Załuski (powiat płoński)
wieś | |
Urząd Gminy Załuski | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
ok. 125 m n.p.m. |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna |
23 |
Kod pocztowy |
09-142[4] |
Tablice rejestracyjne |
WPN |
SIMC |
0130100[5] |
Położenie na mapie gminy Załuski | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie powiatu płońskiego | |
52°30′46″N 20°31′43″E/52,512778 20,528611[1] |
Załuski – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim, w gminie Załuski[5][6].
Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie zakroczymskim ziemi zakroczymskiej województwa mazowieckiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Załuski.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Załuski położone są przy międzynarodowej trasie E77, ok. 50 km na północny zachód od Warszawy i 17 km na południowy wschód od miasta powiatowego Płońska.
Wieś usytuowana jest na Wysoczyźnie Płońskiej na Nizinie Mazowieckiej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1405 roku. W księgach sądowych zakroczymskich występuje wtedy Vincencius de Zalusky. W pierwszej połowie XV wieku Załuski i sąsiednie Niepiekły należały do rodu Rawitów (de armis Raviczi).
Późniejsza wzmianka z 1423 roku (Zaluszky), rejestr poborowy z 1576 r. wykazuje, że żyli tu Załuscy i Tabałowie posiadający 5,5 łanu (ok. 95 ha) i jednego zagrodnika. Najwybitniejszą postacią XVI-wiecznych Załusk był Jan z Załusek, sędzia i starosta wyszogrodzki, uczestniczył między innymi w przyznawaniu praw targowych (przywilejów) Latowiczowi. W tym czasie szlak z Zakroczymia biegł przez Zdunowo, był więc oddalony od Załusk ok. 1 km.
Jak podaje Ryszard Małowiecki („Dane zebrane, czyli nieco o Załuskach”) Kurier Płoński, nr 5, 1 III 1995, s. 4) w II poł. XVIII w. Załuski należały do zamożniejszej szlachty, łącząc się na 200 lat z dobrami zdunowskimi. Do 1782 r. właścicielem był Władysław Zembrzuski (wojski zakroczymski), do 1791 r. pułkownik wojsk koronnych Tadeusz Czerski, później Ludwik Felicjan Golońskie herbu Jastrzębiec – podkomorzy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
- I ćwierć XIX wieku – szlak zakroczymski zyskał rozgałęzienie przechodzące przez Załuski.
- 1827 r. – wieś liczy 42 mieszkańców, 7 domów.
- 1885 r. – folwark w Załuskach, 705 mórg, 2 budynki murowane, 8 drewnianych.
- 1895 r. – wieś ma 22 domy, 191 mieszkańców, 588 mórg ziemi. Istnieje karczma, urząd gminy i kasa „zaliczkowo-wkładowa”.
- 1900 r. – istnieje gorzelnia.
- 1915 r. – przemarsz wojsk niemieckich i rosyjskich. Zniszczony folwark, wojska rosyjskie zatrzymują na kilka dni nacierających Niemców na przedpolach szosy, umocnienia rosyjskie znajdowały się w Załuskach na tzw. górce (Niemcy swoje pozycje mieli w Olszynach Starych ok. 5 km na zachód).
(na podst. „O Zdunowie raz jeszcze”, Kurier Płoński, nr 7, 1 IV 1995, s. 4)
- 1930 r. – istnieje regularna zabudowa, 17 zagród, istniał folwark z 6 domami, gorzelnia, duży sad.
Ostatnim dziedzicem był Stanisław Jaworowski.
Ulice w miejscowości Załuski
[edytuj | edytuj kod]Z dniem 1 października 2022 r. na terenie miejscowości Załuski zostały wprowadzone nazwy ulic, mające pomóc w uporządkowaniu numeracji. Poniżej lista ulic, zlokalizowanych we wsi Załuski[8]:
- Aleja Robiniowa
- ul. Bajkowa
- ul. Brzozowa
- ul. Gdańska
- ul. Gminna
- ul. Jasna
- ul. Leśna
- ul. Leśników
- ul. Malinki
- ul. Mazowiecka
- ul. Na Zajączki
- ul. Osiedlowa
- ul. Południowa
- ul. Siewna
- ul. Stokrotki
- ul. Stróżewska
- ul. Suchodolska
- ul. Urodzajna
- ul. Wiejska
- ul. Zdunowska
Ponadto lokalne rondo otrzymało nazwisko Antoniego Kolczyńskiego.
Organizacje pozarządowe w miejscowości Załuski
[edytuj | edytuj kod]Na terenie miejscowości Załuski zarejestrowane są i działają następujące organizacje pozarządowe[9]:
- Towarzystwo Przyjaciół Załusk
- Ochotnicza Straż Pożarna w Załuskach
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 157887
- ↑ Wieś Załuski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-01-01] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1585 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Uchwała nr 312/XLI/22 Rady Gminy Załuski z dnia 29 czerwca 2022 r. w sprawie nadania nazw ulic w miejscowości Załuski.https://edziennik.mazowieckie.pl/WDU_W/2022/7374/akt.pdf
- ↑ Krajowy Rejestr Sądowy
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krajowy Rejestr Sądowy
- Dokumenty z Pracowni Dokumentacji Dziejów Miasta Płońska
- „Niepiekłowie” L. Niepiekło. Warszawa 2014
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Załuski (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 358 .