Zbójno (gmina)

Zbójno
	gmina wiejska
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	golubsko-dobrzyński
TERC	0405062
Wójt	Katarzyna Kukielska
Powierzchnia	84,38 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 4380
• gęstość	52 os./km²
Nr kierunkowy	54
Tablice rejestracyjne	CGD
	Adres urzędu:Urząd Gminy; 87-645 Zbójno
Szczegółowy podział administracyjny
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Zbójno
	Położenie na mapie Polski Zbójno
	53°00′N 19°09′E/53,005833 19,153889
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Zbójno (do 1941 gmina Sokołowo) – gmina wiejska w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie golubsko-dobrzyńskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie włocławskim.

Siedzibą gminy jest Zbójno.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 4517 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[3] gminę zamieszkiwało 4381 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005^[4] gmina Zbójno ma obszar 84,38 km², w tym:

użytki rolne: 86%
użytki leśne: 2%

Gmina stanowi 13,77% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	4 381	100	2 122	48,4	2 259	51,6
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	52		25		27

Piramida wieku mieszkańców gminy Zbójno w 2014 roku^[1].

Historia

Przedwojenną poprzedniczką gminy Zbójno była gmina Sokołowo, która powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Sokołowo należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[5]. Siedzibą gminy Sokołowo było Zbójno^[6].

24 października 1940 gminę Sokołowo zniesiono^[7]^[8], przekształcając ją w gminę Zbójno (Raudorf)^[9]; równocześnie gromady Głęboczek, Kawno, Obory, Podolina, Sikorek, Sikórz i Stalmierz włączono do sąsiedniej gminy Chrostkowo (Horstfeld)^[10].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)^[11]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie^[7]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromady Obory, Podolina i Kawno należą do gminy wiejskiej Sokołowo a nie do gminy wiejskiej Chrostkowo"^[12]. Tak więc przedwojenna gmina Sokołowo funkcjonowała de iure także po wojnie, choć w praktyce nadal stosowano zarówno nazewnictwo jak i skład gmin wprowadzony przez okupanta. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. dalej wylicza gminę Zbójno w miejsce gminy Sokołowo, a gromady Kawno, Obory, Podolina, Sikórz i Stalmierz nadal zalicza do gminy Chrostkowo^[13]^[14]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa^[15]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad^[16].

Dopiero gmina utworzona w 1973 roku nazywa się formalnie Zbójno^[17].

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[18]:

kościół parafii pod wezwaniem Świętej Trójcy z 1600 roku w Działyniu, nr A/708 z 19.09.1985 roku
zespół klasztorny karmelitów w Oborach, obejmujący: kościół parafii pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z lat 1627-1649 (nr A/705 z 12.11.1970); klasztor z lat 1741-1753 (nr A/706 z 12.11.1970)
zespół pałacowy w Zbójnie nr A/1000/1-4 z 17.09.1985 roku, obejmujący: pałac z lat 1850-1860 (obecnie szkoła); oficynę z 1860; park krajobrazowy z połowy XIX w.; ogrodzenie murowane z końca XIX w.; spichrz z trzeciego ćwierćwiecza XIX w. (nr A/1263 z 3.01.2007).

Sołectwa

Adamki, Ciepień, Działyń, Klonowo, Łukaszewo, Obory, Podolina, Rembiocha, Rudusk, Ruże, Sitno, Wielgie, Wojnowo, Zbójenko, Zbójno, Zosin.

Pozostałe miejscowości

Ciechanówek, Frankowo, Imbirkowo, Kazimierzewo, Kiełbzak, Laskowiec, Nowy Działyń, Przystań, Pustki Działyńskie, Rembiesznica, Rochal.

Sąsiednie gminy

Brzuze, Chrostkowo, Ciechocin, Czernikowo, Golub-Dobrzyń, Kikół, Radomin

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Zbójno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Zbójno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-31] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
↑ ^a ^b Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Amtsbezirk Raudorf, Kr. Rippin
↑ Amtsbezirk Horstfeld
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Gromadę Sikorek zniesiono formalnie 1 lipca 1952 (Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194)
↑ Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 34. [dostęp 2012-02-09].

[populacja2016-1] Gmina Zbójno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-3] Gmina Zbójno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-31] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa1-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[5] Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240

[gus-6] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933

[srokowski-7] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[8] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[9] Amtsbezirk Raudorf, Kr. Rippin

[10] Amtsbezirk Horstfeld

[anulowanie-11] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8

[ogloszenie-12] Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208

[wykaz-13] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[14] Gromadę Sikorek zniesiono formalnie 1 lipca 1952 (Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194)

[gromady-15] Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)

[16] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[17] Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).

[18] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 34. [dostęp 2012-02-09].

[a-19] de facto 1941

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[A]

Sołectwa	Adamki Ciepień Działyń Klonowo Łukaszewo Obory Podolina Rembiocha Rudusk Ruże Sitno Wielgie Wojnowo Zbójenko Zbójno Zosin
Miejscowości niesołeckie	Ciechanówek Frankowo Imbirkowo Kazimierzewo Kiełbzak Laskowiec Nowy Działyń Pęcherek Przystań Pustki Działyńskie Rembiesznica Rochal

Miasta	Golub-Dobrzyń Kowalewo Pomorskie
Gminy miejskie	Golub-Dobrzyń
Gminy miejsko-wiejskie	Kowalewo Pomorskie
Gminy wiejskie	Ciechocin Golub-Dobrzyń Radomin Zbójno

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Dobrzyń nad Drwęcą (do 1870 i 1919–51^[A] →) Rypin
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Brzuze (od 1973) Chrostkowo (do 1954) Czermin (do 1942) Dobrzyń nad Drwęcą (1870–1919) Dzierzno (do 1940) Gójsk (do 1924 →) Okalewo (do 1954) Osiek Płonne (do 1940) Pręczki (do 1940 i 1944–54) Radomin (1940–54) Radziki Duże (1941–54) Rogowo Rypin (1940–1944 i od 1973) Sadłowo (1942–54) Skrwilno Sokołowo (do 1940) Starorypin (do 1940) Strzygi (1944–54) Szczutowo (do 1954) Świedziebnia (od 1940) Wąpielsk (do 1940 i od 1973) Zbójno (1940–54) Żałe (do 1954)
Gromady (1954–72)	Brzuze (1972) Chrapoń (1954–55 →) Chrostkowo (1954–55 →) Czarnia Duża (1954–55 →) Czumsk Duży (1954–71) Długie (1954–61) Dulsk (1954–55 →) Głowińsk (1954–59) Janowo (1954–61) Jasiony (1954–55 →) Kobrzyniec Stary (1954–61) Kretki Małe (1954–59) Mleczówka (1954–55 →) Okalewo (1954–71) Osiek (1954–72) Ostrowite (1954–71) Pręczki (1954–71) Radomin (1954–55 →) Radziki Duże (1954–71) Rogowo (1954–72) Róże (1954–55 →) Rypin (1972) Sadłowo (1954–72) Skrwilno (1954–72) Skudzawy (1954–61) Stalmierz (1954–55 →) Starorypin (1954–71) Stępowo (1954–68) Strzygi (1954–71) Szafarnia (1954–55 →) Szczutowo (1954–55 →) Świedziebnia (1954–72) Trąbin (1954–59) Ugoszcz (1954–71) Wąpielsk (1954–68) Wąpielsk (1972) Wola Stara (1954–55 →) Zbójno (1954–55 →) Żałe (1954–71)

Przynależność wojewódzka	woj. bydgoskie
Miasta (← 1956–75)	Golub-Dobrzyń Kowalewo Pomorskie
Gromady (1954–72)	Ciechocin (← 1956–72) Dulsk (← 1956–61) Działyń (← 1956–71) Gałczewko (1958–71) Golub-Dobrzyń (1972) Kowalewo (1958–72) Lipienica (← 1956–57) Mlewo (← 1956–59) Nowogród (← 1956–71) Ostrowite (← 1956–71) Pluskowęsy (← 1956–61) Radomin (← 1956–72) Róże (← 1956–59) Sokoligóra (← 1956–57) Szafarnia (← 1956–71) Świętosław (← 1956–71) Wielka Łąka (← 1956–68) Wielkie Rychnowo (← 1956–72) Wrocki (← 1956–72) Zbójno (← 1956–72)
Gminy wiejskie (1973–75)	Ciechocin Golub-Dobrzyń Kowalewo Radomin Zbójno