پنڈی گھیب
پنڈی گھیب پنجاب پاکستان دے ضلع اٹک دی تحصیل پنڈی گھیب وچ اک شہر اے تے تحصیل پنڈی گھیب دا راجگڑھ وی اے ۔
| پنڈی گھیب | |
| Pindigheb | |
 | |
| دیس : | پاکستان 
|
| صوبا : | پنجاب 
|
| ضلع : | اٹک |
| تحصیل : | پنڈی گھیب |
| لوک گݨتی : | |
| بولی : | پنجابی |
محل وقوع
سودھویہ شہر اک خوبصورت وادی وچ واقع اے ۔ پنڈی گھیب سل نالے دے کھبے کنڈھے اُتے پھیلیا ہويا اے ۔ ایہدے چاروں پاسے چھوٹیاں چھوٹیاں پہاڑیاں بیضوی دائرے دی طرحاں پھیلیاں ہوئیاں نيں جو وادی نوں اک پیالے دی شکل دیندیاں نيں ۔ 1887 وچ اک انگریز افسر (Fred A Roberson) نے پنڈی گھیب بارے اپنے تاثرات وچ لکھیا کہ
| ” | پوری تحصیل وچ اس قدر آبادی والا واحد شہر اے جیہڑا محل وقوع دے لحاظ نال اک مثالی جگہ اُتے واقع اے ۔ سرسبز وادی اپنے آلے دوالے دے خشک پہاڑاں توں مُختلف منظر اکھاں دے سامنے پیش کر کے اک خوش کن تے پُرکشش تاثر ابھاردی اے ۔ ایتھے بوہت سارے سر سبز درخت نيں جیہناں دی وجہ توں ایہ وادی سیل کنارے سفید ریت اُتے اک نخلستان دی طرحاں نظر آندی اے ۔ | “ |
پراݨی تریخ
سودھوپنڈی گھیب دی تریخ بہت پراݨی اے ۔ ایہدا ثبوت ایتھوں مِلݨ والے قدیم آثار قدیما نيں ۔ ایداں دے آثار وی پائے گے نيں جیہناں وچ قبرستان وی شامل نيں ۔ ایہتوں اندازا ہُندا اے کہ ایتھے مسلماناں دی بستیاں وی قدیم دور توں چلی آ رہی نيں۔ اس علاقہ وچ پتھر دے زمانے دے آثار وی موجود نيں "گاربٹ" جو برطانوی عہد وچ اٹک دا ڈپٹی کمشنر سی ۔ اوہنے "اٹک گزیٹر" وچ تحریر کیتا اے کہ ایتھے اُتے پتھر دے زمانے دے انساناں دی ہڈیاں دا ڈھانچا ملیا اے جو فرانس توں ملن والے ڈھانچے نال مماثلت رکھدا اے ۔ لوہے دے ابتداہی زمانے دے آثار تاں بے شمار ملدے نيں میرا شریف جو پنڈی گھیب توں چند میل مغرب دی جانب اے ایہدے قریب بدھ مت دے دور دا اک کھوہ وی ملیا اے جیہدا اُتے دا حِصا چوکور اے ۔ اوتھوں پتھر اُتے لِکھی ہوئی اک تحریر ملی سی جیہڑی عجائب گھر لہور وچ رکھی ہوئی اے ۔
گھیبا
سودھوبیان کیتا جاندا اے کہ سیال جو اک پنوار راجپوت رائے شنکر دی اولاد سی جو الہ آباد تے فتح پور دے درمیانی علاقہ دارا نگر دا رہݨ والا سی اک کہانی ایہ وی اے کہ پنواراں دی اک شاخ دارانگر توں نقل مکانی کر کے جونپور چلی گئی جتھے شنکر پیدا ہويا۔ گورنر پنجاب” ای ڈی میکلیگن “کے مطابق شنکر کے ہاں تن بیٹے ہوئے جنہاں دے ناں گھیؤ، ٹیؤ اورسیؤ رکھے گئے انہی توں جھنگ دے سیالاں، شاہ پور دے ٹواݨےآں تے پنڈی گھیب دے گھیبےآں دی نسل چلی ۔
اک ہور روایت دے مطابق سیال رائے شنکر دا اکلوتا پُت سی تے ایہ کہ ٹواݨےآں تے گھیبےآں دے مورثین شنکر دے ہم جد رشتے دار سن ۔ کہیا جاندا اے کہ شنکر دی زندگی وچ تاں ایہ سارا قبیلا باہم شیر و شکر رہیا پَر شنکر دی موت دے نال ای ایہناں وچ شدید جھگڑے شروع ہو گئے جس وجہ توں 46–1241 وچ ایہدا پُت سیال سلطان رکن الدین دے پُت ” علاؤ الدین غوری یا مسعود شاہ علاؤ الدین“ دے دورِ حکومت وچ پنجاب نوں نقل مکانی کر گیا۔
یہ شواہد وی ملدے نيں کہ قریباً ایہ اوہی دور سی جدوں متعدد راجپوت خانداناں نے موجودہ ہندوستان توں پنجاب نوں نقل مکانی دی ادھر اسی زمانہ وچ بابا فرید الدین گنج شکر دی دینی تعلیمات تے اخلاق حسنہ دی بدولت ایتھے اسلام خوب پھیل رہیا سی ۔ قرین ِ قیاس اے کہ سیال آوارہ گردی کردا ہو ” اجودھن“ موجودہ پاک پتن جا پہنچیا تے بابا فرید الدین گنج شنکر کے ہتھ اُتے مشرف بہ اسلام ہو گیا۔1265ء وچ بابا فرید الدین دے وصال تک ایہ انہی دے پاس مقیم رہیا۔ مشہور اے کہ بابا فرید الدین نے بشارت دتی کہ اوہدی اولاد جہلم تے چناب دے درمیانی علاقے اُتے حکمرانی کرے گی۔ ایہ پیشن گوئی اگرچہ سیالاں دے ہاں کچھ درست ثابت نہ ہوئی البتہ انہاں دے اسيں جد قبیلہ گھیباں دے ہاں اس دے اثرات ضرور ملدے نيں۔
اک ہور روایت دے مطابق ایہ رائے درست نظر آوندی اے کہ سیال، ٹوانے تے گھیبے رائے شنکر دے تن بیٹے بالترتیب سیؤ ، ٹیؤ تے گھیؤ دی اولاد نيں ۔ سیال تے ٹوانے وی اس تعلق نوں کِسے حد تک تسلیم کردے نيں ۔ اسی بناءپر راجپوت قبائل دے اس گروہ دا پنوار ہونا خلافِ امکان نئيں۔ کہیا جاندا اے کہ گھیبہ خاندان سیال تے ٹوانہ دے بعد پنجاب آیا تے فتح جنگ، پنڈی گھیب دے نیم پہاڑی علاقہ وچ آباد ہويا۔ ایتھے اوہ اعواناں گکھڑاں تے ہور گوانڈھی قبائل دے مقابل قائم رہے حتا کہ رنجیت سنگھ نے ایہناں نوں 99–1798 وچ مطیع کر ليا ۔ غالبن سولہويں صدی دے اواخر وچ ضلع اٹک وچ وارد ہوئے تے سواں تے سیل جیہنوں سر لیپل ایچ گریفن نے سل دے ناں توں وی لکھیا اے، علاقےآں دے مالک بن گئے ۔ اک ہور روایت ایہناں نوں ہندوستان توں آیا ہويا وی بیان کردی اے ۔ مگر قابل ذکر گل ایہ اے کہ اوہ اس علاقے وچ گھیبےآں دی آمد توں پہلاں آباد سی ۔ ہن وی ایہ لوگ پنڈی گھیب دے مشرقی حصے وچ تے گھیبے فتح جنگ دے مغربی حِصے وچ آباد نيں ۔
کچھ محققین گھیبا نوں اصل جودرا قبیلے دی شاخ کہندے نيں جو ہور قبیلے والےآں توں لڑ کے علیحدہ ہو گئی البتا ایہ گل حقیقت اے کہ پنڈی گھیب دا قصبا گھیبےآں دی بجائے جودراں نے بسایا ۔ لیپل ایچ گریفن اپنی کتاب Punjab Chiefs وچ رقمطراز اے کہ ” جودرا تے سیال (جو راولپنڈی دے مسلم راجپوتاں دا اک ایسا قبیلا اے جو فتح جنگ دے جنوبی کونے اُتے قابض ہوئے) دے نال اکثر گھیباں دی جھڑپاں ہُندی رہندیاں سن ۔“
تاریخِ فرشتا دی رو نال گھیبے اپنے ہمسایہ گکھڑاں دی طرح مذہب توں عاری قبیلہ نئيں تے نہ ہی انہاں وچ دختر کشی دی کوئی روایت موجود اے بلکہ ایہ لوگ اپنی بیٹیاں نوں ”اعوانوں“ دی طرح وراثت وچ حصہ دار بناتے نيں۔ نہ صرف ایہ بلکہ کھٹڑاں تے گکھڑاں دی طرح گھیبہ خاندان توں باہر شادیاں نوں برا تصور نئيں کردے انہاں دے ہاں تا حال سرداری دی روایت وی موجود اے جس دے مطابق سردار دا وڈا بیٹا اضافی حصہ دا حقدار تصور کیتا جاندا اے۔ ایہ وی بیان کیتا جاندا اے کہ گھیبہ دا جد امجد ” کمّاں خان“ عہد اکبر وچ ہندوستان توں فتح جنگ دے مغرب وچ واقع ہر گھنا گھیب وچ آیا تے اوتھے مقیم ہو گیا اس زمانہ وچ ایتھے دی آبادی بہت کم سی ادھر اُدھر چند مواضعات بکھرے نظر آندے جنہاں وچ کھوکھر لوگ آباد سن ۔
حوالے
سودھو