Zajd ibn Szakir
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Premier Jordanii | |
| Okres |
od 27 kwietnia 1989 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Premier Jordanii | |
| Okres |
od 21 listopada 1991 |
| Poprzednik | |
| Następca |
Abd as-Salam al-Madżali |
| Premier Jordanii | |
| Okres |
od 8 stycznia 1995 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Zajd ibn Szakir, arab. زيد بن شاكر (ur. 4 września 1932 w Ammanie, zm. 30 sierpnia 2002 tamże) – jordański wojskowy i polityk, trzykrotny premier Jordanii w 1989, od 1991 do 1993 oraz od 1995 do 1996. Daleko spokrewniony z jordańską rodziną królewską.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Kariera wojskowa
[edytuj | edytuj kod]Wywodził się z rodu Haszymitów i był dalekim kuzynem króla Jordanii Husajna[1]. Razem z nim uczęszczał do Victoria College w Aleksandrii, a także wspólnie z nim studiował w Royal Military Academy Sandhurst. Zajd ibn Szakir kontynuował kształcenie wojskowe w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie do Jordanii w 1964 został dowódcą jordańskich wojsk pancernych[2]. Był bliskim doradcą i powiernikiem króla Husajna[2].
W czasie wojny sześciodniowej dowodził siłami broniącymi Wschodniej Jerozolimy, ponosząc klęskę[2]. Mimo to pozostał na dotychczasowym stanowisku do 1970. W wymienionym roku siły jordańskie pod jego dowództwem wsparły oddziały palestyńskiego Al-Fatahu w bitwie pod Karamą. Podczas Czarnego Września brał udział w walkach ze zbrojnymi organizacjami palestyńskimi[2], zakończonych całkowitym rozbiciem ich oddziałów lub ich wyparciem poza granice Jordanii[3]. Dwa lata po Czarnym Wrześniu Zajd ibn Szakir został szefem sztabu jordańskich sił zbrojnych[2].
W 1976 król Husajn mianował go głównodowodzącym armii jordańskiej. Zajd ibn Szakir pozostał na tym stanowisku przez dwanaście lat[1].
Kariera polityczna
[edytuj | edytuj kod]W 1989 objął urząd premiera po zamieszkach w Jordanii, których uczestnicy domagali się demokratyzacji kraju, walki z korupcją i dymisji rządu Abd al-Munima ar-Rifa’ia, nie atakowali natomiast samej instytucji monarchii[4]. Król postanowił zaakceptować postulaty protestujących i przeprowadzić w pełni wolne wybory parlamentarne (jedynie z utrzymaniem zakazu tworzenia partii politycznych), jednak mianując nowym premierem wojskowego zamierzał podkreślić, że nie dopuści do wybuchu kolejnych zamieszek w okresie, kiedy miała nastąpić transformacja polityczna kraju[4]. Jako premier Zajd ibn Szakir uchylił niektóre ograniczenia dotyczące działalności prasy, czuwał nad przeprowadzeniem wyborów parlamentarnych w listopadzie 1989[2]. Po wyłonieniu nowego parlamentu król Husajn przeniósł go na stanowisko szefa Dworu Królewskiego[2], zaś premierem mianował Mudara Badrana[5].
Zajd ibn Szakir został po raz drugi premierem Jordanii, gdy poprzedni gabinet, kierowany przez Tahira al-Masriego, nie zyskał akceptacji dla prowadzonej polityki zagranicznej. Kontynuował prace poprzedników nad demokratyzacją życia politycznego Jordanii i tworzeniem systemu wielopartyjnego (na podstawie przyjętej w 1990 Jordańskiej Karty Narodowej, równocześnie jednak zwalczał wpływy jordańskiej gałęzi Braci Muzułmańskich, którego przedstawiciele odnieśli pewien sukces w poprzednich wyborach parlamentarnych i byli obecni w rządzie Badrana[6]. Poprawił również stosunki Jordanii z ruchem palestyńskim. W 1991 podpisał porozumienie z jordańską gałęzią Hamasu[2]. W tym samym roku członek jego rządu, minister spraw zagranicznych Kamil Abu Dżabir, był najważniejszym przedstawicielem strony arabskiej w czasie rozmów izraelsko-jordańsko-palestyńskich na konferencji w Madrycie. Nie przyniosły one jednak przełomowych decyzji[7][a]. W maju 1993 Zajd ibn Szakir ponownie został przewodniczącym Sądu Królewskiego[2].
Po raz trzeci objął urząd premiera Jordanii w styczniu 1995. Jako premier podpisał porozumienie o współpracy z prezydentem Autonomii Palestyńskiej Jasirem Arafatem. W okresie sprawowania przez niego obowiązków premiera doszło również do dalszej poprawy stosunków jordańsko-izraelskich (które ponownie pogorszyły się po 1996[8]). Zajd ibn Szakir uzyskał również zgodę Stanów Zjednoczonych na anulowanie jordańskiego zadłużenia w wysokości 700 mln dolarów[2]. Wdrażał zaleconą przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy politykę wycofania się państwa z dopłat do wybranych produktów[8]. W lutym 1996 odszedł z urzędu z powodu sporu o dalszą politykę zagraniczną kraju: opowiadał się za tradycyjnie już dobrymi relacjami z Irakiem rządzonym przez Saddama Husajna. Na urzędzie zastąpił go dotychczasowy minister spraw zagranicznych Abd al-Karim al-Kabariti[2]. Zajd ibn Szakir otrzymał w tym samym roku honorowy tytuł księcia, co było równoznaczne z wycofaniem się z pełnienia stanowisk politycznych[2].
W 1999 był jednym z doradców wstępującego na tron syna Husajna, Abd Allaha i przyczynił się do konsolidacji poparcia dla niego (Abd Allah został ogłoszony następcą tronu zaledwie kilka dni przed śmiercią ojca, wcześniej przez wiele lat następcą tronu był brat króla, książę Hasan)[2].
Zmarł w 2002 na atak serca[2].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jordańsko-izraelski traktat pokojowy został ostatecznie podpisany w Wadi al-Arab 26 października 1994. Por. Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 241. ISBN 978-83-7436-276-4.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 317. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n L. Joffe, Prince Zeid Bin Shaker
- ↑ Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 175-176. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ a b Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 214-217. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 218. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 220-221. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 236. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ a b Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 242. ISBN 978-83-7436-276-4.
