Zamek w Morągu

Zamek w Morągu
	nr rej. 65 z 27.06.1953
	; Zamek krzyżacki w Morągu
Państwo	Polska
Miejscowość	Morąg
Adres	ul. Zamkowa
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	gotyk
Ukończenie budowy	1 połowa XIV wieku
Zniszczono	XIX wiek
	Położenie na mapie Morąga Zamek w Morągu
	Położenie na mapie Polski Zamek w Morągu
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zamek w Morągu
	Położenie na mapie powiatu ostródzkiego Zamek w Morągu
	Położenie na mapie gminy Morąg Zamek w Morągu
	53°54′36″N 19°55′36″E/53,910000 19,926667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Morągu – częściowo zachowany dawny zamek krzyżacki znajdujący się w Morągu w województwie warmińsko-mazurskim w Polsce. Mieści się nad dawnym jeziorem Morąskim.

Faza gotycka

Około 1280 roku Zakon krzyżacki zbudował pierwszą fortyfikację drewnianą. Po podjęciu decyzji w 1331 roku o lokalizacji w Morągu siedziby krzyżackiego wójta rozpoczęto trwającą kilkadziesiąt lat budowę zamku murowanego. Została ona zakończona ok. 1380 r.^[1] W rezultacie powstało założenie składające się z głównego domu, bramy, wieży kwadratowej, wieży głównej na planie wielokątnym oraz podwójnego obwodu murów obronnych, wzdłuż których prowadziła droga na dziedziniec. W późniejszym okresie do głównego domu zamkowego dobudowano dwa skrzydła boczne, przez co zabudowania uzyskały rzut w kształcie litery „U” z wysoką wieżą w narożniku^[1]. Całość założenia otaczała mokra fosa połączona z jeziorem. Wbrew starszej literaturze zamek ten nigdy nie był siedzibą komturów^[2]. W czasie wojny w 1414 roku zamek zdobyły wojska polskie. Ponownie zamek został zdobyty przez oddziały propolskiego Związku Pruskiego podczas wojny trzynastoletniej.

W dniu 2 stycznia 1470 roku na zamku zmarł wielki mistrz Heinrich Reuss von Plauen. Po Traktacie krakowskim zamek stał się siedzibą starostów książęcych.

Faza renesansowa

W XVI wieku starostwo objął Piotr zu Dohna, którego potomkowie na dłuższy czas pełnili tę funkcję. Starosta Jerzy Fryderyk zu Dohna w 1584 roku przeprowadził przebudowę zamku, którą kierował architekt Blasius Berwart. Powstał wtedy istniejący dzisiaj budynek z nową bramą, którego wnętrza ozdobiono renesansowym stropem.

Ruina zamku

Pod koniec XVI wieku Achacy zu Dohna rozpoczął budowę dla siebie w obrębie murów miejskich nowej rezydencji, co spowodowało, że krzyżacki zamek przestał pełnić dawną rolę i nie był już utrzymywany w należytym stanie technicznym. W 1616 roku zawaliła się główna wieża zamkowa.

Zamek zaniedbany przez władze pruskie w XVIII wieku uległ ruinie. W 1815 roku częściowo został rozebrany. Zachowało się jedno północno-zachodnie renesansowe skrzydło, fragment gotyckiej bramy z XIV wieku i przejazd bramny z XVI wieku oraz mury przyziemia. Budynek początkowo pełnił funkcję szkoły, a następnie magazynu^[3]. W budynku zachowały się XVI-wieczne polichromie na stropach^[4].

Czasy współczesne

Od 2001 roku obszar zamku należy do prywatnego właściciela, który odgruzował i zabezpieczył część zachowanych murów. Podczas prac odsłonięto wspomniany bogato malowany strop i dawną gotycką bramę. Odkopanie fundamentów innych zabudowań pozwoliło poznać pierwotny kształt warowni^[1]. W planach jest zrekonstruowanie wieży głównej (ostatecznej obrony), budowa nowego skrzydła od strony kościoła oraz rekonstrukcja mostku zwodzonego prowadzącego niegdyś do kościoła parafialnego^[5]. Według stanu na rok 2023 prace posuwają się jednak niezwykle wolno^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Jerzy Domino. Miasta Północnego Oberlandu. „Renowacje i Zabytki”. 88 (4/2023), s. 104-116. Agencja Informacyjno-Promocyjna "raport". ISSN 1643-2029. (pol.).
↑ O zamkach konwentualnych państwa zakonnego w Prusach na marginesie najnowszej książki Tomasza Torbusa.
↑ Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 151.
↑ Piotr Skurzyński: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A., Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 220.
↑ Morąg: zamek z duchem. MojeMazury.pl. [dostęp 2013-08-22]. (pol.).

Bibliografia

Polska: mapa zamków – Warszawa Wrocław: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1995

Linki zewnętrzne

Zamek w Morągu na medievalheritage.eu

[jdrz-1] Jerzy Domino. Miasta Północnego Oberlandu. „Renowacje i Zabytki”. 88 (4/2023), s. 104-116. Agencja Informacyjno-Promocyjna "raport". ISSN 1643-2029. (pol.).

[ozk-2] O zamkach konwentualnych państwa zakonnego w Prusach na marginesie najnowszej książki Tomasza Torbusa.

[tdmr-3] Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury. Przewodnik, Białystok: Agencja TD, 1996. ISBN 83-902165-0-7, s. 151.

[mapa2007-4] Piotr Skurzyński: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A., Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 220.

[mm-5] Morąg: zamek z duchem. MojeMazury.pl. [dostęp 2013-08-22]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]