Zamach na Roberta F. Kennedy’ego
34°03′N 118°15′W/34,050000 -118,250000
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Stan | |
| Miejsce | |
| Data |
5 czerwca 1968 |
| Godzina |
00:15 |
| Liczba zabitych | |
| Liczba rannych |
5 |
| Typ ataku |
zabójstwo polityczne |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych  | |
Położenie na mapie Kalifornii  | |
| 34°03′N 118°15′W/34,050000 -118,250000
| |
Zamach na Roberta F. Kennedy’ego – wydarzenie w historii Stanów Zjednoczonych, mające miejsce 5[a] czerwca 1968 w Los Angeles, w wyniku którego zginął kandydat w wyborach prezydenckich z 1968, Robert Francis Kennedy[1]. Sprawcą zamachu był Sirhan Bishara Sirhan[2].
Przyczyny
[edytuj | edytuj kod]
Po śmierci trzydziestego piątego prezydenta USA, Johna F. Kennedy’ego w 1963, fotel głowy państwa objął Lyndon B. Johnson[3]. W tym czasie brat zamordowanego prezydenta, Robert Kennedy, piastował urząd prokuratora generalnego[4]. We wrześniu 1964 roku zrezygnował z funkcji, by ubiegać się o mandat senatora ze stanu Nowy Jork, czego udało mu się dokonać[4]. Kiedy kadencja Johnsona dobiegała końca, kampania prezydencka była głównie skoncentrowana na wojnie w Wietnamie[5]. Rok 1968 obfitował w antywojenne demonstracje[6]. Jednym z głównych przeciwników wojny był Martin Luther King, zamordowany 4 kwietnia 1968[7]. Do wyścigu o fotel prezydencki włączył się wówczas Robert Kennedy, zdecydowany przeciwnik polityki wojennej Johnsona. Planował nawet wystąpić przeciw prezydentowi w prawyborach Partii Demokratycznej[8]. Ostatecznie prezydent zrezygnował z ubiegania się o nominację swojej partii[2]. Kennedy, jeszcze przed ubieganiem się o nominację prezydencką, w czerwcu 1967, wypowiedział się ws. wojny sześciodniowej[9]. Zdecydowanie poparł wtedy Izrael, co było powodem podjęcia decyzji o zamachu przez Palestyńczyka Sirhana[9].
Przebieg zamachu
[edytuj | edytuj kod]Prawybory, mające wyłonić kandydata Partii Demokratycznej, odbywały się 4 czerwca 1968 roku w Kalifornii[1]. O nominację ubiegało się aż trzech polityków – Robert Kennedy, Eugene McCarthy i wiceprezydent Hubert Humphrey[5]. Szybko jednak okazało się, że McCarthy nie może liczyć na poparcie, zatem konwencja w Los Angeles miała wyłonić kandydata spośród pozostałej dwójki[5]. Po zakończeniu głosowania i zamknięciu lokali wyborczych stało się jasne, że Robert Kennedy zwyciężył[10]. Krótko po północy (5 czerwca[1]) podziękował zebranym w hotelu Ambassador za udział w głosowaniu i udzielone poparcie[10]. Planował także zejść do ludzi i przejść przez całą salę balową, co jednak odradzali mu osobisty ochroniarz – agent FBI William Barry i doradca, Fred Dutton[10]. Ten ostatni przekonał Kennedy’ego, by poszedł na zapowiedzianą konferencję prasową, do sąsiedniej sali[10].
Gdy Kennedy wraz ze współpracownikami przechodził wąskim korytarzem, zza maszyny do lodów wyskoczył Sirhan Sirhan, trzymając rewolwer Iver-Johnson Cadet i strzelił kilkukrotnie do Kennedy’ego[10]. Pierwsza kula trafiła w głowę, za prawym uchem[10]. Dwie kolejne trafiły w tylną część szyi i klatkę piersiową[11]. Ostatnia kula chybiła celu, ocierając się o marynarkę[11]. Oprócz Kennedy’ego rannych zostało pięć osób: wolontariusz Irwin Stroll, działaczka Demokratów Elizabeth Evans, dziennikarze William Weisel i Ira Goldstein oraz związkowiec Paul Schrade[11].
Śmierć senatora
[edytuj | edytuj kod]
Natychmiast po strzałach wokół senatora zebrał się tłum ludzi i dziennikarzy[11]. Kennedy był jeszcze przytomny i zdążył zapytać „Czy wszyscy są bezpieczni, są OK?”[11]. Niedługo potem do rannego przyprowadzono jego żonę, Ethel, oraz sanitariuszy z noszami[11]. Zaraz potem senator stracił przytomność i został przewieziony do szpitala Central Receiving Hospital[11]. Lekarze daremnie wykonywali masaż serca i usiłowali go ocucić[12]. By przeprowadzić skomplikowaną operację, przewieziono go do szpitala Good Samaritan[12]. W wyniku trwającej niespełna 4 godziny operacji lekarze usunęli z głowy senatora kulę i odłamki kości, jednak nie udało im się uratować życia[12]. Robert Kennedy zmarł następnego dnia po zamachu, 6 czerwca 1968 roku[2], o godzinie 01:44[12]. Został pochowany na Cmentarzu Narodowym w Arlington obok swojego brata, Johna[13].
Konsekwencją śmierci senatora była nominacja Partii Demokratycznej dla Huberta Humphreya[14]. Przegrał on jednak z kandydatem Republikanów, Richardem Nixonem[14]. W tamtych czasach kandydaci na prezydentów nie posiadali ochrony Secret Service[13]. Po śmierci senatora Kongres wprowadził poprawki do ustawy, którą podpisał jeszcze Lyndon Johnson. Już w 1968 roku wszyscy kandydaci zostali objęci państwową ochroną[13].
Proces zamachowca
[edytuj | edytuj kod]Niezwłocznie po zamachu Sirhan został dwukrotnie uderzony w twarz przez agenta FBI, Williama Barry’ego[10]. W trakcie szamotaniny Palestyńczyk usiłował jeszcze strzelać, ale magazynek był już pusty[10] Niebawem, kiedy wokół rannego zebrał się tłum, na Sirhana rzucili się dwaj pozostali osobiści ochroniarze, Rafer Johnson i Roosevelt Grier[11]. Został on obezwładniony i schwytany[11]. Na procesie jego obrońcy bezskutecznie usiłowali wykazać jego niepoczytalność[9]. 17 kwietnia 1969 został skazany na śmierć za zabójstwo pierwszego stopnia[9]. Ponieważ w 1972 roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych anulował wszystkie wyroki śmierci sprzed 1972, Sirhan Sirhan został skazany na karę dożywocia, którą odsiaduje w więzieniu stanowym w Corcoran[9].
Teorie alternatywne
[edytuj | edytuj kod]Przez ponad 40 lat po śmierci senatora z Nowego Jorku pojawiały się hipotezy, kto stał za zamachem[15]. Najczęściej podejrzenia kieruje się na CIA, ponieważ analiza zdjęć wykonanych 6 czerwca wykazała, że znajdowało się tam dwóch agentów wywiadu: David Morales i George Joannides[15]. Powodem, dla którego CIA miałaby chcieć śmierci senatora, był jego sprzeciw wobec planów inwazji na Kubę w Zatoce Świń w 1961 roku[16]. Dowództwo agencji odmówiło komentarzy na ten temat[15]. Niektóre podejrzenia padają także na Pentagon, gdyż Kennedy bardzo krytycznie wypowiadał się o działaniach podczas wojny wietnamskiej[15].
Drugą, równie popularną teorią, jest obecność drugiego zamachowca[15]. Miał on stać za senatorem i strzelać do niego z tyłu[15]. Za tą teorią przemawiają zeznania niektórych świadków, którzy twierdzili, że usłyszeli, jak padło 13 strzałów, tymczasem rewolwer Sirhana mógł pomieścić jedynie 8 nabojów[15]. W czasie dochodzenia zamachowiec zeznał, że działał sam i z nikim się nie kontaktował[17]. Wobec licznych wątpliwości, w 1975 roku Sąd Najwyższy nakazał organom śledczym zweryfikowanie teorii drugiego strzelca[17]. Eksperci stwierdzili wówczas, że obecność drugiego snajpera jest mało prawdopodobna, choć znaleźli na łuskach ślady niepasujące do rewolweru Sirhana[16]. Koroner przeprowadzający autopsję senatora, dr Thomas Noguchi, uznał, że rana głowy Kennedy’ego była wynikiem strzału z tyłu z kilku centymetrów[16]. Tymczasem naoczni świadkowie stwierdzili, że Sirhan strzelał z odległości ok. metra, będąc z przodu senatora[16]. W wątpliwość podaje się także liczbę kul – znaleziono bowiem dwa dodatkowe ślady po pociskach we framudze obrotowych drzwi kuchennych[16]. Według niektórych autorów, drugim zamachowcem mógł być prawicowy ochroniarz Kennedy’ego, Thane Eugene Cesar[16].
Przeprowadzone w USA badania opinii publicznej unaoczniają, że większość społeczeństwa amerykańskiego uważa, iż Kennedy został zabity w wyniku spisku[16].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W polskojęzycznej literaturze źródłowej występują nieścisłości odnośnie do daty zamachu i śmierci senatora Kennedy’ego. Część z nich wskazuje, że zamach nastąpił 5 czerwca, a śmierć 6 czerwca; natomiast druga część źródeł podaje daty odpowiednio: 6 i 7 czerwca. Rozbieżności te wynikają z nieuwzględnienia różnicy czasu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Michałek 1995 ↓, s. 228.
- ↑ a b c Tindall i Shi 2002 ↓, s. 1269.
- ↑ Pastusiak 2002b ↓, s. 791.
- ↑ a b Pastusiak 2010a ↓, s. 65.
- ↑ a b c Bartnicki 1995 ↓, s. 99.
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 97.
- ↑ Bartnicki 1995 ↓, s. 98.
- ↑ Tindall i Shi 2002 ↓, s. 1268.
- ↑ a b c d e Pastusiak 2010a ↓, s. 69.
- ↑ a b c d e f g h Pastusiak 2010a ↓, s. 66.
- ↑ a b c d e f g h i Pastusiak 2010a ↓, s. 67.
- ↑ a b c d Pastusiak 2010a ↓, s. 68.
- ↑ a b c Pastusiak 2010a ↓, s. 73.
- ↑ a b Tindall i Shi 2002 ↓, s. 1270.
- ↑ a b c d e f g Pastusiak 2010a ↓, s. 70.
- ↑ a b c d e f g Pastusiak 2010a ↓, s. 72.
- ↑ a b Pastusiak 2010a ↓, s. 71.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki. Warszawa: ISKRY, 2002. ISBN 83-207-1682-9.
- Longin Pastusiak: Zamachy na prezydentów USA. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7232-951-6.
- Andrzej Bartnicki: Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki. T. 5: 1945–1990. Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11894-6.
- Krzysztof Michałek: Mocarstwo. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1945-1992. Warszawa: Książka i Wiedza, 1995. ISBN 83-05-12751-6.
- George Brown Tindall, David E. Shi: Historia Stanów Zjednoczonych. Poznań: Zysk i S-ka, 2002. ISBN 83-7150-709-7.