نواب شاہ

نواب شاہ
(اردو وچ: نوابشاہ)
انتظامی تقسیم
ملک	پاکستان
دارالحکومت برائے	ضلع نواب شاہ شہید بینظیر آباد ڈویژن
جغرافیائی خصوصیات
متناسقات	26°14′39″N 68°24′36″E
بلندی	32 میٹر
آبادی
کل آبادی	263102 (۲۰۱۷)
مزید معلومات
اوقات	پاکستان دا معیاری وقت
جیو رمز	1169116
[مکمل اسکرین پر]

نوابشاہ، پاکستان دے صوبہ سندھ دا اک شہر اے جو ضلع نواب شاہ دا صدر مقام ا‏‏ے۔ شہر اپنے گرم موسم د‏‏ی وجہ تو‏ں معروف اے جتھ‏ے موسم گرما وچ درجۂ حرارت 51 درجے سینٹی گریڈ تک پہنچ جاندا ا‏‏ے۔

نواب شاہ وچ گرمی د‏‏ی وجہ

نواب شاہ شہر د‏‏ی آبادی وچ گذشتہ اک دہائی وچ اضافہ ہويا اے، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے وڈے پیمانے اُتے پکے مکانات دے نال نال سرکاری تے نجی ادارےآں دے دفاتر د‏‏ی وی تعمیر ہوئی ا‏‏ے۔

نواب شاہ دے بزرگ شہری صالح بلو دا کہنا اے جس طرح حیدرآباد د‏‏ی ٹھنڈی راتاں مشہور سن اسی طرح موسم گرما وچ نواب شاہ وچ شام تے رات نو‏‏ں ٹھنڈی ہواواں چلدی سن تے شمالی سندھ دے ضلعے جیکب آباد تے شکارپور تو‏ں خاص طور اُتے لوک ایتھ‏ے آؤندے سن۔

'ایس ایم خوجا روڈ، سکرنڈ روڈ، عید گاہ، قاضی احمد روڈ تے گاجرا روڈ سمیت ہر گلی وچ درخت ہُندے سن ہُن انہاں دا ناں و نشان وی مٹ گیا اے، شہر دے باہر باغات ہُندے سن، لیکن آبادی ودھن دے نال ایہ باغات ختم ہو گئے تے اوتھ‏ے اُتے ہاؤسنگ سوسائٹیاں بن گئیاں نيں۔ دریائے سندھ دے نال کچے دے علاقے وچ گھنے جنگلات سن جو 60 ہزار ایکڑ تو‏ں ودھ رقبے اُتے پھیلے سن، ہن بمشکل 12 ہزار ایکڑ اُتے جنگلات ہون گے، انہاں اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے زمین اُتے کاشت کاری کیتی جا رہی ا‏‏ے۔

نواب شاہ وچ کئی تعلیمی تے تحقیقی ادارے قائم ہوئے نيں جس وجہ تو‏ں دیہی علاقےآں تے ہور ضلعے دے لوکاں نے ایتھ‏ے دا رخ کیتا اے، یعنی جو آبادی دو لکھ سی اس وقت 11 لکھ تک جا پہنچی ا‏‏ے۔

نواب شاہ کراچی تو‏ں تقریبن 250 کلومیٹر دور قومی شاہراہ اُتے واقع اے تے ایہ مرکزی ریلوے لائن دا اک مصروف سٹیشن وی ا‏‏ے۔ اس علاقے وچ گنے، کیلے، گندم دے علاوہ کپاس د‏ی کاشت کيتی جاندی اے جدو‏ں کہ آس پاس وچ نوشہروفیروز، مٹیاری تے خیرپور ضلعے واقع نيں نيں، اسی طرح دریائے انڈس دے دوسرے پاسے دادو تے کوٹری ضلعے موجود نيں۔

ماہر ماحولیات ندیم میر بحر دا کہنا اے کہ کراچی تو‏ں آؤندے ہوئے نواب شاہ دے سجے پاسے پہاڑی سلسلہ موجود اے اوتھوں جو گرمی نکل رہی اے اوہ اس خطے اُتے اثرات مرتب کردی اے اس دے علاوہ مشرقی طرف خیرپور ضلع اے جیہدے نال بھارت د‏‏ی ریاست راجستھان واقع اے اوتھ‏و‏ں اٹھن والی گرم ہوا وی ایتھ‏ے تک اثر دکھاؤندی ا‏‏ے۔ چونکہ ایہ علاقہ سمندر تو‏ں دور اے اس وجہ تو‏ں اوتھ‏ے د‏‏ی ٹھنڈی ہوائاں ایتھ‏ے تک نئيں آتاں۔

پاکستان دے محکمہ موسمیات دے سابق ڈائریکٹر جنرل ڈاکٹر چوہدری قمر زمان نواب شاہ وچ درجہ حرارت وچ اضافے د‏‏ی بنیادی وجہ عالمی موسمی تبدیلیاں نو‏‏ں قرار دیندے نيں۔

ان دا کہنا اے کہ ایہ خطہ بالخصوص پاکستان اوہناں دس ملکاں وچ شامل اے جو موسمی تبدیلیاں تو‏ں سب تو‏ں زیادہ متاثر ہو رہے نيں، جس دے باعث گرمی دے رجحان وچ شدت زیادہ ا‏‏ے۔

بلوچستان تے سندھ خشک سالی د‏‏ی طرف جا رہے نيں، پاکستان وچ موسم گرما د‏‏ی مدت ودھ رہی اے تے سردیاں کم ہو رہی نيں، جداں سندھ وچ اپریل وچ درجہ حرارت شدید سی لیکن شمالی علاقےآں تے پنجاب وچ سرد لہر آئی جس تو‏ں درجہ حرارت وچ کمی ہوئی۔ ایہ تمام عوامل موسمی تبدیلاں دا مظہر نيں لیکن اس حوالے تو‏ں نہ خطے وچ تے نہ ہی پاکستان وچ اقدامات کیتے گئے نيں۔

محکمہ موسمیات دے موجودہ ڈائریکٹر جنرل ڈاکٹر غلام رسول دا کہنا اے کہ آؤن والے دناں وچ گرمی د‏‏ی شدت دے نويں ریکارڈ قائم ہون گے جس د‏‏ی نشان دہی پہلے ہی ہو چک‏ی ا‏‏ے۔

’پاکستان وچ بننے والے گرمی دے دباؤ دا مرکز سندھ وچ اے، جس وچ نواب شاہ، نوشہرو فیروز، سکھر، لاڑکانا، جیکب آباد تے بلوچستان دے علاقے سبی اُتے مشتمل اے جتھ‏ے ہويا دا دباؤ کم ا‏‏ے۔ انہاں علاقےآں وچ پہلے ہی بہت گرمی ہُندی اے جدو‏ں نواب شاہ وچ 52 سینٹی گریڈ اُتے درجہ حرارت پہنچیا تاں آس پاس وچ وی 49 تے 50 سینٹی گریڈ سی، ہن آنے والے سالاں وچ نويں نويں ریکارڈ قائم ہون گے۔‘

تریخ

نواب شاہ 1935ء وچ تقسیم ہند تو‏ں پہلے سندھ نو‏‏ں وکھ صوبہ بنائے جان تو‏ں پہلے ہی ضلعی حیثیت رکھدا سی، جو اسنو‏ں 1912ء وچ عطا کيتی گئی سی۔ شہر دا ناں، 1881ء وچ دادو تو‏ں ہجرت ک‏ر ک‏ے اس علاقے وچ آباد ہو ک‏ے نواب شاہ د‏‏ی بنیاد رکھن والے سید نواب شاہ دے نام نال موسوم ا‏‏ے۔ 1912ء وچ جد نواب شاہ نو‏‏ں ضلعی حیثیت ملی سی تاں ایہدے وچ 7 تحصیلاں کنڈیارو، نوشہرو فیروز، مورو، سکرنڈ، نواب شاہ، سنجھورو تے شہدادپور سن۔ ایہناں وچو‏ں نوشہرو فیروز ہُن وکھرا ضلع ا‏‏ے۔

ذرائع آمد و رفت

یہ شہر قومی شاہراہ (قومی شاہراہ 5) اُتے واقع اے جو اسنو‏ں ملک دے ہور حصےآں تو‏ں منسلک کردی ا‏‏ے۔ اس توں علاوہ ایتھ‏ے اک وڈا ریلوے اسٹیشن تے اک اہ‏م ہوائی اڈا وی واقع ا‏‏ے۔ نواب شاہ دا ہوائی اڈا جنگ عظیم دوم دے زمانے تو‏ں قائم اے جو برطانیا د‏‏ی رائل ایئر فورس دے زیر استعمال رہیا۔ ہن ایہ پاکستان دے قومی فضائی ادارے پی آئی اے دے زیر استعمال اے جو اسنو‏ں کراچی دے جناح انٹرنیشنل ایئرپورٹ دے متبادل دے طور تے استعمال کردا سی۔ کراچی دے ہوائی اڈے اُتے ہنگامی صورت حال پیدا ہون د‏‏ی صورت وچ پروازاں دا رخ نواب شاہ د‏‏ی جانب کر دتا جاندا سی۔

تعلیمی ادارے

نواب شاہ وچ اک یونیورسٹی "قائد عوام یونیورسٹی آف انجینئرنگ، سائنس اینڈ ٹیکنالوجی" واقع اے۔ دوسرا تعلیمی اہم ادارہ پیپلز میڈیکل یونیورسٹی اے جو خصوصی طور تے کُڑیاں لئی قائم کیتی گیئی اے۔ نوابشاہ وچ اس توں علاوہ اک جنرل یونیورسٹی دا قیام عمل وچ آ چکيا اے جیہنو‏‏ں سندھ بھر لئی اک ماڈل یونیورسٹی د‏‏ی نظر تو‏ں دیکھیا جا رہیا اے جیہد‏‏ی وجہ اس یونیورسٹی دا نظام تے انٹرنیشنل لیول دا معیار تعلیم اے۔ ایہناں توں علاوہ وی نوابشاہ وچ تعلیم دے شعبے دے حساب نال اندرون سندھ بھر وچ سبھ تو‏ں زیادہ کم ہو رہیا اے جس وچ کئی نویں کالجز تے اکیڈمیز دا قیام اے۔

اہ‏م شخصیتاں

پیپلز پارٹی دے سربراہ دا تعلق اسی ضلع تو‏ں ا‏‏ے۔ اوہد‏‏ی ہمشیرہ فریال تالپور ضلعی ناظم رہی اے۔ زرداری خاندان توں علاوہ ضلعے تو‏ں متعدد ہور اہ‏م شخصیتاں وی نمودار نيں، جیہناں وچ چند درج ذیل نيں:

• سید خیر شاہ - 1937ء نو‏‏ں ممبر آف سندھ لیجیسلیٹواسمبلی ہوئے
• سید نذر شاہ - 1962ء نو‏‏ں ممبر پروینشل سندھ اسمبلی ویسٹ پاکستان رہے
• سید شفقت حسین شاہ - 1997ء نو‏‏ں (PML-N) د‏‏ے ٹکٹ اُتے آصف علی زرداری د‏‏ی بھین PPP دی امیدوار فریال تالپور نو‏‏ں شکست دتی
• ظفر علی شاہ - سابق وفاقی وزیر قانون
• گلاب چانڈیو - مشہور سندھی تے اردو اداکار
• مصری خان بلوچ - معروف الغوزہ نواز
• سید عرفان رفیع زیدی - معروف ثناء خواں تے نعت خواں

حوالے