Wywłoka (rodzaj)
| Hydrobius | |
| Leach, 1815 | |
| Okres istnienia: miocen–dziś | |
 Wywłoka rdzaworoga | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj |
wywłoka |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Dytiscus fuscipes Linnaeus, 1758 | |
Wywłoka[1] (Hydrobius) – rodzaj chrząszczy z rodziny kałużnicowatych, podrodziny Hydrophilinae i plemienia Hydrobiusini.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Ciało jest umiarkowanie wysklepione[2]. Przedplecze jest wyraźnie szersze niż dłuższe[3][4]. Tarczka jest dobrze widoczna[4], z tyłu zaostrzona[3]. Pokrywy mają gładkie, niepiłkowane krawędzie. Przedpiersie jest płaskie lub nieco wyniesione pośrodku, zawsze pozbawione kila czy żeberka. Śródpiersie ma wyrostek w postaci mniej lub bardziej wyniesionej listewki poprzecznej i pozbawione jest kila. Odnóża tylnej pary mają uda owłosione przynajmniej w nasadowej połowie[2]. Na spodzie odwłoka widocznych jest pięć wolnych sternitów (od trzeciego do siódmego), z których ostatni ma krawędź tylną u wierzchołka z wykrojeniem porośniętym grubymi szczecinkami[2][4]. Elementy strydulacyjne na trzecim laterosternicie mają postać bezładnie i gęsto rozmieszczonych, haczykowatych włosków mikroskopowych (mikrotrichii) i nie są zorganizowane w listewki[2].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Chrząszcze wodne, w większości zasiedlające wody stojące[5]. W wodzie żyją zarówno larwy, jak i owady dorosłe, natomiast na lądzie następuje przepoczwarczenie[3][4].
Rodzaj holarktyczny. Wszystkie gatunki występują w Palearktyce, a jeden ponadto w krainie nearktycznej[2]. W Europie stwierdzono cztery gatunki[6][2], z których tylko wywłokę rdzaworogą wykazano z Polski[7][8]. Dwa gatunki są endemitami Chin, a jeden endemitem Japonii[2].
Taksonomia i ewolucja
[edytuj | edytuj kod]Takson ten wprowadzony został w 1815 roku przez Williama Elforda Leacha[9][2]. W 1838 roku Frederic William Hope dokonał wyznaczenia Dytiscus fuscipes jego gatunkiem typowym[10][2]. W 1844 roku Étienne Mulsant utworzył Hydrobiaires – takson rangi ponadrodzajowej od rodzaju Hydrobius[11], który rangę plemienia Hydrobiini w obrębie podrodziny Hydrophilinae zyskał w systemie wprowadzonym w pracach z 1916 i 1919 roku przez Armanda d’Orchymonta[12][13][14]. W 1909 roku Edmund Reitter wprowadził rodzaj Limnohydrobius dla Hydrobius convexus, jednak został on później zsynonimizowany z Hydrobius[2]. W 2017 roku Andrew E.Z. Short, Jeffrey Cole i Emmanuel F.A. Toussaint na podstawie wyników molekularnej analizy filogenetycznej zmienili definicję rodzaju i przywrócili do klasyfikacji rodzaj Limnohydrobius dla czterech gatunków spokrewnionych z Hydrobius dalej niż jest on spokrewniony z trzema innymi rodzajami[2].
Do rodzaju tego należą[6][2][15]:
- Hydrobius arcticus Kuwert, 1890
- †Hydrobius confixus Scudder, 1890
- †Hydrobius couloni Heer, 1862
- †Hydrobius decineratus Scudder, 1878
- Hydrobius fuscipes (Linnaeus, 1758) – wywłoka rdzaworoga
- †Hydrobius longicollis Heer, 1847
- †Hydrobius maceratus Scudder, 1900
- Hydrobius nauckhoffi Heer, 1870
- Hydrobius pauper Sharp, 1884
- †Hydrobius prisconatator Wickham, 1911
- Hydrobius pui Jia et Feng-Long, 1995
- Hydrobius punctistriatus Jia et Feng-Long, 1995
- Hydrobius rottenbergii Gerhardt, 1872
- Hydrobius subrotundus Stephens, 1829
- †Hydrobius titan Wickham, 1913
Wyniki molekularnych analiz filogenetycznych wskazują na zajmowanie przez ten rodzaj pozycji siostrzanej dla kladu obejmującego rodzaje Sperchopsis, Ametor i Hydrocassis[2][16]. Według wyników analizy Emmanuela F.A. Toussainta i Andrew E.Z. Shorta z 2017 roku metodą BioGeoBEARS linie ewolucyjne Hydrobius i tego kladu rozeszły się pod koniec kredy późnej[16]. Z kolei wszystkie te cztery rodzaje tworzą klad siostrzany dla Limnohydrobius[2][16]. Zapis kopalny rodzaju znany jest od oligocenu[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Andrew E.Z. Short, Jeffrey Cole, Emmanuel F.A. Toussaint. Phylogeny, classification and evolution of the water scavenger beetle tribe Hydrobiusini inferred from morphology and molecules (Coleoptera: Hydrophilidae: Hydrophilinae). „Systematic Entomology”. 42 (4), s. 677-691, 2017. The Royal Entomological Society. DOI: 10.1111/syen.12239.
- ↑ a b c Martin Fikáček: 20. Hydrophilidae Leach, 1815. W: Adam Ślipiński, John F. Lawrence: Australian Beetles. Volume 2. Archostemata, Myxophaga, Adephaga, Polyphaga (part). CSIRO Publishing, 2019, s. 271-350. ISBN 978-0-643-09730-8.
- ↑ a b c d Miguel Archangelsky, Rolf Georg Beutel, Albrecht Komarek: 12.1 Hydrophilidae Latreille, 1802. W: Rolf G. Beutel, Richard A.B. Leschen: Arhtropoda: Insecta. Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). 2nd edition. Berlin, Boston: Walter de Gruyter, 2016, s. 238-254, seria: Handbook of Zoology/Handbuch der Zoologie.
- ↑ Andrew Edward Z. Short, Martin Fikáček. Molecular phylogeny, evolution and classification of the Hydrophilidae (Coleoptera). „Systematic Entomology”. 38 (4), s. 723-752, 2013. The Royal Entomological Society. DOI: 10.1111/syen.12024.
- ↑ a b Erlend Ignacio Fleck Fossen, Torbjørn Ekrem, Anders Nilsson, Johannes Bergsten. Species delimitation in northern European water scavenger beetles of the genus Hydrobius (Coleoptera, Hydrophilidae). „ZooKeys”. 564, s. 71-120, 2016. DOI: 10.3897/zookeys.564.6558.
- ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 4. Chrząszcze – Coleoptera. Adephaga prócz Carabidae, Myxophaga, Polyphaga: Hydrophiloidea.. Warszawa: 1976.
- ↑ podplemię: Hydrobiusina M.E. Mulsant, 1844. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-03-18].
- ↑ W.E. Leach, Entomology, [w:] D. Brewster (red.), Brewster’s Edinburgh Encyclopedia, t. IX, Edinburgh: W. Blackwood, J. Waugh, etc, 1815 (1), 57–172 (96).
- ↑ F.W. Hope: The coleopterist’s manual, part the second, containing the predaceous land and water beetles of Linneus and Fabricius. London: Henry G. Bohn, 1838, s. 125.
- ↑ É. Mulsant, Palpicornes, [w:] Histoire naturelle des Coléoptères de France. [Tome 3], Paris: Maison, 1844.
- ↑ A. d’Orchymont. Notes pour la classification et la phylogénie des Palpicornia. „Annales de Société entomologique de France”. 85, s. 91–106, 1916.
- ↑ A. d’Orchymont. Notes complémentaires pour la classification et la phylogénie des “Palpicornia”. „Revue Zoologique Africaine”. 6, s. 163–168, 1919.
- ↑ Michael Hansen, The Hydrophiloid Beetles. Phylogeny, Classification and a Revision of the Genera (Coleoptera, Hydrophiloidea). Biologiske Skrifter No. 40, „Insect Systematics & Evolution”, 3, 23, Copenhagen: The Royal Danish Academy of Sciences and Letters & Munksgaard, 1991, DOI: 10.1163/187631292X00164, ISSN 1876-312X.
- ↑ a b genus Hydrobius Leach, 1815. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-03-18].
- ↑ a b c Emmanuel F.A. Toussaint, Andrew E.Z. Short. Biogeographic mirages? Molecular evidence for dispersal-driven evolution in Hydrobiusini water scavenger beetles. „Systematic Entomology”. 42 (4), s. 692-702, 2017. The Royal Entomological Society. DOI: 10.1111/syen.12237.