Zamek w Kościanie
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
1 poł. XV wieku |
| Zniszczono |
1656 |
| Pierwszy właściciel |
Władysław Jagiełło(?) |
Położenie na mapie Polski  | |
 52°05′04,9″N 16°38′48,9″E/52,084694 16,646917
| |
Zamek w Kościanie – nieistniejący zamek w Kościanie w Wielkopolsce.
Po raz pierwszy położona nad rzeką Obrą warownia w Kościanie została wzmiankowana w 1305 roku, ale przypuszczalnie miała ona jeszcze formę drewnianego grodu[1]. Zamek pod datą 1332 wzmiankował kronikarz Jan Długosz przy opisie zdobycia szturmem przez Kazimierz Wielkiego (jako królewicza) zamku w Kościanie, który był obsadzony przez oddziały głogowskich książąt Henryka Wiernego i Jana Ścinawskiego[2]. Kolejny raz zamek wymieniono w 1387 roku[3]. Nie jest znany fundator murowanego zamku, ale być może polecił go zbudować król Władysław Jagiełło[4], który wielokrotnie odwiedzał Kościan[5]. Najważniejszym znanym wydarzeniem w dziejach zamku był zjazd wiosną 1414 roku, w którym wzięli udział król Władysław Jagiełło, książę oleśnicki i biskup wrocławski Konrad IV Starszy i książę żagański Wacław. W 1425 roku na zamku przebywał król Jagiełło z żoną królową Zofią Holszańską[6]. W 1433 roku Jagiełło spotkał się w Kościanie z posłami soboru w Bazylei[6]. W dniu 23 kwietnia 1443 roku mieszczanie kościańscy zabili w kościele burgrabiego i zajęli zamek[7]. Około 1506 roku król Jan Olbracht polecił przeznaczyć środki na utrzymanie zamku i jego załogi. Podczas lustracji w 1564 roku odnotowano, że zamek jest zaniedbany[7]. W latach 1628-1632 sporządzono szczegółowe opisy zamku[3]. W 1656 roku podczas Potopu zamek został spalony przez wycofujące się wojska szwedzkie[8]. W 1664 roku w lustracji starostwa opisano, że zamek jest zburzony i pozostały tylko mury spalone przez Szwedów[3]. Przypuszczalnie warownia nie została już odbudowana, a jej ruiny rozebrano.
Ukształtowanie zamku znamy z planu z 1794[4]. Zamek miał plan czworoboku o boku około 50 metrów z bramą wjazdową od strony miasta (od zachodu), który został zbudowany lub tylko przekształcony w 1565 przez starostę Wojciecha Czarnkowskiego[4]. Główny dom mieszkalny z salą sądową na piętrze mieścił się od strony południowej dziedzińca[7]. Od strony północno-wschodniej znajdował się dom podstarościego[7].
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych i obecnie na jego miejscu znajduje się parking przy budynku szpitala z początku XX wieku.
W 2020 roku w miejscu zamku prowadzono badania archeologiczne[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kościan - zamek i miejskie mury obronne [online], Architektura średniowiecza i starożytności [dostęp 2024-08-23] (pol.).
- ↑ Oblężenie Kościana 1332 [online], zamki.name [dostęp 2024-08-23].
- ↑ a b c Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2024-08-23].
- ↑ a b c Leszek Kajzer i inni, Leksykon zamków w Polsce, Wydanie II, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2022, s. 230, ISBN 978-83-213-5213-8 [dostęp 2024-08-24].
- ↑ Antoni Gąsiorowski, Grażyna Rutkowska, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386-1434, Wyd. 2., popr. i uzup, Itineraria Jagiellonów, Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, 2015, ISBN 978-83-63352-58-5 [dostęp 2024-08-23].
- ↑ a b Jagiełło [online], zamki.name [dostęp 2024-08-23].
- ↑ a b c d e https://koscian.naszemiasto.pl/koscian-zamek-choc-prezentowal-sie-calkiem-okazale-nie/ar/c1-8042335
- ↑ Studio Fabryka, Kościan w latach 1655-1793 [online], koscian.pl [dostęp 2024-08-23] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bohdan Guerquin: Zamki w Polsce. Wyd. 2 pop. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1984. ISBN 978-83-213-3239-0.
- Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm: Leksykon zamków w Polsce. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2022, s. 230. ISBN 978-83-213-5213-8.
- Janusz Tomala: Murowana architektura romańska i gotycka w Wielkopolsce. T. 2: Architektura obronna. Kalisz: Edytor – Sławomir Woźniak, 2011. ISBN 978-83-60579-77-0.
- Wojciech Mielewczyk, Kościan: zamek i mury miejskie [w:] Rocznik Leszczyński, tom 20 (2020), s. 187-198