Województwo bełskie
| ||||
| 1462–1793 | ||||
| ||||
| Sentencja: In recto dirigitur[1] | ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Prowincja | ||||
| Data powstania |
1462 | |||
| Siedziba wojewody | ||||
| Wojewoda |
zobacz: wojewodowie bełscy | |||
| Siedziba sejmiku | ||||
| Popis |
pod Bełzem[2] | |||
| Powierzchnia |
ok. 9 000 km² | |||
| Populacja (1790[3]) • liczba ludności |
| |||
| Podział administracyjny | ||||
| ||||
| Liczba reprezentantów | ||||
| ||||
Położenie na mapie Rzeczypospolitej
| ||||
Województwo bełskie (łac. Palatinatus Belzensis) – województwo Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej, część prowincji małopolskiej
Zostało utworzone w 1462 r. przez Kazimierza IV Jagiellończyka po przyłączeniu ziemi bełskiej do Korony Polskiej[4]. Województwo bełskie miało senatorów większych dwóch, to jest wojewodę i kasztelana bełskiego, mniejszych także dwóch, którymi byli kasztelanowie lubaczowski i buski. System prawny w oparciu o prawo magdeburskie. Herbem województwa był w polu czerwonym gryf srebrny pod złotą koroną, wspinający się przednimi łapami do góry. Województwo bełskie było najmniejszym z województw małopolskich, licząc w XVII wieku 483 wsi i 33 miast i miasteczek. Oprócz Bugu, większych rzek województwo nie miało. W całym województwie jedyne szkoły funkcjonowały w Warężu, pod zarządem księży pijarów[5].
Po pierwszym rozbiorze roku 1772 prawie całe województwo bełskie dostało się pod panowanie Austrii (zobacz cyrkuł zamojski). Przy Koronie pozostały tylko: z dóbr prywatnych – miasteczko Korytnica na prawym brzegu Bugu i 16 wsi; z dóbr królewskich – miasto Dubienka i 10 włości; z dóbr duchownych – 2 wsie. Mimo to, Sejm Wielki nie dopuścił do zupełnego zniesienia województwa bełskiego, nadal obierając dwóch posłów oraz deputata trybunalskiego do sejmików. Miejscem wyborów był kościół farny w Dubience. Z przyczyny szczupłości województwa (liczącego wówczas już tylko kilka mil kwadratowych) dopuszczano obywateli ziemi chełmskiej i województwa wołyńskiego, którzy posiadali posesje dziedziczne, do sejmikowania w województwie bełskim, wraz z dostępem do jego wszelkich urzędów i funkcji[5].
Ostatecznie, województwo bełskie przestało istnieć po II rozbiorze Polski (23 listopada 1793), kiedy to na mocy sejmu grodzieńskiego utworzono nowe województwa. Skrawki województwa bełskiego zostały wcielone do nowo utworzonych województw chełmskiego i włodzimierskiego[5].
Powiaty
[edytuj | edytuj kod]Wojewodowie
[edytuj | edytuj kod]- Rafał Leszczyński (1619–1636)
- Jakub Sobieski (od 1638)
- Adam Mikołaj Sieniawski (1692–1710)
- Aleksander Michał Łaszcz (1710–1720)
- Stanisław Mateusz Rzewuski (od 1726)
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 215.
- ↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 6.
- ↑ Tabela: Summaryusz Generalny wszelkich dochodów Rzeczypospolitey tak w Koronie iako i w Litwie z kalkulacyą mil kwadratowych, tak со do dymów, podatków, iako i ludzi, w: Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II. Warszawa 1790.
- ↑ Volumina Legum T. 1 s. 91
- ↑ a b c Zygmunt Gloger (1903): Geografia historyczna ziem dawnej Polski; Kraków
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Janeczek: Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., PAN, Warszawa 1993.
- Zygmunt Gloger: Województwo Bełskie. w: tenże: Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.
