Bianca Dorato

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Bianca Dorato a l'é stàita na poetëssa e scritris ëd teatro an lenga piemontèisa.
A l'era nassùa a Turin ai 26 maj dël 1933, e ambelelà a l'é mòrta ai 13 ëd fërvé dël 2007.

Euvre prinsipaj

Tzantelèina (1984)
Drere 'd Lus (1990)
Passagi (Ël Mondvì, 1990)
Ël serv (teatro, 1997)
Fiòca e òr (1998)
Ij milan (teatro, 1999)
Le neuit dël vent (teatro, 2001)
La buria (teatro, 2001)
Travërsera (2003)
Signaj (2006)
La ca (teatro, 2006)

Tzantelèina

“

Sempe im aviso 'd col'ora 'd matin
che i marciava ant la stra dij pasturaj
   
sla còsta amont, tra 'l Còl e j'Agujëtte:
   
cand la lus a batiss bëcche e barsaj :
  
Là 'nté la stra as ëslarga ant na calanca,
   
adasi i son rivà : e coma 'n fialì
   
lusent a-i era là, coma 'n ghërgoj,
   
n'àura 'd lus che a gitava dnans a mi.
   
Doi a cantavo, ansem dzora a na pera,
   
doi ciri, cit: e la vos a scorìa
   
anver mè cheur, e tan dossa e tan sclinta
   
sensa fé crij tut ël cel a vempìa.
   
E-lo stàit un moment, o a son passaje
   
d'ore longhe, là, antant ch'im argalava
   
'd cola canson che an rondej dë s-ciandor,
   
smaravijà, vers la gòj am ciamava?
   
E-lo stàita dabon, tanta delissia
   
versà për l'aria, e ant mè cheur fin-a al brus?
   
oh coma chiej, esse canson e Bin:
   
oh podèj dì paròla, che a sia lus.

”

—Val d'Ubajëtta

Passagi

“	Tanta dossor a l'ha cantate antorn lë stalasagn ant ël di bel dla prima, ël di dl'arciam: a venta alvesse, e parte, s'a-i é 'n cel neuv, e na tèra novissa, al cheur ëspers che a sa 'l temp ëd soa gòj; a venta andé. Dëssamblà l'uss duvert da la buria dl'invern, àuta la fiòca ancora a vemp la stansia: tan solenga e longa toa stagion ëd neuit geilà, ëd crij d'orissi. E ancora a sarà sèira a fé rèida la fiòca sle costere, a 'ingrumlì 'd geil tut ës-ciòde 'd boton al buf malegn dl'ëscur. Sola e chità 't ses drocheri e mongiòja: se paròle sacrà ti it sare an toe pere vivente, s'a-i é 'n foalé stërmà, un cheur ancreus savent ëd feu e 'd canson ; d'un Bin sicur për vagné l'alba. Ant ël di che as ësmòrta genita at toca l'ùltima rajà, a di salut dnans a l'ambrun-a. E ora ël picaròche at signa dë scarlata.	”
—Passagi

Drere 'd lus

“	Al temp d'agost, che l'erba as muda an òr, da sì tan bela mi it vardo, mia bëcca, 'ncó nua 'd fiòca. Belessì sël còl le róndole a foëtto l'ària sclinta, maj freme: e già 'nt ël cheur a-j gita anvìa 'd rive daleugne, e a san le stra dla mat e ij signaj ëd j'ëstèile. E mi sì it vardo, toa ponta al cél e toe rèis ant mè cheur: sola i bëstanto e ij di d'antan i penso. Leugna la prima doleuria e la glòria solìa dl'istà: ora tuta ampërgnà 'd lus a meuir la tèra e 'd so meuire as argala, pasià; a finiss tut ës-cianch e magon, ora, ant l'otogn che a ven. Dossor e gòj da di a di 'nt la stagion che a degola, ij di dasiant che tut a mudo an lus, ròche e bòsch e costere. Bel speté danans a ti la fiòca, mia montagna: nassuva 'd cél a vnirà, coma anvlupa garva che tut a para dë s-ciandor; pian a vnirà, e ancora i sarai sì danans a ti - cél e tèra e silensi, pa d'àutr - mach la tra candida bërlusenta, e mi rochera a ti rochera anlià.	”
—Ij di dasiant

“	A-i son dij leu, là amont - solengh ëd fiòca àuta, barsaj nèir anchërnà da speje avusse, fiare 'd giassa brusanta. A-j fa la lus, a l'alba: con ròche nuitere a batiss na ca për la s-ciandor. Per sòn i ven-o da leugn ciamanda ver se drere - ch'a-i sio për mi lame 'd giassa tajenta a travërseme 'l cheur, a dreube stra a la lus.	”
—Për sòn