George Friedman

George Friedman (2012)

George Friedman (ur. 1949) – amerykański politolog żydowskiego pochodzenia.

• Uwierzcie w to, co widzicie. Macie rozwijającą się gospodarkę, F-16, pieniądze. Budujcie armię – Ameryka wam w tym pomoże. Bo jeśli jest jakaś nauczka, którą bym na waszym miejscu wyciągnął z historii, to że nikt was nie obroni, jeśli sami tego nie zrobicie. I najważniejsze: przyzwyczajcie się do wolności, bo inaczej znowu ją stracicie. Sami ciągle będziecie widzieć siebie jako ofiarę. Przestańcie być jak anorektyczna nastolatka, której ciągle wydaje się, że jest gruba. Kiedy rozmawiam z Polakami o Polsce, to nie mogę oprzeć się wrażeniu, że mówimy o dwóch innych krajach. Rosjanie się was obawiają, Amerykanie się z wami liczą, a wy nie zdejmujecie kostiumu ofiary, zupełnie jakbyście czekali, aż znowu wkroczy Wehrmacht.
  • Opis: o Polsce.
  • Źródło: Dziennik
  • Zobacz też: Polacy

Następne 100 lat. Prognoza na XXI wiek

(AMF Plus Group, Warszawa 2009, ISBN 9788360532140; tłum. Maciej Antosiewicz)

• A oto szczypta ironii: Europa zapanowała nad światem, ale nie zdołała zapanować nad sobą. Przez pięćset lat kontynent rozdzierały wojny domowe i w rezultacie nigdy nie powstało imperium europejskie (…). Narody europejskie najeżdżały, podbijały i ujarzmiały resztę świata, a jednocześnie wykrwawiały się w nieustannych wojnach między sobą.
  • Źródło: s. 36

• Amerykańska kultura nie radzi sobie łatwo z prawdą i pięknem. Ceni to, że coś zostaje zrobione, i nie przejmuje się specjalnie, czy to, co się robi, jest ważne.
  • Źródło: s. 80

• Ameryka zrodziła się z wojny i walczy do dzisiejszego dnia. Wielka strategia Norwegii może dotyczyć bardziej gospodarki niż wojny, lecz amerykańskie cele strategiczne i amerykańska wielka strategia biorą się ze strachu.
  • Źródło: s. 55

• Amerykańska kultura stanowi obłędne połączenie upajającej pychy i głębokiego przygnębienia. Rezultatem jest poczucie pewności siebie nieustannie podkopywane strachem.
  • Źródło: s. 30

• Chiny to Japonia na sterydach.
  • Źródło: s. 114
  • Zobacz też: Chiny, Japonia

• Chiny trzymają się jako jedna całość dzięki pieniądzom, a nie ideologii. Kiedy przyjdzie załamanie gospodarcze i pieniądze przestaną płynąć, nie tylko zachwieje się system bankowy, ale zadrży też cała struktura chińskiego społeczeństwa. Lojalność jest w Chinach albo kupowana, albo wymuszana. Bez pieniędzy pozostanie tylko przymus.
  • Źródło: s. 115

• Do 2040 roku po niegdysiejszej świetności Francji i Niemiec pozostaną już tylko wspomnienia.

• Dopóki muzułmanie walczą miedzy sobą, Stany Zjednoczone wygrały swoją wojnę.
  • Źródło: s. 65

• Dzieci przestały przynosić dochody i stały się najbardziej widoczną formą konsumpcji. Rodzice zaczęli zaspokajać swoją potrzebę wychowywania potomstwa jednym dzieckiem, a nie dziesięciorgiem.
  • Źródło: s. 72

• Gdyby Rosja nie pokusiła się o zdobycie strefy wpływów, sama Federacja Rosyjska mogłaby się podzielić.
  • Źródło: s. 82

• Gdyby w 1950 roku ktoś powiedział, że największymi potęgami gospodarczymi pół stulecia później będą Japonia i Niemcy, zajmując drugie i trzecie miejsce w świecie, z pewnością zostałby wyśmiany. A gdybyśmy w 1970 roku wystąpili z twierdzeniem, że do roku 2007 Chiny staną się czwartą największą potęgą gospodarczą, śmiech byłby jeszcze głośniejszy. Ale w 1800 roku tak samo śmiesznie brzmiałaby przepowiednia, że do 1900 roku Stany Zjednoczone będą światowym mocarstwem. Rzeczy się zmieniają i należy oczekiwać tego, co nieoczekiwane.

• Gniew nie tworzy historii. Tworzy ją siła. Siła może być wspierana przez gniew, ale bierze się z bardziej fundamentalnych czynników: geografii, demografii, technologii i kultury.
  • Źródło: s. 65

• Hasło Nowej Lewicy: „Bądź praktyczny, żądaj tego, co niemożliwe” – musi się zmienić: „Bądź praktyczny, oczekuj tego, co niemożliwe”. To założenie leży u podstaw mojej metody.
  • Źródło: s. 25

• Historia tworzy się w praktyce.
  • Źródło: s. 80

• Jako potęga militarna Stany Zjednoczone mogą zamknąć dostęp do Pacyfiku, kiedy tylko sobie tego zażyczą. Gospodarczo są wprawdzie uzależnione od handlu z Azją, ale nie w takim stopniu, w jakim Azja jest uzależniona od handlu ze Stanami.
  • Źródło: s. 85

• Kluczem do zrozumienia ekonomii jest założenie, iż zawsze są niezamierzone konsekwencje.
  • Źródło: s. 27

• Kobiety mają mniej dzieci, ponieważ utrzymywanie licznego potomstwa w przemysłowym, miejskim społeczeństwie jest ekonomicznym samobójstwem. To się nie zmieni.
  • Źródło: s. 76

• Kraje składające się na Związek Sowiecki trzymały się razem z konieczności. Nie mogły rywalizować z resztą świata pod względem gospodarczym – ale odizolowane od konkurencji światowej mogły współzawodniczyć ze sobą i wspierać się nawzajem. Było to naturalne skupisko, z łatwością zdominowane przez Rosjan.
  • Źródło: s. 126, 127

• Kraje zagrożone kryzysem stają się nieprzewidywalne. Mogą zachowywać się agresywnie, próbując, czasem metodą presji politycznej lub wojskowej, otworzyć sobie inne rynki zbytu.
  • Źródło: s. 85

• Kultura skomputeryzowana jest również, z definicji, barbarzyńska. Istotą barbarzyństwa jest sprowadzenie kultury do prostej siły napędowej, która nie toleruje odchyleń ani konkurencji.
  • Źródło: s. 80

• Mocarstwa morskie zawsze są zamożniejsze od lądowych sąsiadów, nawet jeśli nie dysponują żadną inną przewagą.
  • Źródło: s. 39

• Na krótką metę jednak – a rozumiem przez to następne sto lat – twierdzę, iż potęga Stanów Zjednoczonych jest do tego stopnia przytłaczająca i tak głęboko zakorzeniona w rzeczywistości gospodarczej, technologicznej i kulturowej, że w XXI stuleciu kraj nadal będzie się umacniał, choć mogą nim wstrząsać wojny i kryzysy.
  • Źródło: s. 43

• Największe mocarstwo świata przeżywa ostry kryzys tożsamości wieku dojrzewania, połączony ze świadomością niewiarygodnej potęgi oraz irracjonalną huśtawką nastrojów. Historycznie Stany Zjednoczone są niezwykle młodym i dlatego niedojrzałym społeczeństwem. W tym okresie nie powinniśmy więc oczekiwać od Ameryki niczego innego oprócz zuchowatości i zwątpienia.
  • Źródło: s. 43

• Następnym posunięciem Rosji będzie prawdopodobnie porozumienie z Białorusią w sprawie zintegrowanego systemu obrony. Białoruś i Rosja były ze sobą związane przez bardzo długi czas, nastąpi zatem powrót do stanu naturalnego. Wojska rosyjskie staną nad granicą państw bałtyckich. Staną również nad polską granicą – i to zapoczątkuje prawdziwą konfrontację.

• Naturalną skłonnością systemu międzynarodowego jest dążenie do równowagi.
  • Źródło: s. 62

• Nieuchronne załamanie chińskiej gospodarki sprawi, iż rząd centralny stanie się bardziej agresywny i bardziej nacjonalistyczny. Ale sam rząd również ulegnie demoralizującemu oddziaływaniu pieniędzy. Chiny pozostaną formalnie zjednoczone, ale władza przeniesie się na poszczególne prowincje.
  • Źródło: s. 120

• Od końca drugiej wojny światowej połączone siły wszystkich flot świata nie mogą się równać z amerykańską potęgą morską.
  • Źródło: s. 60

• Podstawową strategią Rosji będzie próba rozbicia NATO i izolowania Europy Wschodniej. Kluczem do tego będą Niemcy, do których przyłączą się Francuzi.
  • Źródło: s. 137
  • Zobacz też: Francja, NATO, Niemcy, Rosja

• Pomylę się w wielu szczegółach. Mogę się mylić nawet co do tego, które kraje będą wielkimi potęgami i przeciwstawią się Stanom Zjednoczonym.
  • Źródło: s. 283

• Polska nie była wielką potęgą od XVI wieku. Ale kiedyś nią była – i, jak sądzę, będzie nią znowu.
  • Źródło: s. 22

• Ponowne wciągnięcie Białorusi i Ukrainy do rosyjskiej strefy wpływów jest pewne w ciągu następnych pięciu lat. Kiedy to nastąpi, Rosja prawie powróci do swoich granic z Europą sprzed obu wojen światowych.
  • Źródło: s. 133
  • Zobacz też: Białoruś, Rosja, Ukraina

• Rosja nie musi podbijać świata, ale musi odzyskać swoją strefę buforową – zasadniczo granice dawnego Związku Sowieckiego.
  • Źródło: s. 124
  • Zobacz też: Rosja

• Rosja pokonała Napoleona i Hitlera swoją przestrzenią. Bez Białorusi i Ukrainy nie ma przestrzeni, nie ma ziemi, którą może oddać za cenę krwi przeciwnika.
  • Źródło: s. 132
  • Zobacz też: Adolf Hitler, Białoruś, Napoleon Bonaparte, Rosja, Ukraina

• Rozkwitająca potęga reaguje przesadnie. Dojrzała potęga zachowuje równowagę. Potęga chyląca się ku upadkowi traci zdolność do odzyskiwania równowagi.
  • Źródło: s. 64

• Rzeczy się zmieniają i należy oczekiwać tego, co nieoczekiwane.

• Stany naprawdę obawiają się Ameryki Łacińskiej tylko wówczas, kiedy jakieś obce mocarstwo ma tam swoje bazy.
  • Źródło: s. 57

• Stany Zjednoczone nie są zainteresowane pokojem w Eurazji. Nie są też zainteresowane wygraniem wojny. Podobnie jak to było w Wietnamie czy w Korei, celem tych konfliktów jest po prostu powstrzymywanie innej potęgi lub destabilizacja regionu, a nie zaprowadzenie porządku. W odpowiednim czasie nawet zdecydowana amerykańska klęska jest do zaakceptowania.
  • Źródło: s. 62

• Stany Zjednoczone są społecznie naśladowane i politycznie potępiane.
  • Źródło: s. 81

• Stany Zjednoczone stoją dopiero u progu swojej potęgi. XXI stulecie będzie stuleciem amerykańskim.
  • Źródło: s. 32

• Stany Zjednoczone toczyły wojnę przez 10 procent okresu swojego istnienia. Ta statystyka obejmuje tylko większe wojny.
  • Źródło: s. 55

• Starzejące się społeczeństwa przekształcają swój styl życia rodzinnego i codziennego.
  • Źródło: s. 81

• Tym, czego Rosja nie może tolerować, są zwarte granice bez stref buforowych i zjednoczeni przeciwko niej sąsiedzi.
  • Źródło: s. 125, 126
  • Zobacz też: Rosja

• Ukraina i Białoruś są dla Rosjan wszystkim. Gdyby wpadły w ręce nieprzyjaciela – na przykład wstąpiły do NATO – Rosja znalazłaby się w śmiertelnym niebezpieczeństwie.
  • Źródło: s. 132
  • Zobacz też: Białoruś, Rosja, Ukraina

• W geopolityce najważniejsze są konsekwencje niezamierzone.
  • Źródło: s. 38

• W relacjach z innymi państwami Chiny będą bronić swojego stanu posiadania, zamiast demonstrować własną siłę.
  • Źródło: s. 120

• W XXI stuleciu wybuchnie więcej wojen niż w XX, ale będą to wojny mniej katastrofalne, zarówno z powodu zmian technologicznych, jak i charakteru geopolitycznego wyzwania.
  • Źródło: s. 20

• Wielka strategia nie zawsze dotyczy wojny. Dotyczy wszystkich procesów, które tworzą narodową potęgę. Ale w przypadku Stanów Zjednoczonych, bardziej niż w przypadku innych krajów, wielka strategia dotyczy wojny i wzajemnych powiązań między wojną a życiem gospodarczym. Stany Zjednoczone są, historycznie, krajem wojowniczym.
  • Źródło: s. 55

• Wielka strategia zaczyna się tam, gdzie kończy się polityka.
  • Źródło: s. 54

• Większość tego, co powiedziałem, może się wydawać trudne do pojęcia. Idea że XXI stulecie może się zakończyć konfrontacją pomiędzy Meksykiem a Stanami Zjednoczonymi, z pewnością jest mało prawdopodobna w 2009 roku, podobnie jak wizja potężnej Turcji czy Polski. (…) Oczywiście, im dokładniejszy jest opis, tym mniej staje się wiarygodny. Nie da się przewidzieć szczegółów nadchodzącego stulecia – poza tym że od dawna nie będę już żył i nigdy się nie dowiem, jakie błędy popełniłem. Ale twierdzę, że naprawdę można zobaczyć szerokie zarysy tego co nastąpi, i spróbować nadać temu jakąś interpretację, choćby była to interpretacja często spekulatywna. O tym właśnie jest niniejsza książka.
  • Źródło: s. 24

• Wojna jest istotną częścią amerykańskiego doświadczenia, a jej natężenie stale rośnie. Jest wbudowana w amerykańską kulturę i głęboko zakorzeniona w amerykańskiej geopolityce. Jej cel musi być jasno rozumiany.
  • Źródło: s. 55

• Zdrowy rozsądek, to jedyna rzecz, na którą nie można liczyć.
  • Źródło: s. 24

• Znaczące konflikty mają swoje korzenie w zasadniczych realiach – i łatwo nie wygasają.
  • Źródło: s. 121

• Związek Sowiecki składał się z elementów, które naprawdę nie miały dokąd pójść. Stare powiązania ekonomiczne nadal się w tym regionie utrzymują, z tą jedynie różnicą, że nowy model rosyjskiej gospodarki, nastawiony na eksport energii, uzależnił te kraje od Rosji jeszcze bardziej niż dotąd.
  • Źródło: s. 127

• Żeby zapewnić sobie bezpieczeństwo, Rosjanie muszą dominować nad Białorusią i Ukrainą. Kraje bałtyckie mają drugorzędne znaczenie, ale też są ważne.
  • Źródło: s. 132
  • Zobacz też: Rosja

The Next Decade

• Cele obu państw częściowo się pokrywają. Najważniejszym zagrożeniem dla istnienia reżimu w Teheranie jest Ameryka, a jeśli to zagrożenie zniknie, obie strony będą zadowolone.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.
  • Zobacz też: Iran

• Chiny to niesłychanie biedny kraj.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.

• Nie uda się przedstawić Amerykanów jako zwycięzców. Wyjdą z Afganistanu, tak jak z Wietnamu, w drodze pokojowego porozumienia, w ramach którego talibowie przejmą kontrolę.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.
  • Zobacz też: Afganistan

• Od lat nie odkryliśmy nowej technologii, tylko uczyliśmy się lepiej i efektywniej wykorzystywać istniejące metody w nadziei na to, że w ciągu najbliższych 10 lat wielu pracowników zastąpi nowa generacja robotów.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.

• Problem, czy USA powinny być imperium, czy nie, jest bez znaczenia. Są imperium i kropka.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.
  • Zobacz też: Stany Zjednoczone Ameryki

• Putin chciał zademonstrować, że armia rosyjska wciąż się liczy, i uświadomić państwom byłego bloku wschodniego, iż przyjaźń Ameryki i jej gwarancje nie mają znaczenia.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.

• Zjednoczenie Rosji i Europy stworzyłoby siłę, której ludność, rozwój technologiczny i zdolności produkcyjne najprawdopodobniej przerosłyby Amerykę.
  • Źródło: Nowa Pax Americana, Tygodnik „Forum” nr 51/52, 2011, s. 7–9.
  • Zobacz też: Rosja