Przejdź do zawartości

rózga

Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Podobna pisownia Podobna pisownia: rozga
wymowa:
IPA[ˈruzɡa], AS[ruzga]
?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) cienka, elastyczna, bezlistna gałązka
(1.2) przest. uderzenie rózgą (1.1)
(1.3) symboliczny pęk rózg (1.1) wręczany tradycyjnie niegrzecznym dzieciom przez Świętego Mikołaja
odmiana:
(1.1-3)
przykłady:
(1.1) Brzozowe rózgi dobre do robienia mioteł.
(1.1) Wiecie, a to moja rózga zakwitła! krzyknęła do chodzącej Jagny. Jaka rózga? A tom ucięła w Jędrzejki, zasadziłam w piasek, trzymałam na piecu i zakwitła![1]
(1.2) Za gadanie na lekcji, dostawało się kiedyś od belfra rózgę po łapach.
(1.2) Rózga i karność mądrość daje; ale dziecię swawolne zawstydza matkę swoję[2].
(1.3) Jacusiu, jak będziesz tak rozrabiał, to dostaniesz rózgę zamiast prezentów.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
(1.1) witka, gałązka, łoza, trzcinka
(1.2) bicie, chłosta, lanie
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. różdżkarz m, różdżkarstwo n, rózgi lm nmos
zdrobn. różdżka ż, rózeczka ż
przym. rózgowaty, rózgowy, różdżkarski
związki frazeologiczne:
Czarna RózgaRózga Pasterzarózga weselnarózgi liktorskiezłota rózga
przysłowia: kogo rodzice nie karzą rózgą, tego kat mieczem karzekto folguje rózdze, nienawidzi syna swego, lecz kto go miłuje, ustawnie ćwiczy
etymologia:
(1.1) używane od XV w.; st.pol. rozgagałązka, młody pęd < prasł. *rozgapęd, latorośl, młoda gałązka, łac. restispowróz, sznur, lina. Esencją słowa rózga było zatem „pęd odpowiedni do splatania”. W zamierzchłych czasach Słowianie używali splecionych, giętkich gałęzi jako wiązadeł[3].
uwagi:
(1.2) zwykle w lm „rózgi”
tłumaczenia:
źródła:
  1. Władysław Reymont Chłopi
  2. Stary Testament, Przypowieści Salomona 29,15, tłum. wg Biblii Gdańskiej.
  3. Wiesław Boryś Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2010, s. 525