Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 roku

Wybory prezydenckie w Polsce
w 2000 roku
Państwo	Polska
Rodzaj	wybory prezydenckie
Data przeprowadzenia	8 października 2000
Data zarządzenia	16 czerwca 2000; przez: marszałka Sejmu; Macieja Płażyńskiego
Podstawa prawna	kodeks wyborczy
	Głosowanie
Wyniki pierwszej tury:
	AK 53,9% AO 17,3% MK 15,57% JK 5,95% AL 3,05% JKM 1,43% LW 1,01% JP 0,79% DG 0,51% PI 0,22% TW 0,16% BP 0,1%
Frekwencja:
	61,12%
poprzednie:; Wybory 1995	następne:; Wybory 2005
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Wybory prezydenckie w Polsce w 2000 odbyły się 8 października. O urząd prezydenta ubiegało się początkowo 13 kandydatów, jednak Jan Olszewski wycofał swą kandydaturę przed wyborami na rzecz Mariana Krzaklewskiego^[2]. Frekwencja wyborcza wyniosła 61,12%^[3].

Nie odbyła się II tura wyborów, ponieważ po raz pierwszy w historii bezpośrednich wyborów prezydenckich w Polsce, jeden z kandydatów otrzymał w I turze ponad 50% ważnie oddanych głosów. Pierwszy raz w historii III RP (po 1989) doszło do reelekcji urzędującego prezydenta.

Komitety wyborcze

Zarejestrowano następujące komitety wyborcze kandydatów z wymaganą liczbą 1000 podpisów^[4]:

Marian Antosz – specjalista rehabilitacji leczniczej
Marek Ciesielczyk – wiceprzewodniczący rady miasta Tarnowa
Krystyna Górniak – radna gminy Warszawa-Centrum i dzielnicy Mokotów
Dariusz Grabowski – poseł i prezes Stronnictwa Polska Racja Stanu
Piotr Ikonowicz – poseł i przewodniczący Polskiej Partii Socjalistycznej
Jarosław Kalinowski – poseł i prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego, były wicepremier
Janusz Korwin-Mikke – prezes Unii Polityki Realnej, były poseł
Marian Krzaklewski – poseł i przewodniczący klubu parlamentarnego Akcji Wyborczej Solidarność z Ruchu Społecznego AWS
Aleksander Kwaśniewski – urzędujący prezydent
Andrzej Lepper – przewodniczący Samoobrony RP
Jan Łopuszański – poseł i prezes Porozumienia Polskiego
Andrzej Olechowski – ekonomista, były minister
Jan Olszewski – poseł i prezes Ruchu Odbudowy Polski, były premier
Mieczysław Pawlak – prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego (Mikołajczykowskiego), były poseł
Bogdan Pawłowski – przedsiębiorca
Marian Rembelski – nauczyciel
Bogusław Rybicki – działacz Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego
Bolesław Tejkowski – przewodniczący Polskiej Wspólnoty Narodowej
Lech Wałęsa – przewodniczący Chrześcijańskiej Demokracji III RP, były prezydent
Zbigniew Wesołowski – stoczniowiec, pedagog, właściciel wydawnictwa „Heliograf”
Tadeusz Wilecki – działacz Stronnictwa Narodowego

Tło kampanijne

Charakterystyka zarejestrowanych kandydatów

Aleksander Kwaśniewski – wiele miesięcy przed rozpoczęciem kampanii Aleksander Kwaśniewski cieszył się poparciem ponad 70% społeczeństwa. Podczas kampanii wyborczej przypominano jego dorobek, m.in. przyjęcie Polski do NATO, poprawną kohabitację z rządem AWS-UW oraz kontakty międzynarodowe. Urok osobisty i talent polityczny miały rekompensować brak wyższego wykształcenia. Błędy i niezręczności zjednywały Aleksandrowi Kwaśniewskiemu sympatię wyborców. Kampania prezydenta miała charakter pozytywny i spokojny^[5]. Sam kandydat podczas wiecu wyborczego na Suwalszczyźnie wypowiedział się na temat wprowadzenia renty socjalnej dla starszych bezrobotnych, co wywołało nerwowe reakcje w sztabie AWS. Główne hasło wyborcze prezydenta brzmiało „Dom wszystkich Polska”^[6]. W kampanię prezydenta zaangażowały się SLD i Unia Pracy, zbierając podpisy i rozdając około 2 miliony pocztówek. Prezydent odmówił debaty z kandydatami przed I turą wyborów. Wśród popierających kandydaturę prezydenta byli m.in. Maryla Rodowicz, Cezary Pazura czy Irena Santor^[7]. Pod koniec sierpnia był on liderem sondaży, miał 66% zwolenników^[8]. Największy spadek poparcia przyniosła Aleksandrowi Kwaśniewskiemu sprawa wizyty w 1997 w Kaliszu, podczas której Marek Siwiec wykonał na polecenie prezydenta gesty powitalne związane z osobą Jana Pawła II^[9]. Skutkiem taśmy była utrata około 10% poparcia, krytyka ze strony biskupów oraz uchwały o uznaniu prezydenta za persona non grata przez rady miast rządzonych przez AWS^[10].

Andrzej Olechowski – kandydat obywatelski popierany przez wielu znanych Polaków. Poparcia udzielili mu m.in. Czesław Miłosz, Jan Nowak-Jeziorański, Zbigniew Religa czy Zbigniew Hołdys. W kampanii Andrzej Olechowski był pokazywany spacerujący ze współpracownikami ulicami miast. W kampanię zaangażował się przewodniczący Unii Wolności, a jego głównym elektoratem była większość elektoratu tej partii (choć ona sama nie udzieliła mu poparcia). Hasło kandydata brzmiało „Przejdźmy do konkretów”^[7]. Jego kandydatura była marginalizowana przez sztaby wyborcze Aleksandra Kwaśniewskiego i Mariana Krzaklewskiego. Pod koniec sierpnia zajmował 2. miejsce z wynikiem 11% zwolenników^[8].

Marian Krzaklewski – był kandydatem obozu „Solidarności”. Głównym celem kampanii było umocnienie prawicowego elektoratu. Był postrzegany jako działacz związkowy niestroniący od radykalnych metod walki^[11]. Miał wysoki negatywny elektorat sięgający 40%^[7]. Kandydat prowadził kampanię negatywną wymierzoną w urzędującego prezydenta. Między innymi wykorzystano wypowiedzi na okoliczność 20. rocznicy powstania „Solidarności”, czy też kwestię zakupu mieszkania w Warszawie o powierzchni 78 m² za 5% wartości z 1990^[8]. Najcięższy wymiar miała wspomniana przy okazji Aleksandra Kwaśniewskiego sprawa wizyty prezydenta w 1997 w Kaliszu^[9]. Problemem kandydata był nieformalny wpływ na rząd i odpowiedzialność za jego działania. Kandydat w kampanii złożył obietnicę powszechnego uwłaszczenia. Pierwotnie hasłem kampanii było „Krzak – Tak”, zostało ono zastąpione hasłem „Bezpieczna przyszłość – rodzina na swoim”. Wśród osobistości zwolennikami Mariana Krzaklewskiego byli: Tomasz Strzembosz, Wojciech Kilar czy Jan Pietrzak^[11]. Pod koniec sierpnia miał 9% zwolenników^[8].

Andrzej Lepper – kandydat Samoobrony wielokrotnie organizujący rolnicze protesty. W 1999 zyskał szerokie poparcie z uwagi na kryzys na rynku mięsnym. Na skutek nagłośnienia protestów przez niechętną rządowi telewizję publiczną marginalny kandydat zyskał poparcie nie tylko wśród mieszkańców wsi. W kampanii głosił, że w Polsce mamy do czynienia z ludobójstwem ekonomicznym^[12].

Jarosław Kalinowski – kandydat PSL, absolwent Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i były wójt gminy Słomianka. Hasło wyborcze kandydata brzmiało „Czas na zmiany”^[13]. W kampanii obok mieszkańców wsi starał się pozyskać dla swojej kandydatury mieszkańców małych miast^[14]. Kandydat unikał krytyki lidera Samoobrony^[12].

Lech Wałęsa – po przegranej w wyborach prezydenckich w 1995 w kolejnych wyborach były prezydent nie miał szans na wygraną. Według sondażu CBOS z 2 sierpnia był liderem w rankingu polityków, na których Polacy na pewno nie będą głosować^[12]. Jego osobę wskazało 61% badanych. Pod koniec sierpnia miał 2% zwolenników^[8].

Wśród pozostałych kandydatów byli liderzy i inni przedstawiciele marginalnych ugrupowań politycznych, m.in. konserwatywno-liberalny eurosceptyk Janusz Korwin-Mikke, były prawicowy premier Jan Olszewski, socjalista Piotr Ikonowicz oraz narodowcy: Dariusz Grabowski, generał Tadeusz Wilecki i Bogdan Pawłowski^[15].

Lustracja

W kampanii pojawiła się sprawa lustracji kandydatów. Sprawa budziła emocje z uwagi na zarzuty wobec Lecha Wałęsy i Aleksandra Kwaśniewskiego. Nowa ustawa lustracyjna powodowała, że w przypadku stwierdzenia kłamstwa lustracyjnego sąd lustracyjny mógł wydać wyrok zakazujący startu w wyborach. Pozytywne rozpatrzenie sprawy lustracji zamknęło wątek w kampanii^[15].

Prawybory w Nysie

Przed wyborami prezydenckimi odbyły się prawybory w Nysie. Mimo że lider sondaży nie pojawił się w dniu głosowania, a sztab konkurenta zrobił mu antyreklamę z wódką goleniówką, nawiązując do wizyty w Charkowie, zdobył on ponad 53,7% głosów^[15].

Wyniki oficjalnych kandydatów

Zdjęcie	Imię i nazwisko	Wiek	Wykształcenie	Przynależność partyjna i poparcie partii	Głosy	Procent
	Aleksander Kwaśniewski	45	średnie	bezpartyjny (popierany przez Sojusz Lewicy Demokratycznej, Unię Pracy, Partię Ludowo-Demokratyczną, Stronnictwo Demokratyczne i Krajową Partię Emerytów i Rencistów)	9 485 224	53,90%
	Andrzej Olechowski	53	wyższe (dr)	bezpartyjny (popierany przez Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe)	3 044 141	17,30%
	Marian Krzaklewski	50	wyższe (dr)	Ruch Społeczny Akcja Wyborcza Solidarność (popierany przez Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, Porozumienie Polskich Chrześcijańskich Demokratów i po rezygnacji Jana Olszewskiego także przez Ruch Odbudowy Polski i Porozumienie Centrum)	2 739 621	15,57%
	Jarosław Kalinowski	38	wyższe (inż.)	Polskie Stronnictwo Ludowe	1 047 949	5,95%
	Andrzej Lepper	46	średnie zawodowe	Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej	537 570	3,05%
	Janusz Korwin-Mikke	57	wyższe (mgr)	Unia Polityki Realnej	252 499	1,43%
	Lech Wałęsa	57	zasadnicze zawodowe	Chrześcijańska Demokracja III Rzeczypospolitej Polskiej	178 590	1,01%
	Jan Łopuszański	45	wyższe (mgr)	Porozumienie Polskie (popierany przez Narodowe Odrodzenie Polski)	139 682	0,79%
	Dariusz Grabowski	50	wyższe (dr)	Stronnictwo Polska Racja Stanu (popierany przez Konfederację Polski Niepodległej – Ojczyzna, Krajowe Porozumienie Emerytów i Rencistów Rzeczypospolitej Polskiej i Polską Partię Ekologiczną – Zielonych)	89 002	0,51%
	Piotr Ikonowicz	44	wyższe (mgr)	Polska Partia Socjalistyczna	38 672	0,22%
	Tadeusz Wilecki	55	wyższe wojskowe	Stronnictwo Narodowe (popierany przez Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne)	28 805	0,16%
	Bogdan Pawłowski	55	wyższe (mgr)	bezpartyjny (popierany przez Polskie Stronnictwo Ludowe (Mikołajczykowskie))	17 164	0,10%
Razem					17 598 919	100,0%
Frekwencja						61,12%

	Aleksander Kwaśniewski		Andrzej Olechowski		Marian Krzaklewski		Jarosław Kalinowski		Andrzej Lepper		Janusz Korwin-Mikke		Lech Wałęsa		Jan Łopuszański		Dariusz Grabowski		Piotr Ikonowicz		Tadeusz Wilecki		Bogdan Pawłowski		Frekwencja
Województwo	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%	#	%
dolnośląskie	804 548	59,37%	234 307	17,29%	193 359	14,27%	37 564	2,77%	32 696	2,41%	19 367	1,43%	11 743	0,87%	8456	0,62%	6906	0,51%	2784	0,21%	2280	0,17%	1146	0,08%	1 355 156	60,60%
kujawsko-pomorskie	614 307	63,77%	129 817	13,48%	107 587	11,17%	46 891	4,87%	30 577	3,17%	10 838	1,13%	8630	0,90%	6094	0,63%	4301	0,45%	1963	0,20%	1551	0,16%	730	0,08%	963 286	62,08%
lubelskie	437 254	44,58%	120 545	12,29%	160 156	16,33%	165 310	16,85%	54 448	5,55%	13 109	1,34%	8236	0,84%	10 274	1,05%	5627	0,57%	2384	0,24%	2348	0,24%	1215	0,12%	992 537	59,04%
lubuskie	302 108	65,83%	64 834	14,13%	54 762	11,93%	11 943	2,60%	10 587	2,31%	5532	1,21%	3793	0,83%	1549	0,34%	1992	0,43%	887	0,19%	621	0,14%	336	0,07%	463 167	61,02%
łódzkie	702 442	56,38%	182 351	14,64%	156 408	12,55%	96 241	7,72%	51 901	4,17%	21 085	1,69%	11 126	0,89%	10 214	0,82%	6216	0,50%	3655	0,29%	2743	0,22%	1572	0,13%	1 260 492	61,45%
małopolskie	609 687	41,49%	349 834	23,81%	325 240	22,13%	76 503	5,21%	36 733	2,50%	24 673	1,68%	20 376	1,39%	13 273	0,90%	6839	0,47%	2665	0,18%	2268	0,15%	1261	0,09%	1 489 509	62,22%
mazowieckie	1 088 018	45,50%	484 562	20,71%	395 626	16,91%	191 095	8,17%	62 267	2,66%	40 877	1,75%	24 967	1,07%	27 181	1,16%	12 718	0,54%	5629	0,24%	3893	0,17%	3103	0,13%	2 423 226	61,41%
opolskie	225 373	54,80%	77 545	18,86%	61 590	14,98%	15 288	3,72%	13 208	3,21%	6108	1,49%	6297	1,53%	2270	0,55%	1963	0,48%	768	0,19%	481	0,12%	357	0,09%	416 354	51,28%
podkarpackie	370 764	39,34%	141 942	15,06%	251 047	26,64%	90 230	9,57%	41 424	4,40%	12 162	1,29%	9631	1,02%	13 014	1,38%	7295	0,77%	1614	0,17%	2241	0,24%	1057	0,11%	955 024	61,53%
podlaskie	236 593	44,96%	71 230	13,54%	118 171	22,46%	57 421	10,91%	21 626	4,11%	6137	1,17%	4260	0,81%	5509	1,05%	2622	0,50%	1133	0,22%	1077	0,20%	424	0,08%	531 682	58,49%
pomorskie	498 589	49,57%	235 571	23,42%	175 513	17,45%	26 199	2,60%	24 578	2,44%	16 328	1,62%	13 408	1,33%	7154	0,71%	4574	0,45%	1697	0,17%	1305	0,13%	891	0,09%	1 016 538	62,83%
śląskie	1 325 408	59,56%	411 435	18,49%	315 426	14,17%	41 089	1,85%	40 054	1,80%	31 310	1,41%	25 577	1,15%	11 982	0,54%	11 792	0,53%	6129	0,28%	3180	0,14%	1911	0,09%	2 247 039	60,84%
świętokrzyskie	355 071	60,51%	63 596	10,84%	62 271	10,61%	60 444	10,30%	23 465	4,00%	6804	1,16%	3858	0,66%	4956	0,84%	3225	0,55%	1610	0,27%	896	0,15%	631	0,11%	593 591	58,85%
warmińsko-mazurskie	393 426	63,67%	85 007	13,76%	73 156	11,84%	26 639	4,31%	18 813	3,04%	7049	1,14%	4441	0,72%	4077	0,66%	2725	0,44%	1273	0,21%	813	0,13%	517	0,08%	623 932	58,13%
wielkopolskie	1 010 056	61,54%	253 736	15,46%	182 069	11,09%	86 806	5,29%	52 593	3,20%	19 400	1,18%	14 656	0,89%	9303	0,57%	6593	0,40%	2814	0,17%	1978	0,12%	1304	0,08%	1 657 874	66,54%
zachodniopomorskie	493 668	64,01%	124 802	16,18%	85 771	11,12%	17 325	2,25%	22 297	2,89%	10 955	1,42%	6398	0,83%	3215	0,42%	3490	0,45%	1601	0,21%	993	0,13%	662	0,09%	777 975	60,14%
Polska	9 485 224	53,90%	3 044 141	17,30%	2 739 621	15,57%	1 047 949	5,95%	537 570	3,05%	252 499	1,43%	178 590	1,01%	139 682	0,79%	89 002	0,51%	38 672	0,22%	28 805	0,16%	17 164	0,10%	17 598 919	61,12%

Aleksander Kwaśniewski wygrał wybory we wszystkich szesnastu województwach (utworzonych niecałe dwa lata wcześniej). Pod względem powiatów urzędujący wtedy prezydent zwyciężył w prawie wszystkich powiatach z wyjątkiem:

łomżyńskiego i wysokomazowieckiego (województwo podlaskie) – wygrana Jarosława Kalinowskiego z PSL;
miasta Sopot – w tym mieście najlepszy był Andrzej Olechowski (kilka miesięcy po wyborach wraz z Donaldem Tuskiem i Maciejem Płażyńskim założył Platformę Obywatelską);
nowosądeckiego, limanowskiego, podhalańskiego, tatrzańskiego (województwo małopolskie), rzeszowskiego, ropczycko-sędziszowskiego, kolbuszowskiego, łańcuckiego, leżajskiego (województwo podkarpackie) i janowskiego (województwo lubelskie) – najwięcej głosów ważnych z tych powiatów zdobył zdobywca miejsca trzeciego w kraju, Marian Krzaklewski z AWS.

Zdjęcie	Imię i nazwisko	Wiek	Wykształcenie	Przynależność partyjna i poparcie partii	Data rezygnacji kandydata
Kandydat, który zrezygnował:
	Jan Olszewski	70	wyższe (mgr)	Ruch Odbudowy Polski (popierany przez Porozumienie Centrum)	2 października 2000

Zobacz też

Przypisy

↑ Dz.U. z 2000 r. nr 49, poz. 565
↑ Dudek 2013 ↓, s. 421.
↑ Dudek 2013 ↓, s. 422.
↑ 22 komitety? [online], dziennikpolski24.pl, 16 sierpnia 2000 .
↑ Piasecki 2012 ↓, s. 132.
↑ Piasecki 2012 ↓, s. 133.
↑ ^a ^b ^c Piasecki 2012 ↓, s. 134.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Piasecki 2012 ↓, s. 138.
↑ ^a ^b Piasecki 2012 ↓, s. 138–139.
↑ Piasecki 2012 ↓, s. 139.
↑ ^a ^b Piasecki 2012 ↓, s. 135.
↑ ^a ^b ^c Piasecki 2012 ↓, s. 136.
↑ Piasecki 2012 ↓, s. 135–136.
↑ Piasecki 2011 ↓, s. 136.
↑ ^a ^b ^c Piasecki 2012 ↓, s. 136–137.

Bibliografia

Dz.U. z 2000 r. nr 85, poz. 952.
Andrzej Konrad Piasecki: Wybory w Polsce 1989–2011. Kraków: Arcana, 2012. ISBN 978-83-60940-46-4.
Antoni Dudek: Historia polityczna Polski 1989–2012. Kraków: Znak, 2013. ISBN 978-83-240-2130-7.

Linki zewnętrzne

Wybory prezydenckie w 2000 w serwisie PKW

[1] Dz.U. z 2000 r. nr 49, poz. 565

[CITEREFDudek2013421-2] Dudek 2013 ↓, s. 421.

[CITEREFDudek2013422-3] Dudek 2013 ↓, s. 422.

[4] 22 komitety? [online], dziennikpolski24.pl, 16 sierpnia 2000 .

[CITEREFPiasecki2012132-5] Piasecki 2012 ↓, s. 132.

[CITEREFPiasecki2012133-6] Piasecki 2012 ↓, s. 133.

[CITEREFPiasecki2012134-7] Piasecki 2012 ↓, s. 134.

[CITEREFPiasecki2012138-8] Piasecki 2012 ↓, s. 138.

[CITEREFPiasecki2012138–139-9] Piasecki 2012 ↓, s. 138–139.

[CITEREFPiasecki2012139-10] Piasecki 2012 ↓, s. 139.

[CITEREFPiasecki2012135-11] Piasecki 2012 ↓, s. 135.

[CITEREFPiasecki2012136-12] Piasecki 2012 ↓, s. 136.

[CITEREFPiasecki2012135–136-13] Piasecki 2012 ↓, s. 135–136.

[CITEREFPiasecki2011136-14] Piasecki 2011 ↓, s. 136.

[CITEREFPiasecki2012136–137-15] Piasecki 2012 ↓, s. 136–137.

[16] W latach 1922–1933 i w 1989 wyborów dokonywało Zgromadzenie Narodowe, w 1947 dokonał Sejm Ustawodawczy.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[A]