Ariusz

Ariusz (ur. ok. 260–336) – wczesnochrześcijański prezbiter, teolog i poeta z Aleksandrii uznany za heretyka.

Lecz my mówimy i wierzymy, wcześniej zdeklarowani i teraz deklarujący, że Syn nie jest niezrodzony, ani w żaden sposób częścią niezrodzonego; oraz że nie wywodzi swojego istnienia od żadnej materii; lecz że przez wolę i zamysł istniał przed czasem i przed wiekami, jako doskonały Bóg, jednorodzony i niezmienny; oraz że nie było Go, zanim został zrodzony, lub stworzony, lub przeznaczony, lub ustanowiony, ponieważ nie był niezrodzony. Jesteśmy prześladowani, ponieważ mówimy, że Syn ma początek, podczas gdy Bóg jest bez początku.
- Źródło: List Ariusza do Euzebiusza z Nikomedii; w: Isaac Boyle, A Historical View of the Council of Nice, 1836, s. 42–43.

O Ariuszu

Ponieważ Ariusz poszedł śladem złych i bezbożnych, zasłużył sobie na tę samą utratę czci, co i tamci. (…) Uchwalono ponadto, że jeśliby gdzie znaleziono jakieś dzieło napisane przez Ariusza, książkę taką należy wrzucić w ogień (…). Jeśli się okaże, iż ktoś ukrył dzieło napisane przez Ariusza, zamiast je wydobyć i spalić, człowiek taki poniesie karę śmierci.
- Autor: Konstantyn I Wielki
- Źródło: Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, przeł. S. Kazikowski
- Zobacz też: sobór nicejski I

Zwykłą praktyką było też oskarżanie przeciwników o pospolite przestępstwa: cudzołóstwa, gwałty, kradzieże, morderstwa – nic tak skutecznie nie odejmowało prestiżu duchownym jak stwierdzenie, że są po prostu podli w życiu codziennym. (…) jedną z powszechnie stosowanych w nich reguł było polemizowanie z poglądami przeciwnika, nie w takiej postaci, w jakiej były one przez niego głoszone, ale ze stwierdzeniami wyprowadzonymi z nich ze skrajną, wręcz absurdalną konsekwencją (…) Wyrywano zdania przeciwnika z kontekstu, przycinając je tak, aby ułatwić sobie atak. Nie przyjmowano do wiadomości zmian w postawie osób znajdujących się po drugiej stronie barykady (…) Ariusz i arianie wedle ich przeciwników negowali boskość Chrystusa, choć nikt z nich nigdy tego nie czynił.
- Autorka: Ewa Wipszycka, Kościół w świecie późnego antyku, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014, s. 187–188.