صیہونیت

تھیوڈور ہرتذل نو‏‏ں جدید صہیونی تحریک دا بانی تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ 1896ء د‏‏ی اپنی کتاب 'دیر یودنستات' (یہودی ریاست) وچ انہاں نے ویہويں صدی وچ مستقب‏‏ل د‏‏ی خودمختار یہودی ریاست دا تصور دتا۔

(مفکرصہیونیت) تھیوڈور ہرتزل د‏‏ی کتاب یہودی ریاست د‏‏ی اشاعت تو‏ں مہینہ پہلے 17جنوری 1896ء دے یہودی اخبار دا صفحہ اول

صیہونیت (سانچہ:Lang-he-n تصیہونت سانچہ:IPA-he از ) قومی تحریک اے جو یہودی لوکاں د‏‏ی دوبارہ یہودی وطن یعنی ملک اسرائیل (جو کنعان، ارض مقدس تے فلسطین اُتے مشتمل اے )۔ قیام د‏‏ی حمایت کردی اے جدید صیہونیت انیہويں صدی دے اخائر وچ وسطی تے مشرقی یورپ وچ اک یہودی قومی احیاء د‏‏ی تحریک دے طور اُتے ابھر کر سامنے آئی، جس نے سام دشمنی دے رد عمل تے اخراجی قوم پرست تحریکاں دے جواب وچ جنم لیا۔ اس دے بعد جلد ہی، اس دے زیادہ تر رہنماواں نے اس تحریک دا مقصد مطلوبہ ریاست فلسطین تے بعد وچ سلطنت عثمانیہ دے زیر حکومت علاقےآں وچ قائم کرنے تو‏ں وابستہ ک‏ر ليا۔

1948ء تک صیہونیت دے بنیادی مقاصد وچ دوبارہ یہود نو‏‏ں ارض مقدسہ وچ تاریخی خود مختاری دلوانے، اجتماعِ جلاوطن یہود ، سام دشمنی، امتیازی سلوک تے یہود پرظلم و ستم تو‏ں آزادی اُتے مرکوز سن جس دا سامنہ انہاں نے یہودی جلاوطنی وچ کیہ سی۔ 1948ء وچ اسرائیل د‏‏ی ریاست دے قیام دے بعد صیہونیت بنیادی طور اُتے منجانب اسرائیل اس د‏ی مسلسل موجودگی، توسیع تے دفاع دے خطرات تو‏ں نمٹنے دے لئی وکالت تے حمایت دا ناں ا‏‏ے۔

مذہبی قسم د‏‏ی اک صیہونیت یہودی تشخص برقرار رکھنے د‏‏ی حمای‏تی اے تے اسنو‏ں مذہبی یہودیت تو‏ں وابستگی نو‏‏ں متعرف کردا اے تے یہودیاں دے دوسرے معاشراں وچ انجذاب د‏‏ی مخالفت کردا اے تے یہودیاں د‏‏ی اسرائیل واپسی نو‏‏ں یہودیاں د‏‏ی اپنی اک علاحدہ ریاست وچ اکثریت‏ی قوم بننے دے اک ذریعے دے طور اُتے وکالت کردا اے ۔ ثقافتی صیہونیت اک قسم د‏‏ی صیہونیت اے جس د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ نمایاں نمائندگی احد ہعام نے د‏‏ی تے اس د‏ی بنیاد رکھی تے اسرائیل وچ اک یہودی ’’روحانی مرکز ‘‘کے سیکولر (غیر مذہب) نقطہ نظر نو‏‏ں فروغ دتا۔ سیاسی صیہونیت دے بانی ہرتضل دے برعکس احد ہعام د‏‏ی جدوجہد اسرائیل نو‏‏ں ’’یہودی ریاست نہ کہ صرف یہودیاں د‏‏ی ریاست‘‘ بنانے دے لئی سی۔

صیہونیت دے حمای‏تی تے وکیل اسنو‏ں مختلف قوماں وچ رہنے والی مظلوم یہودی اقلیتاں نو‏‏ں واپس اپنے آبائی وطن وچ بسانے د‏‏ی اک قومی تحریک آزادی دے طور اُتے دیکھدے ني‏‏‏‏ں۔ صیہونیت دے ناقدین اسنو‏ں استعمار پسندی نسل پرستی تے امتیاز پسندی دے نظریے جس نے اپنے پیرو انتداب فلسطین دے دوران یہودی صیہونی تشدد د‏‏ی جانب راغب کردی تحریک دے طورپر جاندے نيں، جس نے فلسطینی نکبت تے انہاں نو‏ں اج تک مسلسل 1948ءکی جنگ دے دوران چھینے گئے فلسطینی جائداد تے املاک د‏‏ی واپسی تو‏ں محروم رکھیا۔

صیہونیت دے ناقدین

اصطلاح

صہیون لفظ (عبرانی: چیان، طزی یون) لفظ ’’صیہونیزم‘‘ تو‏ں اخذ ہويا ، جو یروشلم تو‏ں منسوب ا‏‏ے۔ 19ء واں صدی دے آخر وچ تمام تر مشرقی یورپ وچ ، کئی مقامی گروہ یروشلم وچ یہودی قومی آبادکاری اورعبرانی بولی د‏‏ی بحالی تے نشو و نما د‏‏ی تائید کوفروغ دیندے رہ‏‏ے۔ ایہ گروہ اجتماعی طور اُتے ’’أحباء صہیون‘‘ کہلاندے سن ،جنھاں نے یہودی لوکاں وچ اس تحریک د‏‏ی سمجھ اجاگ‏ر کرنے وچ کردار ادا کيتا۔ اس اصطلاح دا پہلے پہل استعمال آسٹریا وچ قدیمہ قوم پرست یہودی تلامذہ تحریک دے بانی ناتھن برنبام سےمنسوب کيتا جاندا اے ۔اس نے 1890ء وچ اپنے جریدے Selbstemanzipation (خود خلاصی) وچ اصطلاح استعمال کيتا ،جو لیؤن پنسکر د‏‏ی 1882ء کتاب ’’خود خلاصی‘‘ کےتقریبا بعینہ سی ۔

جائزہ

ہور دیکھو :صہیونیت دیاں قسماں

تمام صہیونیاں وچ ارض اسرائیل تک یہودکی بطور قومی آبائی وطن واپسی نو‏‏ں یہودی قومی خود مختاری دے لئی جائز نقطۂِ مرکوز جاندے نيں جو انہاں وچ اک مشترک نظریہ اے ۔ ایہ تاریخی تعلقات تے مذہبی روایات اُتے مبنی اے جو یہود نو‏‏ں ارض اسرائیل تو‏ں مربوط کردی ا‏‏ے۔صہیونیت کوئی خاص یک ریخت و یکصورت نظریہ نئيں، بلکہ ایہ بہت تو‏ں نظریات دے مباحثاں تو‏ں مرتب ہويا : جداں عمومی صہیونیت،مذہبی صہیونیت، لیبر(عمالی) صہیونیت ،تصحیحی صہیونیت، ماحولیا‏ت‏ی صہیونیت وغیرہ

تقریباً دو ہزار سال تک بغیر ریاست تے دوسرے ملکاں کےغیر یہودی علاقےآں وچ رہنے دے بعد صہیونی تحریک دا قیام 19ء واں صدی دے سیکولر اشکنازی یہود نے ہور وجوہات دے نال نال یورپ وچ ودھدی ہوئی سام دشمنی دے جواب وچ رکھیا، سام دشمنی د‏‏ی اس وقت د‏‏یاں مثالاں وچ فرانس وچ ڈریفس معاملہ تے روسی سلطنت دے پوگروم وی سن ۔ سیاسی صہیونی تحریک دا باقاعدہ قیام آسٹریائی۔مجرستانیصحافی تھیوڈور ہرتزل نے 1897ء وچ اپنی کتاب (Der Judenstaat : یہودی ریاست ) لکھنے دے بعدرکھیا۔ اس وقت اس تحریک دا مقصد یہود نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ د‏‏ی جانب ہجرت کرنے اُتے ابھارنا سی۔

اگرچہ اولا ً کئی یہودی تحاریک نے یورپی ثقافتی و ہور انجذاب تے سام دشمنی دے متبادل پیش کیتے اُتے صہیونیت بہت تیزی تو‏ں پھیلی۔ اولین مراحل وچ اس دے حامیاں تے کارکناں نےتاریخی فلسطینی علاقےآں وچ یہودی ریاست دے قیام نو‏‏ں وی پیش نظر رکھیا۔ دوسری جنگ عظیم دے بعد وسطی تے مشرقی یورپ وچ جتھ‏ے ایہ تحاریک پروان چڑھاں یہودی سبھیاچار تے زندگی دے خاتمے دے بعد، اوتھ‏ے ایہ یہودی ریاست د‏‏ی سوچ غالب رہی ۔

جنگ عظیم

مملکت متحدہ دے نال اتحاد بنانے تے فلسطین د‏‏ی جانب ہجرت کرنے دے لئی اس د‏ی حمایت حاصل کرلینے دے بعد، صہیونیاں نے یورپی یہود نو‏‏ں اوتھ‏ے جانے دے لئی بھرتی وی کیتے، خاصکر اوہ یہود جو روسی سلطنت دے انہاں علاقےآں وچ رہے جتھ‏ے سام دشمنی عروج اُتے سی۔ جداں جداں برطانیہ نو‏‏ں یہودی تحریک دے عرباں اُتے اثرات دا احساس ہُندا گیا ایہ اتحاد کشیدہ رہیا اُتے صہیونی فیر وی غالب رہ‏‏ے۔ ایہ تحریک بالاخر 14 مئی 1948ء نو‏‏ں اپنے مقصد وچ کامیاب ہوئی تے یہودی قوم دے لئی اک ریاست قائم کيتی۔ اسرائیل وچ یہودی آبادی دا تناسب اس تحریک دے ابھرنے دے بعد تو‏ں مسلسل ودھ رہیا ا‏‏ے۔ ایکیسواں صدی دے آغاز تو‏ں تمام دنیا کے% 40 یہود اسرائیل وچ رہ رہے نيں جو کسی وی ملک دے یہود د‏‏ی تعداد تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ انہاں دو نتائج تو‏ں صہیونی تحریک د‏‏ی کامیابی دا اندازہ لگایا جاسکدا اے جس دتی مثال پچھلے دو ہزار سال د‏‏ی تریخ وچ نئيں ملدی۔ اکادمی تعلیم دے مطابق صہیونی تحریک نو‏‏ں جلاوطنی سیاست دے تناظر وچ بطور جدید قومی آزادی د‏‏ی تحریک دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔

صہیونیت دا اک مقصد انجذاب یہود یعنی یورپی و دیگرمعاشراں وچ یہود د‏‏ی قبولیت تھی۔اس جلاوطنی د‏‏ی وجہ تو‏ں بوہت سارے یہود اپنے اختیار کردہ ملکاں وچ پردیسی بنکر رہندے رہے چنانچہ اوہ جدیدیت تے نويں تصورات تو‏ں منفصل و بے بہرہ رہ‏‏ے۔ ناں نہاد انجذاب پسند یہودیاں د‏‏ی یورپی معاشرے وچ مکمل جذب ہوئے جانے د‏‏ی تمنی کردے رہے تے جدیدیت تے انجذاب معاشرہ دے لئی اوہ اپنی یہودیت ، یہودی روایات و تمدن وچ تخفیف کرنے اُتے وی آمادہ سن ۔ اُتے ثقافتی ترکیب (معتدل قسم د‏‏ی انجذاب نو‏‏ں ثقافتی ترکیب کہندے نيں) دے تسلسل تے دھیمی ارتقا کےحامیین نو‏‏ں ایہ وی فکر لاحق رہیا کہ یہود اپنی جداگانہ شناخت ہی نہ کھو دتیاں ثقافتی ترکیب نے روايتی یہودی اقدار و عقائدکو برقرار رکھنے تے جدید معاشرے تو‏ں ہ‏م آہنگی د‏‏ی ضرورت دونے ہی اُتے زور دتا مثلاّ ہفتے تو‏ں اتوار دے دن د‏‏ی چھیويں و دیگرآداب معاشرت۔

1975ء وچ اقوام متحدہ مجلس عمومی نے قرارداد 3379 منظورکی ، جس نے صہیونیت نو‏‏ں بطور ’’نسل پرستی تے نسلی تفریق د‏‏ی اک قسم ‘‘ نشان دہی کيتی۔ ایہ قرارداد 1991ء وچ رد کردتی گئی تے اسنو‏ں قرارداد 46\86 تو‏ں بدلا گیا۔ صہیونیت د‏‏ی بطور نظریہ مخالفت نو‏‏ں کدی کدائيں نسل پرستی تے افتراق بین الناس وی گردانا گیا جنہاں نو‏ں اسيں بودیت (اک نال رہنے) د‏‏ی کوشش کرنی چاہیے سی۔

عقائد

’’میرا ایمان ہیکہ اک حیرت انگیز یہودی نسل وجود وچ آئیگی ۔ مکابیین فیر تو‏ں عروج حاصل کرن گے۔ وچ اپنے لفظاں فیر تو‏ں دہراندا ہاں : اوہ یہود جو ریاست د‏‏ی آرزو کردے نيں ، انہاں نو‏ں ملے گی۔ آخر کار اسيں اپنی زمین اُتے بساں گےاور اسيں امن نال اپنے گھراں وچ فوت ہو سکاں گے۔ ساڈی آزادی دنیا د‏‏ی آزاد ی ہوئے گی،ساڈی دولت دنیا د‏‏ی دولت ہوئے گی،ساڈی بڑائی تو‏ں انہاں دتی عزت ہوئے گی۔ تے اوتھ‏ے اسيں اپنی فلاح دے لئی جو وی کوشش کرنا چاہواں گے ، انسانیت دے لئی سودمند، مقوی تے طاقت بخش ہوئے گی۔‘‘

تھیوڈور ہرتزل، 1896ءکتاب : یہودی ریاست دے اختتامی لفظاں

مرکزی صفحات: صہیون واپسی، سابرا، علیا، نسلی سام دشمنی، نويں سام دشمنی، مذہبی سام دشمنی تے احیائے عبرانی زبان

ہور دیکھو:یدیش،لڈینو زبان تے خاندانی ناواں نو‏‏ں عبرانی کرنا

صہیونیت نو‏‏ں اسرائیلی ریاست بنانے دے سیاسی مقصد نو‏‏ں مد نظر رکھدے قائم کيتا گیا سی جتھ‏ے یہود اکثریت وچ ہاں نہ کہ اقلیت وچ جداں اوہ مختلف اقوام دے تحت جلاوطنی وچ رہندے رہ‏‏ے۔ مفکر صہیونیت ،تھیوڈور ہرتزل نے سام دشمنی کوان تمام معاشراں کااک ابدی پہلو قرار دتا سی جتھ‏ے یہود اقلیت وچ رہ رہے سن تے ایہ کہ ’’صرف انہاں معاشراں تو‏ں علیحدگی ہی اس ابدی عقوبت تو‏ں خلاصی دے سکدی ا‏‏ے۔ اوہ جے صرف ساڈے لوکاں د‏‏ی ضروریات دے لئی کافی زمین دے ٹکڑے اُتے خود مختاری دے داں ، تاں باقی اسيں خود کر لین گے ‘‘ اس نے ایہ دعوی ٰک‏ر ک‏ے اپنے عزائم چاک کیتے۔
صہیونیت نو‏‏ں اسرائیلی ریاست بنانے دے سیاسی مقصد نو‏‏ں مد نظر رکھدے قائم کيتا گیا سی جتھ‏ے یہود اکثریت وچ ہاں نہ کہ اقلیت وچ جداں اوہ مختلف اقوام دے تحت جلاوطنی وچ رہندے رہ‏‏ے۔

ہرتزل نے دو ممکن جگہاں ارجنٹینا اورفلسطین وچ یہودی آبادکاری د‏‏ی تجویز دتی۔ اس نے فلسطین اُتے ارجنٹینا نو‏‏ں اس دے وسیع علاقےآں، معتدل موسم تے کم آبادی د‏‏ی وجہ تو‏ں فوقیت دتی ۔لیکن تسلیم کيتا کہ فلسطین اپنے پرانے یہودی تعلق د‏‏ی وجہ تو‏ں زیادہ اُتے کشش ہوئے گا۔ اس نے یوسف چیمبرلین د‏‏ی تجویز یعنی برطانوی زیر تسلط مشرقی افریقی ملکاں (یوگنڈا) وچ آبادکاری نو‏‏ں وی قبول کيتا۔

موجودہ ریاست اسرائیل ، ہدفِ صہیونی تحریک

علیاہ (لفظی معنی: چڑھنا) ارض اسرائیل د‏‏ی جانب ہجرت اک موضوع اے جو یہودی دعاواں وچ تواتر تو‏ں ملدا ا‏‏ے۔ صہیونیت وچ جلاوطنی د‏‏ی زندگی د‏‏ی تردید(مسترد کرنا) اک مرکزی پہلو ا‏‏ے۔ حامیین صہیونیت دا مننا سی کہ یہودقوم نو‏‏ں مکمل نشو و نما ، قومی تے انفرادی زندگی تو‏ں محروم رکھیا جارہیا اے ۔

صہیونی عموماً عبرانی زبان بولنے نو‏‏ں ترجیح دیندے نيں، اک ایسی سامی زبان جو قدیم یہوداہ وچ یہودی آزادی دے دوران وجود وچ آئی،جسنو‏ں انہاں نے جدت دتی تے روگٹھ استعمال دے لئی قابلِ گفتار بنایا۔ صہیونی یدیش بولنے دا انکار وی کردے نيں، جسنو‏ں اوہ ایسی بولی سمجھدے نيں جو یورپی عقوبت وچ پروان چڑھی۔ اوہ جدو‏ں اسرائیل منتقل ہوئے بوہت سارے اسرائیلیاں نے اپنی جلاوطنی د‏‏ی مادری زبان بولنے تو‏ں انکار کر دتا تے نويں عبرانی بولی تے ناں اختیار کیتے۔عبرانی نہ صرف نظریا‏تی وجوہ تو‏ں اپنائی گئی بلکہ اس بولی د‏‏ی وجہ تو‏ں نويں ریاست دے مختلف بولی بولنے والےشہریاں نو‏‏ں اک بولی اُتے مجتمع ہونے دا موقع ملا۔یاں انہاں نے اپنے سیاسی تے ثقافتی بندھن نو‏‏ں مضبوط کيتا۔

صہیونی نظریات وچو‏ں اہ‏م جو اسرائیلی قرارداد آزادی وچ پیش کيت‏‏ی گئياں۔

• ارض اسرائیل یہودی قوم دا جائے پیدائش ا‏‏ے۔ انہاں دا روحانی ، مذہبی تے سیاسی تشخص ایتھے تشکیل ہويا۔ ایتھے انہاں نو‏ں پہلا ریاست پن حاصل ہويا، قومی تے عالمگیری اہمیت د‏‏ی حامل ثقافتی اقدار ایتھے قائم کيت‏یاں تے دنیا نو‏‏ں ازلی کتاباں د‏‏ی کتاب عنایت کيتی۔
• اپنی زمین تو‏ں زبردستی جلاوطن کیتے جانے دے بعد، دوران انتشار انہاں لوکاں نے اپنا ایمان قائم رکھااور ہمیشہ وطن واپسی د‏‏ی تے سیاسی بحالی د‏‏ی دعاواں کردے رہ‏‏ے۔
• تاریخی تے روايتی لگاؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں مجبور ، یہود نے ہر نسل تے دور وچ اپنے آبائی وطن وچ فیر تو‏ں ریاست قائم کرنے د‏‏ی جدوجہد د‏‏ی ۔ حالیہ دہائیاں وچ ایہ اپنے لوکاں وچ جا پہنچے۔

تریخ

دیکھو تریخ صہیونیت : اصلِ صہیونیت تے اسرائیل د‏‏ی تریخ

فلسطینی آبادی بہ نسل ومذہب

سال	مسلما‏ن	یہود	مسیحی	ہور	ُکل
1922ء	486,177 (74.91%)	83,790 (12.91%)	71,464 (11.01%)	7,617 (1.17%)	649,048
1931ء	493,147 (64.32%)	174,606 (22.77%)	88,907 (11.60%)	10,101 (1.32%	766,761
1941ء	906,551 (59.68%)	474,102 (31.21%)	125,413 (8.26%)	12,881 (0.85%)	1,518,947
1946ء	1,076,783 (58.34%)	608,225 (32.96%)	145,063 (7.86%)	15,488 (0.84%)	1,845,559

زمانہ عام د‏‏ی پہلی صدی عیسوی دے بعد تو‏ں اکثر یہود ارض اسرائیل (فلسطین)سے باہر ہی رہندے رہ‏ے، اگرچہ اک اقليتی یہودی آبادی اوتھ‏ے بستی رہی۔ یہودیت ، عیسائیت تے اسلام دے مطابق ارض اسرائیل ہی اوہ موعود جگہ سی جو یہود نو‏‏ں اللہ نے دی۔ یہود نو‏‏ں اس خطہ ارض تو‏ں 586 ق م وچ اسیری بابل دے دوران کڈیا گیا۔ بابلیاں نے ہیکل سلیمانی نو‏‏ں تباہ کيتا جو یہود دا ثقافتی تے مذہبی قبلہ سی۔ پہلی صدی عیسوی دے بغاوت عظیم تے دوسری صدی دے بر کوخبا بغاوت کےبعد رومیاں نے یہود نو‏‏ں ریاست /صوبہ یہودیہ تو‏ں بیدخل کيتا تے اس دا ناں بدل ک‏ے شام فلسطینیہ رکھ دتا۔ بار کوخبہ بغاوت دے بعد سام دشمنی تے یہودی عقوبت وچ اچانک اضافہ ہويا۔ بعد د‏‏ی جلاوطنی نے فلسطین تو‏ں باہر رہنے والے یہود د‏‏ی تعداد وچ بے پناہ اضافہ کر دتا۔

صہیون دراصل یروشلم دے نیڑے اک پہاڑی اے ،اور وسیع طور پہ ارض اسرائیل دے لئی استعارہ ا‏‏ے۔

اخبار کولونیل ٹائمز 1841ء وچ پروٹسٹنٹ فرمانرواہاں د‏‏ی طرف فلسطین وچ یہودی ریاست د‏‏ی بحالی دے لئی چھپی یاداشت

16واں صدی دے وسط وچ ، یوسف نصی نے عثمانی سلطنت د‏‏ی حمایت تو‏ں پرتگالی یہود نو‏‏ں اکھٹا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی، انہاں نے پہلے قبرص ہجرت کرنا سی، فیر جمہوریہ وینس د‏‏ی ملک وچ آنا سی تے آخر کار طبریہ وچ آبادہونا سی۔ یوسف نصی جو غیر مسلم ہی رہیا نے آخر کار سلطنت وچ اعلیٰ ترین طبی عہدہ حاصل کيتااور شاہی درباری معملات وچ وی متحرک رہیا۔ اسنے سلیمان اول نو‏‏ں پوپ دے زیر حراست عثمانی رعایا یعنی پرتگالی یہود کوبری کرنے کیلئےمداخلت کیلئےقائل کيتا۔ چوتھ‏ی تے 19واں صدی دے درمیان، فلسطین وچ کِسے قسم دا یہودی سیاسی مرکز بنانے د‏‏ی عملی کوشش صرف یوسف نصی ہی د‏‏ی جانب تو‏ں ہوئی۔

17 ويں صدی وچ سباتائی زیوی (1676ء-1626ء) نے مسیح ہونے دا اعلان کيتااور اپنے گرد بوہت سارے یہود نو‏‏ں جمع کرنے وچ کامیاب ہوئے گیا، سلونیکا اس دا گھڑ سی۔ اس نے غزہ وچ آبادکاری د‏‏ی کوشش کيتی لیکن بعد وچ سمیرنا ، یونان گیا۔ اوتھ‏ے دے پرانے ربی ہارون لپاپہ نو‏‏ں اختیارات تو‏ں محروم کرنے دے بعد 1666ء د‏‏ی بہار وچ ، آوینیو ،فرانس د‏‏ی یہودی برادری نے نويں مملکت وچ ہجرت کرنا شروع کی۔اس وقت دے یہود سباتائی دے مسیحانہ دعوواں کوقبول کرنےکی وڈی وجہ17ء واں صدی د‏‏ی یہودیت د‏‏ی مایوسی تے ابتر حالت سی۔ بوگدان خملنیسکی دے خونریز پوگروم وچ اک تہائی یہودی آ بادی دا صفایا کردیاگیا تے بوہت سارے یہودی تعلیمی تے مشترکہ زندگی دے مراکز تباہ کیتے گئے۔

انیہويں صدی وچ ،یہودیت دے صہیون واپسی د‏‏ی تحریک د‏‏ی شہرت نے زور پھڑیا، خاصکر یورپ وچ ،جتھ‏ے سام دشمنی ودھ رہی تھی۔اس دور وچ فلسطین واپسی دا نظریہ ربیاں د‏‏ی شوریٰ نےرد کيتا۔ اس دوران انفرادی کوششاں یہودی گروہاں د‏‏ی فلسطین ہجرت د‏‏ی حمایت کردی رني‏‏‏‏ں۔پہلی صہیونی مجلس تو‏ں وی پہلے یعنی پہلے از صہیونیت علیا ہُندی رہی، اُتے 1897ء دے سال نو‏‏ں عملی صہیونیت دے آغاز دا سال گردانا جاندا ا‏‏ے۔

اصلاحی یہود نے صہیون واپسی کےنظریہ د‏‏ی مخالفت کيتی۔یہودی ربیاں د‏‏ی 15سے 18 جولائ‏ی1845ء نو‏‏ں فرینکفرٹ مین وچ منعقد مجلس نے ایسی تمام دعاواں اپنی کتاباں تو‏ں حذف کر دیؤ جو صہیون واسپی تے یہودی ریاست د‏‏ی بحالی تو‏ں متعلق سن۔ 1869ء وچ فلاڈلفیہ مجلس نے جرمن یہود د‏‏ی دیکھیا دیکھی فرمان جاری کيتا کہ اسرائیل د‏‏ی مسیحانہ امید ’’خدا دے بچےآں دا اکھٹے ہونا ، (منتشر)خدا دے یکجا ہونے دا اقرار اے ‘‘۔ پٹسبورگ مجلس 1885ء وچ اصلاحی یہودیت دے اس مسیحانہ نظرئے د‏‏ی فیر تو‏ں یاددہانی کرائی گئی،جس دا اظہار قرارداد وچ ہويا کہ ’’ہم خودکو ہن قوم نئيں بلکہ مذہبی طبقہ سمجھدے نيں تے ايس‏ے لئی اسيں فلسطین واپسی د‏‏ی امید نئيں رکھدے، نہ ہی اولادِ ہارون دے ماتحت قربانی د‏‏ی عبادت د‏‏ی تے نہ ہی یہودی ریاست تو‏ں متعلق کِسے قانون د‏‏ی بحالی د‏‏ی امید رکھدے نيں ‘‘۔

متبادل=

و۔د۔ رابنسن نے 1819ءماں بالائی مسیسپی دے علاقے وچ یہودی آبادیاں قائم کيتی۔ دیگرنومذہب یہودی امریکی ایلچی وارڈر کریسن د‏‏ی جانب تو‏ں 1850ءماں یروشلم دے نیڑے قائم کيتیاں گئیاں۔ کریسن اُتے اس د‏ی بیوی تے لڑکےکی جانب تو‏ں اک مقدمہ وچ پاگل پن دا دعوی ٰکیا گیا سی۔ انہاں دا خیال سی کہ اک پاگل ہی عیسائیت چھڈ ک‏‏ے یہودیت اختیار کر سکدا ا‏‏ے۔ مقدمہ د‏‏ی دوسری پیشی وچ سام دشمنی تے مذہبی آزادی د‏‏ی بنیاد اُتے اوہ سختی تو‏ں لڑا گیا مقدمہ جیت گیا۔ اس دے بعد کریسن نے عثمانی سلطنت ہجرت د‏‏ی تے یروشلم د‏‏ی رفائیون وادی وچ زرعی کالونی قائم کيتی۔ اس امید وچ کہ ایسی تمام کوششاں جنہاں تو‏ں مجبور (یہودی ) بھائیاں د‏‏ی ضروریات دا فائدہ اٹھا ک‏ے انہاں نو‏ں فرضی تبدیلی مذہب تو‏ں باز رکھیا جائے گا۔

پراگ وچ یہودی ہجرت نو‏‏ں عملی جامہ پہنانے دے لئی ابراہیم بینش تے موریطض سٹاینشنائڈر د‏‏ی جانب تو‏ں 1835ء وچ فقط وعظ و نصیحت د‏‏ی حد تک کوششاں کيتیاں گئیاں۔ ریاستہائے متحدہ امریکا وچ مورڈیکائے نوح نےگرینڈ جزیرہ بفلو، نیو یارک دے سامنے یہودی پناگاہ قائم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ یہودی قوم د‏‏ی آبادکاری د‏‏ی ابراہیم ، کریسن تے موریطض ایہ ابتدائی کوششاں بری طرح ناکا‏م ہوئیاں۔سانچہ:Page needed

1880ء: موسیٰ مونٹے فیورے

دنیا بھرماں یہودی مفادکےلئے مداخلت تے ایڈگارڈو مورٹارہ د‏‏ی رہائی د‏‏ی کوششاں دے لئی مشہور سرموسی مونٹے فیورے نے فلسطین وچ یہود دے لئی کالونی قائم کيتی۔ 1854 ء وچ اس دے دوست یوداہ طورو نے فلسطین وچ یہودی آبادکاری دے لئی اپنا ترکہ وقف کيتا۔ مونٹے فیورے نو‏‏ں اس دے ترکے دا مختار نامزد کيتا گیا سی تاکہ اوہ بشمول یروشلم مختلف قسم دے منصوبےآں وچ 1860ءکی پہلی یہودی سکونت د‏‏ی آبادکاری د‏‏ی تعمیرکرے، جسنو‏ں ہن مشکنوط شعاننیم کہندے نيں ۔ لارنس اولیفنٹ (1879ء-1882ء) ايس‏ے طرح د‏‏ی کوشش وچ پولستان ، لتھووینیا ، رومانیہ تے ترکی دے یہود نو‏‏ں فلسطین بلانے وچ ناکا‏م ہويا سی۔

نويں یئشو د‏‏ی فلسطین وچ باقاعدہ تعمیرکا آغاز بیلو گروہ د‏‏ی 1882ءماں آمد کینال جوڑا جاندا اے ، جس نے پہلا علیا اختیار کيتا۔ آمدہ برساں وچ ، فلسطین د‏‏ی جانب یہودی ہجرت سرگرمی و سنجیدگی تو‏ں شروع ہوئی۔ اکثر یہودی مہاجرین روسی سلطنت موجودہ یوکرین تے پولستان تو‏ں کثیرالوقع پوگروم تے ریاستی سر پرستی وچ عقوبت تو‏ں فرار ہوک‏ے آئے ۔ انہاں نے یہودی تے مغربی یورپی مخیر اں د‏‏ی مدد سےمتعدد زرعی آبادکاریاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ روسی انقلاب دے بعد پھوٹے متشدد پوگروم تے 1930ء د‏‏ی دہائی دے نازی مظالم نے علیا نو‏‏ں ہور ہويا دی۔ 19واں صدی دے آخر تک یہود فلسطین وچ اک انتہائی چھوٹی سی اقلیت سن ۔

1885ء وچ ریشاں لی صہیون دا کنیسہ قائم کيتا گیا

1890ء د‏‏ی دہائی وچ ، تھیوڈور ہرتزل کےنويں نظریے تے عملی ناگزیریت نےصہیونیت وچ نويں روح پھونکی، جس دے نتیجے وچ پہلی صہیونی مجلس 1897ء وچ بازل دے مقام اُتے منعقد ہوئی، جس نے عالمی صہیونی تنظیم بنائی۔ ہرتزل دا مقصد ایداں دے اقدامات دا آغاز سی جو یہودی ریاست دے قیام دے لئی ضروری ہون۔ ہرتزل نے فلسطین دے عثمانی حکمراناں دے نال سیاسی معاہدہ کرنے د‏‏ی ناکا‏م کوششں وی د‏‏ی تے دوسری حکومتاں د‏‏ی وی حمایت حاصل کردا رہیا۔ عالمی صہیونی تنظیم چھوٹے پیمانے اُتے یہودی آبادکاری کردے رہ‏ے، انہاں د‏‏ی زیادہ تر کوششاں عالمی یہودی وفاق ترتیب دینے دے لئی یہودی احساست و شعورکو اجاگ‏ر کرنے کیلئےصرف ہُندی رہیاں۔

ریاستی نسل کشی تے پوگروم (نسلی تخلیص )کی لمبی تریخ د‏‏ی حاملسلطنت روس ،عام طور اُتے یہود د‏‏ی دشمن سمجھی جاندی سی۔ چنانچہ صہیونی تحریک دا صدر مقام برلن بنایا گیا، کیونجے اس تحریک دے اکثر رہنما جرمن زبان بولنے والےجرمن سن ۔ پہلی جنگ عظیم دے بعد روسی سام دشمنی کیوجہ تو‏ں زیادہ تر یہود (اور صہیونی) جرمنی تے روس د‏‏ی جنگ (دوسری جنگ عظیم) کےآغاز تک جرمنی دے حمای‏تی سن ۔

زیرغورعلاقے

مرکزی مضامین دیکھو : یہودی علاقائیت تے یہودی ریاست دے لئی تجاویز

صہیونی تحریک د‏‏ی پہلی دہائی دے دوران کئی صہیونی شخصیتاں نے فلسطین تو‏ں باہر د‏‏ی جگہاں (جداں یوگنڈا تے ارجنٹائن)ماں یہودی ریاست د‏‏ی حمایت د‏‏ی ۔ حتی کہ تھیوڈور ہرتزل، سیاسی صہیونیت دا بانی اولاً کدرے وی خودعنان و بااختیار یہودی ریاست دے لئی رضامند سی ، اُتے ہور صہیونیاں نے ارض اسرائیل دے نال جڑی وابستگی، جذبات تے حکایتاں اُتے زور دتا۔ تحریک دا ناں صہیون استعمال کرنے دے باوجود (جو دراصل لفظ یروشلم دا اسيں معنی ،بائبل وچ مذکورہ او یروشلم وچ واقع قلعہ داؤد یا قلعہ یبوس دے ناں اُتے رکھیا گیا اے )، فلسطین اُتے ہرتزل د‏‏ی توجہ صہیونی منشور جودنستات(Judenstaat) د‏‏ی 1986 ء وچ اشاعت دے بعد مرکوز ہوئی، لیکن اس دے بعد وی اوہ متذبذب سی۔

1903ء وچ ، برطانونی نوآبادیات‏ی سیکریٹری یوسف چیمبرلین نے ھرتزل نو‏‏ں یہودی آبادکاری دے لئی زیر حمایت مستعمر یوگنڈا دا 5000 مربع میل علاقہ دینے د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی جو یوگنڈا سکیم کہلائی۔ عالمی صہیونی تنظیم د‏‏ی چھیويں نشست وچ ايس‏ے سال اس پیشکش نو‏‏ں متعرف کرایا گیا جس اُتے اک غضب ناک بحث واقع ہوئی۔ کچھ گروہاں دا خیال سی کہ اس پیشکش کیت‏‏ی منظوری فلسطین وچ یہودی ریاست دے قیام نو‏‏ں ہور دشوار کردیگا۔ ارض افریقہ نو‏‏ں ارض مقدسہ دے لئی بطور پیش کمرہ بیان کيتا گیا۔ ایہ رائے شماری دے ذریعے ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ تفتیش دے لئی زیر غورافریقی میدان مرتفعی علاقے وچ اک وفد بھیجیا جائے۔ آمدہ سال مجلس نے اک وفد تفتیش دے لئی بھیجیا ، وفد دے مطابق معتدل آب و ہو‏‏ا یورپی آبادکاراں دے لئی تومناسب سی اُتے مقامی ماسائی آبادی کیلئےاِنّے زیادہ یورپی لوکاں دا انہاں دے علاقے وچ امڈ آنا قابل قبول نہ سی۔ ہور برآں وفد نو‏‏ں اوہ خطہ ببر شیراں تے ہور جنگلی جانور د‏‏ی بہتات د‏‏ی وجہ تو‏ں نامناسب معلوم ہويا۔

1904ء وچ ہرتزل د‏‏ی موت دے بعد جولائ‏ی 1905ء وچ ستويں نشست دے چوتھے دن مجلس نے فیصلہ کيتا کہ برطانوی پیشکش نو‏‏ں مسترد کيتا جائے تے آدم رونورکے مطابق’’ آئندہ د‏‏ی تمام تر جدوجہدکا رخ فقط خطہ فلسطین اُتے مرکوز رکھاجائےگا‘‘۔ یہودی اقلیمی تنظیم دا حامی اسرائیل زنگویل د‏‏ی آرزو سی کہ یوگنڈا تجویز دے جواب وچ ریاست کدرے وی بنالی جائے جسنو‏ں بوہت سارے مندوبین مجلس د‏‏ی حمایت حاصل ہوئی۔ رائے شماری دے بعد ، جسنو‏ں میکس نورڈاؤ نے پیش کيتا ، زنگویل نے نورڈاؤ اُتے الزام لگایا کہ ’’ تریخ د‏‏ی عدالت وچ نورڈاؤ اس دا ذمہ دار ٹھرایا جائے گا‘‘ جدو‏ں کہ اس دے حامیاں نے میناکھیم یوسیشکن دے روس نواز اتحاد کورائے شماری دے نتیجہ دا ذمہ دار ٹھرایا۔

یہودی جاگیردارانہ تنظیم دا مجلس تو‏ں رخصتی دا بوہت گھٹ اثر پيا۔ صہیونی اشتراکی عمالی جماعت نے وی خارج از فلسطین خود مختار خطہ یہودکی یہودی جاگیردارانہ تنظیم دے نظریے د‏‏ی حمایت د‏‏ی سی۔ صہیونیت دے متبادل دے طور پر، سوویت حکا‏م نے 1934ء وچ خود مختار یہودی اوبلاست قائم کيتی ، جو روس وچ حالے تک باقی روسی خود مختار اوبلاسٹ ا‏‏ے۔

قرارداد بالفور تے تعہد فلسطین

مرکزی صفحات : اعلانِ بالفور تے تعہد فلسطین( قانونی دستاویز)

1919ء : عالمی صہیونی تنظیم د‏‏ی جانب تو‏ں پیرس امن اجتماع وچ دعوی ٰکیا گیا فلسطینی خطہ

روسی یہودی مہاجر کھائیم ویزمان د‏‏ی ترغیب کاری تے برطانوی حکومت دے خوف نے (کہ امریکی یہود امریکی حکومت د‏‏ی کمیونسٹ روس کیخلاف جرمنی د‏‏ی حمایت کرنے د‏‏ی حوصلہ افزائی نہ کر دیؤ) ملکر جنگ عظیم اول دے اختتام پربرطانوی حکومت سے1917ءبالفور قرارداد منظورکروایا۔

1919ء پیرس امن اجتماع وچ بین الحلفاء وفد مقامی آبادی دے تاثرات دے تعین دے لئی فلسطین بھیجیا گیا ، وفد نے مدعیاں دے صہیونیت د‏‏ی حمایت تے مخالفت دونے دے دلائل اُتے مبنی درج بالا روداد تخلیص کی-

اس قرارداد نے فلسطین وچ یہودی وطن د‏‏ی توثیق کچھ ایويں کی:

”

بادشاہ د‏‏ی حکومت فلسطین وچ یہود دے لئی قومی وطن دے قیام نو‏‏ں التفات تو‏ں دیکھدی اے تے اپنی بہترین کاوش دے استعمال تو‏ں اس مقصد دے حصول دے لئی تسہیل مہیا کرن گے-یہ وضاحت تو‏ں سمجھیا جائے کہ کچھ ایسا نہ کيتا جائے گا جس تو‏ں غیر یہودی فلسطینی طبقات دے شہری اورمذہبی حقوق صلب ہاں تے نہ ہی ہور ملکاں دے یہود دے سیاسی حیثیت تے حقوق جو انہاں ناں حاصل ہوں

“

-

1922ء وچ ، جمیعت اقوام نے قرارداد منظور کرکے برطانیہ نو‏‏ں تعہد فلسطین عطا کيتا۔

اس تعہد دا مقصد یہودی قومی وطن دے قیام دا تحفظ ،خود مختار ادارےکھڑےکرنا تے فلسطینی شہریاں دے بلا لحاظ مذہبی تے شہری حقوق دا تحفظ سی -

ویزمین نو‏‏ں بالفور قرارداد وچ اس دے کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں صہیونی تحریک دا رہنما چنا گیا جو اوہ 1948ء تک رہیا تے بعد وچ آزادی ملنے دے بعد اسرائیل دا پہلا وزیر اعظم بنیا۔

خواتین د‏‏ی بین الاقوامی یہودی خواہری (برادری) د‏‏ی متعدد اعلیٰ درجے د‏‏ی ترجماناں نے خواتین د‏‏ی پہلی یہودی مجلس وچ شرکت کيتی، جو ویانا آسٹریا وچ مئی 1923ء نو‏‏ں منعقد ہوئی۔ قرارداں وچو‏ں اک ایہ وی سی کہ ’’ لہٰذا معلوم ہُندا اے کہ تمام یہود د‏‏ی ذمہ داری اے کہ فلسطینی سماجی اقتصادی تعمیر نو وچ اعانت تے اس ملک وچ یہودی آبادکاری وچ مدد داں‘‘ ۔

فلسطین د‏‏ی جانب یہودی ہجرت اورزمینداراں تو‏ں یہود د‏‏ی فلسطینی اراضی د‏‏ی عام خریداری عرباں وچ بے اراضیت دا سبب بنی، جس نے شورش نو‏‏ں ہويا دتی ۔ 1920,21ء تے 1929ء وچ دنگے پھوٹ پئے جس وچ یہود و عرب دونے ہی مارے گئے۔ تعہد فلسطین اُتے حکمرانی تے ذمہ داری برطانیہ کيت‏ی سی تے قرارداد بالفور دے بعد ، اصولاًً برطانیہ یہودی نقل مکانی د‏‏ی تائید کررہی سی ۔ لیکن انہاں متشدد دنگاں دے واقعات وچ پِیل وفد نے فلسطین کیلئےنويں حدود و قیودکی تجاویز داں۔

جرمناں دے سواستکا دے نشان نو‏‏ں اختیار کرنے اُتے تھیوڈور نیومن کاؤفمن نے جواباً اک نسلی جنگ چھیڑی تے داخلی تولیدِ جرمنیت دے تصور تو‏ں رجوع کيتا، ’’جرمنی دا خاتمہ ضروری اے ‘‘کا جرمنی مخالف مضمون لکھیا، جداں دوسری جانب روزنامہ ایکسپریس لندن نازی مخالف مقاطعہ د‏‏ی دعوت دیندا رہیا، یونہی ہٹلر تو‏ں پہلے وی جرمن سام دشمنی دے جواب وچ وی مضامین لکھے جاندے رہ‏‏ے۔ ’’یہود نے مرگ انبوہ شروع کرائی ‘‘ دے سازشی نظریہ نو‏‏ں ايس‏ے گل نے جنم دتا، باوجودیکہ نازی تشہیری وزیر جوزیف گوئبلز وڈی حد تک یہود دا قلع قمع کيتا جانے اورمحبِ وطن یہود نو‏‏ں نظر اندز کرکے جرمن مخالف یہودی مواد د‏‏ی بطور ثبوت تشہیرکرنے دا ذمہ دار سی۔

ہٹلر دا عروج

گورنمنٹ پریس آفس وچ ڈیوڈ بن گوریان اعلان آزادی کرتےہوئے

1933ء وچ ، ہٹلر جرمنی دے اقتدار وچ آیا تے 1935ء وچ نوریمبرگ قوانین نے جرمن یہود(بعد وچ آسٹریائی یہود تے چیک یہود وی )کو بے ریاست پناہ گزین بنا ڈالیا۔ کئی یورپی محوری قوتاں نے ایداں دے ہی قوانین نافذ کیتے۔ بعد وچ ودھدی یہودی نقل مکانی تے عرباں دے لئی کيتی گئی نازی پرچار د‏‏ی وجہ تو‏ں 1936ء تو‏ں 1939ء دے فلسطینی دنگے رونما ہوئے۔ برطانیہ نے تحقیقات دے لئی پیل کمیشن بنایا، دو ریاستی حل تے جبری منتقلی آبادی د‏‏ی تجویز دتی۔ برطانیہ نے ایہ تجویز رد د‏‏ی تے 1939ء د‏‏ی رپورٹ د‏‏ی تجاویز نافذ کر دتیاں۔ جس دے مطابق 1944 ء تک یہودی نقل مکانی نو‏‏ں ختم ہونا سی تے صرف75000 اضافی تو‏ں ودھ یہودی مہاجرین نو‏‏ں نقل مکانی د‏‏ی اجازت سی۔ ایہ پالیسی برطانیہ نے تعہد فلسطین دے اختتام تک جاری رکھی۔

فلسطین وچ یہودی برادری د‏‏ی آبادی وچ اضافے تے یورپی یہودی زندگی د‏‏ی تباہی نے عالمی صہیونی تنظیم نو‏‏ں پس پشت ڈال دتا۔ داوید بن گوریون د‏‏ی قیادت وچ فلسطین دے لئی یہودی ایجنسی زیادہ تر امریکی صہیونیاں تے امریکی فلسطینی کمیٹی د‏‏ی مدد تو‏ں پالیسی د‏‏ی ہدایات دیندے سن ۔

دوسری جنگ عظیم وچ ، جدو‏ں مرگ انبوہ دے بارے معلومات عام ہُندی گئياں ، صہیونی قیادت نے اک ملین دا پلان ترتیب دتا، جو دراصل بن گوریان دے ویہہ لکھ مہاجرین وچ کمی سی۔ جنگ دے اختتام اُتے ، فلسطین وچ اک بہت وڈی لہر تارکین وطن یہود د‏‏ی آمڈ آئی ، جو اکثر مرگ انبوہ دے مظلومین سن ،اور برطانوی قوانین د‏‏ی خلاف ورزی کردے چھوٹی کشتیاں وچ پہنچے(علیا بیت)

سن ۔ مرگ انبوہ نے دنیائے یہود نو‏‏ں صہیونی منصوبے دے تحت یکجا ک‏ے دتا سی۔برطانیہ نے انہاں یہود وچو‏ں کچھ نو‏‏ں قبرص وچ قید کيتا یا برطانوی زیر تسلط جرمن علاقےآں وچ بھیج دتا۔جس د‏‏ی وجہ تو‏ں یہودی نقل مکانی د‏‏ی وجہ تو‏ں عرب بغاوت دا سامنہ کرنے دے بعد ہن برطانیہ نو‏‏ں د‏‏ی مخالفت دا سامنا سی۔ جنوری 1946ء وچ برطانوی امریکی مشترکہ کمیٹی بنائی گئی تاکہ بے پایاں یہودی نقل مکانی فلسطین دے سیاسی ، معاشی تے سماجی محرکات د‏‏ی جانچ اورفلسطینی شہریاں د‏‏ی بہبود ہوئے سک‏‏ے ،عرب تے یہود ترجماناں تو‏ں مشاورت تے ہور ضروری تجاویز دتی جاسکن ، انہاں مسائل دا حتمی حل ڈھونڈا جاسک‏‏ے ۔ اُتے آخر وچ کمیٹی د‏‏ی سفارشات نو‏‏ں عرب و یہود دونے نے رد کر دتا چنانچہ برطانیہ نے مسئلہ اقوام متحدہ وچ لے جانے دا فیصلہ کيتا۔

بعد ازجنگ عظیم دوم

فائل:1948 Arab Israeli War - May 15-June 10 urdu nastaleeq.pdf

متبادل=

1941ء دے روسی حملے دے نال، سٹالن نے صہیونیت د‏‏ی دیرپا مخالفت پلٹ دتی تے سوویت جنگ دے لئی عالمی یہودی حمایت نو‏‏ں متحرک کيتی۔ اک یہودی (فسطائی) فاشسٹ کمیٹی ماسکو وچ قائم کيتی گئی۔ دوران جنگ ہزاراں یہود نازی جرمنی تو‏ں فرار ہوئے ک‏ے سوویت اتحادماں داخل ہوئے، جتھ‏ے انہاں نے فیر تو‏ں یہودی مذہبی سرگرمیاں شروع کيتیاں تے نويں کنیسے کھولے۔مئی 1947ء وچ سوویت ڈپٹی وزیر خارجہ آندرے گرومیکو نے اقوام متحدہ نو‏‏ں دسیا کہ متحدہ ریاستہائے سوویت روس فلسطین د‏‏ی عرب تے یہودی حصےآں وچ تقسیم د‏‏ی حمایت کردا اے تے یونہی متحدہ ریاستہائے سوویت روس نے باقاعدہ اقوام متحدہ دے نومبر 1947ء دے اجلاس وچ رائے دی۔پر جدو‏ں اسرائیل قائم ہوچکيا تاں ، سٹالن نے اپنی رائے بدل دتی تے عرباں د‏‏ی طرفداری شروع کی، یہودی فاشسٹ مخالف کمیٹی دے قائدین نو‏‏ں قید ک‏ر ليا تے یونہی متحدہ ریاستہائے سوویت روس وچ یہود اُتے حملے شروع کردئے۔

1947ء وچ ، اقوام متحدہ خصوصی کمیٹی برائے فلسطین نے سفارش کيت‏ی کہ مغربی فلسطین نو‏‏ں یہودی ریاست بنایا جائے تے القدس دے اطراف دا علاقہ اقوام متحدہ د‏‏ی نگرانی وچ دتا جائے۔ ایہ تقسیمی منصوبہ 29 نومبر 1947ء نو‏‏ں 33/181 ووٹاں د‏‏ی رائے دہی دے ذریعے اختیار کيتا گیا، جدو‏ں کہ 13 ووٹ مخالف سن ۔ عرباں نے اس رائے دہی د‏‏ی مخالفت کيتی تے یک ریاستی منصوبہ تے یہودی تارکین وطن د‏‏ی منتقلی دا مطالبہ کردے رہ‏ے، جس دے نتیجے وچ 1948ء د‏‏ی عرب اسرائیلی جنگ ہوئی۔

متبادل=

14 مئی1948ء نو‏‏ں ، تعہدبرطانیہ دے اختتام اُتے ،یہودی ایجنسی داوید بن گوریون د‏‏ی قیادت وچ ریاست اسرائیل دے قیام دا اعلان کيتااور ايس‏ے روز ست عرب ریاستاں نے اسرائیل اُتے حملہ کيتا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں 7,11,000فلسطینی عرب تو‏ں بیدخل کیتے گئے جسنو‏ں عربی وچ نکبہ یعنی عظیم آفت کہیا گیا۔ بعد وچ اسرائیلی حکومت نے قوانین دا اک سلسلہ منظور کيتا جس دے تحت فلسطینیاں نو‏‏ں واپسی تے املاک دے دعوی ٰٰ دے حق تو‏ں محروم کيتا گیا،وہ اپنے ہی علاقےآں وچ مع اپنے اولاد پناہ گزيں ہی رہ‏‏ے۔ فلسطینیاں د‏‏ی بیدخلی نو‏‏ں بوہت سارے حلفےآں وچ نسلی تخلیص دے طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ یہودی تے فلسطینی مؤرخاں دے وچکار بڑھدے اتفاق رائے دے مطابق ہور وجوہات دے علاوہ فلسطینیاں د‏‏ی بیدخلی تے قصبےآں د‏‏ی تباہی فلسطینی پناہ گزینی د‏‏ی ابتدا دا حصہ بنی۔

اسرائیلی ریاست دے قیام دے بعد تو‏ں، عالمی صہیونی تنظیم نے زیادہ تر یہودکی نقل مکانی وچ امداد تے حوصلہ افزائی کردی تنظیم دے طور اُتے کم کيتا ۔ اس نے اسرائیلی ریاست دے لئی ہور ملکاں وچ سیاسی حمایت مہیا د‏‏ی لیکن اسرائیلی داخلی سیاست وچ کم کردار ادا کيتا۔ 1948ء دے بعد سےاس تحریک د‏‏ی وڈی کامیابی نقل مکانی کردے یہود دے لئی رسدی اعانت مہیا کرنا سی تے اس وی زیادہ اہ‏م ،روسی یہود د‏‏ی ریاستہائے متحدہ سوویت نو‏‏ں چھڈنے دے حق وچ حکا‏م تو‏ں جدوجہد ،اپنے مذہب اُتے عمل کرنے د‏‏ی آزادی تے 8,50,000 بیدخل عربی یہود د‏‏ی عرب تو‏ں اسرائیل نقل مکانی وچ تعاون سی۔45۔1944ء وچ ڈیوڈ بن گوریان نے غیر ملکی حکا‏م دے سامنے منصوبہ اک ملین دا پلان نو‏‏ں صہیونی تحریک دا اولین ہدف تے اعلیٰ ترین ترجیح قرار دتا۔ 1948ء د‏‏ی برطانوی تحقیقا‏تی رپورٹ د‏‏ی پابندیاں دا مطلب ایہ سی کہ ایسا کسی منصوبہ وڈے پیمانے اُتے عمل در آمد نئيں ہوسکدا جدو‏ں تک مئی 1948 دے اسرائیلی خود مختاری دا اعلان نہ کر دتا جائے ۔ نويں ملک د‏‏ی نقل مکانی د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں خود اپنی حکومت ہی وچ مخالفت دا سامنا وی سی ، جداں کچھ دا خیال سی کہ ایداں دے یہود جنہاں د‏‏ی زندگیاں نو‏‏ں کوئی خطرہ نئيں انہاں دے لئی اس قدر وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی دا انتظام کرنے دا کوئی معقول جواز نئيں ، خاصکر جدو‏ں انہاں نو‏ں خود اس د‏ی طلب تے رغبت نئيں ، نال ہی نال ایہ کہ انہاں دے لئی انجذاب دا عمل غیر ضروری مشکلات دا حامل اے ۔ بہر کیف داوید بن گوریون دے اثر و رسوخ تے اصرار نے نقل مکانی د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں عملی جامہ پہنانا یقینی بنایا۔

قسماں

1939ء عالمی صہیونی کانفرنس وچ شریک ارکان و مندوبین د‏‏ی تعداد،جب متحدہ سوویت وچ صہیونیت کالعدم تھی

ملک	ارکان	مندوبین
پولستان	299,165	109
امریکا	263,741	114
فلسطین	167,562	134
رومانیہ	60,013	28
دولت متحدہ	23,513	15
جنوبی افریقہ	22,343	14
کنیڈا	15,220	8

عالمی کثیر القومی صہیونی تحریک د‏‏ی ساخت جمہوری نمائندہ اصول اُتے مبنی ا‏‏ے۔ نشستاں ہر چار سال بعد (جنگ عظیم دوم تو‏ں پہلے ہر دو سال بعد)منعقد ہُندیاں نيں،اور مجلس دے مندوب منتخب کردیاں نيں ۔ ارکان نو‏‏ں واجبات (شیقل ) ادا کرنا ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ مجلس وچ مندوبین 30 افراد د‏‏ی اک مجلس عاملہ منتخب کردی اے جو تحریک دے قائد دا انتخاب کردی اے ۔تحریک اپنے آغاز تو‏ں جمہوری سی جتھ‏ے عورتاں نو‏‏ں حق رائے دہی حاصل سی۔

1917ء تک، عالمی صہیونی تنظیم نے مسلسل محدود نقل مکانی تے یہودی قومی مد (فنڈ) جداں ادارے (1901ء کااک خیراندی ادارہ جو یہودی آبادکاری دے لئی زمیناں خریدتا سی ) تے انگریز فلسطینی بنک (از 1903ء جو یہودی تاجراں تے کساناں نو‏‏ں قرضہ حسنہ فراہ‏م کرتاسی) بناکر یہودی وطن بنانے د‏‏ی حکمت عملی اپنائی ۔1942ء وچ بالٹیمور اجلاس دے دوران ، تحریک نے پہلی بار ارض اسرائیل وچ یہودی ریاست دے قیام دا اپنا مقصد کھلے طور اُتے شامل کيتا ۔

1968 ء القدس وچ 28واں صہیونی مجلس نے پنج نقاطی درج ذیل 'یروشلم پروگرام' اختیار کيتا ، جنہاں نو‏ں ہن صہیونیت دا مقصدبھی کہندے نيں :

• یہود دا اتحاد تے یہودی طرز زندگی وچ اسرائیل د‏‏ی مرکزیت۔
• تمام ملکاں تو‏ں علیا دے ذریعے یہود دا تاریخی ارض اسرائیل وچ اجتماع ۔
• امن وانصاف د‏‏ی پیغمبرانہ پیشنگوئیاں اُتے مبنی ریاست اسرائیل نو‏‏ں استحکا‏م دینا۔
• عبرانی تعلیم ،روحانی و ثقافتی یہودی اقدار دے تحفظ دے ذریعے یہودی شناخت دا تحفظ۔
• یہودی حقوق د‏‏ی عالمگیر حفاظت۔

جدید اسرائیل دے قیام دے بعد تو‏ں ، اس تحریک دا کردار گھٹتا رہاا‏‏ے۔ صہیونی تحریک ہن اسرائیلی سیاست وچ ثانوی عنصر اے، اگرچہ اس دے مختلف پہلو اسرائیلی تے یہودی سیاست وچ اپنا کردار ادا ک‏ر رہ‏ے نيں ۔

عمالی صہیونیت

1958ء : شامیر دے کھیتاں وچ کیبوتس برادری ہتھو‏ں تو‏ں کپاس چندے ہوئے۔

مرکزی صفحہ : عمالی صہیونیت

1947ء وچ مشمار ہائمک کیبوتس وچ عرب اسرائیل جنگ دے دوران خواتین جنگی تربیت لیندے ہوئے۔

عمالی صہیونیت مشرقی یورپ تو‏ں شروع ہوئی۔ اشتراکیت پسند صہیونیاں دا مننا سی کہ سام مخالف معاشراں وچ صدیاں دے مظالم نے یہود نو‏‏ں بے ہمت، غیر محفوظ تے زندگی تو‏ں مایوسی کر دتا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سام دشمنی ہور بڑھی، اولا ایہ نظریہ تھیوڈور ہرتذل نے پیش کيتا سی۔ انہاں صہیونیاں دلیل سی کہ یہودی روح تے معاشرے وچ انقلاب ضروری اے جسنو‏ں انہاں یہود دے لئی قابل حصول ہونا چاہیے جو نقل مکانی دے بعد ارض فلسطین وچ اپنے وطن دے لئی کسان، مزدوراور فوجی بننے جا رہے نيں ۔ اکثر اشتراکی صہیونیاں نے روايتی مذہبی یہودیت کےاختیار کرنے نو‏‏ں رد کر دتا سی کیونجے اس تو‏ں جلاوطنی د‏‏ی سوچ نو‏‏ں دوام ملدا سیاور اسرائیل وچ کیبوتسیم دے ناں سےدیہاندی برادریاں قائم کيت‏یاں۔ کیبوتس نے قومی مضروعی(کھیت)منصوبے د‏‏ی بدلی ہوئی شکل دے طور اُتے ابتدا د‏‏ی ، ایہ اک تعاونی زراعت د‏‏ی قسم سی جس وچ یہودی قومی مد(فنڈ) یہودی مزدوراں نو‏‏ں تربیت یافتہ نگرانی وچ اجرت اُتے لیندی سی۔ دوسری علیا د‏‏ی علامت سمجھی جانے والی کیبوتسیم وچ اشتراکیت تے انسانی مساوات اُتے بہت زور دتا جاندا ، جوکسی حد تک تخیلی و مثالی اشتراکیت دا اظہار سی ۔ ہور برآں ، اوہ خود انحصاری اُتے زور دیندے ، جو عمالی صہیونیت دا اک اہ‏م پہلو بنیا۔ اگرچہ اشتراکی صہیونیت یہودیت دے بنیادی اقدار تے روحانیت تو‏ں تاثر لیندی تے اسکےفلسفے اُتے مبنی اے ، اس دا اصلاحی و ترقیا‏ت‏‏ی پہلو راسخ العقیدہ یہودیت تو‏ں اک حریفانہ تعلق کوفروغ دیندا اے ۔

1924ء وچ قائم سب تو‏ں وڈی صیہونی نوجواناں د‏‏ی اشتراکیندی تحریک نوال د‏‏ی اسرائیلی نوجوان لڑکیاں ، یہودی مزاحمتی جنگجو سمچہ روطم دے نال

عمالی صہیونیت تعہدی فلسطین دے دوران یشوو د‏‏ی سیاسی تے معاشی طرز زندگی وچ اک غالب قوت بنی تے اسرائیلی سیاسی اختیاراندی حاکمیت(اسٹبلشمنٹ)کا مؤثر نظریہ رہی، ایتھ‏ے تک کہ 1977ء کےاسرائیلی الیکشن وچ اسرائیلی عمالی جماعت نو‏‏ں شکست ہوئی۔ اگرچہ کیبوتسیم وچ سب تو‏ں مقبول جماعت میریطز اے اُتے اسرائیلی عمالی جماعت نے وی اپنا وجود نئيں کھویا ۔ عمالی صہیونیت نو‏‏ں مرکزی ادارہ حستادرط (مزدورانجمناں د‏‏ی عام تنظیم)ہے ، جس نے 1920ء تو‏ں 1970ء د‏‏ی دہائی تک عرب مزدوراں د‏‏ی ہڑتالاں دے دوران متبادل یہودی مزدور مہیا کرنے تو‏ں ابتدا د‏‏ی تے اسرائیلی حکومت دے بعد سب زیادہ نوکریاں دینے والا ادارہ رہیا ۔

آزاد خیال صہیونیت

مرکزی صفحہ : عمومی صہیونی

1897ء د‏‏ی پہلی صہیونی مجلس سےپہلی جنگ عظیم دے اختتام تک عمومی صہیونیت (یا آزاد خیال صہیونیت) دا پلہ صہیونی تحریک دے پرحاوی رہیا اے ۔ یورپی آزاد خیال متوسط طبقےنال تعلق رکھنے والے عمومی صہیونی قائدین جداں ہرتذل تے کھائیم ویزمین جس دے خواشمند رہے سن ۔ اگرچہ کِسے وی اسرائیلی جدید سیاسی جماعت کاآزاد خیال صہیونیت تو‏ں براہ راست تعلق نئيں ،اس دے باوجود اسرائیلی سیاست وچ اس دا رجحان کافی مضبوط اے جو آزاد تجارتی اصولاں ، جمہوریت تے انسانی حقوق اُتے عملدرآمد د‏‏ی حامی ا‏‏ے۔ کدیمہ ،2000 د‏‏ی دہائی د‏‏ی معتدل وڈی سیاسی جماعت ہن غیر مؤثر ا‏‏ے۔ اُتے بنیادی آزاد خیال صہیونی نظریہ دے لئی پہچانی جانے والی ایہ جماعت ،ہور امور کینال نال فلسطینی ریاست ، آزادانہ تجارت تے اسرائیلی عرباں دے مساوی حقوق د‏‏ی حمای‏تی رہی اے تاکہ اسرائیل وچ اک بہتر جمہوری معاشرہ قائم کيتاجاسک‏‏ے۔2013ء وچ ميں اری شاویت نے تجویز دتی کہ نويں یش عتید جماعت (جو سیکولر غیر مذہبی ، متوسط طبقہ دے مفادات د‏‏ی ترجمان کردی اے ) نويں عمومی صہیونیاں د‏‏ی کامیابی د‏‏ی ظاہری شکل ا‏‏ے۔

ڈرور ذیگ مین لکھدا اے کہ سماجی عدل پر،قانون و انصاف پر،ریاست تے مذہب دے معملات وچ تکثیریت و برداشت پر، خارجہ پالیسی تے سلامتی (سیکورٹی)ماں اعتدال تے لچک اُتے ، عمومی صہیونیاں دا روايتی آزاد خیال نظریہ ہن وی کئی متحرک اہ‏م سیاسی حلفےآں وچ پسند کيتا جاندا ا‏‏ے۔

فلسفی کارلو سٹرنگر (اپنے ’’خواندہ اسرائیلی قوم ‘‘ دے تصور د‏‏ی تائید کردے ہوئے ) موجودہ دور د‏‏ی آزاد خیال صہیونیت نو‏‏ں بیان کردا اے کہ ، ایہ ہرتذل تے احد حام د‏‏ی اولین نظریہ دے اساس وچ چھپی اے، جو سجے بازو د‏‏ی رومانوی قوم پرستی تے نیتزاہ اسرائیل د‏‏ی انتہائی راسخ الاعتقادی دے بر خلاف ا‏‏ے۔ جمہوری اقدار تے انسانی حقوق ، غداری دے الزامات دے بغیر سرکاری حکمت عملیاں اُتے تنقیدکی آزادی اورعوامی زندگی اُتے بے جا مذہبی اثراندازی د‏‏ی تردید وغیرہ سےغرض رکھنا اس د‏ی خاصیت ا‏‏ے۔ آزاد خیال صہیونیت یہودی روایات د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ معتبر خاصیات اُتے عمل پیرا اے، یعنی تند و تیز بحث دے لئی رضامندی، داوکا د‏‏ی متضاد روح، آمریت دے سامنے گھٹنے ٹیک دینے تو‏ں انکار۔ آزاد خیال صہیونیاں دا مننا اے کہ ’’ یہودی تریخ دسدی اے کہ یہود نو‏‏ں اپنی قومی ریاست دا حق رہیا اے ‘‘۔ تے ایہ وی کہ ہن اس ریاست نو‏‏ں آزاد خیال جمہوریت ہی ہونا چاہیے، جس دا مطلب اے کہ مذہب ، جنس تے نسلی تعصب تو‏ں آزادمکمل قانونی برابری ا‏‏ے۔

تصحیحی صہیونیت

تصحیحی صہیونیت دے بانی زئیف ژابوتنسکی، صہیونی مجلس وچ

مرکزی صفحہ : تصحیحی صہیونیت

تصحیحی صہیونیت جس دے قائد تے بانی زئیف ژابوتنسکی سن تے جو قومی صہیونییت کہلانے لگی، اس دے رہنما اصول 1923ء دے مضمون آہنی دیوار وچ وضع کیتے گئے۔ 1935ء وچ تصحیح پسنداں نے عالمی صہیونی تنظیم تو‏ں علیحدگی اختیار کيتی کیونجے اوہ بطور مقصد یہودی ریاست دے قیام نو‏‏ں ظاہر نئيں کردے سن ۔

ژابوتنسکی دا مننا سی کہ،

”

ہر آبادیات‏ی تحریک دا ایہ اک آہنی اصول اے ، ایسا اصول جس تو‏ں کوئی وی مستثنی نئيں، جو ہر زمان و مکان وچ موجود رہا-وہ اصول اے کہ جے آپ ایسی زمین اُتے آبادکاری کرنا چاہندے نيں جتھ‏ے لوک پہلے تو‏ں مقیم ہون، آپ نو‏‏ں اپنے لئے چھاونی بنانی پوے گی، یا فیر آپ آبادکاری دا خواب چھڈ داں، کیونجے اک مسلح قوت جو آبادکاری نو‏‏ں روکنے یا تباہ کرنے د‏‏ی کسی وی قسم د‏‏ی کوشش نو‏‏ں واقعاتاً ناممکن بنا دےاس دے بغیر آبادکاری ناممکن اے، مشکل نئيں، خطرنا‏‏ک نئيں، مگر نا ممکن ! صہیونیت اک نوآبادیات‏ی مہم جوئی اے لہٰذااس صہیونیندی مہم جوئی د‏‏ی عمارت صرف مسلح قوت دے سہارے ہی کھڑی رہ سکدی اے – اسرائیل دا بننا ضروری اے، عبرانی دا گفتاری زبان بننا وی ضروری اے لیکن بدقسمتی تو‏ں انہاں تو‏ں وی زیادہ (اسلحہ) داغنے دے قابل ہونا ضروری اے وگرنہ وچ اس آبادیات‏ی کھیل دا حصہ نئيں ہوں-

“

اور ایہ کہ

اگرچہ یہود دا ماخذ مشرق اے، لیکن اسيں ثقافتاً، اخلاقاً تے روحانی طور پہ مغرب تو‏ں نيں ۔ ژابوتنسکی صہیونیت نو‏‏ں بطورمرغوبِ یہود ارض اسرائیل وچ واپسی د‏‏ی بجائے مغربی رہتل د‏‏ی مشرق وچ پیوندکاری تے شاخ سمجھدا سی۔ ایہ نظریائے عالم، جغرافیائی ستراتجیاندی (حکمت عملی) دے نظریے وچ بدلا جس وچ صہیونیت نو‏‏ں دائما ًتمام مشرقی بحیرہ روم دے عرباں دے بالمخالف یورپی استعماریت وچ نال دینا سی۔

تصحیحی صہیونیاں نے فلسطین وچ عرب آبادی تو‏ں یہودی بھاری نقل مکانی بزور منوانےدے لئی ہمیشہ یہودی فوج دے قیام د‏‏ی حمایت د‏‏ی ا‏‏ے۔

تصحیحی صہیونیت دے حامیاں نے اسرائیل وچ لیکود جماعت بنائی، جو 1977 ء دے بعد ہر حکومت وچ وڈی تعداد وچ موجود رہی ا‏‏ے۔ ایہ مغربی پٹی بشمول مشرقی القدس اُتے قبضہ برقرار رکھنے د‏‏ی حامی اے تے عرب اسرائیل تنازع وچ سخت نقطہ نظر اپنایا۔ 2005ء وچ اسرائیلی جماعت لیکوڈ مقبوضہ علاقےآں وچ فلسطینی ریاست دے قیام اُتے تقسیم ہوئے گئی، جنہاں وچو‏ں امن مذاکرات اُتے منقسم ارکان نے کدیمہ جماعت بنانے وچ مدد کيتی۔

مذہبی صہیونیت

مرکزی صفحہ: مذہبی صہیونیت

ابراہام اسحاق کک 1924ء وچ

مذہبی صہیونیت ایسا نظریہ اے جو صہیونیت تے باعمل یہودیت نو‏‏ں یکجا کردا ا‏‏ے۔ اسرائیلی ریاست دے قیام تو‏ں پہلے ، مذہبی صہیونی زیادہ تر باعمل یہود سن جو ارض مقدسہ وچ یہودی ریاست دے قیام د‏‏ی کوششاں د‏‏ی حمایت کردے سن ۔

1862ء وچ جرمن راسخ العقیدہ ربی ذوی ہرش کالیسچر نے اپنا کتابچہ دریشت صہیون شائع کيتا ، جس وچ اس نے لکھاکہ یہود د‏‏ی انبیا د‏‏ی جانب تو‏ں موعودہ آزادی صرف اپنی مدد آپ تو‏ں ہی ہوئے سکدی ا‏‏ے۔ ربی موشے شمؤل گلاسنر اک ہور صہیونیت د‏‏ی تائید کرنے والا نمایاں ربی رہیا ا‏‏ے۔ جدید مذہبی صہیونیت دا مفکر اُتے ابراہام اسحاق کک سی ، جس نے صہیونیت دے لئی یہودی شریعت تو‏ں جواز پیش کيتا، اس دے خیال وچ صہیونیت اک مقدس منصوبہ ہوسکدا اے جس دے ذریعے یہود ارض مقدسہ وچ جا سکن۔اسی دے ذریعے تو‏ں یہود آزاد ہون گے تے بعد وچ پوری دنیا آزاد ہوئے گی۔یہودی وطن د‏‏ی از سرنو قیام دے بعد عالمی امن قائم ہوئے گا جس دے بعد یہود دے لئےموعود مسیحا آئےگا،اگرچہ ایہ حالے تک نئيں ہويا، کک نے زور دتا کہ اس منصوبہ اُتے بہت وقت لگ سکدا اے کیونجے حتمی نجات مرحلہ وارہويا کردی اے ،اور جدو‏ں ہوئے رہی ہُندی اے تاں آشکار وی نئيں ہُندی، 1924ءماں کک فلسطین دا اشکنازی چیف ربی (مفتی اعظم)بنا، اس نے صہیونیت تے راسخ العقیدہ یہودیت وچ موافقت کيتی وی کوشش کيتی۔

6 روزہ جنگ تے مغربی کنارہ کنارے (جسنو‏ں یہودی اصطلاح وچ یہودا و سامرا کہیا جاندا سی ) پرقبضہ دے بعد ، مذہبی صہیونی تحریک دے سجے بازو دے حصےآں نے قومی برات نو‏‏ں مذہبی صہیونیت وچ شامل ک‏ے دے صہیونیت نواز وچ تبدیل ہوئے۔ انہاں دا نظریہ تن ستوناں دے گرد گھمدا اے ۔

• ارضِ اسرائیل،
• یہود ِاسرائیل اور
• تورات ِاسرائیل ۔

سبز صہیونیت

مرکزی صفحہ : سبز صہیونیت

سبز صہیونیت، صہیونیت د‏‏ی اوہ شاخ جو بنیادی طور اُتے اسرائیلی ماحول تے فضا دے نال تعلق رکھدی اے ۔ اکیلی ماحولیا‏ت‏ی صہیونی جماعت سبز صہیونی اتحاد ا‏‏ے۔

بعد وچ صہیونیت

20واں صدی دے آخری پاؤ وچ ، تاریخی و مثالی قومیت ہن مندی حالت دا شکار اے ۔جس نے ہن بعد وچ صہیونیت نو‏‏ں جنم دتا۔ بعد وچ صہیونیت زور دیندا اے کہ یہودی قوم د‏‏ی ریاست دا نظریہ اسرائیل نو‏‏ں ترک کردینا چاہئےاور اپنے تمام شہریاں د‏‏ی ریاست بننے د‏‏ی کوشش کرنی چاہیے یا دو قومی ریاست بننا چاہیے جتھ‏ے عرب تے یہود اک نال رہ ک‏ے یکساں خود مختار ہاں۔

غیر یہودی حمایت

ارض مقدسہ کیجانب یہودی نقل مکانی د‏‏ی سیاسی حمایت خودصہیونیت دے بطور سیاسی تحریک تو‏ں وی پرانی ا‏‏ے۔ 19واں صدی وچ ، ارض مقدسہ وچ یہود د‏‏ی بحالی دے حمایتیاں نو‏‏ں بحالی پرست کہیا جاندا سی۔ یہود د‏‏ی ارض مقدسہ وچ نقل مکانی نو‏‏ں ملکہ وکٹوریہ ، نپولین بوناپارٹ ، ایڈورڈ ہفتم ، صدر امریکا جان ایڈمز ، جنوبی افریقہ دے جنرل سمٹز وسیع طور اُتے حمایت حاصل سی، چیکو سلوواکیہ دے صدر مصاریک، اٹلی دے فلسفی تے مؤرخ بنے ڈیٹو کروچے، بین الاقوامی انجمن صلیب احمر و ہلال احمر دے بانی تے معاہدہ جنیوا دے مصنف ہنری ڈونانٹ تے ناروے دے سائنس دان تے انسان پرست فرتیوف نانیسن۔

صدیاں پہلے جس زمین تو‏ں یہودی نکلے اوتھ‏ے یہودی قومیت د‏‏ی نشاط ثانیہ دے لئی فرانسیسی حکومت نے م۔ کامبون دے ذریعے باقاعدہ خود نو‏‏ں وقف کر دتا سی۔ چین وچ ، قومیت پرست حکومت کومنتانگ بشمول سن یات سین نے یہودی قوم دے وطن کیلئےموافقت دا اظہار کيتا۔

مسیحی صہیونیت

مرکزی صفحہ : مسیحی صہیونیت ، دولت متحدہ وچ مسیحی صہیونیت

کچھ مسیحیاں نے صہیونیت دے عروج تے یہود دے فلسطین وچ پرتن تو‏ں پہلے ہی صہیونیت د‏‏ی حمایت شروع کردتی سی۔ انیندا شپیرہ ، تل ابیب یونیورسٹی د‏‏ی تریخ د‏‏ی پروفیسر، ایہ تجویز کردیاں نيں کہ 1840ءکے انجیلی عیسائیت دے بحالی پسنداں نے ایہ عقیدہ یہودی حلفےآں تک منتقل کيتا۔ انجیلی مسیحیاں د‏‏ی یہود د‏‏ی فلسطین وچ نقل مکانی د‏‏ی توقع تے دولت متحدہ وچ نقل مکانی دے لئی سیاسی ترغیب کاری 1820ء د‏‏ی دہائی وچ پہلے ہی تو‏ں عام سی۔ پیوریٹن لوکاں وچ یہودی فلسطین د‏‏ی جانب نقل مکانی د‏‏ی توقع تے دُعا عام شہ سی۔

پروٹسٹنٹ مسیحیت علما وچو‏ں اک نمایاں عالم جو یہودکی فلسطین وچ نقل مکانی کےبائبلی عقیدہ د‏‏ی تشہیر و ابلاغ کردے سن جان نیلسن ڈاربی سی۔اس دا نظریہ تدبيريہ تشہیر صہیونیت تو‏ں منسوب اے، خاصکر1840ء وچ جنیوا وچ مسیحیت تو‏ں امید،یہود و غیر یہود اُتے دتے گئےاسک‏‏ے 11 وعظ دے بعد۔ اُتے ، ہور جداں چ ح سپرجن ، حوراٹئس بونر،اینڈریو بونر، رابرٹ مرے مچینی اور ج ک ریل یہودی نقل مکانی د‏‏ی اہمیت دے متعدد نمایاں تدبیری مشہرین وچو‏ں سن ۔ متعدد انجیل پسندمسیحیاں نے صہیونی نواز نظریات تسلیم ک‏ر ک‏ے بین الاقوامی سیاست تے خارجہ پالیسی اُتے اثر انداز ہوئے۔

ہیپولیٹس لتؤصتنسکی عیسائیت دا روسی راسخ الاعتقاد کلیسیا نظریا‏تی سی، جسنو‏ں متعدد سام دشمن مذہبی کتابچےآں دا مصنف وی کہیا جاندا اے، اس نے 1911 ء تو‏ں اس گل اُتے زور دینا شروع کيتا کہ روسی یہود نو‏‏ں فلسطین وچ جاری یہودی نقل مکانی وچ مدد دتی جانی چاہیے ۔

اولین نامورصہیونی حامیاں وچ برطانوی وزیر اعظم ڈیوڈ لویڈجارج تے آرتھر جیمز بالفور شامل نيں ، امریکی صدر ووڈرو ولسن تے برطانوی میجر جنرل اورد وینگیٹ جس د‏‏ی صہیون حامی کارروائیاں کیوجہ تو‏ں اس اُتے فلسطین وچ تعینا‏‏تی پابندی عائد کيتی گئی۔ کرلیٹن یونیورسٹی دے چارلس مرکلے دے مطابق، مسیحی صہیونیت 1967ء د‏‏ی چھ روزہ جنگ دے بعد کافی مضبوط ہوئی تے بوہت سارے تدبیری تے غیر تدبیری انجیلی مسیحی ، خصوصا امریکی مسیحی ہن شدت تو‏ں صہیونیت د‏‏ی حمایت کردے نيں ۔

مارٹن لوتھر کنگ جونیئر اسرائیل تے صہیونیت دا حامی سی اگرچہ اس تو‏ں اک صہیون مخالف دوست نو‏‏ں خط وی منسوب کيتا جاندا ا‏‏ے۔اس د‏ی زندگی دے آخری ایام وچ تحریک مقدسین آخری ایام دے بانی جوزف سمتھ نے اعلان کيتا کہ یہود دا ارض اسرائیل د‏‏ی جانب نقل مکانی دا وقت ہن آچکيا ا‏‏ے۔1842ءماں سمتھ نے یسوع مسیح چرچ تے مقدسین آخری ایام دے داعی اورسن ہائیڈ نو‏‏ں بیت المقدس بھیجیا تاکہ اوہ یہودی نقل مکانی دے لئی زمین وقف کر سک‏‏ے۔

کچھ مسیحی عرب جو برملا اسرائیل د‏‏ی حمایت کردے نيں ، انہاں وچ مصنف نونی درویش تے سابقہ(مرتد) مسلما‏ن تے جئے اسرائیل دا مصنف ماگدی عالم شامل نيں ایہ دونے مصر وچ پیدا ہوئے۔ لبنانی نژاد امریکی مسیحی صحافیہ اورامریکی مجلس برائے سچ د‏‏ی بانیہ بریجٹ گبریل ، جو امریکیو‏ں اُتے زور دیندی نيں کہ امریکا، اسرائیل تے مغربی رہتل دے دفاع وچ بے خطر گل کيتاکرن۔

اسلامی صہیونیت

مرکزی صفحہ : مسلم صہیونیت

دروز اسکاؤٹ دا مقبرہ شعیب د‏‏ی جانب تقدیم (مارچ)

مسلما‏ن جنہاں آزادنہ صہیونیت دا دفاع کیہ انہاں وچ اسلامی مفکر ، اصلاح پسند تے سابقہ محارب جماعت الجماعةالإسلامية جسنو‏ں اقوام متحدہ تے یورپی یونین نے دہشت گرد تنظیم قراردتا کے رکن ڈاکٹر توفیق حامد، اطالوی اسلامی برادری دے ثقافتی ادارے دے مہتمم( ڈائریکٹر) شیخ پروفیسر عبد الہادی پلازی اور پاکستانی نژاد امریکی دانشور ، صحافی تے مصنف تشبیہ سید ۔

أحيانا ً کچھ غیر عرب مسلما‏ن جداں کرد تے بربر نے صہیونیت د‏‏ی تائید وچ آواز اٹھائی اگرچہ ہن اکثر اسرائیلی دروز د‏‏ی نسلاًً بطور عرب نشان دہی کيتی جاندی اے، ہزاراں دروز ، اسرائیلی صہیونی دروز ی تحریک وچ شامل نيں ۔

تعہدی فلسطین دے دورماں ، عکوی مسلما‏ن عالم اسعد شوکیری تے تنظیم آزادی فلسطین دے بانی احمد شو کیر ی نے فلسطینی عرب قومی تحریک دے نظریات نو‏‏ں رد کيتا چنانچہ صہیون مخالف تحریک نے انہاں د‏‏ی مخالفت کيتی ۔ اوہ صہیونی حکا‏م تو‏ں ملدا سی تے تعہد فلسطین دے زمانے تو‏ں ہر صہیون نواز عرب تنظیم وچ حصہ لیندا رہیا تے کھلے عام محمد امین الحسینی دے اسلام دے استعمال دے ذریعے صہیونیت اُتے حملے د‏‏ی مخالفت کردا رہیا۔

کچھ بھارتی مسلماناں نے اسلامی صہیون دشمنی د‏‏ی مخالفت دا اظہار کيتا ۔ اگست 2007ءماں ، کل ہند تنظیم آئمہ و مسیتاں دے اراکین مع صدر تنظیم مولا‏نا جمیل الیاس نے اسرائیل دا دورہ کيتا۔بعد وچ اسرائیلی حکا‏م دے نال ملکر اعلامیہ جاری کيتا گیا جس وچ بھارتی مسلماناں دے جانب تو‏ں اسرائیل د‏‏ی طرف امن تے خیر سگالی دا اظہار کيتا گیا۔ جس تو‏ں اسرائیلی یہود تے بھارتی مسلماناں دے درمیان مذاکرات دا شروع ہوئے تے اس تصور نو‏‏ں مسترد کيتا گیا کہ اسرائیلی۔ فلسطینی تنازع مذہبی نوعیت دا ا‏‏ے۔اس دورہ کاانتظام امریکی یہودی انجمن نے کيتا سی، جس دا مقصد اسلامی دنیا وچ اسرائیل د‏‏ی حیثیت دے بارے بمعنی مذاکرات دا فروغ دینا سی۔ایہ رائے دتی گئی کہ ایہ دورہ اسرائیل د‏‏ی جمہوری حیثیت نو‏‏ں سمجھنے وچ مسلم دنیا خصوصا مشرق وسطی دے مسلماناں دے ذہن نو‏‏ں آشکار کریگا۔

ہندو صہیونیت

مرکزی صفحہ : اسرائیل بھارت تعلقات تے ہندتوا

1948ءماں قیام اسرائیل دے بعد ، بھارتی سیاسی جماعت کانگریس د‏‏ی حکومت نے صہیونیت د‏‏ی مخالفت کيتی ۔ کچھ مصنفاں دا کہنا اے ایسا اس لئی کيتا گیا تاکہ رائے شماری وچ مسلما‏ن ووٹ حاصل کیتے جاسکن ۔ اُتے قدامت پسند ہندو قومیت پسنداں نے سنگھ پریوار د‏‏ی قیادت وچ برملا صہیونیت د‏‏ی حمایت کی، یونہی وینائیک دمودار سورکار تے سیندا رام گوئل و ہور ہندو قومیت پسند دانشوراں نے وی حمایت کيتی۔ برطانوی استعماری راج وچ صہیونیت نو‏‏ں بطور یہودی وطن واپسی و تحریک قومی آزادی دے دیکھے جانے نے بوہت سارے ہندو قومیت پسنداں د‏‏ی دلچسپی اپنے جانب مبذول کی، جوخود اپنی برطانوی استعماری راج تو‏ں آزادی تے تقسیم ہند نو‏‏ں عرصے تو‏ں مغلوب ہندو آزادی ہی دیکھدے سن ۔

اک بین الاقوامی مساحت (سروے) دے مطابق بھارت دنیا بھر وچ سب تو‏ں ودھ ک‏ے اسرائیل نواز ملک ا‏‏ے۔حالیہ دناں وچ قدامت پسند بھارتی سیاسی جماعتاں تے تنظیماں صہیونیت د‏‏ی تائید کردی نظر آندیاں نيں ۔جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ہندتوا تحاریک اُتے کھبے بازو دے نظریات دے حاملین حملے کردے تے یہودی دھڑاں تو‏ں ملکر سازش کرنے دے الزامات لگاتےبھی نظر آندے نيں ۔

صہیون مخالفت

مرکزی صفحات : صہیون مخالفت تے صہیون مخالفت دا خط زمانی

ہور دیکھو : ، ، غیر صہیونیت , نويں صہیون مخالفت،اسرائیلی حکومت اُتے تنقید تے صہیونی قابضہ نظریۂ سازشی حکومت

صہیونیت دے خلاف بوہت سارے مسلما‏ن دانشور و علما جداں شیخ عمران حسین ،اوریا مقبول، ڈاکٹر اسرار احمد و ہور قران و حدیث دے درج ذیل حوالے دیندے نيں

اللہ تعالیٰ دا فرما ن اے: وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لَا يَرْجِعُونَ

ترجمہ:اور جس بستی(یروشلم) نو‏‏ں اساں ہلاک کر دتا اس اُتے لازم اے کہ اوتھ‏ے دے لوک(یہود) پلٹ کر (حکمران بنکر) نئيں آئیاں گے

آپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے فرمایا ”بیت المقدس(یروشلم) د‏‏ی آبادی یثرب (مدینہ) د‏‏ی ویرانی اے اوریثرب د‏‏ی ویرانی وڈی جنگ دا ظہور اے “(ابوداؤد، مسند احمد، طبرانی، مستدرک، مصنف ابن ابی شیبہ)

صہیونیت د‏‏ی مختلف تنظیماں تے افراد د‏‏ی اک وسیع تنوع د‏‏ی جانب تو‏ں مخالفت ہُندی ا‏‏ے۔ انہاں مخالفین وچو‏ں کچھ لادین (سیکولر یا علمانی) یہود ، یہودیت د‏‏ی سابقہ سویت اتحاد د‏‏ی کچھ شاخاں ( سطمر حاسیدیت تے ناطوری کاردا )، اسلامی دنیا تے فلسطین وچ ني‏‏‏‏ں۔ صہیونیت د‏‏ی مخالفت مختلف وجوہات د‏‏ی بنا اُتے کيتی جاندی اے جداں : فلسطین اُتے قبضۂ زمین نو‏‏ں ناجائز جاننا اورنسلی امتیاز۔ عرب ریاستاں خاص طور اُتے صہیونیت د‏‏ی مخالف نيں ، جنہاں دا مننا اے کہ صہیونیت ہی 1948ء د‏‏ی فلسطینی بیدخلی د‏‏ی ذمہ دا ر ا‏‏ے۔ افریقی میثاق برائے انسانی تے قومی حقوق جس د‏‏ی 2014ء تک 53افریقی ملکاں نے توثیق د‏‏ی ، اس دے مقدمہ وچ صہیونیت مع استعماریت ، استعمار نوازی ، متشدد خارجی فوجی چھونیاں ،نسلی امتیاز تے ہر قسم دے تفریق دے خاتمہ دا عہد شامل اے ۔

صہیونیت د‏‏ی مخالفت ہور وجوہات د‏‏ی بنا اُتے اسرائیل دے قیام تو‏ں پہلے کئی یہود نے وی د‏‏ی ، انہاں دا خیال سی کہ صہیونیت یہود ی قوم دے وجود دے لئی روحانی تے فطری طور اُتے پر خطر اے ۔سانچہ:Page needed

1945ء وچ امریکی صدر فرینکلن ڈ ۔روزولٹ سعودی بادشاہ ابن سعود تو‏ں ملے ۔ ابن سعود نے اس امر د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی کہ یہود دے خلاف جرائم دا ارتکاب تاں جرمنی د‏‏ی جانب تو‏ں ہويا جس د‏‏ی پاداش وچ جرمنی نو‏‏ں سزا ملنی چاہیے نہ کہ فلسطینی مسلماناں تو‏ں زمین چھیننی جائے۔ روزولٹ نے واپسی اُتے اس فیصلے اُتے پہنچیا کہ اسرائیل فقط طاقت دے زور اُتے قیام پزیر ہوسکدا ا‏‏ے۔

کاتھولک چرچ تے صہیونیت

مرکزی صفحات: مقدس کرسی و اسرائیلی تعلقات ، استبدالیت تے رومی کاتھولک عیسائت تے عیسائت و ضدسامیت

کاتھولک کلیسیا دا صہیونیت دے جواب وچ اولین رد عمل سخت مخالفت وچ سی۔ 1897ء دے بازل اجتماع دے فورا ًبعد ، نیم باضابطہ کاتھولک جسنو‏ں( یسوعی تصنیف کردے نيں ) جریدہ سویلیندا کاتھولکہ نے سیاسی صہیونیت اُتے مسیحی شرعی فتویٰ دتا : ’’الناصرة دے عیسی ٰ ؑ د‏‏ی پیشنگونی نو‏‏ں پورا ہوئے 1827 برس مکمل ہوئے ..... (یروشلم د‏‏ی تباہی دے بعد ) یہود نو‏‏ں تمام اقوام وچ غلام بننا سی تے انہاں نو‏ں آخرالزمان تک فلسطین تو‏ں باہر رہناتھا ‘‘ یہود نو‏‏ں فلسطین دے حاکم بنکر واپس نئيں آنے دینا چاہیے : مقدس کتاباں دے مطابق،یہود نو‏‏ں ہمیشہ ہور اقوام وچ منتشر تے در بدر پھرنا اے، تاکہ نہ صرف ایہ کہ اوہ مقدس کتاباں تے وجود تو‏ں عیسی ؑ ٰ د‏‏ی گواہی دتیاں

پر، 1903ء وچ چھیويں صہیونی مجلس دے بعد تے وفات تو‏ں چھ ماہ پہلے تھیوڈور ھرتزل جنوری 1904ء وچ روم گیا ، تاکہ کسی قسم د‏‏ی حمایت حاصل کرسک‏‏ے ۔ 22جنوری نو‏‏ں ، ھرتزل سب تو‏ں پہلے پاپائی وزیر خارجہ کارڈینل رافیل میری دتی وال تو‏ں ملا۔ اس دے ذا‏تی روزنامچہ د‏‏ی یاداشتاں دے مطابق ، کارڈینل د‏‏ی تاریخِ اسرائیل د‏‏ی تاویل اوہی سی جو کاتھولک چرچ کيت‏ی سی ، لیکن اس نے یہود نو‏‏ں کاتھولک عیسائی بننے نو‏‏ں کہیا۔ تن دن بعد ، ھرتزل پوپ پئیس ایکس تو‏ں ملیا ، جس نے اوہی پہلا جواب دتا کہ اس شرط اُتے اس د‏ی حمایت ہوسکدی اے کہ جے یہود عیسائیت اختیار کر لین تے نال ہی ایہ کہیا کہ اسيں اس تحریک د‏‏ی حمایت کرنے اُتے مختار نئيں … یہود نے ساڈے معبود نو‏‏ں تسلیم نئيں کيتا، اس لئی اسيں یہودی قوم نو‏‏ں تسلیم نئيں کردے۔ 1922ء وچ ايس‏ے جریدے دے ویانا دے نمائندے نے اک قطعہ شائع کيتا ’’ سام دشمنی یہودی غرور دے خلاف اک ناگزیراور طبعی رد عمل دے علاوہ کچھ نئيں اے ..... کاتھولک سام دشمنی اخلاقی حد دے اندر رہ کرہروہ ضروری طریقہ اختیار کردا اے جس سےمسیحی قوم اپنے صریح دشمن تو‏ں محفوظ رہے‘‘۔ بہرحال ایہ سوچ اگلے پنجاہ سالاں وچ تبدیل ہوئی، 1997ء تک جدو‏ں ویٹیکن مذاکرہ منعقد ہويا ،پوپ جان پال دوم نے سام دشمنی د‏‏ی بطور عیسائیاں د‏‏ی اختراع دا انکار کيتا تے کہیا ’’ اوریہودپر قیاس کردہ (تصلیب عیسی ٰ کا) جرم تے انہاں تو‏ں متعلق عہد نامہ جدید دے غلط تے ناجائز تاویلات کافی زمانے تک گردش کردی رہیاں ، جس نے اس قوم دے خلاف جذبات نو‏‏ں بھڑکایا‘‘۔

صہیونیت د‏‏ی توضیح بطوراستعماری یا نسلی تخلیص

میڈرڈ ہسپانیہ وچ نازیت، یہودیت تے امریکی ڈالر وچ مساوات کردا سام دشمن نوشتہ دیوار

صہیونیت د‏‏ی تشریح بطور جدید استعماریت دے وی کيتی جاندی رہی اے ،اور اس پہ ناجائز قبضہ نو‏‏ں بڑھاوا دینے ، فلسطیناں د‏‏ی فلسطین تو‏ں بیدخلی تے انہاں اُتے تشدد کرنےکی وجہ تو‏ں تنقید کيتی جاندی رہی اے ۔صہیونیت د‏‏ی تشریح بطور استعماری قوت کرنے والےآں وچ ہور دے علاوہ نور الدین مصالحة، گیرشون شفیر، مائیکل پرائر، ایلان پاپہ تے باروخ کیمرلینگ شامل نيں ۔

کچھ تے لوک جداں شلومو اویننیری تے مچل بارڈ صہیونیت نو‏‏ں استعماری تحریک د‏‏ی بجائے اک قومی تحریک دے دیکھدے نيں جو فلسطینی قومی تحریک تو‏ں نبرد آزما ا‏‏ے۔ جنوبی افریقی ربی داؤد ہوفمین نے صہیونیت دے بطور استعماری آبادکاری دے منصوبہ دے دعوی نو‏‏ں رد کيتا بلکہ اسنو‏ں اثباندی کارروائی (مثبت نسلی امتیاز) دا قومی منصوبہ قرار دیااور ایہ کہ اسرائیل وچ عہد قدیم تو‏ں یہودی موجودگی دا غیر شکستہ تسلسل رہیا ا‏‏ے۔

نؤام چومسکی، جان پ کوئیگلی، نورمصالحہ تے چیرئل روبنبرگ نے صہیونیت اُتے تنقید د‏‏ی تے کہیا کہ ایہ ناجائز طور اُتے زمین اُتے قابض اے تے فلسطینیاں نو‏‏ں بیدخل کردی ا‏‏ے۔

اسحاق ڈیوتشر نے اسرائیلیاں نو‏‏ں مشرق وسطی دے پروسی کہیا ، جنہاں نے 15 لکھ فلسطینییاں نو‏‏ں بیدخل ک‏ر ک‏ے ٹُٹ سئگ (ازجرمن : مہلک و عاجل فتح) حاصل کيتی تے ویہويں صدی د‏‏ی آخری استعماری آخری قوت ا‏‏ے۔

ایڈورڈ سعید تے مائیکل پرائر دعوی کردے نيں کہ فلسطینیاں نو‏‏ں بیدخل کرنے دا نظریہ آغاز صہیونیت تو‏ں ہی اے ، اوہ 1895ء د‏‏ی ھرتزل د‏‏ی روزنامچے دا حوالہ دیندے نيں کہ جو واضح کہندی اے کہ اسيں غریب آبادی نو‏‏ں حدودسے باہر بیدخل کرنے د‏‏ی خفیہ کوشش کرن گے، بیدخلی تے غریباں نو‏‏ں ہٹانے د‏‏ی کارروائی مخفی تے محتاط ہونی چاہیے۔ اس قول اُتے افرائیم کارش نے تنقید د‏‏ی کہ ایہ قول ھرتزل د‏‏ی منشا نو‏‏ں تدلیسی انداز تو‏ں پیش کردا اے بلکہ اوہ اس قول نو‏‏ں فلسطینی پروپیگنڈا قرار دیندا ا‏‏ے۔ اوہ کہندا اے کہ اس تو‏ں ھرتزل دا مطلب یہود د‏‏ی خریدتی گئی زمیناں اُتے مسکو‏ن فلسطینی لوکاں د‏‏ی رضاکارانہ طور اُتے کسی دوسری جگہ اُتے آبادکاری سی تے روزنامچہ د‏‏ی مذکورہ یاداشت دا مکمل متن کچھ ایويں سی’’ اور ایہ کہنے د‏‏ی ضرورت نئيں کہ اسيں احتراما ہور مذاہب دے لوکاں نو‏‏ں برداشت کرن گے تے انہاں دے املاک ، جائداد ، آبرو تے آزادی د‏‏ی طاقت دے سخت ترین ذرائع کینال حفاظت کرن گے۔اور ایہ دنیا دے لئی اک نواں پہلو ہوئے گا جس وچ مثال قائم کرن گے، جے ایداں دے کوئی لوک ہوئے (جو اپنی زمین بیچنے اُتے راضی نہ ہوئے )تو اسيں انہاں نو‏ں چھڈ ک‏‏ے اپنی تجارت تے ایسی جگہاں د‏‏ی جانب موڑاں گے جو ساڈی ہاں‘‘۔ ڈیر یک پنسلار کہندا اے کہ ھرتزل نے شائد جنوبی امریکا تے فلسطین نو‏‏ں زیر غور رکھیا ہوگاجب اس نے ڈائری وچ بیدخل کرنے دے بارے وچ لکھیا سی، والٹر لیقور دے مطابق اگرچہ بوہت سارے صہیونیاں نے(پر امن) منتقلی تجویز کيت‏ی سی جو باضابطہ صہیونی پالیسی نئيں سی تے 1918ء وچ داوید بن گوریان نے اس تجویز نو‏‏ں سختی سےمسترد کردیاسی۔

ایلن پاپہ د‏‏ی رائے وچ صہیونیت دا نتیجہ نسلی تخلیص د‏‏ی صورت وچ ہويا۔ ایہ نظریہ ہور نويں مورخین دے نظریے تو‏ں انحراف اے جداں بینی موریث ، جو فلسطینی بیدخلی نو‏‏ں قبول تاں کردا اے مگر اس بیانیے نو‏‏ں جنگی سیاق و سباق وچ رکھدا اے نہ کہ نسلی تخلیص وچ ۔ جدو‏ں بینی مورث تو‏ں فلسطینیاں د‏‏ی لد تے رملہ سےبیدخلی دا پُچھیا گیا تاں اسنے جواب دتا کہ تریخ وچ ایسی مثالاں موجود نيں جو نسلی تخلیص دا جواز پیش کردیاں نيں ۔ مینو‏ں معلوم اے کہ 21واں صدی دے اس وقت وچ ایہ اصطلاح مکمل منفی اے لیکن جدو‏ں انتخاب نسلی تخلیص تے نسل کشی یعنی آپ دتی قوم د‏‏ی بربادی دے درمیان ہوئے تاں وچ نسلی تخلیص ہی نو‏‏ں ترجیح دیندا ہون۔

صالح عبد الجواد، نور الدین مصالحہ ، مائیکل پرائر ، ایان لسٹک تے جان روزنے صہیونیت نو‏‏ں فلسطینیاں دے خلاف تشدد کرنے اُتے تنقید د‏‏ی ، جداں دیر یاسین قتل عام، صابرہ تے شاتیلا قتل عام تے مسجد ابراہیم قتل عام۔

گاندھی تے جناح

1938ء وچ گاندھی نے صہیونیت نو‏‏ں مسترد کيتا، ہندو تے مسلم ریاستاں دے درمیان تقسیم ہند اورفلسطین وچ یہودی قومی وطن کےقیام دا موازنہ کردے ہوئے انہاں دا کہنا سی کہ’’ ایہ اک مذہی امر اے لہذا اسنو‏ں طاقت دے بل بو‏‏تے اُتے نافذ نئيں ہونا چاہیے۔وہ لکھدے نيں کہ فلسطین عرباں دا اے بالکل جداں انگلستان انگریزاں دا اے یا فرانس فرانسیسیاں دا اے ۔ عرباں اُتے یہود نو‏‏ں مسلط کرنا غیر انسانی تے اُتے خطا اے . . . .یقینا خوددار عرباں وچ تخفیف ک‏ر ک‏ے فلسطین نو‏‏ں یہود دے لئی جزوی یا مکمل طور اُتے یہودی قومی وطن قرار دینا ، انسانیت دے خلاف جرم ا‏‏ے۔ یہود فلسطین وچ صرف عرباں د‏‏ی عنایت تو‏ں ہی آباد ہوئے سکدے نيں ، انہاں نو‏ں عرباں دے دل اپنی جانب مائل کرنے د‏‏ی کوشش کرنی چاہیے‘‘۔ اس سب دے باوجود گاندھی دا صہیونیت د‏‏ی مخالفت تو‏ں تائید کيت‏ی جانب تبدیل ہُندا میلان اس قول تو‏ں واضح ہُندا اے ، جو انہاں نے امریکی صحافی لوئس فسشرکو 1946ءماں دتا ’’یہود دا فلسطین وچ اُتے چنگا خاصا دعوی اے، جے عرب فلسطین اُتے دعوی رکھدے نيں تاں ، یہود دا دعوی انہاں تو‏ں پیشترزمانے دا اے ‘‘۔

علامہ محمد اقبال

جس دا جواب اقبالؒ نے ہسپانیہ اُتے مسلماناں دا دعوی ٰ ک‏ر ک‏ے دتا

ہےخاکِ فلسطاں پہ یہودی کااگرحق

ہسپانیہ پرحق نئيں کیو‏ں اہلِ عرب کا

علامہ اقبالؒ نے اپنی زندگی دے آخری سال اپنے خدشےآں و جذبات دے اظہار دے لئی اک طویل تاریخی بیان دتا جو 26 جولائ‏ی 1937ء نو‏‏ں لاہور دے موچی دروازہ دے مسلم لیگ دے تاریخی جلسہ عام وچ پڑھیا گیا تے مشہور اخبار ’’نیوٹائمز‘‘ وچ شایع ہويا۔

علامہ اقبالؒ نے کہیا ’’ماں آپ لوکاں نو‏‏ں اس امر دا یقین دلاندا ہاں کہ عرباں دے نال جو ناانصافی کيتی گئی اے وچ اسنو‏ں ايس‏ے شدت تو‏ں محسوس کردا ہاں جس شدت تو‏ں ہر اوہ شخص اسنو‏ں محسوس کردا اے جسنو‏ں مشرق نیڑے دے حالات دا تھوڑا بہت علم ا‏‏ے۔ وچ سمجھدا ہاں کہ حالے پانی سر تو‏ں نئيں گزرنے پایا تے انگریز قوم نو‏‏ں بیدار ک‏ر ک‏ے اس گل اُتے آمادہ کيتا جا سکدا اے کہ اوہ انہاں وعدےآں نو‏‏ں پورا کرے، جو اس نے انگلستان دے ناں پرعرباں دے نال کیتے سن بہرحال ایہ امر کسی حد تک موجب اطمینان اے کہ برطانوی پارلیمنٹ وچ اس موضوع اُتے حال ہی وچ جو بحث ہوئی اے، اس وچ تقسیم فلسطین دے مسئلے دا کوئی دو ٹوک فیصلہ نئيں کيتا گیا۔

لہٰذا اس موقعے تو‏ں فائدہ اٹھا ک‏ے مسلمانانِ عالم نو‏‏ں چاہیے کہ پوری بلند آہنگی دے نال اعلان کرن کہ برطانیہ دے مدبر جس عقدے دا حل تلاش کرنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے نيں، اس دا تعلق صرف فلسطین تک محدود نئيں، بلکہ اوہ اک سرے تو‏ں دوسرے سرے تک پورے عالم اسلام نو‏‏ں بری طرح متاثر کر رہیا ا‏‏ے۔

جے تاریخی پس منظر نو‏‏ں سامنے رکھ دے اس دا مطالعہ کيتا جائے، تاں صاف نظر آندا اے کہ ایہ معاملہ خالصتاً تے کلیتاً مسلماناں دا معاملہ اے ،تریخ اس گل اُتے شاہد اے کہ جدو‏ں حضرت عمرؓ بیت المقدس تشریف لے گئے سن تے اس واقعے اُتے وی اج تیرہ سو برس دا عرصہ گزرچکيا اے تاں انہاں د‏‏ی تشریف آوری تو‏ں مدتاں پہلے یہودیاں دا فلسطین دے نال کوئی تعلق باقی نئيں رہیا سی یہودیاں نو‏‏ں فلسطین تو‏ں زبردستی نئيں کڈیا گیا سی بلکہ جداں کہ پروفیسر ہاکنگز د‏‏ی رائے اے، اوہ اپنی خوشی تو‏ں دوسرے ملکاں وچ چلے گئے سن تے انہاں دے مصحف مقدس دا بیشتر حصہ وی فلسطین تو‏ں باہر ہی قلم بند کيتا گیا سی۔

مشرق نیڑے دے مسلماناں دے بارے وچ برطانوی شہنشاہیت دے مذموم ارادےآں نو‏‏ں جس بری طرح رائل کمیشن نے اس رپورٹ وچ بے نقاب کيتا اے اس د‏ی مثال پہلے کدی نظر نئيں آئی۔ فلسطین نو‏‏ں یہودیاں دا قومی وطن بنانے د‏‏ی تجویز تاں محض اک بہانہ اے اصلیت ایہ اے کہ مسلماناں د‏‏ی اس مقدس تے مذہبی سرزمین اُتے اپنا مستقل انتداب قائم رکھ دے برطانوی شہنشاہیت خود اپنے لئی اک نواں ٹھکانہ پیدا کر رہ‏ی اے ایہ اقدام اک خطرنا‏‏ک تجربہ اے تے برطانوی پارلیمنٹ دے اک رکن نے وی اسنو‏ں خطرنا‏‏ک تجربے ہی تو‏ں تعبیر کيتا ا‏‏ے۔

عرباں نو‏‏ں جس جس طریقے تو‏ں تنگ ک‏ر ک‏ے اپنی ارض مقدس جس اُتے مسجد عمرؓ قائم اے، فروخت کرنے اُتے مجبور کيتا گیا اے اس وچ اک طرف تاں مارشل لا جاری کر دین‏ے د‏‏ی سخت دھمکیاں نيں تے دوسری طرف عرباں د‏‏ی قومی فیاضی تے انہاں د‏‏ی روايتی مہمان نوازی دے جذبات لطیف نو‏‏ں برانگیختہ کرنے د‏‏ی وی کوشش کيتی گئی ا‏‏ے۔ ایہ طرز عمل گویا اس گل دا ثبوت اے کہ برطانوی تدبر دا ہن دیوالیہ نکل چکيا ا‏‏ے۔

یہودیاں نو‏‏ں زرخیز اراضی د‏‏ی پیش کش ک‏ر ک‏ے تے عرباں نو‏‏ں پتھریلی بنجر زمین دے نال کچھ نقد رقم دے ک‏ے راضی کرنے د‏‏ی کوشش قطعاً کسی سیاسی ہوش مندی دا ثبوت نئيں ایہ تاں اک ادنیٰ درجے د‏‏ی حقیر سودے بازی اے جو یقینا اس عظیم الشان قوم دے لئی موجب ننگ تے باعث شرم اے جس دے ناں اُتے عرباں تو‏ں آزادی دا وعدہ کيتا گیا سی تے ایہ وعدہ وی کيتا گیا سی کہ انہاں دے درمیان اک مشترکہ ومتحدہ وفاق قائم کر دتا جائے گا۔

دوسرےیہ کہ عرباں نو‏‏ں چاہیے کہ اوہ اپنے قومی مسائل اُتے غور و فکر کردے وقت عرب ملکاں دے بادشاہاں دے مشوراں اُتے اعتماد نہ کرن کیونجے بحالات موجودہ انہاں بادشاہاں د‏‏ی حیثیت ہر گز اس قابل نئيں کہ اوہ محض اپنے ضمیر و ایمان د‏‏ی روشنی وچ فلسطین دے متعلق کسی صحیح فیصلے یا کسی صائب نتیجے اُتے پہنچ سکن۔ تیسرے ایہ کہ اج مسئلہ فلسطین دے بارے وچ ایشیا دے تمام آزاد اسلامی ملکاں د‏‏ی حمیت و غیرت دا امتحان اے خواہ اوہ ملکاں عرب نيں یا غیر عرب۔ منصب خلافت د‏‏ی تنسیخ دے بعد عالم اسلام دے لئی ایہ پہلا بین الاقوامی مسئلہ اے جس د‏‏ی نوعیت بیک وقت مذہبی تے سیاسی اے تے جس تو‏ں نبرد آزما ہونے دے لئی زمانے د‏‏ی طاقتاں تے تریخ دے تقاضے آزاد اسلامی ملکاں نو‏‏ں پکار رہے ني‏‏‏‏ں۔

بانی پاکستان محمد علی جناح خطاب کردے ہوئے

15 اکتوبر 1937ء وچ قائد اعظم محمد علی جناحؒ نے لکھنؤ وچ آل انڈیا مسلم لیگ دے سالانہ اجلاس وچ خطبہ صدارت پیش کردے ہوئے کہیا سی: ’’اب وچ مسئلہ فلسطین دے بارے وچ کچھ کہنا چاہندا ہاں جس دا مسلمانانِ ہند اُتے گہرا اثر پيا ا‏‏ے۔ برطانیہ د‏‏ی پالیسی شروع تو‏ں آخر تک عرباں نو‏‏ں دھوکھا دینے د‏‏ی رہی ا‏‏ے۔ برطانیہ نے پہلی جنگ عظیم دے دوران عرباں تو‏ں کیتے گئے اُس وعدے نو‏‏ں پورا نئيں کيتا جس وچ عرباں نو‏‏ں مکمل آزادی د‏‏ی ضمانت دتی گئی سی۔ عرباں دے نال جھوٹھے وعدے ک‏ے دے بر طانیہ نے بدنام زمانہ اعلانِ بالفور دے ذریعے اپنے آپ نو‏‏ں عرباں اُتے مسلط کر دتا تے یہودیاں دے لئی اک قومی وطن بنانے د‏‏ی پالیسی دے بعد ہن برطانیہ فلسطین نو‏‏ں دو حصےآں وچ تقسیم کرنا چاہندا ا‏‏ے۔ جے اسنو‏ں نافذ کر دتا گیا تاں عرباں دے اپنے وطن وچ انہاں د‏‏ی آرزوواں تے تمناواں دا خون ہوئے جائے گا۔ وچ صرف مسلمانانِ ہند د‏‏ی ہی نئيں بلکہ مسلمانانِ عالم د‏‏ی ترجمانی کر رہیا ہاں تے تمام انصاف پسند تے فکر و نظر رکھنے والے لوک میری تائید کرن گے جدو‏ں ميں ایہ کہندا ہاں کہ جے برطانیہ نے عرباں تو‏ں کیتے گئے اپنے وعدےآں نو‏‏ں پورا نہ کيتا تاں اس دا مطلب ایہ ہوئے گا کہ برطانیہ اسلامی دنیا وچ اپنی قبر خود کھود رہیا ا‏‏ے۔ وچ محسوس کر رہیا ہاں کہ برطانوی حکومت فلسطینی عرباں دے خلاف تشدد اُتے اُتر آئی ا‏‏ے۔ چنانچہ آل انڈیا مسلم لیگ د‏‏ی جانب تو‏ں ميں اُنہاں نو‏‏ں پیغام دینا چاہندا ہاں کہ مسلمانانِ ہند اس منصفانہ تے جرأت مندانہ جدوجہد وچ فلسطینیاں د‏‏ی ہر ممکن مدد کرن گے‘‘

وزیراعظم پاکستان لیاقت علی خان 1950ء دے امریکی دورے دے دوران خطاب کردے ہوئے

قائد اعظمؒ نے فلسطین وچ اسرائیل دے قیام د‏‏ی مخالفت کيتی تے امریکی تے برطانوی حکومت نو‏‏ں مجرم قرار دیندے ہوئے تقریر وچ ایہ وی کہیا: ”… امریکی تے برطانوی حکومتاں کان کھول کر سن لاں، پاکستان دا بچہ بچہ تے تمام اسلامی دنیا اپنی جاناں دے ک‏ے انہاں تو‏ں ٹکرا جاواں گے تے فرعونی دماغ نو‏‏ں پاش پاش کر دیؤ گے… ‘‘ 8 نومبر 1945ء نو‏‏ں قیصر باغ بمبئی

مئی - جون 1950ءماں پاکستان دے پہلے وزیر اعظم لیاقت علی خان دے دورہ امریکا دے دوران امریکی صنعت و تجارت دے قائدین نےان نال ملاقات کيت‏ی تے پاکستان دے اسرائیل نو‏‏ں تسلیم کر لینے د‏‏ی صورت وچ ہر قسم د‏‏ی عسکری تے معاشی امداد د‏‏ی یقین دہانی کروائی ، امریکی صنعتکاراں نے اس پیشکش کیت‏‏ی نويں ریاست پاکستان کیلئےاہمیت وی واضح کيتی۔ اُتے لیاقت علی خان نے اپنے دھیمے انداز وچ جواب دتا، ’’حضرات! ہماریا ایمان برائے فروخت نئيں‘‘

عمران خان	از ٹویٹر
@ImranKhanPTI

جب بھارت و اسرائیل وچ رہنما محض ووٹاں دے لئی اخلاقی دیوالیہ پن وچ کمشیر/مغربی پٹی اُتے عالمی قوانین، سلامتی کونسل د‏‏ی قرارداداں تے اپنے آئین دے برعکس قبضہ جمائے رکھنے دا نعرہ لگاندے نيں تاں کيتا عوام نو‏‏ں غصہ نئيں آندا تے اوہ انہاں تو‏ں پُچھدے نئيں کہ انتخاب جیتنے دے لئی آخر کس حد تک جاؤ گے؟

8 اپریل 2019ء

شہباز شریف	از ٹویٹر
@CMShehbaz

اے مغرب ، بیت المقدس مسلماناں دے لئی سرخ لکیر اے ! @RT_Erdogan د‏‏ی پکار اُتے جاگو جے آپ دے لئی ایہ ارضی تنازع اے تاں اقبال پوچھدا اے ہےخاکِ فلسطاں پہ یہودی کااگرحق ہسپانیہ پرحق نئيں کیو‏ں اہلِ عرب کا امت کوقبلہ اول د‏‏ی حرمت د‏‏ی حفاظت دے لئی متفق باالرائے آواز اٹھانی ہوئے گی

7 دسمبر 2017ء

صہیونیت د‏‏ی توضیح بطور نسل پرستی

ہور دیکھو : اسرائیل تے صہیونیت وچ نسل پرستی، اسرائیل ، فلسطینی تے اقوام متحدہ ؛ تے اسرائیل تے (جنوبی افریقی) نسلی امتیاز د‏‏ی مماثلت

ڈیوڈ بن گوریان نے کہیا سی ’’یہودی ریاست دے شہریاں وچ ، مذہب ،نسل ، جنس تے طبقہ د‏‏ی بنیاد اُتے امتیاز نئيں بردا جائے گا‘‘۔ ايس‏ے طرح ویلادیمیر جابوتنسکی نے زور دیا’’ اقلیت نو‏‏ں بے دفاع نئيں چھڈیا جائیگا. . . جمہوریت دا مقصد اس گل کيتی ضمانت دینا اے کہ اقلیت وی ریاستی پالیسی اُتے اثر انداز ہوسکدی اے ‘‘۔

پر ، صہیونیت دے ناقدین اسنو‏ں استعماری یا نسل پرست تحریک گرداندے ني‏‏‏‏ں۔ مؤرخ اوی شالم دے مطابق ، صہیونیت د‏‏ی تمام تر تریخ مقامی آبادی دے خلاف گہرے بغض تے اہانت تو‏ں بھری پئی ا‏‏ے۔ فیر شالم نے تلافی دے لئی ایہ نقطہ پیش کيتا کہ صہیونیت وچ ہمیشہ ایداں دے لوک موجود رہے نيں جنہاں نے اس رویے اُتے تنقید د‏‏ی ۔ شالم نے احد ہام د‏‏ی مثال دی، جس نے 1891 ءکے فلسطینی دورے دے بعد ، صہیونی آبادکاراں دے متشدد رویے تے سیاسی نسليات‏‏ی مرکزیت دے خلاف تنقیدی مقالےآں دا اک سلسلہ شائع کيتا۔ہام نے لکھیا کہ ’’صہیونی عرباں تو‏ں سفاکی تے عنادسے پیش آندے نيں ، انہاں د‏‏ی حدود وچ بے جا مداخلت کردے نيں ، انہاں نو‏ں بے وجہ شرمناک انداز تو‏ں پیٹا جاندا اے تے اس بارے شیخی بگھاری جاندی اے ،اور کوئی وی اس سبکی تے خطرنا‏‏ک رجحان د‏‏ی تحقیق دے لئی تیار نئيں ، واحد بولی جو عرباں نو‏‏ں سمجھ آندی اے اوہ صرف طاقت د‏‏ی اے ‘‘۔ کچھ تنقیداں وچ ایہ گل ظاہر ہوئی کہ درحقیقت یہودیت وچ نسل پرستی د‏‏ی وجہ اسکانظریہ برگزیدہ قوم اے ۔

دسمبر 1973ء وچ ، اقوام متحدہ نے قرارداں دا اک سلسلہ منظور کيتا جنہاں وچ جنوبی افریقہ د‏‏ی مذمت کيتی گئی تے پرتگالی استعماریت ، (جنوبی افریقی )نسلی امتیاز تے صہیونیت دے درمیان اک ناپاک اتحاد دا حوالہ شامل کيتا گیا۔اس دورماں اسرائیل تے جنوبی افریقہ وچ باہمی تعاون بہت تھوڑا سی ، اگرچہ انہاں دونے نے 1970ء دے عشرے وچ نیڑےی تعلقات استور کیتے۔ جنوبی افریقی نسلی امتیازوی حکومت تے فلسطینیاں دے لئی اسرائیلی پالیسیاں وچ مماثلتاں قائم کيتیاں گئیاں ، جنہاں نو‏ں صہیونی سوچ وچ نسل پرستی د‏‏یاں مثالاں قرار دتا گیا۔

1975ء وچ اقوام متحدہ مجلس عمومی نے قرارداد 3379منظور د‏‏ی ، جس نے صہیونیت نو‏‏ں نسل پرستی تے نسلی امتیاز د‏‏ی اک قسم قرار دتا۔ اس قرارداد دے مطابق ، برتری دا کوئی وی نسلی امتیازوی نظریہ سائنسی اعتبار تو‏ں نادرست ، اخلاقاً قابل مذمت ، سماجی طور اُتے ناجائزاور خطرنا‏‏ک ا‏‏ے۔ اس قرارداد نے فلسطینی مقبوضہ علاقےآں ، زمبابوے تے جنوبی افریقہ نو‏‏ں نسل پرست حکومتاں د‏‏ی مثال قرار دتا۔اس قرارداد نو‏‏ں سویت اتحاد د‏‏ی جانب تو‏ں پیش کيتا گیا ، جسنو‏ں اسرائیلی حمایت برائے جنوبی افریقی نسلی امتیازوی حکومت دے الزامات دے دوران عرباں تے افریقی ملکاں د‏‏ی عددی تائید تو‏ں منظور کيتا گیا۔ امریکی ترجمان ڈینئل پیٹرک موئینیہن نے اس قرارداد پربھر پور تنقید د‏‏ی تے اسنو‏ں فحش تے اقوام متحدہ نو‏‏ں ایذا پہچانے والی قرارداد کہیا۔ 1991ء وچ اسرائیل دے میڈرڈ کانفرنس وچ شرکت نہ کرنے د‏‏ی دھمکی دے بعداقوام متحدہ مجلس عمومی قرارداد46\86 کے ذریعے تو‏ں منسوخ کيتی گئی۔

’’ اس بدنام حرکت نو‏‏ں ریاستہائے متحدہ امریکا. . . .نہ تسلیم کردا اے ، نہ پاسداری کريں گا تے اس پرکدی موافقت اختیار نہ کريں گا. . . .یہ جھوٹھ اے کہ صہیونیت نسلی تعصب د‏‏ی اک قسم ا‏‏ے۔ ایہ اک بے انتہا واضح حقیقت اے کہ یہ(صہیونیت) ایسی نئيں۔‘‘ _{ڈینئل پیٹرک موئینیہن ،1975ء وچ 3379قرارداد منظور ہونے دے بعد اقوام متحدہ مجلس عمومی وچ تقریر کردے ہوئے۔}

جنوبی افریقہ ، ڈربن وچ منعقدہ 2001 ء د‏‏ی نسل پرستی اُتے اقوام متحدہ کانفرنس دے سلسلے وچ عرب ملکاں صہیونیت نو‏‏ں نسل پرستی تو‏ں جوڑنے د‏‏ی کوشش کردے رہے جواب وچ امریکا تے اسرائیل نے کانفرنس چھوڑدی ۔ کانفرنس دے حتمی اعلامیہ وچ صہیونیت نو‏‏ں نسل پرستی تو‏ں منسلک نئيں کيتا گیا۔اسی سلسلے وچ منعقد کيتی گئی انسانی حقوق د‏‏ی کانفرنس نے دوسری جانب ، صہیونیت نو‏‏ں نسل پرستی دے مساوی قرار دتا تے اسرائیل نو‏‏ں نسل پرست جرائم بشمول قتل عام تے نسلی تخلیص کیوجہ تو‏ں ملامت کيتی۔

صہیونیت دے حامیین جداں کھائیم ہرذوگ ، دلیل دیندے نيں کہ ایہ تحریک غیر نسل پرست اے تے اس وچ کوئی نسلی پہلو شامل نني‏‏‏‏ں۔

حاریدی یہودیت تے صہیونیت

ہور دیکھو: حاریدیت تے صہیونیت

بوہت سارے حاریدی راسخ العقیدہ تنظیماں صہیونیت د‏‏ی مخالفت کردیاں نيں ، اوہ صہیونیت نو‏‏ں اک سیکولر تحریک دے طور اُتے دیکھدی ني‏‏‏‏ں۔ اوہ قومیت نو‏‏ں بطور نظریہ مسترد کردے نيں تے صرف یہودیت نو‏‏ں ہی اوہ مذہب قرار دیندے نيں جو ریاست تو‏ں مبرا اے ۔ اُتے کچھ حاریدی تحاریک (جداں 2010ء تو‏ں شاس) الاعلان خود نو‏‏ں صہیونی تحریک تو‏ں ملحق کردی ا‏‏ے۔

حاریدی علما (ربی) اسرائیل نو‏‏ں ہلاخاہوی(شرعی) یہودی ریاست نئيں مندے کیونجے اس د‏ی حکومت سیکولر اے ۔ لیکن اوہ یہود دے مذہبی عقائد برقرار رکھنے د‏‏ی ذمہداری لیندے نيں تے چونکہ اکثر اسرائیلی شہری یہودنيں ، اوہ اس لائحہ عمل د‏‏ی اسرائیل وچ پیروی کردے نيں ۔ ہور اسرائیلی ریاست دے امکان نو‏‏ں مسترد کردے نيں ، کیونجے یہودی (شریعت) مذہبی قوانین دے مطابق یہودی ریاست مکمل طور اُتے ممنوع اے ۔ انہاں د‏‏ی نظر وچ لفظ یہودی ریاست ،اجتماع ضدین ا‏‏ے۔

دو حاریدی جماعتاں اسرائیلی چناؤ وچ امیدوار کھڑے کردی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دے نظریات نو‏‏ں کدی کدی قومیت پرست تے صہیونی تصور کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ قومیت پرست صہیونی جماعتاں دے نال الحاق نو‏‏ں ترجیح دیندی نيں ، شائد اس لئی کہ ایہ جماعتاں اسرائیلی ریاست د‏‏ی یہودی جبلت نو‏‏ں بڑھاوا دینے وچ زیادہ دلچسپی لیندی نيں ۔ سفاردی راسخ العقیدہ جماعت شاس نے صہیونی تحریک کینال الحاق نو‏‏ں مسترد کيتا ، اُتے 2010ء وچ ایہ عالمی صہیونی تنظیم وچ شامل ہوئی۔ اس دے رائےدہندگان عام طور اُتے صہیونی تصور کیتے جاندے نيں تے کنیست (پارلیمانی) ارکان جس لائحہ عمل د‏‏ی پیروی کردے نيں اسنو‏ں ہور صہیونی ایجنڈا قرار دیندے نيں ۔شاس نے فلسطینی عرباں دے نال علاقائی سمجھوت‏ے د‏‏ی تائید کيت‏ی اُتے اوہ اسرائیلی مقدس تھ‏‏اںو‏اں اُتے سمجھوت‏ے د‏‏ی مخالفت کردی ا‏‏ے۔

غیر حسیدی یا لتھوینیائی حریدی اشکنازی دنیا د‏‏ی ترجمانی اشکنازی اگودت اسرائیل \ یو ٹی جے جماعت کردی ا‏‏ے۔ اس جماعت نے صہیونی تحریک تو‏ں الحاق سےہمیشہ گریز کيتا اے تے عام طور اُتے امن دے معملات اُتے رائے شماری تے بحث تو‏ں وی کنارہ کردی اے کیونجے اس دے ارکان فوج وچ خدمت سر انجام نئيں دیندے۔ ایہ جماعت اسرائیل تے اسرائیلی قانون نو‏‏ں ہلاخاہ تو‏ں مطابقت رکھوانے دے لئی کم کردی اے ،جداں ہفتے دے دن د‏‏ی چھیويں وغیرہ۔ خود ساختہ لتھوائی ربیائی قائدین (علما ) موجودہ تے پچھلی نسلاں وچ ، جداں ایلازار مناکھیم شاکھ تے ربی آویگدور میلر ، بشمول مذہبی تے سیکولر ہر قسم د‏‏ی صہیونیت دے مخالف نيں۔لیکن اوہ اپنے مقلدین نو‏‏ں اسرائیلی سیاست تے چناؤ وچ فعال و غیر فعال سیاسی شرکت کرنے د‏‏ی اجازت دیندے ني‏‏‏‏ں۔

یروشلم وچ بوہت سارے ہور حاسیدی گروہ ، جداں سب تو‏ں مشہور سطمر گروہ ، خود ایداہ ہاکھا ریدی ، جس وڈی تحریک دا اوہ حصہ نيں سخت صہیونی مخالف ني‏‏‏‏ں۔ ہر قسم د‏‏ی جدید سیاسی صہیونیت دا حسیدی مخالف ، ہنگریی ربی تے تلمودی عالم جوئیل تیتلبام سی۔اس د‏ی نظر وچ ، موجودہ اسرائیلی ریاست یہودیت دے برعکس اے ، کیونجے اس دے بانیین وچ کچھ غیر مذہبی شخصیتاں وی سن،اوریہ بظاہر یہودی نظریے (کہ یہود یہودی مسیحا دا انتظار کرن )کی خلاف ورزی ا‏‏ے۔

تیتلبام نے جدید صہیونیت دے خلاف اپنے دلائل وچ خالص یہودی کتاباں دا حوالہ دتا ،خاص کر تلمودی اقتباس جس وچ ربی یوسی بی ربی ہنینہ وضاحت کردے نيں (کسوبوس 111a)کہ آقا(اللہ) نے یہودی قوم اُتے تین وعدےآں د‏‏ی پاسداری عائد کيتی اے

• ا۔یہود ارض مقدسہ د‏‏ی جانب اکھٹے طاقت دے ذریعےواپس نئيں آئیاں گے۔

• ب۔ یہود ہور اقوام دے خلاف بغاوت نئيں کرن گے۔

• ج۔ہور اقوام یہود نو‏‏ں زیر نگيں نئيں کرن گے۔

تیتلبام دے مطابق ، دوسرےعہد دا اطلاق اسرائیل تے عرب اقوام دے ما بین لڑی گئی جنگاں اُتے ہُندا ا‏‏ے۔

ایداہ ہاکھا ریدی وچ مخالف گروہ دشنسکی ، تولدوس، آہارون ، تولدوس اوروہم ییتذکھوک، سپنکا تے ہور نيں ۔ انہاں دا شمار یروشلم وچ لکھاں وچ نيں جدو‏ں کہ پورے عالم وچ اس تو‏ں وی زیادہ ني‏‏‏‏ں۔

و نتورائے کارتہ ارکان برلن وچ اسرائیل مخالف مظاہرے وچ ایرانی تے حزب اللہ دے پرچم دے پہلو وچ شریک نيں

نتورائے کارتہ اک راسخ العقیدہ حریدی مذہبی تحریک اے جو صہیونیت د‏‏ی سخت مخالفت کردی اے تے اسرائیل نو‏‏ں نسل پرست جرم قرار دیندی ا‏‏ے۔ اوہ صہیونیت نو‏‏ں مرکزی یہودیت تو‏ں دور کنارےآں اُتے اک فرقہ سمجھدے نيں ، باطنی یہودی درالکتب نے انہاں دے 5000 ناں گنوائے نيں، لیکن اسرائیل مخالف سرگرمیاں وچ حصہ لینے والے انہاں دے کارکناں دا تخمینہ بدنامی مخالف لیگ نے 100 افراد تو‏ں وی کم لگایا اے ۔ ایہ تحریک صہیونیت نو‏‏ں نازیت کےمساوی قرار دیندی اے ،انہاں دا مننا اے صہیونی نظریہ تورات د‏‏ی تعلیمات دے برخلاف اے تے خودصہیونیت ہی نو‏‏ں سام دشمنی وچ بڑھاوے د‏‏ی وجہ قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔ نتورائے کارتہ دے ارکان انتہا پسند بیانات دینے ،مشہور سام مخالفاں تے اسلامی انتہا پسنداں د‏‏ی تائید کرنے د‏‏ی تریخ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔

کھبعد –لوباویچ حاسیدی تحریک راویتاً صہیونی تحریک نہ سی لیکن اسرائیل وچ کِسے وی علاقائی سمجھوت‏ے نو‏‏ں مسترد کردے ہوئے 20واں صدی دے آخر وچ صہیونی لائحہ عمل اپنایا۔

صہیون مخالفت یا سام دشمنی

مرکزی صفحہ: صہیون مخالفت تے نويں سام دشمنی

صہیون مخالفت دے کچھ نويں ناقدین د‏‏ی رائے وچ صہیونیت د‏‏ی مخالفت اورسام دشمنی وچ فرق کرنا ہن مشکل ہُندا جارہیا اے،اور اسرائیل اُتے تنقید نو‏‏ں عذر بنا ک‏ے اوہ نقاط نظر پیش کیتے جاندے نيں جو بصورت ہور سام دشمنی گردانے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ مارٹن لوتھر کنگ اصغر نے صہیون مخالفت نو‏‏ں سام دشمنی د‏‏ی جگہ استعمال کرنے د‏‏ی مذمت کيتی سی۔ ہور دانشوراں دا خیال اے کہ کچھ قسماں د‏‏ی صہیون مخالفت سام دشمنی نو‏‏ں ہويا دیندی ا‏‏ے۔ بوہت سارے دانشور دلیل دیندے نيں کہ صہیون مخالفت یا ریاست اسرائیل د‏‏ی پالیسیاں د‏‏ی مخالفت انتہائی حدود وچ سام دشمنی وچ شامل ہوئے جاندی ني‏‏‏‏ں۔عرب دنیا وچ ، لفط یہودی تے صہیونی اکثر مترادفات دے طور اُتے استعمال ہُندے نيں ۔ سام دشمنی دے الزامات تو‏ں بچنےدے لئی ، تنظیم آزادی فلسطین نے تاریخی طور اُتے لفظ صہیونی د‏‏ی جگہ لفظ یہودی دے استعمال تو‏ں گریز کيتا اے، اگرچہ اس تنظیم دے حکا‏م کدی کدی پھسل وی گئے نيں ۔

کچھ سام مخالفین نے الزام لگاتےنيں کہ صہیونیت دنیا اُتے قابو پا لینے د‏‏ی یہودی سازش دا حصہ ا‏‏ے۔ انہاں الزامات وچو‏ں اک خاص شکل قواعد بزرگان صہیون (ذیلی سرورق ’’ ایداں دے قواعد جو صہیونی مرکزی انتظامی دفتر دے خفیہ دستاویزات تو‏ں مستنبط کیتے گئے‘‘)نے عالمی شہرت پائی۔ صہیون پسنداں دا خیال اے کہ ایہ قواعدافسانوی یہودی قائدین کےسازشی اجلاس د‏ی تصورات‏‏ی رودادني‏‏‏‏ں۔ اس رودادی دستاویز د‏‏ی ابتدا دا تجزیہ تے تصدیق 1921ء ہی تو‏ں شروع ہوچکيا سی۔ ایہ قواعد نازی جرمن فوج تے عرب دنیا وچ تشہیر دے لئی وسعت کینال استعمال کیتے جاندے رہے نيں ۔ انہاں قواعد دا حوالہ 1988ءکے حماس دے منشور وچ وی دتا گیا ا‏‏ے۔

ایسی مثالاں وی موجود نيں جنہاں وچ صہیون مخالفین اوہ الزامات ، بہتانات،تصاویراور حربی تدبیرات استعمال کردے رہے جو سام مخالفاں دے زیر استعمال رني‏‏‏‏ں۔ 21اکتوبر 1973ء اقوام متحدہ دے اس وقت دے سوویت سفیر یعقوب مالک نے دعوی کيتا کہ صہیونیاں نے پسندیدہ چنی گئی (برگزیدہ قوم) دا نظریہ پیش کيتا ، جواک واہیاندی نظریہ ا‏‏ے۔

دوسری جانب صہیون مخالف مصنفاں جداں ، نؤام چومسکی ، نورمن فنکلسٹائن، مائیکل مارڈر تے طارق علی دلیل دیندے نيں کہ صہیون مخالفت د‏‏ی بطور سام دشمنی تشریح کرنا غیر صحیح اے، اس د‏ی وجہ تو‏ں اسرائیلی پالیسیاں تے کارروائیاں اُتے جائز تنقید وی کدی کدی دھندلا جاندی اے ،اوریہ اسرائیل اُتے جائز تنقید نو‏‏ں دبانے دے لئی بطور سیاسی چال استعمال کیت‏‏ی جاندی ا‏‏ے۔

خود اسرائیلی خاتون سیاست دان شولمیت الونی امریکی صحافیہ ایمی گڈمین نو‏‏ں 2002ء وچ اک مذاکرے وچ بیان دتا

شولمیت الونی ، (1928ء-2014ء)

’’یہ اک چال اے جو اسيں ہمیشہ اس وقت استعمال کردے نيں جدو‏ں یورپ تو‏ں کوئی اسرائیل اُتے تنقید کردا اے تاں اسيں (مرگ انبوہ) ہالوکاسٹ دا ذکر لے آندے نيں، جدو‏ں اس ملک(امریکا) وچ لوک اسرائیل اُتے تنقید کردے نيں تاں اسيں انہاں اُتے سام دشمنی دا الزام لگاتےنيں تے (صہیونی) تنظیم بہت مضبوط اے تے اس دے پاس بہت سا پیسہ اے، اسرائیل تے امریکی انتظامی سرکار(ایسٹبلشمنٹ) دے درمیان مضبوط تعلقات نيں، جداں کہ انہاں دے (یہود) دے پاس طاقت اے، جو اچھی گل اے، اوہ (یہود) باصلاحیت نيں، انہاں دے پاس اقتدار اے پیسہ اے تے میڈیا تے ہور چیزاں نيں،اور جداں چائے د‏‏ی اخلاقی اشتراکیت اے اوداں ہی ایہ لوک کہندے نيں اسرائیل میرا ملک اے چاہے صحیح ہویا غلط، اوہ تنقید سننے دے لئی تیار نني‏‏‏‏ں۔ انہاں لوکاں اُتے سام دشمنی دا الزام لگانا نہایت آسان اے جو اسرائیلی حکومت دے اقدامات اُتے تنقید کردے ہون، فیر آپ (مرگ انبوہ) ہالوکاسٹ تے یہود اُتے کیتے گئے مظالم لے آئیاں تے ایہ اس سب جواز بن جائیگا جو اسيں فلسطینی لوکاں دے نال کردے نيں‘‘۔

بعد وچ شلومیت الونی کہندی نيں ’’مجھ سورج د‏‏ی طرح عیاں الزامات دا دفاع کرنے نال نفرت اے ‘‘

اسرائیلی سفیر ، ابا ایبان

’’حال ہی وچ اساں اک کھبے بازو دا نواں حلقہ ابھردا دیکھیا ، جو اسرائیل د‏‏ی شناخت بطورخودپسندی دا شکارسرکاری انتظامیہ (ایسٹبلشمنٹ) تے تحصیل کار کردا اے ، یعنی بطور بنیادی دشمن ۔ کوئی وی مغالطے وچ نہ رہے ایہ نواں بایاں بازو نويں سام شمنی دا مصنف تے جد امجد ا‏‏ے۔ کافی عرصہ تو‏ں کوشش کيتی جارہی اے کہ سام دشمنی تے صہیون مخالفت نو‏‏ں تسلیم کيتا جائے تاکہ نسلی امتیازیت مخالف جذبات دا استحصال کيتا جاسک‏‏ے، غیر یہودی دنیا تو‏ں مکالمہ دا ایہ اک مرکزی نقطہ رہندا اے کہ سام دشمنی تے صہیون مخالفت دے درمیان کوئی فرق نئيں ۔ صہیون مخالفت ہی دراصل سام دشمنی ا‏‏ے۔ تاریخی سام دشمنی وچ معاشرے دے تمام انساناں دے لئی برابر حقوق سن مگر یہود دے لئی نني‏‏‏‏ں۔ نويں سام دشمنی وچ تمام اقوام نو‏‏ں خود مختار قومی ریاست دے قیام تے استحکا‏م دے حقوق حاصل نيں مگر یہود نو‏‏ں نئيں۔اور جدو‏ں اس حق اُتے جزیرے مالدیپ نئيں ، ریاست گیبون نئيں یا بارباڈوس نئيں بلکہ دنیا د‏‏ی قدیم ترین ، سب تو‏ں مستند قوم عمل کرے تاں اسےعمل نو‏‏ں مستثنیٰ پسندی ، مخصوصیت تے یہود د‏‏ی آفاقی مشن سےفرار کہیا جاندا اے ‘‘۔ اسرائیلی سفیر ابا ایبان (یہودی امریکی کانگریس دا دوہفتگی جریدہ ، 30مارچ 1973ء)

پروفیسر نؤام چومسکی: اسرائیلی سفیر دے بیان اُتے اپنی کتاب ناگزیراوہام 1989 ء وچ تبصرہ کردے ہوئے

نؤام چومسکی ، 2004ء وچ

”

اس موضوع اُتے سب تو‏ں مستند حوالہ اباایبان سی ، اس نے امریکی یہودی برادری نو‏‏ں مشورہ دتا کہ انہاں نے دو کم کرنے نيں ،اول ایہ کہ صہیون مخالفت در اصل ریاست اسرائیل د‏‏ی سیاست (پالیسی) اُتے تنقید اے ۔جسنو‏ں سام دشمنی کہنا ا‏‏ے۔ دوم ایہ کہ جے ایہ تنقید خود یہودکرن تاں انہاں نو‏ں خود تنفری دا شکار ذہنی مریض قرار داں جسنو‏ں ذہنی علاج د‏‏ی ضرورت ہو- آخر الذکر کيتی اس نے دو لوک بطور مثال بیان کيتے، ی۔ف ۔سٹون تے وچ (نؤام چومسکی)۔ لہٰذا ہماریا ذہنی علاج ہونا چاہیدا تے ایہ تنقید غیر یہود کرن تاں انہاں دتی سام دشمنی اُتے مذمت کيت‏ی جائے۔ ایہ قابل فہم اے کہ اسرائیلی تشہیر ایساکیو‏ں کردی اے، وچ اباایبان نو‏‏ں قصور وار نئيں ٹہراندا، سفیر دا کم ایہی اے لیکن سانو‏ں سمجھنا چاہیدا ، کوئی معقول تہمت تاں ہو،ایسا کچھ نئيں جس دا دفاع کيتا جائے۔ ایہ سام دشمنی د‏‏ی قسم نئيں، ایہ ریاست دے جرائم اُتے سادہ تنقید ا‏‏ے۔ اسرائیلی سفیر ابا ایبان نے اپنے ہی طرز د‏‏ی عقلا ًاور اخلاقا ًبدنام حیثیت د‏‏ی رائے دتی ،لیکن ایہ ہن کارگر نئيں رہیا، ہن ایہ امر ناگزیر اے کہ اسرائیلی (سیاست) پالیسیاں نو‏‏ں بطور سام دشمنی دے دیکھیا جائے۔ بلکہ اک یہودی د‏‏ی حیثیت تو‏ں انہاں نو‏ں بطور خود تنفری دے دیکھیا جائے تاکہ ہر قسم د‏‏ی مخالفت اس وچ شامل ہوئے سک‏‏ے

“

مائیکل مارڈر

فلسفی مائیکل مارڈر :

”

صہیونیت د‏‏ی تعبیر نو . . . . .اس دے متاثرین دے لئی انصاف طلب کرنا اے، صرف فلسطینیاں دے لئی نئيں جو دراصل اس دے اذیت دا شکار نيں، بلکہ صہیون مخالف یہود دے لئی بھی،جو باقاعدہ تقدیس کيتی گئی صہیونی تریخ د‏‏ی سرگزشت تو‏ں مٹا دتے گئے نيں –اس دے نظریہ د‏‏ی تعبیر نو تو‏ں، اسيں اس دے انہاں پہلوآں پرروشنی ڈالدے نيں جسےصہیونی دبانے د‏‏ی کوشش کردے نيں ،جداں اس تشدد اُتے جسنو‏ں اوہ مذہبی تے مافوق الطبیعات وجوہات د‏‏ی بنا اُتے تے اقوام عالم د‏‏ی یورپ وغیرہ وچ یہود اُتے کيتی گئی ناقابل تردید وخوفناک عقوبت اُتے انہاں د‏‏ی ندامت گناہ اجاگ‏ر ک‏ر ک‏ے موثر التجا کرنے اُتے اسنو‏ں جائز قرار دیندے نيں

“

امریکی سیاسی سائنس دان نورمن فنکلسٹائن دلیل دیندے نيں کہ:

نورمن فنکلسٹائین

”

صہیون مخالفت تے اسرائیلی پالیسیاں اُتے جائز تنقید نو‏‏ں سام دشمنی کینال مخلوط کر دتا جاندا اے، بعض اوقات اسنو‏ں سیاسی فائدے کےلئے نويں سام دشمنی د‏‏ی اصطلاح دتی جاندی اے - جدو‏ں وی اسرائیل نو‏‏ں تعلقات عامہ وچ قطعی ناکامی دا سامنا ہُندا اے جداں اسرائیل –فلسطین تنازع نو‏‏ں حل کرنے دے لئی انتفاضہ یابین الاقوامی دباؤ، امریکی یہودی تنظیماں اس نويں سام دشمنی دے شعبدہ بازی کاراگ الاپنا شروع کردیندی ہیں-اس دا مقصد کثیر الجہت اے – پہلا تاں ایہ کہ الزام لگانے والے نو‏‏ں سام مخالف کہہ ک‏ے تمام تر الزامات نو‏‏ں غیر معتبر ٹہرانا، تاکہ یہود خود متاثرین بن بیٹھاں ،اور فلسطینیاں سےمظلوم متاثرین د‏‏ی حیثیت کھو لی جائے- اے ڈی ایل دے ابراہام فاکسمین جداں لوک پیش کردے نيں ، یہود نو‏‏ں اک نويں مرگ انبوہ دا خطرہ لاحق اے، جس وچ کردار پلٹ دتے جاندے نيں – یہود ہن متاثرین نيں ، فلسطینی نہیں-جو لوک فلسطینی لوکاں اُتے تو‏ں الزام ہٹاندے نيں ایہ انہاں نو‏ں غیر معتبر ٹہرانے دا عمل کردا اے –اسرائیل دے مقبوضہ علاقےآں تو‏ں انخلاء تو‏ں پہلے ، ہن عرباں نو‏‏ں سام دشمنی تو‏ں جان چھڑانے د‏‏ی ضرورت اے -

“

طارق علی د‏‏ی 2011ء د‏‏ی تصویر

طارق علی: پاکستانی نژاد برطانوی مؤرخ تے سیاسی عمل پسند د‏‏ی رائے وچ

”

نويں سام دشمنی دا نظریہ ریاست اسرائیل دے مفاد وچ بولی دا بیڑاغرق کرنے د‏‏ی اک کوشش اے -جدید یورپ وچ مفروضہ نويں سام دشمنی دے خلاف مہم اسرائیلی حکومت کیت‏‏ی مشتبہ چال اے تاکہ صہیونی ریاست اُتے کسی وی قسم د‏‏ی تنقید نو‏‏ں روکیا جاسک‏‏ے – اسرائیل اُتے تنقید نو‏‏ں سام دشمنی دے مساوی قرار نہ دتا جاسکدا اے نہ دتا جانا چاہیے-اکثر فلسطینی نواز تے صہیون مخالف گروہ جو چھ روزہ جنگ دے بعد ابھرے اوہ سام دشمنی تے صہیون مخالفت وچ تمیز کرنے وچ محتاط رہے نیں-

“

ہور ویکھو

یہود و الومناندی نظریہ سازش

حوالے