Zdzisław Rajewski

Zdzisław Adam Rajewski
Data i miejsce urodzenia	22 października 1907 ; Dubin
Data i miejsce śmierci	2 czerwca 1974 ; Warszawa
Zawód, zajęcie	archeolog
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	profesor
Małżeństwo	Ludmiła Durczewska (1936)
Dzieci	Elżbieta, Sława, Jolanta
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zdzisław Adam Rajewski (ur. 22 października 1907 w Dubinie, zm. 2 czerwca 1974 w Warszawie) – polski archeolog, profesor, dyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie^[1], Rady Naukowej Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN od 1953.

Życiorys

Był synem Antoniego i Gabrieli z Wybieralskich^[a]. Ukończył Gimnazjum Państwowe im. Marii Magdaleny w Poznaniu, a następnie studia Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego (1927–1931). W 1936 roku uzyskał doktorat za pracę Wielkopolskie cmentarzyska rzędowe okresu wczesnodziejowego^[b].

Od 1934 do 1939 wspólnie z Józefem Kostrzewskim kierował badaniami w Biskupinie, a także innymi badaniami wykopaliskowymi (m.in. w Komorowie), ratowniczymi (w Szelejewie) i powierzchniowymi na terenie Wielkopolski. Wraz z Kostrzewskim należał do twórców polskiej szkoły archeologicznej, wdrażał nowoczesne metody w muzealnictwie i wystawiennictwie^[1].

W 1936 poślubił Ludmiłę Durczewską^[c], z którą miał 3 córki: Elżbietę (żona Zbigniewa Bukowskiego), Sławę (żona Krzysztofa Nowińskiego - archeologa, redaktora naczelnego Spotkania z Zabytkami) i Jolantę^[1].

Po II wojnie światowej był współzałożycielem Instytutu Zachodniego i dyrektorem Oddziału Instytutu w Lesznie (1 kwietnia 1945 do 30 czerwca 1946). Od lipca 1946 był wicedyrektorem Instytutu Badań Starożytności Słowiańskich przy UP (od 1950 jako Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego)^[1].

W lipcu 1948 powołany na dyrektora Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie^[1].

Był redaktorem czasopism, m.in. Wiadomości Archeologicznych, Materiałów Starożytnych, Materiałów Wczesnośredniowiecznych, Archeologii Polski. Należał do Rady Naukowej Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, Rady Programowej Muzealnictwa w Ministerstwie Kultury i Sztuki, polskiego komitetu International Council of Museums, Międzynarodowej Unii Nauk Pro- i Protohistorycznych, prezydium Unii Archeologii Słowiańskiej^[1].

Organizował wystawy, m.in. „Początki Państwa Polskiego”, „Hallstatt” (we współpracy z Naturhistorisches Muzeum w Wiedniu)^[1].

Zmarł nagle 2 czerwca 1974 w Warszawie^[1], pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A35-2-5)^[2].

Wybrane publikacje

Wielkopolskie cmentarzyska rzędowe okresu wczesnodziejowego [w:] Przegląd Archeologiczny 1937, tom 6.
Biskupin i jego okolice. 10 tysięcy lat historii.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1964)
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[3]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1 maja 1953)^[4]
Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[5]
Medal 30-lecia Polski Ludowej
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[6]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego
Złota Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”
Złota Odznaka „Za zasługi dla województwa warszawskiego”
Medal „Zasłużony dla Archeologii Polskiej”

Nagrody

Państwowa Nagroda Naukowa II stopnia (zespołowa) w dziedzinie nauk humanistycznych za dotychczasowe wyniki badań wykopaliskowych i koncepcyjnych, dotyczących powstania Państwa Polskiego (29 lipca 1950)^[7]
Nagroda Województwa Bydgoskiego I stopnia w dziedzinie kultury i nauki (1960)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt osiągnięć w dziedzinie archeologii (1965)
Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy za osiągnięcia w dziedzinie upowszechniania kultury (1965)

Uwagi

↑ ojciec był właścicielem restauracji
↑ wydane w 1937 w Przeglądzie Archeologicznym tom 6
↑ córka Franciszka (przemysłowiec w Rawiczu) i Heleny Szczepskiej

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jasnosz Stanisław: Wspomnienie o profesorze doktorze Zdzisławie Rajewskim. Z żałobnej karty. w: Kronika Miasta Poznania 3/1975, s. 137-140
↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1953 r. nr 55, poz. 684 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek kultury i sztuki.
↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-26].

Bibliografia

Janosz Stanisław, Zdzisław Rajewski (1907–1974), „Fontes Archaelogici Posnanienses”, t. 24 (1973), s. 280–282.
Kurnatowska Zofia, Zgon Zdzisława Rajewskiego (22 X 1907 – 2 VI 1974), „Slavia Antiqua”, 21 (1974), s. 291–292.
Janosz Stanisław: Wspomnienie o profesorze doktorze Zdzisławie Rajewskim. Z żałobnej karty [w:] Kronika Miasta Poznania 3/1975, s. 137–140, fot.

[rodzice-2] ył właścicielem restauracji

[pa-3] wydane w 1937 w Przeglądzie Archeologicznym tom 6

[zona-4] órka Franciszka (przemysłowiec w Rawiczu) i Heleny Szczepskiej

[KMP197503-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jasnosz Stanisław: Wspomnienie o profesorze doktorze Zdzisławie Rajewskim. Z żałobnej karty. w: Kronika Miasta Poznania 3/1975, s. 137-140

[5] Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze

[6] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[7] M.P. z 1953 r. nr 55, poz. 684 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[8] M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy naukowej”.

[9] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek kultury i sztuki.

[10] Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-26].

[1]

[a]

[b]

[c]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]