Iran
| Islamska Republika Iranu | |
 | |
| Flaga | |
 | |
| Lokalizacja | |
 | |
| Informacje | |
| Stolica | Teheran |
| Ustrój | republika islamska |
| Waluta | rial irański (IRR) |
| Strefa czasowa | UTC 3:30 |
| Powierzchnia | 1 628 771 km² |
| Liczba ludności | 86 758 304 |
| Język urzędowy | perski |
| Religia dominująca | islam szyicki |
| Kod telefoniczny | 98 |
| Napięcie elektryczne | 220/50Hz (gniazdka europejskie) |
| Kod samochodowy | IR |
| Ruch samochodowy | prawostronny |
| Domena internetowa | .ir |
Iran – państwo na Bliskim Wschodzie leżące nad Zatoką Perską i nad Zatoką Omańską, a od północy także nad Morzem Kaspijskim. Sąsiaduje z Afganistanem, Armenią, Azerbejdżanem, Irakiem, Pakistanem, Turcją i Turkmenistanem.
Charakterystyka
[edytuj]Poprzednia nazwa Iranu, Persja, została zmieniona w 1935 r.
Geografia
[edytuj]
Na północy – góry, w centralnej i wschodniej części kraju występują pustynie.
Fauna i flora
[edytuj]Klimat
[edytuj]W Iranie panuje klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy z rozległymi terenami dotkniętymi suszą. W górach w czasie zimy opady śniegu umożliwiające uprawianie narciarstwa.
Historia
[edytuj]Kultura i sztuka
[edytuj]Polityka
[edytuj]Gospodarka
[edytuj]Społeczeństwo
[edytuj]Ludzie są bardzo życzliwi i gościnni; nieważne, w której części Iranu się znajdujemy.
W większości Irańczycy to muzułmanie, chociaż jest wśród nich sporo niewierzących, którzy jednak nie mogą o tym otwarcie mówić. Iran ma niemałą społeczność zoroastrian (wyznawców starożytnej religii perskiej), z głównym skupiskiem w okolicach Jazdu. Razem z Ormianami i innymi tradycyjnie mieszkającymi w Iranie chrześcijanami (np. Asyryjczycy) cieszą się oni względną swobodą wyznania.
Zwyczaje
[edytuj]Dość powszechna jest odmowa przyjęcia zapłaty, np. przez taksówkarza. Nie należy jednak na coś takiego przystawać, zachowanie to bowiem wynika jedynie z powszechnej uprzejmości. Przyjęcie propozycji będzie odebrane jako całkowity brak kultury.
Przygotowania
[edytuj]Wybór czasu podróży
[edytuj]Północno-zachodnie prowincje kraju charakteryzują się znośnym dla Polaka klimatem przez cały rok. Zimą jest tam śnieżnie i zimno. Regiony centralne są suche, latem – gorące.
Wybrzeże Zatoki Perskiej może być w sezonie letnim nazbyt gorące i ogromnie wilgotne, dlatego należy przemyśleć podróż w te strony od maja do września, lepiej wybrać się tam między październikiem a kwietniem.
Należy wziąć również pod uwagę, kiedy jest ramadan – dla muzułmanów miesięczny okresu postu.
Wizy
[edytuj]Polaków obejmuje obowiązek wizowy – koszt miesięcznej wizy: 50€. W celu wyrobienia wizy należy najpierw uzyskać numer referencyjny z jednej z irańskich agencji turystycznych. Koszt takiego numeru to około 30-50€. Po otrzymaniu numeru, należy złożyć wniosek w ambasadzie w Warszawie oraz dokonać płatności.
Kobiety nie muszą do zdjęcia zakrywać włosów[1], ale mogą to uczynić. Jeśli w paszporcie jest pieczątka stwierdzająca pobyt w Izraelu, wykluczone jest uzyskanie wizy irańskiej. Paszport powinien być też ważny przez minimum 6 miesięcy i posiadać 2 wolne strony.
Można także uzyskać 15-dniową wizę na międzynarodowych lotniskach w Iranie, o ile można udokumentować opuszczenie Iranu (tj. okazać bilet powrotny). Taka wiza kosztuje 50€.[2]
Pobyt na irańskiej wyspie Kisz nie wymaga wizy, do 15 dni można na niej przebywać na podstawie stempla wbitego po przylocie/przypłynięciu. To pozwolenie można przedłużyć do 6-miesięcznej pełnoprawnej wizy w miejscowym biurze irańskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Więcej informacji na stronach irańskiego MSZ lub ambasady Iranu w Warszawie.
Przepisy celne
[edytuj]Do Iranu zabronione jest wwożenie alkoholu, środków odurzających, a także materiałów godzących w wartości muzułmańskie (np. pornografia).
Wymiana waluty
[edytuj]Wymiany waluty można dokonać na każdym międzynarodowym lotnisku oraz hotelu. W centrach miast znajdują się kantory oraz banki (nie wszystkie oddziały prowadzą punkty wymiany – zazwyczaj jest to tylko siedziba Banku Melli Iran w danym mieście).
Trzeba zwrócić uwagę, że nie można posługiwać się kartami kredytowymi czy debetowymi banków nieirańskich – ani w bankomatach, ani przy transakcjach bezgotówkowych. Należy więc mieć ze sobą odpowiednią ilość gotówki!
W Iranie można płacić też dolarami, jednak kurs bywa wtedy niekorzystny, a za drobne zakupy mimo wszystko lepiej zapłacić lokalną walutą. Euro nie jest tak mile widziane jak dolar.
Ubezpieczenia
[edytuj]Ekwipunek
[edytuj]Dojazd
[edytuj]Samolotem
[edytuj]Strona irańskich linii lotniczych IranAir.
Międzynarodowe lotnisko w Teheranie im. Imama Chomeiniego (ICAO: IKIA) w Teheranie przyjmuje wiele rejsowych samolotów z całego świata. Tutaj można też łatwo wyrobić 7-dniową wizę (więcej w sekcji Wizy). Ten port lotniczy znajduje się 30 km na południe od stolicy. Dojazd taksówką do starego lotniska, obecnie obsługującego loty krajowe zajmuje niecałą godzinę i kosztuje ok. 15 USD.
Pociągiem
[edytuj]Istnieją połączenia kolejowe z Turcją. Więcej na stronie kolei irańskich.
Samochodem
[edytuj]Drogi w Iranie są w niezłym stanie, a wjechać można od strony Turcji, Azerbejdżanu, Turkmenistanu i Pakistanu.
Autobusem
[edytuj]Na trasie Istambuł – Teheran są regularne połączenia autobusowe.
Biura podróży oferujące przejazd do Iranu mieszczą się na Placu Aksaray w Stambule. Ceny są zależne od biura podróży, waha się od 30 do 50 dolarów amerykańskich. Podróż trwa około 40 godzin.
Statkiem
[edytuj]Istnieją rejsy pomiędzy irańskimi portami w Zatoce Perskiej i Dubajem.
Przejścia graniczne
[edytuj]Podział administracyjny
[edytuj]Iran podzielony jest na 31 ostanów (prowincji, ostan – w liczbie mnogiej ostan-haa).
Miasta
[edytuj]Według danych oficjalnych pochodzących z 2006 roku Iran posiadał ponad 150 miast o ludności przekraczającej 50 tys. mieszkańców. Stolica kraju Teheran jako jedyne miasto liczyło ponad 5 milionów mieszkańców; 5 miast z ludnością 1÷5 mln.; 7 miast z ludnością 500÷1000 tys.; 67 miast z ludnością 100÷500 tys.; 70 miast z ludnością 50÷100 tys. oraz reszta miast poniżej 50 tys. mieszkańców.
Ciekawe miejsca
[edytuj]Transport
[edytuj]Najlepszym długodystansowym środkiem transportu są autobusy. Dworce autobusowe zwane są terminalami i można się z nich dostać do wielu miejsc w regionie oraz na pewno do stolicy. Bilety są śmiesznie tanie, ale pory odjazdów mogą się okazać niezbyt korzystne. Autobusy dzielą się na stare (tańsze) mercedesy i nowe (ciut droższe) volvo (chociaż będą to np. scanie).
Oprócz tego na terminalach można zwykle znaleźć savari, czyli taksówkę, która czeka na komplet (czyli cztery osoby) i wtedy odjeżdża. Taka podróż kosztuje około 2 razy drożej od autobusu.
Wewnątrz Iranu można również stosunkowo tanio latać samolotami. Ceny między dowolnymi dwoma miastami powinny zamknąć się w 40 EUR.
Wyjazd
[edytuj]Z Iranu można udać się dalej na wschód przez Pakistan do Indii.
Będąc w Meszhedzie, być może warto wcześniej pomyśleć o odwiedzeniu Turkmenistanu.
Jeśli nasz pobyt kończy się nad Zatoką Perską, to warto wybrać się do Dubaju, który jest dobrze skomunikowany lotniczo z południowymi miastami (np. Bandar Abbas) i wyspami Qeshm czy Kisz.
Język
[edytuj]Urzędowym językiem Iranu jest farsi, czyli język perski. Na północnym zachodzie kraju mówi się jednak po turecku (azersku). Wiele osób zna język angielski i szuka okazji, by go podszlifować, więc gdy widzi obcokrajowca stara się zagadać i dowiedzieć się choć paru rzeczy o nim.
Pismo perskie dało początek alfabetu arabskiego. Drogi są dobrze opisane i nazwy miejscowości transkrybowane na alfabet łaciński.
Rozmówki
[edytuj]Polska – Lachestaan polski – lachestaani dzień dobry (ogólne) – salaam! dzień dobry (rano) – sob becheyr! dzień dobry (po południu) – asr becheyr! dobry wieczór – szab becheyr! do widzenia – chodaa haafez! dziękuję – mersi, motaszakkeram przepraszam – bebachszid tak – bali nie – na dobrze – baasze, chubam źle – bad, ghalat
ja – man ty – to (potocznie) ty – szomaa (uprzejmie) on/a/o – u (ożywione) on/a/o – aan (nieożywione) my – maa wy – szomaa oni – aanhaa jestem – (hast)am jesteś – hasti jest – (ha)st jesteśmy – hastim jesteście – hastid są – hastand jestem Polakiem – man lachestaani am jestem studentem – man daaneszdżu am kim pan jest? – shomaa ki hasti? gdzie jest...? – ... kodżaast? gdzie jest bank? – baank kodżaast?
ojciec – pedar matka – maadar siostra – chaahar brat – baraadar rodzina – chaanevaade
jeden – yek dwa – do trzy – se cztery – czahaar pięć – pandż sześć – szisz siedem – haft osiem – haszt dziewięć – noh dziesięć – dah
dwadzieścia – bist dwadzieścia jeden – bist o yek trzydzieści – si trzydzieści trzy – si o se czterdzieści – czehel sto – sad
Zakupy
[edytuj]Na którymkolwiek bazarze by się nie było, to zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie nam chciał sprzedać coś lokalnego i prawie na pewno będzie to dywan. W Isfahanie można nabyć zdobione przez miniaturzystów naczynia, w górach – wełniane ubrania, a wszędzie będą dostępne produkowane w Chinach suweniry.
Gastronomia
[edytuj]Kuchnia perska składa się głównie z ryżu i kebabu z niesłodkim jogurtem, popijanego dugh-em. Mięso czywiście jest halal, czyli czyste w sensie religijnym. Nie podaje się więc wieprzowiny. Bezmięsne są zupy – asz.
Na śniadanie zazwyczaj podaje się jajko lub jajecznicę i coś słodkiego: dżem, miód lub powidła.
W ostatnich czasach prężnie rozwijają się w Iranie różne odmiany fast-foodu, które nowocześni Irańczycy uwielbiają. Łatwo więc znaleźć tani lokal z pizzą, hamburgerami i frytkami. Popija się często jakimś piwem bezalkoholowym (Delster, Bavaria), kolą lub innym napojem gazowanym (Zam zam lub amerykańskie wszystkim znane).
Noclegi
[edytuj]Iran oferuje zróżnicowaną ofertę noclegową. Oszczędnym wystarczą proste i skromne schroniska dla pielgrzymów, tzw. mosaferchune. W każdym mieście znajdzie się też spanie na przeciętną kieszeń od 20 do 40€ za pokój z podwójnym łóżkiem. A kto dysponuje większymi możliwościami finansowymi, ten znajdzie i coś dla siebie, lecz wybór w niektórych miejscach może być zawężony do jednego lub dwóch hoteli.
Nauka
[edytuj]Chłopcy i dziewczęta chodzą do oddzielnych szkół – w zależności od płci. Dopiero na uniwersytecie powstają koedukacyjne grupy. Edukacja na poziomie wyższym jest dla władzy potencjalnie najbardziej niebezpieczna (wielokrotnie to studenci wszczynali rozruchy), więc obcokrajowcy mają nieco utrudniony wstęp na uczelnie. Szczególnie stołeczne i tabriskie szkoły wyższe znane są ze swojej niepokornej postawy wobec rządu.
Praca
[edytuj]Bezpieczeństwo
[edytuj]Iran jest bezpiecznym krajem, ludzie są nad wyraz życzliwi, serdeczni i pomocni. W miastach turystycznych (takich jak np. Sziraz) można się spotkać z typową dla takich miejsc męczącą natarczywością.
Największe zagrożenie może stanowić ruch uliczny, w szczególności nieobliczalni motocykliści jeżdżący także po chodnikach. Iran jest w czołówce państw z największą śmiertelnością na drogach.
Zdrowie
[edytuj]Kontakt
[edytuj]Telefon
[edytuj]Aparaty publiczne znajdują się w dogodnie usytuowanych miejscach. Istnieje ich wiele typów – z najstarszych można lokalnie rozmawiać za darmo.
Przy zakupie karty telefonicznej trzeba zwrócić uwagę, czy działa tylko lokalnie, czy też w całym kraju.
Internet
[edytuj]Kafejki internetowe są znane jako CoffeeNet i popularne. Dostęp do niektórych (nieprawomyślnych) stron jest zablokowany, co czasem utrudnia korzystanie z serwerów pocztowych.
Poczta
[edytuj]Przedstawicielstwa dyplomatyczne
[edytuj]Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Teheranie
[edytuj]No. 2, Pirouz St., Nelson Mandela Ave. (Jordan Ave.), Teheran, Iran, PO Box 11155-3489
Telefon: 98 21 88 78 72 62
Fax: 98 21 88 78 87 74
Strona www: https://teheran.msz.gov.pl/pl/
E-mail: [email protected]
Ambasada Iranu w Warszawie
[edytuj]ul. Królowej Aldony 22
03-928 Warszawa
Telefon: 48 22 617 15 85
Fax: 48 22 617 84 52
Strona www: http://warsaw.mfa.ir/
E-mail: [email protected]