Zagroda Wincentego Witosa
 nr rej. [A-382] z 12.02.1995 oraz [A-1432/M] z 09.04.2015
| |
_(30432678560).jpg) Dom mieszkalny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Pierwszy właściciel | |
Położenie na mapie gminy Wierzchosławice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | |
 50°02′23,56″N 20°51′20,71″E/50,039878 20,855753
| |
| Strona internetowa | |
Zagroda Wincentego Witosa – obejście w Wierzchosławicach zbudowane przez Wincentego Witosa. W skład zagrody wchodzą: dom mieszkalny, budynek inwentarski, stodoła, spichrz oraz wolno stojąca piwnica z nadbudową. Od 1971 roku mieści się tutaj Muzeum Wincentego Witosa. Większość zabudowań zachowuje swój pierwotny charakter, jedynie budynek inwentarski (po rekonstrukcji) zaadaptowano na cele administracyjne i muzealne.
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Zagrodę zbudowano w północnej części podtarnowskich Wierzchosławic w województwie małopolskim. Położona jest przy drodze z Wojnicza do Radłowa, w pobliżu skrzyżowania z szosą prowadzącą do przysiółka Dwudniaki. Znajduje się na małopolskim szlaku architektury drewnianej. Od rodzinnego domu (miejsca urodzin) Wincentego Witosa dzieli ją około 500 m.
Historia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Wincenty Witos urodził się 21 stycznia 1874 roku w domu rodzinnym Witosów w Wierzchosławicach. Pochodził z biednej rodziny chłopskiej, która posiadała dwumorgowe gospodarstwo. Był wybitnym politykiem II Rzeczypospolitej, czołowym działaczem ruchu ludowego, trzykrotnie sprawował funkcję premiera Rzeczypospolitej Polskiej.
Niezabudowany grunt o powierzchni 24 arów, na którym zbudowano zagrodę, był posagiem żony Wincentego Witosa, Katarzyny. Budowa zagrody rozpoczęła się w 1905 roku i trwała osiem lat[1]. W domu zamieszkali Witosowie z córką Julią. Witos w czasie procesu brzeskiego, obawiając się utraty majątku, przekazał formalnie obejście swej jedynej córce. Po śmierci Katarzyny i Wincentego Witosów w domu mieszkała ich córka z rodziną. Od lat 60. XX wieku działacze ludowi wraz z rodziną czynili starania o objęcie opieką spuścizny po przywódcy ruchu ludowego. Ostatnią właścicielką gospodarstwa z rodziny Wincentego Witosa była jego wnuczka, która przekazała najpierw część domu[2], a później zagrodę na cele muzealne. Muzeum w zagrodzie Wincentego Witosa utworzono w 1971 roku, kierowniczką została jego wnuczka Joanna Steindel[3]. W latach 1995–1997 wszystkie budynki zagrody zostały wyremontowane[4].
Zabudowania
[edytuj | edytuj kod]Pięć budynków ustawiono w czworobok wokół podwórza. Pierwotnie były to: dom mieszkalny, budynek inwentarski (nazywany stajnią lub oborą), stodoła, spichrz oraz piwnica z nadbudową. Wszystkie budynki, zbudowane z drewna, mają konstrukcję zrębową. Dwuspadowe dachy budynków kryte są dachówką. W domu – układ wnętrz dwutraktowy z sienią, przebiegającą na osi środkowej budynku. Znajdują się w nim cztery izby[4].
Od ogrodu i sadu zabudowania oddziela drewniany płot, całość otacza ogrodzenie wykonane ze stalowej siatki.
Muzeum Wincentego Witosa
[edytuj | edytuj kod]_(30100729754).jpg)
Muzeum Wincentego Witosa jest oddziałem Muzeum Ziemi Tarnowskiej w Tarnowie. Placówkę muzealną utworzono 27 grudnia 1971 roku uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie pod nazwą Dom Wincentego Witosa w Wierzchosławicach. Inicjatorami utworzenia muzeum byli działacze ludowi ze Stanisławem Mierzwą na czele oraz rodzina Wincentego Witosa. Pierwszą kierowniczką muzeum została wnuczka Wincentego Witosa, Joanna Steindel. Początkowo muzeum podlegało merytorycznie Muzeum Etnograficznemu w Krakowie i Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa. Po reformie administracyjnej w 1975 roku zostało włączone w struktury Muzeum Okręgowego w Tarnowie[5].
W domu mieszkalnym utrzymano autentyczny wygląd wnętrz. W gabinecie Wincentego Witosa zachowały się meble, dokumenty i rzeczy osobiste trzykrotnego premiera II Rzeczypospolitej. W domu można też zobaczyć izbę czarną (kuchnię) i pokój pani domu z okresu międzywojennego[6].
W zaadaptowanym budynku inwentarskim (stajni) znajduje się wystawa przedstawiająca biografię Wincentego Witosa, a także izba z pamiątkami po jego współpracowniku Stanisławie Mierzwie[2]. W stodole zgromadzono narzędzia i sprzęty rolnicze używane w gospodarstwie rolnym przez Witosa. W spichlerzu tzw. małej stodole umieszczono kolekcję historycznych sztandarów organizacji ludowych, najstarszym okazem jest sztandar tarnowskiego zarządu powiatowego Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” z 1928 roku[7].
Muzeum organizuje zajęcia edukacyjne dla uczniów[8].
Druga część muzeum mieści się w rodzinnym domu, w którym Wincenty Witos się urodził.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Muzeum Okręgowe w Tarnowie – Oddział w Wierzchosławicach [online], www.muzeum.tarnow.pl [dostęp 2017-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-27].
- ↑ a b Muzeum Wincentego Witosa. bobik hugo 2015-07-16. [dostęp 2017-09-23].
- ↑ Joanna Steindel (1920-2012) – wnuczka Witosa, pierwszy kierownik Muzeum, „salon24.pl” [dostęp 2017-09-23] (pol.).
- ↑ a b Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego Witosa [online], www.tpmw.pl [dostęp 2017-09-23].
- ↑ Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach ma 50 lat [online], MuzeOn, 31 sierpnia 2022 [dostęp 2024-01-25] (pol.).
- ↑ Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach – Moja Małopolska, „Moja Małopolska”, 27 maja 2016 [dostęp 2017-09-23] (pol.).
- ↑ Muzeum Okręgowe w Tarnowie-Muzeum Wincentego Witosa, „plan4fun.pl” [dostęp 2017-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-23] (pol.).
- ↑ Oferta edukacyjna – Muzeum Witosa w Wierzchosławicach [online], Muzeum Okręgowe w Tarnowie [dostęp 2019-11-29] (pol.).