Wyka ptasia

Wyka ptasia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	wyka
Gatunek	wyka ptasia
	Nazwa systematyczna
	Vicia cracca L.; Sp. pl. 2:735. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wyka ptasia (Vicia cracca L.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny bobowatych. Rodzimym obszarem jej występowania jest Azja i Europa, ale rozprzestrzenił się też w innych regionach świata^[3]. W Polsce pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Morfologia

Pokrój: Bylina czepiająca się innych roślin za pomocą wąsów.
Łodyga: Wiotka, pokładająca się, rozgałęziona, graniasta, przylegająco owłosiona, o długości do 1,2 m. Pod ziemią roślina posiada rozgałęzione kłącze.
Liście: Nieparzysto-pierzaste złożone z 6–12 par listków^[4]. Listki podługowate, orzęsione. Listek szczytowy oraz pierwsza para listków przekształcone są w wąsy czepne. U nasady liścia złożonego strzałkowate, całobrzegie przylistki.
Kwiaty: Jednostronne, wyrastające na szypułce w kącie liścia, tej samej długości, lub znacznie dłuższe od niego grono. Złożone jest z 15–40 siedzących lub krótkoszypułkowych kwiatów motylkowych. Kwiaty bezwonne, długości ponad 12 mm, korona niebieskofioletowa^[4] z plamą na łódeczce i ciemnymi wybarwieniami na skrzydełkach i żagielku.
Owoc: Strąk zakończony dzióbkiem. Ma długość 10–25 mm i gładkie, lśniące wnętrze łupiny.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Roślina miododajna, nektar powstaje w miodnikach u nasady rurki pręcików. Kwitnie od czerwca do września.

Siedlisko

Łąki, lasy, zarośla, przydroża. W górach występuje po regiel górny. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Molinio-Arrhenetheretea^[5].

Zapylenie

Kwiat jest przystosowany do zapylania krzyżowego przez owady o długim aparacie gębowym, głównie duże trzmiele. Tylko one mogą dostać się do nektaru. Pod ciężarem owada siadającego na łódeczce wysuwa się słupek, który pod znamieniem ma gęste włoski z przyklejonym pyłkiem z pręcików (roślina jest przedprątna, nie może więc w tym czasie zapylić się własnym pyłkiem). Pyłek ten przykleja się do brzusznej strony owada i może być przez niego przeniesiony na inny kwiat wyki, w którym słupek jest już dojrzały. Mniejsze trzmiele nie mogąc się dostać do nektaru, często wygryzają otwór w dolnej części kwiatu nie pośrednicząc w jego zapylaniu.

Cechy fitochemiczne

Roślina lekko trująca. Nasiona zawierają wicjaninę toksyczną dla zwierząt (szczególnie koni)^[6].

Zmienność

Wyróżnia się trzy podgatunki^[3]:

Vicia cracca L. subsp. cracca, syn. Vicia grossheimii Ekutim
Vicia cracca L. subsp. incana (Gouan) Rouy, syn. Vicia incana Gouan
Vicia cracca L. subsp. japonica Miq.

Zastosowanie

Na łąkach jest cenną rośliną pastewną. Jednak nadaje się do spasania tylko przed wytworzeniem strąków, nasiona są bowiem szkodliwe dla bydła.
Ziele Herba Viciae było stosowane w medycynie ludowej^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b Vicia cracca L. w bazie danych: GRIN (Germplasm Resources Information Network) na http://www.ars-grin.gov (ang.)
↑ ^a ^b Teofil Gołębiowski: Rośliny gór i pogórzy. Warszawa: Wydawnictwo"Sport i Turystyka", 1990, s. 110. ISBN 83-217-2710-7.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

Bibliografia

D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[grin-3] Vicia cracca L. w bazie danych: GRIN (Germplasm Resources Information Network) na http://www.ars-grin.gov (ang.)

[Rośliny_gór-4] Teofil Gołębiowski: Rośliny gór i pogórzy. Warszawa: Wydawnictwo"Sport i Turystyka", 1990, s. 110. ISBN 83-217-2710-7.

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[C-6] Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]