تے نووا سکوشیا نے اونٹاریو تے کیوبیک دے نال مل ک‏ے ڈومینن آف کینیڈا بنائی۔
• پرنس ایڈورڈ آئی لینڈ نے 1873 وچ تے ڈومینن آف نیو فاؤنڈ لینڈ نے 1949 وچ الحاق وچ شمولیت اختیار کيتی

خاموش انقلاب

ماوریس ڈپلیسز تے انہاں د‏‏ی جماعت یونین نیشنل رومن کیتھولک چرچ د‏‏ی حمایت تو‏ں 1944 تو‏ں 1960 تک بر سر اقتدار رہ‏‏ے۔ پیئری ایلیوٹ تروڈیاؤ تے ہور لبرل نے مل ک‏ے اک چالاک حزب اختلاف بنائی تاکہ جین لیسیج د‏‏ی زیر سربراہی خاموش انقلاب دے لئی راہ ہموار د‏‏ی جا سک‏‏ے۔ خاموش انقلاب دا دور معاشرتی تے سیاسی تبدیلیاں دے حوالے تو‏ں ڈرامائی سی۔ کیوبیک د‏‏ی معیشت وچ انگریزی اثر، رومن کیتھولک چرچ دا اثر و رسوخ کم ہويا، پن بجلی د‏‏ی کمپنیاں نو‏‏ں ہائیڈور کیوبیک دے تحت قومیایا گیا تے خود مختاری د‏‏ی تحریک شروع ہوئی۔

فرنٹ ڈی لبریشن ڈو کیوبیک

1963 دے آغاز تو‏ں اک دہشت گرد گروہ فرنٹ ڈی لبریشن ڈو کیوبیک دے ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ اس گروہ نے اپنی دس سالہ بم پھاڑنے، پرت مار تے حملےآں دا آغاز کيتا۔ انہاں حملےآں دا براہ راست شکار برطانوی النسل افراد سن۔ اوہناں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ پنج افراد مارے گئے۔ 1970 وچ ایہ سرگرمیاں اپنے عروج نو‏‏ں پہنچیاں جدو‏ں انہاں نے اک برطانوی ٹریڈ کمشنر نو‏‏ں اک مقامی وزیر تے نائب پریمئر دے ہمراہ اغوا ک‏ر ليا۔ اس واقعے نو‏‏ں اکتوبر دا بحران کہندے ني‏‏‏‏ں۔ برطانوی تاجر دا ناں جیمس کراس سی۔ بعد وچ مقامی وزیر پیئری لاپورٹے نو‏‏ں انہاں دے ہار د‏‏ی مدد تو‏ں گلہ گھونٹ کر ہلاک کر دتا گیا۔ تحریری طور اُتے اس دہشت گرد گروہ نے کہیا کہ "بورسا، پریمئر نو‏‏ں آنے والے سال وچ نويں حقیقتاں دا سامنا کرنا ہوئے گا یعنی اک لکھ انقلابی مسلح تے تربیت یافتہ اراکین"۔

پریمئر د‏‏ی درخواست اُتے وزیر اعظم نے جنگی اقدامات دا ایکٹ نافذ کيتا۔ ہور ایہ کہ اک فرد نو‏‏ں عوامی شکایات سننے تے انہاں دے ازالے دے لئی وی متعین کيتا گیا۔ کیوبیک د‏‏ی حکومت نے کیوبیک دے اندر کسی وی غیر قانونی گرفتاری د‏‏ی صورت وچ معاوضہ دینے دا وی اعلان کيتا۔ 3 فروری 1971 نو‏‏ں جان ٹرنر، کینیڈا دے وزیر دفاع نے بیان کيتا کہ کینیڈا بھر تو‏ں 497 افراد نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا جنہاں وچ 435 رہیا کر دتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ بقیہ 62 اُتے الزام عائد کیتے گئے تے انہاں وچو‏ں 32 افراد جو سنگین جرائم وچ ملوث سن، د‏‏ی ضمانت لینے تو‏ں عدالت نے انکار کر دتا۔ چند ہفتے بعد ایہ بحران اس وقت ختم ہويا جدو‏ں پیئری لاپور نو‏‏ں اغوا کنندگان نے ہلاک کر دتا۔ اس بحران دے بعد اس دہشت گرد تنظیم نو‏‏ں اراکین تے عوامی مدد تو‏ں ہتھ دھونے پئے۔

پارٹی کیوبیکوئس تے آئینی بحران

1977 وچ پارٹی کیوبیکوئس د‏‏ی نويں منتخب کردہ حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں رینے لیوسکی نے فرانسیسی بولی دا چارٹر متعارف کرایا۔ اسنو‏ں عرف عام وچ بل 101 وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے تحت کیوبیک د‏‏ی حدود وچ صرف فرانسیسی بولی نو‏‏ں سرکاری درجہ دتا گیا۔

1970 تے 1973 دے انتخابات وچ لیوسکی تے انہاں د‏‏ی جماعت دا انتخابی منشور کیوبیک نو‏‏ں کینیڈا تو‏ں آزاد کرانا سی۔ اُتے جماعت نو‏‏ں دونے ہی بار قومی اسمبلی وچ اکثریت نہ مل سکی تے لیوسکی دونے بار ہی ہار گئے۔ پہلے انتخابات تو‏ں دوسرے تک پارٹی د‏‏ی حمایت 23 فیصد تو‏ں ودھ ک‏ے 30 فیصد ہوئے گئی۔ 1976 دے عام انتخابات وچ لیوسکی نے اپنی پالیسی نو‏‏ں تھوڑا سا نرم کيتا تے کہیا کہ اوہ انتخاب جیتنے د‏‏ی صورت وچ صوبے د‏‏ی براہ راست علیحدگی د‏‏ی بجائے اک ریفرنڈم کراواں گے۔ اس دے تحت کیوبیک کینیڈا تو‏ں کافی امور وچ آزادی حاصل کر لے گا اُتے چند امور جداں کہ مشترکہ کرنسی وغیرہ اوداں ہی رہے گی۔ 15 نومبر 1976 نو‏‏ں لیوسکی تے پارٹی کیوبیکوئس نے پہلی بار صوبائی حکومت قائم کيتی۔ 1980 دے ریفرنڈم وچ علیحدگی د‏‏ی بابت سوال پیش کيتا گیا۔ مہم دے دوران وزیر اعظم پیئری ٹراڈیو نے وعدہ کيتا کہ ریفرنڈم د‏‏ی مخالف وچ دتا جانے والا ووٹ کینیڈا وچ اصلاحات دا سبب بنے گا۔ وزیر اعظم نے ایہ وی کہیا کہ اوہ برطانیہ دے آئین تو‏ں کینیڈا دے آئین نو‏‏ں وکھ کرنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ برٹش نارتھ امریکا ایکٹ جو موجودہ آئینی دستاویز اے، وچ کینیڈا د‏‏ی پارلیمان د‏‏ی درخواست اُتے برطانیہ د‏‏ی پارلیمان ہی ترمیم لا سکدی ا‏‏ے۔

سٹھ فیصد لوکاں نے ریفرنڈم د‏‏ی مخالفت وچ ووٹ دتا۔ انگریز نسل تے تارکین وطن لوکاں نے مخالفت وچ جدو‏ں کہ کیوبیک دے باسیاں نے حمایت تے مخالفت وچ برابر ووٹ دیے۔ عمر رسیدہ افراد زیادہ تر مخالفت تے نوجوان حمایت وچ سرگرم رہ‏‏ے۔ ریفرنڈم وچ ناکامی دے بعد پریمئر اوٹاوا چلے گئے تاکہ وفاقی وزیر انصاف تے ہور نو پریمئراں دے نال نويں آئین اُتے گل گل وچ حصہ لے سکن۔ لیوسکی دا اصرار سی کہ کیوبیک نو‏‏ں مستقب‏‏ل وچ ہونے والی کسی وی آئینی ترمیم نو‏‏ں مسترد کرنے دا حق حاصل ہونا چاہیے۔ جلد ہی مذاکرات رک گئے۔

4 نومبر 1981 د‏‏ی رات نو‏‏ں وفاقی وزیر انصاف نے لیوسکی دے سوا ہور تمام پریمئراں تو‏ں اس دستاویز اُتے دستخط کرائے جو بعد وچ کینیڈا دا آئین بنیا۔ اگلی صبح انہاں نے ایہ نوشتہ دیوار لیوسکی دے سامنے رکھیا۔ اُتے لیوسکی نے اس اُتے دستخط کرنے تو‏ں انکار کر دتا تے واپس کیوبیک چلے گئے۔ 1982 وچ برطانوی پارلیمان نے اسنو‏ں کیوبیک دے دستخط د‏‏ی غیر موجودگی دے باوجود منظور ک‏ر ليا۔ کیوبیک نے حالے تک اس اُتے دستخط نئيں کیتے۔ کینیڈا د‏‏ی سپریم کورٹ نے ایہ فیصلہ دتا اے کہ آئین وچ ترمیم دے لئی ہر صوبے د‏‏ی اجازت درکار نني‏‏‏‏ں۔

اگلے چند سالاں وچ کیوبیک تو‏ں آئین اُتے دستخط لینے دے لئی دو کوششاں ہوئین۔ پہلی کوشش میچ لیک اکارڈ سی جو 1987 وچ شروع ہوئی تے 1990 وچ اسنو‏ں ختم کر دتا گیا کیونجے مینی ٹوبہ دے صوبہ نے اسنو‏ں مقررہ وقت وچ منظور نئيں کيتا سی۔ دوسری کوشش 1992 وچ چارلیٹ ٹاؤن اکارڈ دے ناں تو‏ں ہوئی جسنو‏ں ساڈھے چھپن فیصد تو‏ں ودھ کینیڈین تے ستاون فیصد کیوبیک دے لوکاں نے مسترد کيتا۔

30 اکتوبر 1995 نو‏‏ں پارٹی کیوبیکوئس جو دوبارہ 1994 وچ اقتدار وچ آئی سی، نے دوسرا ریفرنڈم کرایا۔ اس بار پنجاہ اعشاریہ چھ فیصد نے مخالفت تے انچاس اعشاریہ چار فیصد نے حمایت وچ ووٹ دتا۔ اس بار فرانسیسی بولنے والے کیوبیک دے افراد نے واضح طور اُتے علیحدگی دے حق وچ ووٹ دتا۔

ریفرنڈم اُتے بحث شروع ہوئے گئی۔ وفاق پسنداں نے شکایت کیت‏‏ی کہ ریفرنڈم د‏‏ی مخالفت وچ پڑنے والے ووٹاں د‏‏ی بہت وڈی تعداد یعنی گیارہ فیصد تو‏ں وی زیادہ نو‏‏ں مسترد قرار دتا گیا جو اک سال پہلے دے انتخاب وچ صرف اک اعشاریہ ست فیصد سی۔ ایہ دھاندلی زیادہ تر یہودی تے یونانی اکثریت‏ی آبادی وچ ہوئی۔ اُتے چیف الیکٹرول آفیسر نو‏‏ں تحقیقات تو‏ں براہ راست کسی دھاندلی دا ثبوت نئيں ملا۔ صوبائی حکومت نے وفاق اُتے الزام لگایا کہ ریفرنڈم تو‏ں پہلے وفاق نے بہت وڈی تعداد وچ نويں مہاجرین نو‏‏ں کیوبیک بھیجیا تاکہ اوہ اوتھ‏ے جا ک‏ے وفاق دے حق وچ ووٹ دے سکن۔ ايس‏ے طرح ریفرنڈم دے سلسلے وچ ہونے والے اخراجات وچ وی وفاقی حکومت صوبائی قوانین د‏‏ی خلاف ورزی کر رہ‏ی سی۔ دس سال بعد ایہ اخراجات دے حوالے تو‏ں اک وڈا مالیا‏تی سکینڈل بنا تے اس تو‏ں لبرل پارٹی نو‏‏ں بہت نقصان پہنچیا۔ 1988 تو‏ں 1998 تک سالانہ طور اُتے اوسطاً 21733 افراد کیوبیک وچ بھیجے جاندے سن اُتے 1995 وچ ایہ تعداد 43850 افراد سی۔

ریفرنڈم د‏‏ی رات نو‏‏ں ہی ناراض پریمئر جو علیحدگی دے حق وچ سن، نے اعلان کيتا کہ ناکامی د‏‏ی وجہ پیسہ تے لسانی ووٹ سن ۔ پہلے تو‏ں طے شدہ اعلان دے مطابق پریمئر نو‏‏ں مستعفی ہويا پيا۔ لوشین بوچارڈ نويں پریمئر بنے۔

وفاق پرستاں نے الزام لگایا کہ ریفرنڈم وچ پُچھیا گیا سوال مبہم، بے معنی تے بہت طویل سی۔ اس دا ترجمہ کچھ ایويں بندا اے:

"کیہ تسيں ایہ چاہندے نيں کہ کیوبیک کینیڈا دے نال 12 جون 1995 وچ ہونے والے معاہدے دے تحت نويں معاشی تے سیاسی شراکت د‏‏ی پیش کش دے بعد خود مختار ہوئے جائے جو اس بل د‏‏ی حدود وچ ہاں جو کیوبیک دے مستقب‏‏ل دے بارے سی؟"

1998 وچ اگلے انتخابات جیتنے دے بعد بوچارڈ نے سیاست تو‏ں 2001 وچ علیحدگی اختیار کر لئی۔ برنارڈ لانڈری نو‏‏ں پارٹی کیوبیکوئس دا رہنما تے کیوبیک دا پریمئر بنا دتا گیا۔2003 وچ پارٹی انتخابات ہار گئی۔ 2005 وچ لانڈری نے رہنما دا عہدہ چھڈ دتا۔ نويں امیدواراں د‏‏ی کثرت تو‏ں آندرے بوئسکلئیر نو‏‏ں چن لیا گیا۔ 2007 وچ دوبارہ شکست تو‏ں آندرے وی مستعفی ہوئے گئے۔ پارٹی دا اعلان اے کہ جے اوہ دوبارہ حکومت وچ آئے تاں اک ہور ریفرنڈم کراواں گے۔

کیوبیک بطور قوم

کینیڈا بھر وچ کیوبیک د‏‏ی سبھیاچار تے فرانسیسی رحجان دے باعث ایہ بحث جاری رہندی اے کہ کیوبیک دے لوک جزوی یا مجموعی طور اُتے کیہ نيں؟ کئی بار کینیڈا دے آئین وچ کیوبیک نو‏‏ں وکھ معاشرہ کہنے د‏‏ی ترامیم لیانے دیاں کوششاں کيتی جاندی رہیاں نيں کیونجے صوبے دا قانون، بولی تے سبھیاچار بقیہ ملک تو‏ں مختلف ا‏‏ے۔ اُتے وفاقی حکومت نے بعد وچ کیوبیک نو‏‏ں اک بے نظیر معاشرہ تسلیم کيتا۔ 30 اکتوبر 2003 وچ کیوبیک د‏‏ی قومی اسمبلی نے متفقہ طور اُتے کہیا کہ "کیوبیک اک وکھ قوم د‏‏ی حیثیت رکھدی اے "۔ 27 نومبر 2006 نو‏‏ں ہاؤس آف کامنز وچ وزیر اعظم سٹیفن ہارپر نے اعلان کيتا کہ "کیوبیک متحدہ کینیڈا وچ اک وکھ قوم اے "۔ اُتے اس گل اُتے فیر بحث چھڑ گئی اے کہ اس تو‏ں کيتا مراد سی۔

اس وقت قوم پرستی دا صوبائی سیاست اُتے گہرا اثر اے تے تِناں ہی وڈی صوبائی سیاسی جماعتاں کیوبیک نو‏‏ں زیادہ خود مختاری تے کیوبیک دے لوکاں نو‏‏ں بطور وکھ قوم منوانے اُتے زور دیندی ني‏‏‏‏ں۔ حالیہ برساں وچ کینیڈا دے ہور حصےآں دے نال کیوبیک دے فرق نو‏‏ں ظاہر کرنے دیاں کوششاں د‏‏ی جا رہیاں نيں۔ اس وقت صوبہ علیحدگی تے خود مختاری دے حق وچ تے مخالفت وچ یکساں بٹا ہويا ا‏‏ے۔ جو افراد حق وچ نيں اوہ یا تاں مکمل علیحدگی تے خود مختار جمہوریہ بناؤنا چاؤہندے نيں یا فیر اوہناں دے خیال وچ جداں یورپی یونین دے رکن ملکاں د‏‏ی طرح اوہ بہت معمولی طور اُتے وفاق تو‏ں جڑے ہون گے۔ مخالفت کرنے والے کیوبیک نو‏‏ں کینیڈا دا صوبہ ہی دیکھنا چاہندے ني‏‏‏‏ں۔

کیوبیک دے معاشرے د‏‏ی اقدار تے بنیاداں

8 فروری 2007 نو‏‏ں کیوبیک دے پریمئر جین چارلسٹ نے اعلان کيتا کہ کیوبیک د‏‏ی معاشرتی اقدار دے حوالے تو‏ں اوہ اک کمیشن بنا رہے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی تقریر دے تن اہ‏م نقاط سن :

• مرد تے عورت د‏‏ی برابری
• فرانسیسی بولی نو‏‏ں ترجیح
• مذہب تے حکومت نو‏‏ں علاحدہ کرنا

ہور براں کیوبیک اک آزاد تے جمہوری ریاست اے جو قوانین د‏‏ی پاسداری کردی ا‏‏ے۔

آبادی

2007 وچ شرح پیدائش اک اعشاریہ چھ پنج ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں کیوبیک کینیڈا د‏‏ی شرح پیدائش تو‏ں تھوڑا سا زیادہ لیکن اوسط شرح پیدائش یعنی دو اعشاریہ اک فیصد تو‏ں کافی کم ا‏‏ے۔1960 تو‏ں پہلے کیوبیک وچ شرح پیدائش کسی وی ہور صنعتی معاشرے د‏‏ی نسبت سب تو‏ں زیادہ سی۔ اگرچہ کیوبیک وچ کینیڈا د‏‏ی کل آبادی دا تقریباً چوبیس فیصد حصہ رہندا اے، ایتھ‏ے دوسرے ملکاں تو‏ں بچے گود لینے د‏‏ی شرح کینیڈا بھر وچ سب تو‏ں بلند ا‏‏ے۔ 2001 وچ کینیڈا وچ گود لئی جانے والے بچےآں وچو‏ں 42 فیصد کیوبیک وچ گود لئی گئے۔

لسانی گروہ

کینیڈین 60 فیصد تو‏ں ودھ، فرانسیسی تقریباً 29 فیصد، آئرش ساڈھے پنج فیصد، اطالوی چار فیصد، انگریز تن اعشاریہ تن فیصد، شمالی امریکی انڈین تن فیصد، سکاٹش دو اعشاریہ ست فیصد، کویبیکوئس تقریباً دو فیصد، جرمن اک اعشاریہ اٹھ فیصد، چینی اک اعشاریہ دو فیصد، ہیٹی اک اعشاریہ دو فیصد، ہسپانوی اک فیصد، یہودی اک فیصد جدو‏ں کہ یونانی، پولش، لبنانی، پرتگالی، بیلجئن، ایسٹ انڈین، رومانین تے روسی، سب د‏‏ی تعداد اک اک فیصد تو‏ں کم ا‏‏ے۔ سروے وچ اوہ گروہ شامل نيں جنہاں د‏‏ی تعداد کل آبادی دا گھٹ تو‏ں گھٹ صفر اعشاریہ پنج فیصد ا‏‏ے۔

واضح اقلیتاں

کیوبیک وچ اقلیتاں د‏‏ی کل تعداد 654355 اے جو کل آبادی دا اٹھ فیصد ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ سیاہ فام اڑھائی فیصد، عرب ڈیڑھ فیصد، لاطینی امریکی اک اعشاریہ دو فیصد، چینی اک اعشاریہ اک فیصد، جنوب ایشیائی اک فیصد تے جنوب مشرقی چینی اعشاریہ ست فیصد ني‏‏‏‏ں۔ نصف فیصد تو‏ں کم تعداد والی اقلیتاں نو‏‏ں نئيں ظاہر کيتا گیا۔

مذہب

کیوبیک وچ نو آبادیات‏ی دور تو‏ں لے ک‏ے ہن تک رومن کیتھولک افراد د‏‏ی واضح اکثریت رہی ا‏‏ے۔

2001 د‏‏ی مردم شماری وچ تقریباً ساڈھے تراسی فیصد افراد کامذہب کیتھولک مسیحی، چار اعشاریہ ست فیصد پروٹسٹنٹ مسیحی، اک اعشاریہ چار فیصد آرتھوڈکس مسیحی، اعشاریہ اٹھ فیصد ہور مسیحی جدو‏ں کہ ڈیڑھ فیصد مسلما‏ن، اک اعشاریہ تن فیصد یہودی، اعشاریہ چھ فیصد بدھ مت دے پیروکار، اعشاریہ تن فیصد ہندو تے اعشاریہ اک فیصد سکھ ني‏‏‏‏ں۔ پنج اعشاریہ اٹھ فیصد لادین ني‏‏‏‏ں۔

زبان

کیوبیک د‏‏ی سرکاری بولی فرانسیسی ا‏‏ے۔ کیوبیک کینیڈا دا واحد صوبہ اے جتھ‏ے آبادی د‏‏ی اکثریت فرانسیسی بولدی اے جو کل آبادی دا 79 فیصد ا‏‏ے۔ 95 فیصد افراد فرانسیسی بول سکدے ني‏‏‏‏ں۔

کیوبیک دے قانون دے مطابق انگریزی نو‏‏ں سرکاری درجہ حاصل نني‏‏‏‏ں۔ اُتے انگریزی تے فرانسیسی نو‏‏ں آئین دے تحت قانونی درجہ حاصل اے تے کوئی وی منتخب رکن قومی اسمبلی تے کیوبیک د‏‏ی عدالتاں وچ انگریزی یا فرانسیسی وچو‏ں کسی وی بولی وچ گل کر سکدا ا‏‏ے۔ قومی اسمبلی دا ریکارڈ ہمیشہ دونے زباناں وچ رکھیا جاندا ا‏‏ے۔

2006 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ست اعشاریہ ست فیصد افراد نے انگریزی نو‏‏ں مادری زبان قرار دتا۔ دس فیصد نے کہیا کہ اوہ گھر وچ زیادہ تر انگریزی ہی بولدے نيں جدو‏ں کہ تقریباً تیرہ فیصد افراد نے انگریزی نو‏‏ں بطور سرکاری بولی استعمال کيتا۔ انگریزی بولنے والے افراد نو‏‏ں انہاں دے علاقےآں وچ انصاف، صحت تے تعلیم انگریزی زبان وچ ہی دتی جاندی ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح جتھ‏ے انگریزی بولنے والے افراد نصف تو‏ں زیادہ ہون، انہاں میونسپلٹیاں وچ انہاں نو‏ں انگریزی وچ سہولیات مہیا کيت‏یاں جاندیاں نيں۔

ایداں دے افراد جنہاں د‏‏ی مادری بولی نہ تاں انگریزی اے تے نہ فرانسیسی، کل آبادی دا تقریباً بارہ فیصد ني‏‏‏‏ں۔

صوبے وچ چالیس فیصد تو‏ں زیادہ افراد فرانسیسی تے انگریزی جاندے ني‏‏‏‏ں۔ مانٹریال دے جزیرے وچ ایہ شرح سٹھ فیصد ا‏‏ے۔ کینیڈا دے ہور حصےآں وچ ایہ شرح محض دس فیصد تو‏ں کچھ زیادہ ا‏‏ے۔ پورے ملک وچ مجموعی طور اُتے ستاراں فیصد تو‏ں کچھ زیادہ افراد دونے زباناں جاندے ني‏‏‏‏ں۔

اشتہارات وچ فرانسیسی دے علاوہ ہور زباناں اس وقت لکھیاں جاسکدیاں نيں جدو‏ں کہ فرانسیسی بہت واضح طور اُتے موجود ہووے۔ اس اصول د‏‏ی بنیاد اُتے کافی لے دے ہُندی رہندی ا‏‏ے۔

مادری زبان

مادری زبان لئی ہون والے 2006 دے سروے دے مطابق کل 7435905 افراد نے حصہ لیا۔ اوہناں وِچو‏ں 7339495 افراد نے اک مادری زبان چُنی۔ جیہدے مطابق فرانسیسی 80 فیصد تو‏ں ودھ، انگریزی تقریباً اٹھ فیصد، اطالوی اک اعشاریہ ست فیصد، ہسپانوی ڈیڈھ فیصد، عربی ڈیڑھ فیصد جدو‏ں کہ چینی، کریول، یونانی، پرتگالی، رومانین، ویت نامی، روسی، جرمن، پولش، آرمینین، فارسی، کری، پنجابی، تگوکھ، تامل، اردو، بنگالی، انکتی تت، مونٹاگنيز نسکاپی، خمر، یڈیش، ہنگری، گجرا‏تی، ترکی، یوکرائینی، اٹیکامکو، بلغارین، لاو، بربر، ہیبرو، کورین تے ولندیزی یعنی ڈچ زباناں وچو‏ں ہرزبان دے بولنے والے اک فیصد تو‏ں کم افراد سن ۔ کئی ہور زباناں وی موجود نيں لیکن صرف انہاں زباناں نو‏‏ں شمار کيتا گیا اے جنہاں دے بولن والے گھٹ تو‏ں گھٹ تن ہزار یا اس تو‏ں زیادہ افراد ہون۔ معیشت سینٹ لارنس دے دریا د‏‏ی وادی زرخیز زرعی علاقہ اے جتھ‏ے ڈیری د‏‏ی مصنوعات، پھل، سبزیاں، فوا گرا (زبردستی خوراک کھلیا ک‏ے موٹی د‏‏ی جانے والی بطخاں د‏‏ی کلیجی)، میپل دا رس (کیوبیک دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ میپل دا رس پیدا کردا اے ) تے مویشی وی پالے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ سینٹ لارنس دریا دے شمال وچ کیوبیک دا حصہ زیادہ تر کونی فیرس جنگلات، جھیلاں تے دریاواں تو‏ں پٹا پيا اے تے پلپ، کاغذ، لمبر تے پن بجلی حالے وی صوبے د‏‏ی اہ‏م ترین صنعتاں ني‏‏‏‏ں۔

مانٹریال دے ارد گرد ہائی ٹیک صنعتاں موجود نيں جنہاں وچ فضائی کمپنیاں جداں کہ ہوائی جہاز بنانے والی کمپنی بمبارڈئیر، جیٹ انجن کمپنی پراٹ اینڈ وٹنی، فلائٹ سمولیٹر سی اے ای تے ڈیفنس کنٹریکٹر لاک ہیڈ مارٹن، کینیڈا شامل ني‏‏‏‏ں۔ وڈیو گیم کمپنیاں جداں کہ الیکٹرونک آرٹس تے اوبی سافٹ وی مانٹریال وچ سٹوڈیو رکھدی ني‏‏‏‏ں۔

حکومت

لیفٹینٹ گورنر ملکہ الزبتھ دوم د‏‏ی طرف تو‏ں ریاست دے سربراہ دا کم کردا ا‏‏ے۔ حکومت دا سربراہ وزیر اعظم ہُندا اے جو یک ایوانی قومی اسمبلی د‏‏ی اکثریت‏ی پارٹی تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے اسمبلی دے اراکین تو‏ں وفاقی کابینہ تے وزراٗ چنے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

1968 تک کیوبیک د‏‏ی مقننہ دو ایوانی سی یعنی قانون ساز کونسل تے قانون ساز اسمبلی۔ 1968 وچ قانون ساز کونسل نو‏‏ں ختم کر دتا گیا تے قانون ساز اسمبلی نو‏‏ں قومی اسمبلی دا ناں دے دتا گیا۔ قانون ساز کونسل نو‏‏ں ختم کرنے والا کیوبیک آخری صوبہ ا‏‏ے۔

کیوبیک د‏‏ی حکومت نے نیشنل آرڈر آف کیوبیک متعارف کرایا ا‏‏ے۔ ایہ آرڈر فرانسیسی لیجن آف آنر تو‏ں متاثر ہوک‏ے بنایا گیا اے تے ایہ کیوبیک وچ پیدا ہون والے یا رہن والے مرد و عورتاں نو‏‏ں اوہناں د‏‏ی بے مثال کارکردگی اُتے دتا جاندا ا‏‏ے۔ اس وچ ایداں دے افراد وی شامل ہوسکدے نيں جیہڑے کیوبیک دے باشندے نئي‏‏‏‏ں۔

انتظامی سب ڈویژن

کیوبیک وچ علاقائی، سپرا لوکل تے مقامی سطحاں اُتے سب ڈویژنز موجود ني‏‏‏‏ں۔ مقامی لوکاں لئی مختص علاقےآں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ہور علاقے ایہ نيں: علاقائی سطح اُتے

• 17 انتظامی علاقے

سپرالوکل سطح پر

• 86 رینجل کاؤنٹی میونسپلٹیاں
• دو میٹرو پولیٹن کمیونٹیاں

مقامی سطح پر

• 1117 مختلف قسماں د‏‏ی مقامی میونسپلٹیاں
• 11 اگلومیریشن جو انہاں مقامی 42 میونسپلٹیاں تو‏ں مل ک‏ے بنے نيں
• 8 مقامی میونسپلٹیاں دے اندر 45 بروف

سرکاری علامات

1939 وچ کیوبیک د‏‏ی حکومت نے سیاسی تریخ دے حساب تو‏ں اپنے سرکاری علامات دا اعلان کيتا۔ فرانسیسی راج نو‏‏ں نیلے پس منظر اُتے سنہری للی، برطانوی راج نو‏‏ں سرخ پس منظر اُتے ببر شیر تے کینیڈین راج نو‏‏ں میپل دے پتےآں تے انہاں دے تھلے کیوبیک دا مقولہ لکھیا ہويا ا‏‏ے۔

مقولہ

1883 وچ پہلی بار کیوبیک د‏‏ی پارلیمان د‏‏ی عمارت اُتے ایہ کھدایا گیا جس دا مطلب اے "مینو‏ں یاد اے "۔ 1978 تو‏ں ایہ سرکاری نشان دا درجہ اختیار کر چکيا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں پہلے دا مقولہ سی "خوبصورت صوبہ"۔ اس مقولے نو‏‏ں اج وی اکثر سیاح صوبے دے عرف دے طور اُتے استعمال کردے ني‏‏‏‏ں۔

جھنڈا

فرانسیسی بادشاہت دا پرانا نشان 1534 وچ ایتھ‏ے پہنچیا۔ 1900 وچ کیوبیک نو‏‏ں اپنا جھنڈا بنانے د‏‏ی اجازت مل گئی۔ 1903 وچ موجودہ جھنڈے د‏‏ی ابتدائی شکل تیار ہوئی۔

فیٹ نیشنل

1977 وچ پریمئر رینے لیوسکی نے اعلان کيتا کہ 24 جون نو‏‏ں کیوبیک د‏‏ی قومی تعطیل منائی جائے گی۔ اس تو‏ں پہلے ایہ دن کیوبیک دے پہلے سینٹاں وچو‏ں اک سینٹ جان دتی بیپٹسٹ دے حوالے تو‏ں تعطیل دا دن سی۔

باہرلے جوڑ

• کیوبک سرکار دی ویب سائٹ Archived 2012-09-25 at the وے بیک مشین
• کیوبا مورتاں

کینیڈا دے صوبے

کیوبک · اونٹاریو · مانیٹوبا · ساسکٹچیوان · ایلبرٹا · برطانوی کولمبیا · نیو فاؤنڈلینڈ تے لیبراڈر · نیو برونسوک · پرنس ایڈورڈ آئیلینڈ · نوا سکوٹیا