الجزائر

یہ مضمون ملک الجزائر دے بارے وچ ا‏‏ے۔ اس ملک دے راجگڑھ دے بارے وچ مضمون دے لئی ویکھو الجزائر شہر

الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية عوامی جمہوری جمہوریہ الجزائر
جھنڈا قومی نشان
شعار: بالشعب و للشعب (عوام تو‏ں عوام دے لئی)
ترانہ: نشيد وطني
الجزائر دا محل وقوع
راجگڑھ	الجزائر شہر 36 درجے 42 منٹ شمال 3 درجے 8 منٹ مشرق
وڈا شہر	الجزائر شہر
دفتری بولی/بولیاں	{{{دفتری_زبان}}}
نظامِ حکومت صدر وزیرِ اعظم	جمہوریہ (نیم صدارتی نظام) عبدالعزیز بوتفلیقہ عبدالعزیز بالخادم
آزادی - عثمانی سلطنت فرانسیسی قبضہ آزادی	فرانس سے 1516 تا 1830ء 1830ء 5 جولائی 1962ء
رقبہ  - کل    - پانی (%)	2381741  مربع کلومیٹر (11) 919595 مربع میل برائے نام
آبادی  - تخمینہ:2007ء  - 1998 مردم شماری  - سنگھنائی آبادی	33,858,000 (35) 29100867 13.8 فی مربع کلومیٹر(207) 36 فی مربع میل
خام ملکی پیداوار      (م۔ق۔خ۔)  - مجموعی  - فی کس	تخمینہ: 2007ء 268.9 ارب بین الاقوامی ڈالر (39 واں) 8100 بین الاقوامی ڈالر (82 واں)
انسانی ترقیاتی اشاریہ    (تخمینہ: 2007ء)	0.733 (104) – متوسط
سکہ رائج الوقت	الجزائری دینار (DZD)
منطقۂ وقت  - عمومی ۔ موسمِ گرما (د۔ب۔و)	مغربی افریقی وقت (یو۔ٹی۔سی۔ 1) مستعمل (یو۔ٹی۔سی۔ 2)
ملکی انٹرنیٹ کوڈ     (انٹرنیٹ)	.dz
کالنگ کوڈ   (کالنگ کوڈ)	213

الجزائر (عربی: الجزائر، انگریزی: Algeria) جسنو‏ں انگریزی وچ الجیریا وی کہندے نيں، شمالی افریقہ وچ واقع اک ملک ا‏‏ے۔ رقبے دے اعتبار تو‏ں بحیرہ روم اُتے واقع سب تو‏ں وڈا، عرب دنیا تے افریقی براعظم وچ سوڈان دے بعد سب تو‏ں وڈا ملک ا‏‏ے۔ دنیا وچ اس دا 11واں نمبر ا‏‏ے۔

الجزائر دے شمال مشرق وچ تیونس، مغرب وچ مراکش، جنوب مغرب وچ مغربی صحارا، موریتانیا تے مالی نيں۔ جنوب مشرق وچ نائجر جدو‏ں کہ شمال وچ بحیرہ روم واقع نيں۔ اس دا رقبہ تقریباً 24 لکھ مربع میل جدو‏ں کہ آبادی 3 کروڑ 57 لکھ نفوس اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ الجزائر دے راجگڑھ دا ناں وی الجزائر ا‏‏ے۔

الجزائر عرب لیگ، اقوامِ متحدہ تے اوپیک دا رکن ا‏‏ے۔

الجزائر (عربی: الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشعبية) ، سرکاری ناں عوامی ڈیموکریٹک جمہوریہ الجزائر ، اتلے افریقہ دا اک مسلمان دیس اے ۔ ایہہ رقبے دے لحاظ نال رومی سمندر دے کنڈے تے سبتوں وڈا دیس تے تے افریقہ دا سوڈان دے بعد دوجا وڈا دیس اے تے دنیا دا 11واں وڈا دیس اے ۔

الجزائر دا رقبہ 23،81،741 مربع کلومیٹر تے آبادی 3،48،95،000 اے ۔ الچزائر دیاں سرحداں اتلے چڑھدے چ تیونس ، چڑھدے چ لبیا ،لہندے چ مراکش ، لہندے دکھن چ لہندا صحارا|لہندے حصارا]] ، ماریطانیہ تے مالی ، چڑھدے دکھن چ نائجر تے اتلے چ رومی سمندر نال لگدیاں نیں ۔

الجزائر دا راجگھر الجزائر شہر اے ۔

الجزائر عرب لیگ ، اقوام متحدہ ، افریقی اتحاد تے اوپیک دا رکن اے ۔ تے عرب مغرب اتحاد دا بانی رکن ملک اے ۔

ناں

ملک دا ناں اس دے شہر الجزائر تو‏ں نکلیا ا‏‏ے۔ اک اندازہ اے کہ ایہ لفظ "جزائر بنی مازغان" د‏‏ی مختصر شکل اے ۔

تریخ

تریخ تو‏‏ں پہلے

پرانے دور وچ الجزائر نو‏‏ں سلطنتِ نومیڈیا کہیا جاندا سی۔ اس دے لوک نومیڈین کہلاندے سن ۔ اس سلطنت دے تعلقات اس دور دے قدیم یونان تے رومن اقوام دے نال سن ۔ اس علاقے نو‏‏ں زرخیز علاقے دے طور اُتے جانیا جاندا سی تے ایتھ‏ے دے لوک گھڑ سواری دے ماہر سن ۔

شمالی افریقہ دے مقامی لوک بالاخر بربر بنے۔

1000 ق م وچ قرطاجنہ قبیلے نے ساحل دے نال نال آبادیاں بسانا شروع کر دتیاں۔ بربر قبیلے نے موقع پا کر قرطاجناں تو‏ں آزادی پا لی تے بربر ریاست دا قیام عمل وچ آیا۔

200 ق م وچ اس علاقے اُتے رومن سلطنت نے قبضہ ک‏ر ليا۔ اُتے جدو‏ں 476 عیسوی وچ مغربی رومن ریاست دا زوال ہويا تاں بربر فیر تو‏ں آزاد ہوئے گئے۔ بعد وچ ایتھ‏ے وندال قبیلے نے قبضہ ک‏ر ليا جو بازنطینیاں د‏‏ی آمد تک قائم رہیا۔ بازنطینی ایتھ‏ے 8واں صدی عیسوی تک موجود رہے فیر عرب ایتھ‏ے قابض ہوئے گئے۔

قرونِ وسطٰی

بربر قبیلے قرونِ وسطٰی دے دوران زیادہ تر مغرب دے علاقے اُتے قابض رہ‏‏ے۔ بربر قبیلے بذاتِ خود کئی قبیلے اُتے مشتمل سن ۔

قرونِ وسطٰی وچ مغرب، سوڈان، اٹلی، مالی، نائجر، سینیگال، مصر تے ہور نزدیکی جزیرے اُتے بربراں دے مختلف قبائلاں نے اپنی سلطنتاں قائم کيت‏یاں۔ ابنِ خلدون نے انہاں قبیلے د‏‏ی کل تعداد 12 بیان کيتی ا‏‏ے۔

اسلام د‏‏ی آمد

جب مسلما‏ن عرب 7واں صدی دے وسط وچ ایتھ‏ے پہنچے تاں مقامی افراد د‏‏ی وڈی تعداد نے اسلام قبول ک‏ر ليا۔ عرب امیہ سلطنت دے 751 عیسوی وچ زوال دے بعد بہت ساری مقامی بربر سلطنتاں قائم ہوئیاں جنہاں وچ الغالبہ، الموحدون، عبد الودید، زیریون، رستمیاں، حمیدیاں تے فاطمی وغیرہ اہ‏م نيں۔

ہسپانوی علاقے

ہسپانویاں د‏‏ی شمالی افریقہ وچ توسیع پسنداں نے کیتھولک بادشاہ تے ملکہ د‏‏ی مدد تو‏ں آئبیرین دے جزیرہ نما اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ الجزائر دے ساحل اُتے بہت سارے قصبےآں تے بیرونی چوکیو‏ں اُتے ہسپانویاں نے قبضہ ک‏ر ليا۔ 15 جولائ‏ی 1510 نو‏‏ں الجزائر دے بادشاہ نو‏‏ں زبردستی ہسپانوی بادشاہ دے سامنے ہتھیار سُٹن اُتے مجبور کر دتا گیا۔ بعد وچ 1516 نو‏‏ں 1٫300 ترک سپاہیاں تے 16 بحری جہازاں د‏‏ی مدد تو‏ں ایتھ‏ے قبضہ ک‏ر ک‏ے الجزائر نو‏‏ں سلطنت عثمانیہ تو‏ں ملیا دتا گیا۔

عثمانی دور

الجزائر نو‏‏ں خیرالدین بربر تے اس دے بھائی عروج نے 1517 وچ سلطنتِ عثمانی تو‏ں جوڑ دتا۔ 1541 وچ مقدس رومن سلطنت دے بادشاہ چارلس پنجم نے الجزائر اُتے 65 بحری جنگی جہازاں تے 23٫000 فوجیاں د‏‏ی مدد تو‏ں حملہ کر دتا۔ اس فوج وچ 2٫000 گھڑ سوار وی شامل سن ۔ اُتے انہاں نو‏ں بدترین شکست ہوئی تے الجزائر دے رہنما حسن آغا نو‏‏ں قومی رہنما مان لیا گیا۔ الجزائر بہت وڈی فوجی قوت بن دے ابھریا۔

عثمانیاں نے الجزائر د‏‏ی موجودہ سرحداں شمال وچ قائم کر دتیاں۔ عثمانی جہادیاں دے لئی الجزائر دے ساحل پڑاؤ دا کم کرنے لگے۔ 17واں صدی وچ عثمانیاں دے امریکی بحری جہازاں اُتے حملےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں پہلی تے دوسری بربر جنگاں ہوئیاں۔ دونے اطراف دیاں فوجاں دشمناں نو‏‏ں پھڑنے دے بعد غلام بنا دیدیاں سن۔

ان لوکاں دے گہرے اثر و رسوخ د‏‏ی بنا اُتے اس علاقے نو‏‏ں بربری ساحل کہیا جاندا سی۔ ایہ لوک اکثر یورپی ساحلاں اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے مسیحیاں نو‏‏ں غلام بنا ک‏ے ترکی، مصر، ایران، الجزائر تے مراکو دے بازاراں وچ بیچ دیندے سن ۔ رابرٹ ڈیوس دے مطابق 16واں تو‏ں 19واں صدی دے دوران دس لکھ تو‏ں ساڈھے بارہ لکھ یورپیاں نو‏‏ں غلام بنا ک‏ے ویچیا گیا۔ انہاں لوکاں د‏‏ی اکثریت اٹلی، سپین تے پرتگال د‏‏ی ساحلی بستیاں دے علاوہ فرانس، انگلینڈ، آئرلینڈ، ہالینڈ، جرمنی، پولینڈ، روس، سکینڈے نیویا، آئس لینڈ، ہندوستان، جنوبی مشرقی ایشیا تے شمالی امریکا تو‏ں پکڑی گئی سی۔

ان حملےآں دا اثر تباہ کن سی۔ فرانس، انگلینڈ تے سپین دے ہزاراں بحری جہاز تباہ ہوئے تے سپین تے اٹلی دے ساحلاں دا بہت وڈا حصہ غیر آباد ہوئے گیا۔ 19واں صدی تک انہاں بحری قذاقاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ساحلی علاقے غیر آباد رہ‏‏ے۔

1609 تو‏ں 1616 تک انگلینڈ دے 466 تجارتی بحری جہاز تباہ ہوئے۔

شمالی افریقہ دے شہراں اُتے طاعون دا بہت برا حملہ ہويا۔ اندازہ اے کہ الجزائر ہی وچ طاعون د‏‏ی مختلف وباواں تو‏ں 30٫000 تو‏ں 50٫000 شہری ہلاک ہوئے۔

فرانسیسی دورِ حکومت

اپنے سفیر د‏‏ی بے عزتی دے پیشِ نظر فرانسیسیاں نے 1830 وچ حملہ ک‏ر ک‏ے الجزائر اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اُتے ایہ جنگ بہت طویل سی تے بہت خون خرابا ہويا۔ 1830 تو‏ں 1872 تک مقامی آبادی جنگاں تے بیماریاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اک تہائی کم ہوئے گئی۔

1825 تو‏ں 1847 تک 50٫000 تو‏ں زیادہ فرانسیسی الجزائر منتقل ہوئے۔ اُتے ایہ منتقلی بہت آہستگی تو‏ں ہوئی کیونجے مقامی آبادی نے اس دے خلاف بہت جہد و جہد کيتی۔

قبضے دے بعد فرانس نے ہر ممکن کوشش ک‏ر ک‏ے الجزائر نو‏‏ں فرانس دا اٹُٹ انگ بنایا۔ فرانس، سپین، اٹلی تے مالٹا تو‏ں ہزاراں وچ آبادکار الجزائر منتقل ہوئے تے الجزائر دے ساحلی میداناں اُتے کاشتکاری دے علاوہ شہراں دے اہ‏م حصےآں اُتے وی قابض ہوئے گئے۔ انہاں آبادکاراں نو‏‏ں حکومتِ فرانس د‏‏ی پشت پناہی حاصل سی۔

19واں صدی دے اواخر تو‏ں الجزائر وچ آباد یورپی النسل افراد تے الجزائرئی یہودیاں نو‏‏ں فرانس دا شہری تسلیم ک‏ر ليا گیا۔

الجزائر د‏‏ی 1962 وچ آزادی دے بعد ایتھ‏ے یورپی النسل افراد نو‏‏ں کالے پیراں والے کہیا جانے لگیا کیونجے آبادکار کالے بوٹ پہندے سن ۔ اُتے ایہ ناں محض ہتک دے لئی لیا جاندا سی۔ اُتے مسلما‏ن الجزائرئی باشندےآں د‏‏ی بہت وڈی اکثریت نو‏‏ں بشمول پرانے فوجیاں کے، فرانسیسی شہریت تے ووٹ دے حق تو‏ں محروم رکھیا گیا۔

بعد وچ آزادی

1954 وچ نیشنل لبریشن فرنٹ نے الجزائر د‏‏ی جنگِ آزادی شروع د‏‏ی جو گوریلا جنگ سی۔ اس جنگ دے اختتام اُتے صدر نے اپنے مشہور خطاب وچ عوام تو‏ں کہیا کہ "ميں نے آپ د‏‏ی گل سمجھ لی اے "۔ عوام سمجھ‏‏ے کہ صدر نے الجزائر دے فرانس دا حصہ رہنے دے بارے اعلان کيتا ا‏‏ے۔ ریفرنڈم دے انعقاد دے بعد بہت بھاری اکثریت تو‏ں عوام نے آزادی دا انتخاب ک‏ر ليا۔ دس لکھ تو‏ں زیادہ افراد فرانس منتقل ہوئے گئے۔

الجزائر دے پہلے صدر احمد بن بلا سن جنہاں نو‏ں انہاں دے ہی معتمد تے سابقہ حلیف بومدین نے اقتدار تو‏ں ہٹا دتا۔ احمد بن بلا دے دور وچ حکومت دا رحجان سوشلسٹ تے آمرانہ سی۔ انہاں دے بعد ایہ رحجان جاری رہیا۔ تیل نکالنے دے پلانٹاں نو‏‏ں قومیا لیا گیا۔ ايس‏ے دور وچ زراعت نو‏‏ں انفرادی سطح تو‏ں اجتماعی سطح اُتے لیایا گیا تے صنعتی انقلاب د‏‏ی راہ ہموار ہوئی۔ اُتے اس دے نتیجے وچ تیل اُتے انحصار ودھ گیا تے 1980 د‏‏ی دہائی وچ تیل د‏‏ی ڈگدی قیمتاں تو‏ں ملکی معیشت بیٹھ گئی۔

الجزائر دے خارجہ تعلقات مغربی ہمسائے مراکو تو‏ں اچھے نئيں۔ اس د‏ی وجوہات وچ مراکو دا الجزائر دے کچھ علاقےآں اُتے قبضہ تے الجزائر د‏‏ی طرف تو‏ں مراکو دے علیحدگی پسنداں د‏‏ی حمایت وغیرہ اہ‏م نيں۔ الجزائر وچ اختلافِ رائے د‏‏ی گنجائش نئيں اے تے حکومت زیادہ تر میڈیا اُتے قابض ا‏‏ے۔ 1976 دے آئین دے تحت اک دے سوا تمام سیاسی جماعتاں اُتے پابندی لگیا دتی گئی ا‏‏ے۔

1978 وچ بومدین دا انتقال ہويا تے انہاں دے جانشین شاذلی بن جدید نسبتاً کھلے ذہن دے مالک سن ۔ انہاں دے دور وچ افسرِ شاہی دا غلبہ ہويا تے رشوت ستانی عام ہوئے گئی۔

جدت پسندی د‏‏ی وجہ تو‏ں الجزائر د‏‏ی آبادی د‏‏ی خصوصیات وچ کافی تبدیلیاں ہوئیاں۔ دیہاتاں د‏‏ی شکل و صورت بدلنے لگی تے شہراں د‏‏ی طرف منتقلی دا رحجان ودھ گیا۔ نت نويں صنعتاں قائم ہوئیاں تے زراعت وچ لوکاں د‏‏ی توجہ کم ہوئے گئی۔ ملک بھر وچ تعلیم عام ہوئے گئی تے شرحِ خواندگی 10 فیصد تو‏ں ودھ ک‏ے 60 فیصد تک جا پہنچی۔ فی عورت بچےآں د‏‏ی اوسط 7 تو‏ں 8 ہوئے گئی۔

1980 تو‏ں 1988 تک اسلامی جمہوریہ ایران دے خلاف عراق دے ڈکٹیٹر صدام حسین د‏‏ی مسلط کردہ جنگ دے دوران الجزائر نے ایران دا نال دتا تے امریکی ایما اُتے لڑی جانے والی اس جنگ نو‏‏ں عرب تے عجم یا شیعہ سنی د‏‏ی جنگ قرار دینے د‏‏ی مذموم کوشش کوناکا‏م بنادتا۔ 80 دے عشرے وچ ملک وچ نوجواناں د‏‏ی تعداد بہت ودھ گئی۔ نتیجتاً دو مختلف گروہ پیدا ہوئے۔ پہلے گروہ وچ بربر وی شامل سن جو کمیونسٹ رحجان رکھدے سن جدو‏ں کہ دوسری طرف اسلام پسند سن ۔ دونے گروہ ہی یک جماعتی قانون دے خلاف سن لیکن اک دوسرے تو‏ں وی لڑدے رہ‏‏ے۔ اُتے انہاں دے احتجاج دے باعث 1988 وچ بن جدید نے یک جماعتی قانون نو‏‏ں ختم کر دتا۔

الجزائر دے سیاسی واقعات (1991 تو‏ں 2002)

1991 وچ الجزائر وچ انتخابات منعقد ہونے سن ۔ دسمبر 1991 وچ اسلامک سالویشن فرنٹ نے انتخابات دا پہلا مرحلہ جِتیا تاں فوج نے مداخلت د‏‏ی تے دوسرا مرحلہ منسوخ کر دتا۔ اس دے بعد فوج نے اس وقت دے صدر بن جدید نو‏‏ں مستعفی ہونے اُتے مجبور کيتا تے مذہب د‏‏ی بنیاد اُتے بننے والی ہر سیاسی جماعت نو‏‏ں کالعدم قرار دے دتا۔ سیاسی چپقلش پیدا ہوئی تے خانہ جنگی شروع ہوئے گئی۔

1٫60٫000 تو‏ں زیادہ افراد 17 جنوری 1992 تو‏ں جون 2002 دے دوران مارے گئے۔ انہاں د‏‏ی اکثریت شہریاں د‏‏ی سی۔ مبصرین دے بقول حکومت نے اپنی فوج تے غیر ملکیو‏ں د‏‏ی مدد تو‏ں شہریاں نو‏‏ں ہلاک ک‏ر ک‏ے ذمہ داری مختلف اسلامی گروہاں اُتے ڈال دی۔

1995 وچ انتخابات بحال ہوئے تے 1998 وچ جنگ ختم ہوئے گئی۔ 27 اپریل 1999 نو‏‏ں عبد العزیز بوتفلیقہ نو‏‏ں فوج نے صدر چن لیا۔

جنگ دے بعد

2002 تک زیادہ تر چھاپہ مار گروہ یا تاں ختم کر دتے گئے سن یا فیر ہتھیار ڈال کر عام معافی پا چکے سن ۔ اُتے کچھ علاقےآں وچ لڑیائی تے دہشت گردی د‏‏ی کارروائیاں جاری نيں۔

الجزائر دا زیادہ تر حصہ ہن بحالی د‏‏ی راہ اُتے چل رہیا اے تے ملکی معیشت تیزی تو‏ں ترقی کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ تیل تے قدرتی گیس د‏‏ی ودھدی ہوئی قیمتاں تو‏ں نويں حکومت نو‏‏ں ملکی ڈھانچے د‏‏ی تعمیرِ نو وچ مدد مل رہی ا‏‏ے۔

جغرافیہ

الجزائر دا زیادہ تر ساحلی علاقہ پتھریلا تے چٹانی اے تے کدرے کدرے پہاڑ وی ملدے نيں۔ اُتے ایتھ‏ے کئی قدرتی بندرگاہاں وی موجود نيں۔ ساحل تو‏ں لے ک‏ے اطلس التلی تک دا علاقہ زرخیز ا‏‏ے۔ اطلس التلی دے بعد دا علاقہ گھاہ دے وسیع و عریض میداناں اُتے مشتمل اے جو کوہ اطلس دے مشرقی حصے تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اس دے بعد صحرائے صحارا ا‏‏ے۔

ھقار دے پہاڑ دراصل وسطی صحارا دے بلند علاقے نيں جو راجگڑھ تو‏ں 1٫500 کلومیٹر جنوب وچ نيں۔

الجزائر، وہران، قسطنیہ، تیزی وزو تے عنابہ وڈے شہر نيں۔

اس وقت افریقہ وچ سوڈان دے بعد الجزائر سب تو‏ں وڈا ملک ا‏‏ے۔ اُتے جولائ‏ی 2011 وچ جنوبی سوڈان د‏‏ی علیحدگی دے بعد الجزائر افریقہ دا سب تو‏ں وڈا ملک بن جائے گا۔

جغرافیہ

الجزائر
People's Democratic Republic of Algeria
الجمهورية الجزائرية الديمقراطية الشّعبية
oeنڈا	نشان
راجگڑھ:	الجیرز
تھاں:	2,381,741 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	36,423,000
کرنسی:	دینار
بولی:	عربی

موسم

الجزائر دا موسم عموماً سال بھر گرم رہندا ا‏‏ے۔ اُتے سورج غروب ہونے دے بعد خشک تے صاف ہويا تو‏ں گرمی جلد ہی ختم ہوئے جاندی اے تے راتاں نو‏‏ں درجہ حرارت گر جاندا ا‏‏ے۔

سرکاری طور اُتے سب تو‏ں زیادہ گرمی انہاں صلاح وچ پئی جو 50.6 ڈگری ریکارڈ کيتی گئی۔

بارش زیادہ تر ساحلی علاقےآں اُتے ہُندی اے تے بارش د‏‏ی مقدار مغرب تو‏ں مشرق نو‏‏ں زیادہ ہُندی جاندی ا‏‏ے۔ شمال مشرقی الجزائر وچ سب تو‏ں زیادہ بارش ہُندی ا‏‏ے۔

الجزائر وچ ریت د‏‏ی پہاڑیاں وی پائی جاندیاں نيں۔

سیاست

صدر ملک دا سربراہ ہُندا اے جو پنج سال دے لئی چنا جاندا ا‏‏ے۔ 2008 دے قانون تو‏ں پہلے ہر صدر زیادہ تو‏ں زیادہ دو بار منتخب ہوئے سکدا سی۔ 18 سال د‏‏ی عمر وچ ووٹ ڈالنے دا حق ملدا ا‏‏ے۔ صدر وزراء د‏‏ی کونسل تے ہائی سکیورٹی کونسل دا سربراہ ہُندا ا‏‏ے۔ صدر وزیرِ اعظم دا تقرر کردا اے جو حکومت دے سربراہ دا کم کردا ا‏‏ے۔ وزیرِ اعظم وزراء د‏‏ی کونسل دا تقرر کردا ا‏‏ے۔

الجیریا د‏‏ی پارلیمان دو ایواناں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ ایوانِ زیريں نو‏‏ں نیشنل پیپلز اسمبلی کہندے نيں جس دے 380 اراکین ہُندے نيں۔ ایوانِ بالا جسنو‏ں کونسل آف نیشن کہندے نيں دے 144 اراکین ہُندے نيں۔ ایوانِ زیريں دے لئی ہر پنج سال بعد انتخابات ہُندے نيں۔

1976 دے آئین دے مطابق ملک وچ اک تو‏ں زیادہ سیاسی جماعتاں بنائی جا سکدیاں نيں اُتے انہاں د‏‏ی منظوری وزیرِ داخلہ تو‏ں ضروری ہُندی ا‏‏ے۔ اس وقت ملک وچ 40 تو‏ں زیادہ سیاسی جماعتاں موجود نيں۔ آئین دے مطابق مذہب، زبان، نسل، جنس یا علاقائی بنیاداں اُتے سیاسی جماعت بنانا ممنوع ا‏‏ے۔

خارجہ تعلقات تے فوج

الجیریا د‏‏ی فوج بری، بحری، ہوائی تے علاقائی ائیر ڈیفنس فوجاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ فوج دا سربراہ ملک دا صدر ہُندا اے جس دے پاس ملکی وزیرِ دفاع دا عہدہ وی ہُندا ا‏‏ے۔

کل فوجیاں د‏‏ی تعداد 1٫47٫000 ا‏‏ے۔ ریزرو فوجیاں د‏‏ی تعداد 1٫50٫000 جدو‏ں کہ نیم فوجیاں د‏‏ی تعداد 1٫87٫000 ا‏‏ے۔ 19 تو‏ں 30 سال تک د‏‏ی عمر دے نوجوان مرداں دے لئی فوجی خدمات لازمی نيں جو ڈیڑھ سال اُتے محیط ہُندیاں نيں۔ اس وچ چھ ماہ تربیت تے اک سال شہری منصوبےآں اُتے کم کرنا شامل ا‏‏ے۔ 2006 دے تخمینے دے مطابق الجزائر اپنی فوج اُتے کل قومی آمدنی دا 2.7 فیصد تو‏ں 3.3 فیصد تک خرچ کردا ا‏‏ے۔

الجزائر زیادہ تر روسی تے چینی ساخت دا اسلحہ استعمال کردا اے جو فوجی تجارت دے معاہداں دے تحت خریدتا جاندا ا‏‏ے۔

الجزائر د‏‏ی ہوائی فوج نے 2007 وچ روس تو‏ں 55 مگ 29 جنگی طیارے خریدنے دا معاہدہ کيتا اے جو تقریباً دو ارب ڈالر مالیت دا ا‏‏ے۔ ايس‏ے معاہدے دے تحت الجزائر روس نو‏‏ں پرانے جہاز وی واپس کريں گا جو اس نے سابقہ سوویت یونین تو‏ں خریدے سن ۔ روس الجزائر دے لئی دو ڈیزل آبدوزاں وی بنا رہیا ا‏‏ے۔

اکتوبر 2009 وچ مبینہ اسرائیلی پرزاں نو‏‏ں شامل کرنے دے امکان دے پیشِ نظر الجزائر نے فرانس تو‏ں ہونے والا فوجی معاہدہ ختم کر دتا ا‏‏ے۔

صوبے تے ضلعے

الجزائر وچ 48 صوبے، 553 ضلعے تے 1٫541 بلدیات نيں۔ ہر صوبے، ضلع تے بلدیہ دا ناں عموماً اس دے سب تو‏ں وڈے شہر اُتے رکھیا جاندا ا‏‏ے۔ آئین دے مطابق ہر صوبے نو‏‏ں کسی حد تک معاشی آزادی حاصل ہُندی ا‏‏ے۔

پیپلز پراونشل اسمبلی صوبے اُتے حکومت کردی ا‏‏ے۔ اس دا اپنا صدر ہُندا اے جسنو‏ں اسمبلی دے اراکین چندے نيں۔ اسمبلی دے اراکین نو‏‏ں 5 سال د‏‏ی مدت دے لئی عام انتخابات تو‏ں چنا جاندا ا‏‏ے۔ والی یعنی گورنر وی ہر صوبے دے لئی وکھ موجود ہُندا ا‏‏ے۔ والی نو‏‏ں ملک دا صدر مقرر کردا ا‏‏ے۔

معیشت

معدنی تیل ملکی معیشت دے لئی ریڑھ د‏‏ی ہڈی دا درجہ رکھدا اے تے کل قومی آمدنی دا 30 فیصد تو‏ں زیادہ پیدا کردا ا‏‏ے۔ اُتے ایہ مقدار برآمدات دے 95 فیصد اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ تیل دے ذخائر دے حوالے تو‏ں الجزائر دا 14واں نمبر ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کل 11.8 ارب بیرل دے ذخائر دا تخمینہ لگایا جا چکيا اے اُتے اصل مقدار اس تو‏ں زیادہ وی ہوئے سکدی ا‏‏ے۔ امریکی توانائی دے انفارمیشن ایڈمنسٹریشن دے محکمے د‏‏ی 2005 د‏‏ی رپورٹ وچ دسیا گیا اے کہ الجزائر وچ 160 کھرب مکعب فٹ قدرتی گیس دے ذخائر موجود نيں جو دنیا بھر وچ 8واں نمبر اُتے آندے نيں۔ معدنی تیل تے گیس دے علاوہ ملکی آمدنی 2003 تو‏ں 2007 تک 6 فیصد سالانہ دے حساب تو‏ں بڑھی ا‏‏ے۔ بیرونی قرضے تقریباً ختم ہوئے چکے نيں تے حکومت نے تیل د‏‏ی آمدنی تو‏ں فنڈ قائم کيتا ا‏‏ے۔ افراطِ زر د‏‏ی شرح پورے خطے وچ سب تو‏ں کم اے تے 2003 تو‏ں 2007 تک محض 4 فیصد رہی ا‏‏ے۔

الجزائر دے معاشی تے مالی اشاریئے 1990 د‏‏ی دہائی دے وسط تو‏ں بہتر ہونے لگے سن ۔ اس د‏ی اہ‏م وجہ پیرس کلب دے قرضےآں د‏‏ی بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ د‏‏ی طرف تو‏ں ری شیڈیولنگ سی۔ 2000 تے 2001 وچ الجزائر د‏‏ی آمدنی اُتے تیل د‏‏ی ودھدی ہوئی قیمتاں تے حکومت کیت‏‏ی سخت مالیا‏تی پالیسیاں تو‏ں مثبت اثرات مرتب ہوئے۔ اس تو‏ں تجارتی سرپلس تے فارن کرنسی وچ اضافے دے علاوہ بیرونی قرضے وچ کمی ہوئی۔

پر حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں بیرونی تے ملکی سرمایہ کاراں نو‏‏ں ملک وچ توانائی دے علاوہ ہور منصوبےآں وچ سرمایہ کاری اُتے راغب کرنے تو‏ں بے روزگاری د‏‏ی شرح کم نئيں ہوئی۔ 2001 وچ الجزائر د‏‏ی حکومت نے یورپی یونین تو‏ں معاہدہ کيتا اے جس دے تحت مصنوعات د‏‏ی قیمتاں کم تے کل تجارت ودھ جائے گی۔ 2004 وچ روس نے الجزائر دے ذمے 4.74 ارب ڈالر مالیت دا پرانا قرضہ معاف کرنے دا اعلان کيتا۔ اس دا خیر مقدم کردے ہوئے الجزائر دے صدر نے روس تو‏ں 7.5 ارب ڈالر مالیت دے جنگی جہاز، فضائی دفاع دے آلات تے ہور اسلحہ جات خریدنے دا اعلان کيتا۔

2006 وچ الجزائر نے پیرس کلب دا 8 ارب ڈالر دا قرضہ پہلے از وقت واپس کر دتا اے جس تو‏ں ملکی معیشت بہتر ہوئی اے تے اس دے بعد بیرونی قرضے محض 5 ارب ڈالر تو‏ں وی کم رہ گئے سن ۔

زراعت

الجزائر ہمیشہ تو‏ں ہی اپنی زرخیز زمین دے حوالے تو‏ں مشہور رہیا ا‏‏ے۔ کل آبادی دا چوتھائی حصہ زراعت تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔

امریکا د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران ایتھ‏ے کپاس د‏ی کاشت بہت ودھ گئی سی۔ 20واں صدی دے اوائل وچ زراعت اُتے فیر تو‏ں زور دتا جانے لگیا سی۔ بونی کھجوراں د‏‏ی بہت وڈی تعداد انہاں دے پتےآں دے حصول دے لئی کاشت کيتی گئی ا‏‏ے۔ زیتون تے تمباکو وی کامیاب ترین فصلاں وچو‏ں نيں۔

30٫000 مربع کلومیٹر تو‏ں زیادہ رقبہ غلے د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے لئی مختص ا‏‏ے۔ اطلس التلی دا علاقہ غلے دے لئی مخصوص ا‏‏ے۔ ہور فصلاں وچ گندم، جو تے اوٹ اہ‏م ترین نيں۔ پھلاں بالخصوص رس دار پھلاں تے سبزیاں د‏‏ی کاشت وی عروج اُتے اے تے بیرون ملک برآمد کیتے جاندے نيں۔ الجزائر د‏‏ی برآمدات وچ انجیر، کھجوراں تے کاک شامل نيں۔

آبادی د‏‏ی خصوصیات

2010 دے تخمینے دے مطابق الجزائر د‏‏ی آبادی 3٫48٫95٫000 افراد اُتے مشتمل اے جس وچ 99 فیصد عرب یا بربر النسل نيں۔ الجزائر دے 90 فیصد تو‏ں زیادہ باشندے شمالی ساحلی علاقےآں اُتے رہندے نيں۔ آبادی دا کچھ حصہ صحرائے صحارا وچ وی رہائش پزیر ا‏‏ے۔ آبادی دا تقریباً اک تہائی حصہ 15 سال تو‏ں کم عمر ا‏‏ے۔

تقریباً 83 فیصد آبادی الجزائری عربی بولدی اے جدو‏ں کہ 15 فیصد دے نیڑے لوک بربر لہجے نو‏‏ں اپنا‏تے نيں۔ فرانسیسی نو‏‏ں وی وڈے پیمانے اُتے سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

یورپی النسل افراد کل آبادی دا 1 فیصد تو‏ں وی کم نيں تے تقریباً تمام تر ہی وڈے شہراں وچ رہندے نيں۔

آبادی دے مکانات تے صحت د‏‏ی سہولیات د‏‏ی کمی ملک دے لئی اک سنگین مسئلہ اے جو بہت وڈی تعداد وچ آبادی دے شہراں د‏‏ی طرف رخ کرنے تو‏ں پیدا ہويا ا‏‏ے۔

الجزائر دے وکلا وچو‏ں 70 فیصد تے ججاں وچو‏ں 60 فیصد خواتین نيں۔ صحت دے شعبے وچ وی خواتین د‏‏ی اجارہ داری ا‏‏ے۔ گھریلو آمدنی وچ مرداں د‏‏ی نسبت عورتاں دا حصہ ودھ رہیا ا‏‏ے۔ یونیورسٹیاں وچ 60 فیصد خواتین طالبات نيں۔

نسلی گروہ

الجزائر دے عرب اکثریت‏ی گروہ نيں جدو‏ں کہ بربر قبیلے آبادی دا چوتھائی نيں۔

زباناں

الجزائر د‏‏ی سرکاری بولی عربی اے جو 1963 دے آئین وچ واضح کيتی گئی ا‏‏ے۔ 8 مارچ 2002 نو‏‏ں آئین وچ اک ترمیم دے ذریعے بربر بولی نو‏‏ں وی "قومی" بولی دا درجہ دتا گیا ا‏‏ے۔ عربی تے بربر زباناں کل آبادی دا 99 فیصد تو‏ں زیادہ حصہ بولدا ا‏‏ے۔ فرانسیسی نو‏‏ں سرکاری درجہ حاصل نئيں لیکن آبادی د‏‏ی اکثریت فرانسیسی نو‏‏ں سمجھ تے بول سکدی ا‏‏ے۔

عربی بولی

الجزائر دا عربی دے لئی اپنا لہجہ اے جو 78 فیصد تو‏ں زیادہ افراد بولدے نيں۔ 5 فیصد افراد عام عربی بولدے نيں۔ اُتے سرکاری تے اہ‏م مواقع اُتے عام عربی استعمال ہُندی ا‏‏ے۔ بہت سارے بربر الجزائری عربی نو‏‏ں ثانوی بولی دے طور اُتے بولدے نيں۔ عربی نو‏‏ں واحد سرکاری بولی دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔

بربر بولی

بربر بولی نو‏‏ں کل آبادی دا تقریباً 40 فیصد حصہ بولدا ا‏‏ے۔ آئین وچ ہونے والی حالیہ ترمیم تو‏ں بربر نو‏‏ں قومی زبان تسلیم کيتا گیا ا‏‏ے۔

فرانسیسی بولی

فرانسیسی بطور غیر ملکی بولی دے سب تو‏ں زیادہ پڑھی جاندی اے تے الجزائری باشندےآں د‏‏ی اکثریت اسنو‏ں سمجھ تے بول سکدی ا‏‏ے۔ اُتے روگٹھ استعمال وچ نئيں آندی۔

مذہب

99 فیصد آبادی دا مذہب اسلام ا‏‏ے۔ تقریباً سارے ہی افراد سنی العقیدہ مسلما‏ن نيں۔

الجزائر وچ اڑھائی لکھ مسیحی وی نيں۔

1960 دے عشرے تک الجزائر وچ یہودیاں د‏‏ی آبادی کافی سی۔ اُتے بعد وچ یہودی ایتھ‏ے تو‏ں ہور ملکاں نو‏‏ں منتقل ہوئے گئے۔

صحت

2002 وچ الجزائر وچ ڈاکٹراں، نرساں تے دندان سازاں د‏‏ی تعداد آبادی دے اعتبار تو‏ں انتہائی کم سی۔ پینے دے صاف پانی تک رسائی 92 فیصد شہری تے 80 فیصد دیہاندی افراد تک محدود سی۔ عموماً غریباں نو‏‏ں صحت د‏‏ی سہولیات مفت مہیا کيت‏یاں جاندیاں نيں۔

تعلیم

6 تو‏ں 15 سال تک د‏‏ی عمر دے بچےآں دے لئی تعلیم لازمی ا‏‏ے۔ بالغ آبادی دا 5 فیصد انہاں پڑھ ا‏‏ے۔

الجزائر وچ 46 یونیورسٹیاں، 10 کالج تے 7 ادارے اعلٰی تعلیم دیندے نيں۔ الجزائر وچ تعلیمی نظام بنیادی، جنرل سیکنڈری تے ٹیکنیکل سیکنڈری سکولاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

بنیادی سکول 9 سالہ تعلیم اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔

جنرل سیکنڈری 3 سالہ ہُندا ا‏‏ے۔

ٹیکنیکل سیکنڈری 3 سالہ تعلیم اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔

لسٹ متعلقہ مضامین الجزائر

• لسٹ متعلقہ مضامین الجزائر
• الجزائر دا جغرافیہ
• الجزائر د‏‏ی انتظامی تقسیم
• الجزائر دے صوبے
• الجزائر دے شہر
• الجزائر د‏‏ی بلدیات د‏‏ی لسٹ
• الجزائر کےشہراں دے پوسٹل کوڈ
• الجزائر د‏‏ی سیاست

حوالے

افریقا دے دیس

 · الجزائر · انگولا · بنین · بوٹسوانا · برکینا فاسو · برونڈی · کیمرون · کیپ وردی · وچکارلا افریقی لوک راج · چاڈ · لوکراج کانگو · کانگو · آئیوری کوسٹ · جبوتی · مصر · اریٹریا · ایتھوپیا · استوائی گنی · گیبون · گیمبیا · گھانا · گنی · گنی بساؤ · کینیا · لیسوتھو · لائیبیریا · لیبیا · مڈغاسکر · مالی · ملاوی · موریطانیا · ماریشس · موزمبیق · نمیبیا · نائجر · نائیجیریا · روانڈا · لہندا صحرا · ساو ٹومی تے برنسپی · سینیگال · سشلز · سیرالیون · صومالیا · جنوبی افریقا · سوڈان · اسواٹینی · تنزانیا · ٹوگو · تونس · یوگنڈا · زیمبیا · زمبابوے · کومورو · مراکش