Przejdź do zawartości

Arystoteles

Z Wikicytatów, wolnej kolekcji cytatów
Arystoteles

Arystoteles (384–322 p.n.e.) – filozof grecki, najwszechstronniejszy myśliciel i uczony starożytności.

Fizyka

[edytuj]

(PWN : Warszawa 2003, tłum. K. Leśniak)

  • Co więcej, Ziemia i inne ciała muszą z konieczności pozostawać w swym właściwym miejscu i mogą być zeń usunięte tylko siłą.
  • Pewne rozważania nasuwają podejrzenie, iż czas albo w ogóle nie istnieje, albo jest pojęciem bardzo mglistym i niewyraźnym. Bo oto jedna jego część przeminęła i już jej nie ma, podczas gdy inna dopiero będzie i jeszcze jej nie ma. Z takich to części składa się wszelki czas (…). Jednakże może się wydawać, iż to, co się składa z nieistniejących części, nie może uczestniczyć w bycie.

Metafizyka

[edytuj]

(wyd. Warszawa 1984, tłum. K. Leśniak)

  • (…) celem wiedzy teoretycznej jest prawda, a wiedzy praktycznej działanie.
    • Źródło: s. 41
    • Źródło: s. 7
  • (…) mędrzec [filozof] musi posiadać wiedzę możliwie o wszystkich rzeczach, mimo iż nie będzie posiadał wiedzy o każdej poszczególnej rzeczy.
    • Źródło: s. 7
  • Myślimy jednak, że poznanie i zdolność rozumienia należą raczej do wiedzy niż do doświadczenia, i sądzimy, że ludzie wiedzy są mądrzejsi od empiryków, bo mądrość zależna jest we wszystkich przypadkach raczej od wiedzy. A dzieje się tak dlatego, ponieważ tamci znają przyczynę, a ci nie; empirycy znają skutek, ale nie znają przyczyny, a teoretycy znają i skutek, i przyczynę.
    • Źródło: s. 4, 5
  • (…) ten jest mądrzejszy we wszystkich dziedzinach wiedzy, kto jest skrupulatniejszy [w badaniu] i zdolniejszy do nauczania o przyczynach.
    • Źródło: s. 7
  • Wszyscy ludzie z natury pragną wiedzy.

O częściach zwierząt

[edytuj]
  • Człowiek bowiem jest jedynym zwierzęciem, które ma prostą postawę, bo jego natura i istota są boskie. Otóż funkcją właściwą istocie najbardziej zbliżonej do bóstwa jest myśl i mądrość. Lecz funkcja ta nie byłaby łatwa do wykonania, gdyby część górna organizmu bardzo ciążyła, bo ciężar utrudnia w wysokim stopniu działanie rozumu.
    • Źródło: ks. IV w: Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992, s. 739, tłum. R. Siwek.
  • Spośród wszystkich zwierząt człowiek ma największe nogi w stosunku do swego wzrostu, i słusznie tak jest. On bowiem jedyny wśród nich ma postawę prostą.
    • Źródło: ks. IV w: Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992, s. 745, tłum. R. Siwek.

Poetyka

[edytuj]

(tłum. Władysław Tatarkiewicz)

 Poniżej znajdują się wybrane cytaty, więcej znajdziesz w osobnym haśle Poetyka.
  • Dramat nas interesuje nie dlatego, że ilustruje naturę ludzką, ale głównie ze względu na sytuację, a dopiero później ze względu na uczucia tych, których dotyczy.
  • Nie mów niedbale o poważnych sprawach ani uroczyście o marnych.
    • Opis: literacka zasada odpowiedniości stylu.
  • Tragedia jest naśladowczym przedstawieniem akcji poważnej i zamkniętej; posiada określoną wielkość jest tworem mowy ozdobnej, a w każdej swej części odmiennej; ma postać nie opowiadania, lecz działania; wzbudza współczucie i strach i przez to oczyszcza te uczucia.

Polityka

[edytuj]

(Warszawa 2006, wyd. PWN)

  • (…) człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie, taki zaś, który z natury, a nie przez przypadek, żyje poza państwem, jest albo nędznikiem, albo nadludzką istotą…
  • Człowiek jest z natury zwierzęciem politycznym.
    • Źródło: I, 1, 9
    • Zobacz też: polityka
  • Na to, by obywatele stawali się dobrymi i cnotliwymi, wpływają trzy czynniki; są nimi: natura, przyzwyczajenie, rozum. Przede wszystkim bowiem trzeba się urodzić człowiekiem, a nie jakąś inną istotą żyjącą, z odpowiednimi właściwościami ciała i duszy. Co do pewnych cech i urodzenie niczego nie przesądza, bo przyzwyczajenie powoduje ich zmianę. Są mianowicie pewne właściwości przyrodzone, które przez przyzwyczajenie ulegają zmianie tak w jedną, jak i w drugą stronę: na gorsze i na lepsze. Inne istoty żyjące przeważnie wedle swej natury, niektóre w drobniejszych szczegółach urabia i przyzwyczajenie, ale tylko człowiek kształtuje się pod wpływem rozumu, bo on tylko rozum posiada. Toteż wszystkie te trzy czynniki muszą być u niego zharmonizowane.
  • Także już i wychowanie władcy zdaniem niektórych jest inne, jakoż okazuje się, że synowie królów otrzymują wykształcenie w jeździe konnej i sztuce wojennej.
  • Wszystkim ludziom właściwy jest z natury pęd do życia we wspólnocie.

Zoologia

[edytuj]
  • Gdy się uwzględni wzrost człowieka, to człowiek ma największy (…) mózg.
    • Źródło: ks. I, rozdz. VI, Rodzaje i gatunki zwierząt. Metody ich badania w: Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992, s. 357, tłum. R. Siwek.
  • Należy zacząć od zapoznania się z częściami ciała ludzkiego. Otóż spośród zwierząt człowiek jest nam z konieczności najlepiej znany.
    • Źródło: ks. I, rozdz. VI, Rodzaje i gatunki zwierząt. Metody ich badania w: Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992, s. 350, tłum. R. Siwek.
  • (…) [ludzie] nie tylko są uczestnikami życia, lecz ponadto cieszą się szczęściem. Taki jest rodzaj ludzki. Albowiem tylko człowiek ze zwierząt nam znanych ma w sobie coś boskiego albo przynajmniej najwięcej tego ma w sobie spośród nich wszystkich.
    • Źródło: ks. XI w: Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992, s. 683, tłum. R. Siwek.

Inne

[edytuj]

A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N O Ó P Q R S Ś T U V W X Y Z Ź Ż

B

[edytuj]
  • By zapragnąć przyjaźni, nie potrzebujesz wiele czasu, lecz sama przyjaźń jest owocem, który dojrzewa powoli.

C

[edytuj]
  • Całość to więcej niż suma jej składników.
    • Źródło: Tadeusz Gospodarek, Aspekty złożoności i filozofii nauki w zarządzaniu, s. 72.
  • Cnota to złoty środek między dwoma występkami.
    • Źródło: „Przekrój”, Wydania 27–38, Krakowskie Wydawnictwo Prasowe, 1999, s. 53.
    • Zobacz też: cnota
  • Cnotę widać wyraźniej w czynach niż w ich braku.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
    • Zobacz też: czyn
  • Człowiek bez poczucia moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: moralność
  • Człowiek, który się nie złości, gdy jest prowokowany, jest głupcem.
  • Człowiek (…) stworzenie towarzyskie.
    • Źródło: Henryk Markiewicz, Andrzej Romanowski, Skrzydlate słowa, Warszawa 1990, PIW, s. 77.
  • Człowiekowi godzi się starać tylko o taką wiedzę, która jest na miarę jego zdolności.

D

[edytuj]
  • Doskonała przyjaźń rodzi się między dobrymi oraz między tymi, co osiągnęli jednoczący stopień cnoty.
  • Dzięki wstrzymywaniu się od rozkoszy zmysłowych, stajemy się umiarkowani, a będąc nimi, możemy się od rozkoszy tych wstrzymywać.

G

[edytuj]
  • Gdy kłamca mówi prawdę, nikt nie daje mu wiary.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: kłamca
  • Gdyby ktoś nad jakąś sprawą stale się zastanawiał, rozstrzygnięcie przeciągnęłoby się w nieskończoność.

I

[edytuj]
  • Istota żyjąca w samotności, poza społeczeństwem, jest albo zwierzęciem, albo bogiem.

J

[edytuj]
  • Jaka z nauk jest najkonieczniejsza? Oduczyć się rzeczy złych.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: nauka
  • Jasność – podstawowa wartość rzeczy.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
  • Jesteśmy tym, co w swoim życiu powtarzamy. Doskonałość nie jest jednorazowym aktem, lecz nawykiem.

K

[edytuj]
  • Kara jest także rodzajem lekarstwa.
  • Każde stworzenie jest smutne po cielesnym obcowaniu.
  • Kim są przyjaciele? Jedną duszą mieszkającą w dwóch ciałach.
    • Inna wersja: Czym jest przyjaźń? To jedna dusza mieszkająca w dwóch ciałach.

M

[edytuj]
  • Małość człowieka polega na jego pospolitości.
  • Marzenia senne na jawie – to nadzieja.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: nadzieja
  • Matematyka jest miarą wszystkiego.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał K. Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: matematyka
  • Mieć wielu przyjaciół to nie mieć żadnego.
  • Mniejsze rzeczy trzeba poświęcać dla większych.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
  • Muzyka wpływa na uszlachetnienie obyczajów.
    • Inna wersja: Muzyka łagodzi obyczaje.
    • Źródło: Henryk Markiewicz, Andrzej Romanowski, Skrzydlate słowa, Warszawa 1990, PIW, s. 27.
    • Zobacz też: muzyka

N

[edytuj]
  • Nadprzyrodzone jest tylko to, co niepodlega obserwacji.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
  • Nie chowaj nienawiści po wieczne czasy, ty, który sam nie jesteś wieczny.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
    • Zobacz też: nienawiść
  • Nie ma geniuszu bez ziarna szaleństwa.
    • Źródło: Jarosław Gronert, Astrologia od początku, s. 35.
    • Zobacz też: geniusz, szaleństwo
  • Nie ma nic w umyśle, czego by przedtem nie było w zmysłach.
  • Nie poznamy prawdy, nie znając przyczyny.
  • Nie tym się chwal, że masz sławną ojczyznę, ale staraj się tak żyć, żebyś był jej godny.
    • Źródło: Leksykon złotych myśli, wyboru dokonał Krzysztof Nowak, Warszawa 1998.
    • Zobacz też: ojczyzna
  • Niektórzy ludzie są tak oszczędni, jakby mieli wiecznie żyć, inni tak rozrzutni, jakby mieli natychmiast umrzeć.
  • Nie zawsze jest tym samym: być dobrym człowiekiem i dobrym obywatelem.

O

[edytuj]
  • Osiągnąłem to przez filozofię: że bez przymusu robię to, co inni robią tylko w strachu przed prawem.

P

[edytuj]
  • Platon przyjacielem, lecz większą przyjaciółką jest prawda.
    • Źródło: W. Julian Korab-Karpowicz, Historia filozofii politycznej, 2010, s. 63.
    • Wariant: Drogi mi Platon, drogi Sokrates, ale jeszcze droższa prawda.
    • Zobacz też: Platon, prawda, przyjaźń, sentencje łacińskie
  • Początki demokracji wyrosły na wierze, że jeśli ludzie w pewnym sensie są równi, to są równi we wszystkim.
  • Prawda ma podstawową wyższość nad fałszem i jeśli w starciu z nim nie zwycięża, to dlatego, że jej obrońcom brak zdolności perswazyjnych.
  • Przedmiotem wiedzy nie jest to, co jest indywidualne, lecz to, co jest ogólne.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
    • Zobacz też: wiedza
  • Przez naśladowanie zdobywa podstawy swej wiedzy, a dzieła sztuk naśladowczych sprawiają mu prawdziwą przyjemność.
    • Źródło: Marta Steiner, Geneza teatru w świetle antropologii kulturowej, Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2003, s. 17.
  • Przyjemność życia jest przyjemnością płynącą z ćwiczenia duszy; to jest bowiem prawdziwe życie.
    • Źródło: Janina Gajda, Platońska droga do idei, Uniwersytet Wrocławski, 1993, s. 113.
  • Przyzwyczajenie staje się poniekąd drugą naturą.

S

[edytuj]
  • Słodko spożywamy matematykę i dzieje się nam jak Lotofagom; bo skosztowawszy jej, nie chcemy już od niej odstąpić i owłada nami jak kwiat lotosu.
  • Starość nie jest niczym innym, jak tylko powtórzeniem wieku dziecięcego.
  • Świat nie miał początku i nie będzie miał końca. Ruch jest wieczny, tak jak i czas, który go mierzy: pojęcie teraźniejszości zawiera pojęcie przeszłości i przyszłości.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
    • Zobacz też: czas, świat

T

[edytuj]
  • Ten człowiek jest wolny, który żyje dla siebie, a nie dla innych.
  • To, co wciąż robimy, stanowi o nas.
  • Tylko Bóg może być przyczyną wszystkich rzeczy.

U

[edytuj]
  • U początku filozofii stoi – zdziwienie.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
    • Zobacz też: filozofia
  • (...) umysłowe formy istnieją w formach zmysłowych (...) Dla tej to racji nikt bez postrzeżeń zmysłowych nie może niczego się nauczyć ani niczego pojąć.
    • Źródło: O duszy, tłum. Paweł Siwek, księga 3, rozdz. 8.
    • Zobacz też: umysł, zmysły

W

[edytuj]
  • W miarę możności należy unikać błędów.
  • Wszak początek zdaje, się być więcej niż połową całości i dzięki niemu wyjaśnia się wiele z tego, co jest przedmiotem badań.
    • Źródło: Etyka nikomachejska
    • Zobacz też: początek
  • Wychowanie to rzecz poważna. Musi się w nim mieszać przykrość z przyjemnością.
    • Źródło: Stanisław Kot, Historja wychowania. Zarys podręcznikowy, Gebethnera i Wolffa, 1924.
    • Zobacz też: wychowanie
  • Wykształcenie jest w chwilach pomyślności ozdobą, a w chwilach nieszczęścia – schronieniem.

Z

[edytuj]
  • Zdolność doznawania przyjemności jest dowodem siły.
    • Źródło: Myślę, więc jestem : aforyzmy, maksymy, sentencje. Czesława i Joachim Glenskowie (oprac.). Opole : Instytut Śląski w Opolu, 1986. S. 25.
    • Zobacz też: przyjemność
  • Z życia najlepiej odchodzić jak z uczty: ani spragnionym, ani pijanym.

O Arystotelesie

[edytuj]
  • (…) Arystoteles słynął z tego, że wszystko wiedział. Nauczał on między innymi, żę mózg istnieje tylko po to, by ochładzać krew i że w żaden sposób nie bierze udziału w procesie myślenia. To oczywiście prawda, ale tylko w odniesieniu do niektórych osób. Arystoteles uważał też, że sumy narażone są na udary słoneczne, ponieważ pływają zbyt blisko powierzchni wody. No, tu bym akurat polemizował. Pomimo swej wspaniałej reputacji, Arystoteles nie był jednak idealnym nauczycielem młodzieży. Miał on bowiem zwyczaj chodzić po klasie podczas lekcji, ponadto często zupełnie niepotrzebnie zaczynał filozofować. Przy takim nauczycielu nawet najmocniejszy kręgosłup moralny może zostać wykrzywiony. Z drugiej strony, są tacy uczniowie, na których nawet Arystoteles nic by nie poradził.
    • Autor: Will Cuppy, Życie i upadek prawie wszystkich, tłum. Wojciech Tyszka, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 2005, ISBN 8371634099, s. 50.
  • Arystoteles zauważył, że spośród wszelkiego rodzaju autorów najbardziej swe dzieła lubią poeci.
  • Jedyną zasługą Platona i Arystotelesa jest to, że stworzyli mnóstwo argumentów, którymi możemy się posługiwać przeciwko heretykom. I oni jednak, podobnie jak inni filozofowie, dostali się do piekła.
    • Autor: Girolamo Savonarola
    • Źródło: Adam Ostrowski, Savonarola, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974, s. 161.
  • Na jakiej podstawie chcecie zarzucić naturze, że z powodu podeszłego wieku wpadła w uwiąd starczy i zapomniała o wytwarzaniu umysłów spekulatywnych, będąc tylko w stanie wydawać na świat ludzi stających się niewolnikami Arystotelesa, którzy muszą myśleć jego mózgiem i poznawać jego zmysłami?

Zobacz też

[edytuj]
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Arystoteles&oldid=581632”