Jersey

	Jersey;
	Flaga
	Lokalizacja
	Informacje
Stolica	Saint Helier
Ustrój	terytorium zależne Wielkiej Brytanii
Waluta	funt Jersey,; funt szterling
Strefa czasowa	UTC 0 – zima,; UTC 1 – lato
Powierzchnia	116 km²
Liczba ludności	91533
Język urzędowy	angielski,; francuski
Religia dominująca	Anglikanizm
Kod telefoniczny	44-1534
Napięcie elektryczne	230 V,; 50 Hz,; wtyczka: C, G
Kod samochodowy	GBJ
Ruch samochodowy	lewostronny
Domena internetowa	.je

Jersey

Jersey – zobacz pełnoekranową mapę

Jersey – terytorium zależne Wielkiej Brytanii, jedna z Wysp Normandzkich.

Informacje

Geografia

Wyspa Jersey znajduje się w archipelagu Wysp Normandzkich w kanale La Manche, w odległości ok. 150 km od południowych brzegów Wielkiej Brytanii, na zachód od wybrzeża francuskiego (Bretania, ok.25 km). Znajduje się w otoczeniu innych wysp: Guernsey, Sark, Alderney i Herm, oraz kilku mniejszych, niezamieszkałych wysp. Jersey ma kształt zbliżony do prostokąta o wymiarach 14,5 na 8 kilometrów a całkowita powierzchnia wynosi 117 km². Północ wyspy jest położona wyżej niż południe, jej wybrzeże jest poszarpane i obfituje w zatoczki – jest ich kilkanaście. Ta część wyspy ma charakter rolniczy – dominują pastwiska i pola uprawne, podczas gdy południe jest bardziej zamieszkałe, z luźno rozrzuconą zabudową.

Klimat

Klimat Jersey jest klimatem typu oceanicznego z ciepłymi latami i łagodnymi, bezśnieżnymi zimami. Występują całoroczne opady deszczu, częstsze w miesiącach jesienno-zimowych. Wiosny są łagodne, a temperatura wzrasta od marca (10 stopni) do maja (15). Średnia temperatura lata wynosi 21 stopni, a jesieni 15 stopni. Opady często mają charakter przelotny a pogoda jest zmienna, stąd parasol lub płaszcz przeciwdeszczowy są wskazane.

Fauna i flora

Kultura i sztuka

Społeczeństwo

Na wyspie zamieszkuje ok. 105 tys. ludzi (stan na 2020), z czego ok. 50% to rodowici Jerseyczycy a 31% – Anglicy. Pozostałe mniejszości to Portugalczycy (głównie z Madery) – 7%, Polacy – 3%.

Warto zobaczyć

Regiony

Wyspa podzielona jest na 12 gmin (zwanych parishes), każda z nich posiada dostęp do morza.

Miasta

Jedynym miastem na wyspie jest St Helier, położony w południowej części wyspy Jersey, będący centrum administracyjnym, komunikacyjnym, gospodarczym i towarzyskim wyspy.

Zamek Elisabeth Castle

Położony na wyspie pływowej zamek w zachodniej części Saint Helier nad zatoką St Aubin's Bay zamek. Osiągalny pieszo podczas odpływów, podczas przypływów. konieczność przepłynięcia promem. Zbudowany w XVI wieku na skałach wybrzeża, kilkakrotnie rozbudowywany. Pod zamkiem system przejść podziemnych. Bilet wstępu 12,70 lub 15,60 z przeprawą promową. Dla młodzieży zniżki.

Fort Regent

Inne ciekawe miejsca

Latarnia morska Corbiere

Latarnia morska znajdująca się w południowo-zachodniej części wyspy, położona na wyspie podlegającej pływom, odległej 500 metrów od brzegu. Ukończona w roku 1873, była pierwszą w Wielkiej Brytanii latarnią betonową. Jej wysokość wynosi 19 metrów, a strumień światła sięga 18 mil morskich (33 km). Została zautomatyzowana w roku 1976. Jej podobizna znajduje się na banknocie pięciofuntowym i monecie dwudziestopensowej. Niedaleko latarni hotel i restauracja. Dojazd autobusem 12a.

Tunele wojenne na Jersey

Kompleks podziemnych tuneli, zbudowany podczas drugiej wojny światowej, przy wykorzystaniu niewolniczej pracy mieszkańców wyspy Jersey. Na miejscu znajduje się tzw. escape room, z którego wydostać się można rozwiązuj≥ąc zagadki i szyfry z okresu II wojny światowej. Wstęp 15 funtów, czynne od 9:00 do 17:00. Dojazd autobusem nr 8, Tel. 01534 860808

Ogród zoologiczny na Jersey

Założony 60 60 lat temu przez wybitnego angielskiego zoologa i pisarza, Gerralda Durrella. Bilet wstępu 16,50, niewielkie zniżki dla uczniów i studentów. Czynne w godzinach 9.30 – 17.30. Dojazd autobusami 3, 13 i 23. tel. 01534 8600000

Zamek Gorey Castle

Ruiny Grosnez Castle

Dojazd

Samolotem

Miejscowe lotnisko obsługuje głownie loty do Wielkiej Brytanii i na francuskie wybrzeże. Lotnisko jest dobrze skomunikowane z St Helier. Lotnisko przyjmuje 1,5 miliona pasażerów rocznie.

Pociągiem

Kolej istniała na wyspie w czasach historycznych, obecnie nie istnieje.

Samochodem

Na Jersey można przyjechać samochodem, przechodząc przeprawę promową. Niektóre hotele prowadzą wypożyczalnię samochodów, choć lokalny rząd promuje komunikację publiczną, możliwe jest również wypożyczenie roweru (główny punkt na dworcu autobusowym St Helier). Na wyspie obowiązuje ruch lewostronny i inne przepisy brytyjskie. Ulice i drogi poza St Helier są wąskie i, zwłaszcza na północy wyspy kręte. Drogi główne oznaczone są symbolem A.

Autobusem

Nie istnieją linie autobusowe łączące Jersey z innymi wyspami, Francją i Wielką Brytanią.

Statkiem

Promy na Jersey kursują z miejscowości Poole i Portsmouth, codziennie z wyjątkiem niedziel (stan na 2001). Czas przepływu od 4,5 godziny do 13 godzin (prom nocny). Wyspa jest również skomunikowana z sąsiednią Guernsey i szybkim połączeniem promowym do francuskiego miasta St Malo.

Transport

Na wyspie działa dobrze rozwinięta sieć przewoźnika Liberty Bus – ok. 20 linii autobusowych o częstotliwości kursowania od 15 minut (linie nr 1 i 2) do godziny. Rozkład osiągalny w internecie a także w formie broszury dostępny w punkcie informacji pasażerskiej na stacji St Helier. Linie autobusowe docierają do wszystkich atrakcji turystycznych. Bilety kosztują od 2 do 2,40 funta za jeden przejazd, zależnie od metody płatności – tańsza jest płatność bezstykowa. Dzieci płacą połowę ceny. Telefon: 01534 828555

Istnieją również przewoźnicy prywatni, oferujący głównie wycieczki po wyspie i dojazdy w niektóre miejsca.

Ważniejsze linie

Uwaga! Wszystkie linie kończą się w Saint Helier na dworcu autobusowym Liberation. Większość przystanków oznakowana jest znakami poziomymi na asfalcie.

1 - Gorey Pier i Gorey Castle. Autobus jedzie cały czas wzdłuż zatoki (usiąść po prawej stronie). Duża częstotliwość kursowania (co 15 minut w r. 2021)
2 – Gory Pier, przez miasto. Część kursów dalej, na północny wschód wyspy, do St. Catherine. Częstotliwość mniej więcej co godzinę.
3 – Jersey Zoo przez camping Rozel Campsite. Częstotliwość mniej więcej co godzinę.
4 – Bonne Nuit Bay na północy wyspy. Na pętli popularna restauracja serwująca owoce morza. Częstotliwość co godzinę.
5 – St John's Church, jedzie przez ścisłe centrum, częstotliwość kursowania co godzinę.
7 – Devil's Hole i St John's Church przez Mare Wine Estate. Częstotliwość kursowania co godzinę.
8 – Portinfer Junction przez tunele wojenne. W północnej części autobus kluczy objazdami, zaleca się kontrolowanie drogi na mapie. Częstotliwość kursowania co dwie godziny.
9 – A!mazin' Adventure Park, lotnisko i Grève de Lecq. niedaleko The Palms Campsite. Na pętli duża kawiarnia z widokiem na zatokę. Częstotliwość kursowania co godzinę.
12a – do latarni morskiej Corbière przez St. Brelade Bay. W sezonie bywa zatłoczony. Częstotliwość kursowania co godzinę.
13 – Jersey Zoo przez Gory Pier. Dojazd do Beuvelande Campsite. Częstotliwość kursowania co dwie godziny.
15 – linia na lotnisko, częstotliwość kursowania co 15 minut. Odjeżdża ze stanowiska przed dworcem. Zawsze obsługiwana przez autobusy piętrowe.
21 – linia okrężna do Victoria Village. Częstotliwość kursowania co 2 godziny.
22 – Beaumont i ruiny zamku L'Etacq wzdłuż wschodniego wybrzeża, na którym znajdują się liczne plaże i muzeum wojskowe. Kilka kursów dziennie.

Porozumiewanie się

Jersey jest wyspą anglojęzyczną, a lokalny akcent nie różni się zbyt wiele od RP. W użyciu jest również lokalny język jerrais, zwłaszcza przez starsze pokolenie. Większość nazw onomastycznych, w tym dróg i ulic, jest w języku francuskim. Mimo że francuski jest drugim językiem wyspy, używa się go bardzo rzadko, nie ma lokalnych mediów w tym języku ani księgarń.

Zakupy

Na Jersey znajdują się sklepy większości brytyjskich sieci handlowych, niekiedy pod zmienioną nazwą (np. Tesco nazywa się Alliance). Brak supermarketów w ogólnym rozumieniu, choć zdarzają się duże sklepy spożywczo-przemysłowe. Największy lokalny dom towarowy nazywa się De Gruchy i usytuowany jest na Queen Street. W centrum miasta działa również hala targowa Central market i, nieopodal, targ rybny Fish Market.

Koszty

Ceny są zdecydowanie wyższe niż w Wielkiej Brytanii, drogie są zwłaszcza warzywa i owoce, np. sześciopak pomidorów, który w sklepach ASDA w Anglii kosztuje ok. 70 p, jego cena na Jersey wynosi ok. 1,70 funta jerseyskiego.

Na wyspie obowiązuje funt jerseyski, wymienialny w stosunku do funta brytyjskiego 1:1. Wyspa posiada własne banknoty, w tym niespotykany nigdzie indziej banknot jednofuntowy. W sklepach przyjmowane są również monety i banknoty brytyjskie. Waluta z Jersey jest wymienialna w Wielkiej Brytanii w bankach.

Napiwki

Obsługa wliczona jest w koszt wyżywienia a zostawienie napiwku jest dobrowolne.

Pamiątki

Poza wszechobecnymi i sztampowymi wyrobami chińskimi (flagi, breloczki itp., niestety sporo chłamu) Jersey ofiarowuje szereg pamiątek wytworzonych na wyspie i z nią związanych. Głównym motywem ozdobnym są wyspiarskie insygnia a także wizerunek lokalnej pomarańczowej krowy rasy Jersey. Z lokalnych rzeczy należy wymienić (bardzo drogie) wyroby z oryginalnej tkaniny jersey, miejscowe nalewki i inne alkohole, a także produkty spożywcze, w tym dżemy i konfitury z miejscowych owoców a także lokalny specyfik o nazwie czarne masło z Jersey.

Wyżywienie i kulinaria

Na wyspie występuje obfitość restauracji na każdą kieszeń, od najtańszych do najdroższych, serwujących zarówno typowo brytyjską kuchnię, jak też międzynarodową. Na północy wyspy, w zatoczkach istnieje sporo kawiarni, barów i restauracji, jednak są one stosunkowo drogie. Najtaniej można zjeść w St Helier w punktach małej gastronomii. Dobre i niedrogie posiłki serwuje bar szybkiej obsługi Matilde (Conway Street, blisko dworca autobusowego), czynne od 7 rano do 15.30). Mimo że Jersey jest wyspą rybacką, liczba punktów gastronomicznych typu fish and chips nie powala. Godny polecenia jest punkt na Liberation Square, koło pomnika. Ryby i inne owoce morza z połowów (mule, przegrzebki, kraby) można kupić od rybaków w wioskach rybackich, głównie wczesnym rankiem.

Z wyrobów lokalnych warto spróbować czarnego masła z Jersey – konfitury jabłkowej o korzennym smaku. Inne jest również masło, twarde i tłuste, produkt otrzymywany z mleka miejscowych krów rasy jersey, poza dwa razy tłustszego niż to, dom którego przyzwyczajony jest zwykły użytkownik. Z ciekawostek, przewodniki opisują chleb zapiekany w kapuście, choć jest on dość trudno dostępny. Inną ciekawostką jest lokalna odmiana ziemniaków zwana royal potatoes, charakteryzująca się żółtymi bulwami i lekko słodkim smakiem.

Rozrywki i życie nocne

Życie nocne w rozumieniu np. śródziemnomorskim na wyspie nie istnieje, a większość lokali zamyka się o godz 22.00.

Zakwaterowanie

Jersey jako miejsce turystyczne obfituje w hotele, w których ceny za noc rzadko są niższe niż 200 funtów. Miejscowa informacja turystyczna ma dość dobre informacje o miejscach hotelowych, bed and breakfast lepiej szukać na internecie, gdzie można znaleźć niedrogie miejsca w okolicy 50 funtów za noc.

Pola namiotowe

W r. 2021 na wyspie były trzy pola namiotowe, niestety wszystkie pełne i z bardzo niemiłą, wręcz chamską obsługą (zwłaszcza Rozel Campsite). Obowiązuje rezerwacja, przybycie "z marszu" prawie zawsze kończy się odmówieniem obsługi, czasem po podaniu zupełnie abstrakcyjnych powodów. Poza tym na polach namiotowych panuje spory hałas, czyniony zwłaszcza przez dzieci.

Pola namiotowe

Rozel Campsite – dojazd autobusem 3 i 200 m dojścia
Beauvelande Campsite – dojazd autobusem nr 13 plus 1 km spacer przez pola
The Palm Campsite – dojazd autobusem 8 lub 9 i 300 m dojścia
Okresowo działa również Durrell Wildlife Camp and Hostel – dojazd autobusem 3, 13 i 23

Nocowanie na dziko

Na Jersey prawie cały grunt jest prywatny, co sprawia że "dzikie" obozowanie jest niedozwolone i może skończyć się karą administracyjną w okolicy 500 funtów. Można zawszeć umowę z właścicielem gruntu i zanocować za darmo lub za drobną opłatą. Do tego celu nadaje się jedynie północna część wyspy, zwłaszcza okolice Grève de Lecq (dojazd autobusem nr 9). Obowiązują powszechnie przyjęte zasady:

pojaw się na miejscu noclegu tak późno jak tylko możliwe
unikaj miejsc zaludnionych i widocznych z dróg
opuść miejsce możliwie wcześnie rano i posprzątaj po sobie
nie pojawiaj się dwa razy w tym samym miejscu

Nauka

Na Jersey istnieją szkoły podstawowe i średnie, nie ma natomiast uniwersytetu. Lokalny Highlands College oferuje ograniczone możliwości uzyskania wyższego wykształcenia.

Praca

Jerseyczycy zatrudnieni są w wielu dziedzinach gospodarki: administracji, usługach, rolnictwie, obsłudze ruchu turystycznego. Dużo miejsc pracy obsadzone jest przez emigrantów, zwłaszcza z Polski i Portugalii. Podjęcie pracy na Jersey po brexicie możliwe jest na warunkach obowiązujących w reszcie Wielkiej Brytanii – po uzyskaniu statusu osiedleńca (settlement status). Po pięciu latach rezydentury na jersey można się starać o pracę wymagającą kwalifikacji.

Bezpieczeństwo

Jersey uważane jest za wyspę bezpieczną. Na wyspie działa policja, umundurowana i działająca na wzór brytyjski.

Zdrowie

Aspekty kulturowe

Współczesna kultura na Jersey zbliżona jest do kultury brytyjskiej w szerokim jej rozumieniu. Obowiązują podobne modele zachowań, Jerseyczycy oglądają tę samą telewizję, czytają te same gazety. Wśród młodzieży obserwuje się duże rozluźnienie, głośne rozmowy w środkach komunikacji publicznej itp. Nie ma większych kłopotów z nawiązaniem przelotnej znajomości lub np. zapytaniem o ulicę czy sklep. Zawsze na zakończenie wypada powiedzieć kilka miłych słów o wyspie.

Informacje praktyczne

Media

Na wyspie wychodzi dziennik Evening Jersey Post zawierający wiele informacji lokalnych przydatnych również dla turystów, w tym godziny pływów i szczegółową prognozę pogody. Cena – 90 p (na rok 2021). Istnieją dwie lokalne stacje radiowe – BBC Jersey 88,8 MHz i na falach średnich 1026 kHz oraz lokalna prywatna stacja Channel 103 na 103,7 MHz na UKF. Lokalny nadajnik retransmituje wszystkie ważniejsze stacje BBC – Radio One, Radio 2, Radio 3 i Radio 4. Radio5LIVE nadaje na falach średnich na czeętotliwości 693 kHz. Poza północną częścią wyspy dobrze słyszalne są stacje francuskie na UKF, w tym najważniejsze: France Info, France Inter i France Bleue. Od sierpnia 2021 można odbierać radio cyfrowe w systemie DAB , Dostępne są wszystkie kanały telewizyjne BBC,

Informacja turystyczna

Istnieje dobrze rozwinięta sieć informacji turystycznej, główny punkt znajduje się na dworcu autobusowym w St Helier. Zarówno miasto jak i wyspa są dobrze oznaczone, znaki prowadzą do większych atrakcji turystycznych. Zabytki i inne interesujące miejsca opisane odpowiednimi tablicami, głównie w jęz. angielskim. Mapę wyspy oraz mapę tras pieszych i rowerowych można dostać bezpłatnie w informacji turystycznej, a także bezpłatny, dobrze napisany przewodnik What's On. Bezpłatne rozkłady sieci autobusowej są dostępne w informacji dworcowej. Telefon: 05134 859500

Toalety

Na wyspie dobrze rozwiązany jest problem szczególnie trapiący turystów, tzn. toalety, Są bezpłatne, utrzymane w czystości i są we wszystkich ważniejszych miejscach, a także dobrze oznaczone. W nagłych wypadkach można poprosić o użycie toalety w barze lub restauracji i raczej nie należy liczyć się z odmową.

Ładowanie urządzeń elektronicznych

Podładować szybko telefon można na stacji autobusowej w St Helier (przy niektórych krzesłach są gniazdka) a także w kafejce banku Santander Work Caffee na Charing Cross w St Helier. Gniazdka elektryczne są w większości standardu brytyjskiego.

Przechowywanie bagażu

Na wyspie Jersey nie istnieją przechowalnie bagażu ani schowki bagażowe na lotnisku, w porcie czy na dworcu autobusowym. W przeciwieństwie do Anglii można jednak zostawić bagaż na kilka minut na ulicy bez obawy, że zostanie skradziony, albo zainteresuje się nim policja.

Informacje COVID-owe

Stan na sierpień 2021 r. Przy wjeździe na wyspę obowiązuje zasada podwójnego szczepienia lub testu – robiony jest za darmo na koszt rządu Jersey, a na wynik czeka się kilka godzin. Obowiązuje noszenie maseczek we wszystkich przestrzeniach typu zamkniętego i jest to wymóg nieodwołalny, a uzyskanie zwolnienia jest ciężkie i wiąże się z koniecznością posiadania specjalnej przywieszki.

Kontakt

Informacji o wyspie udziela miejscowy punkt informacji turystycznej, prowadzący również sprzedaż i rezerwację miejsc na lokalne imprezy.

Przedstawicielstwa dyplomatyczne