Zasłonak słomkowożółty

Zasłonak słomkowożółty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	zasłonakowate
Rodzaj	Calonarius
Gatunek	zasłonak słomkowożółty
Nazwa systematyczna
Calonarius elegantior (Fr.) Niskanen & Liimat. Fungal Diversity: 10.1007/s13225-022-00499-9, [42] (2022)
Zasięg
Zasięg w Europie

Zasłonak słomkowożółty (Calonarius elegantior (Fr.) Niskanen & Liimat.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Calonarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy opisany został opisany w 1818 r. przez Eliasa Friesa jako Agaricus multiformis ß elegantior, w 1838 ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius. Obecną nazwę nadali mu Tuula Niskanen i Kare Liimatainen w 2022 r.

Niektóre synonimy naukowe:

• Cortinarius bergistanensis Ballarà 2010
• Cortinarius elegantior (Fr.) Fr 1838
• Cortinarius quercus-ilicis (Chevassut & Rob. Henry) Melot 1989
• Myxacium elegantius (Fr.) P. Kumm. 1871
• Phlegmacium elegantius (Fr.) Wünsche 1877.

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r., wcześniej (w 1975 r.) Andrzej Nespiak opisywał ten gatunek jako zasłonak elegancki. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Należy do grupy dużych zasłonaków. Średnica 5–15 cm, u młodych owocników półkulisty, później łukowaty, w końcu rozpostarty z szerokim i tępym garbem. Brzeg u młodych owocników podwinięty, potem równy. W okresie wilgotnej pogody jest śliski, w czasie suchej błyszczący. Powierzchnia gładka, na wierzchołku czasami resztki białawej osłony. Barwa słomianożółta, pomarańczowożółta, oliwkowobrązowa, brązowawa, powierzchnia gładka, lub z przylegającymi, brązowymi, promienistymi włókienkami. Ogólnie nie jest jaskrawy, ma zgaszone barwy. U młodych owocników brzeg kapelusza połączony z trzonem delikatną, białą osłoną.

Blaszki

Gęste, przy trzonie wykrojone, czasami nieco zbiegające na trzon. Do trzonu dochodzi 72–90 blaszek, występują też międzyblaszki. Ostrza nieco ząbkowane. U młodych owocników słomianożółte, potem rdzawobrązowe.

Trzon

Wysokość 5–12 cm, grubość do 3 cm, kształt walcowaty. U podstawy posiada wyraźnie odgraniczoną bulwę. Powierzchnia o barwie od cytrynowożółtej do żółtoochrowej, w środkowej części pokryta podłużnymi włókienkami zasnówki, które od zarodników zabarwiają się na rdzawo.

Miąższ

Gruby, w kapeluszu i trzonie białożółtawy, tylko w bulwie ciemniejszy. Zapach słaby, smak niewyraźny. Bulwa u starszych okazów ma miąższ fioletowobrązowy.

Cechy mikroskopowe;

Zarodniki duże, mają rozmiar 11,5–15.2 × 6,5–9 µm. Barwa cytrynowa, powierzchnia pokryta grubymi, ochrowobrązowymi brodawkami. Podstawki z 4 sterygmami i jedną sprzążką. Mają maczugowaty kształt i rozmiary 33–42 × 9,5–14 µm. Brzeżne komórki blaszek mają rozmiar 18–22 × 8,5–12 µm i są podobne do bazydioli. Pleurocystyd brak.

Gatunki podobne

• zasłonak złoty (Cortinarius elegantissimus) ma bardziej żółty kapelusz, u młodych okazów blaszki są żółtozielonkawe i występuje w lasach bukowych.
• zasłonak siarkowy (Cortinarius sulphurinus) ma bardziej zielonawoszary kapelusz, jego miąższ pachnie pietruszką. Zarodniki są mniejsze i słabiej brodawkowane.

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i Europie. W Polsce jest szeroko rozprzestrzeniony, ale rzadki, częściej występuje w górach. Do 2020 r. w piśmiennictwie naukowym podano jego 3 dawne stanowiska i 5 współczesnych. W latach 1995–2004 i ponownie od 2014 roku objęty ochroną częściową; bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

Naziemny grzyb ektomykoryzowy, tworzący symbiozę z sosną, świerkiem i jodłą, rzadziej z brzozą, leszczyną i dębem. Rośnie na ziemi, zarówno w lasach iglastych, jak i liściastych, ale głównie na podłożu wapiennym. Owocniki wytwarza od sierpnia do października.