Willa Haasego we Wrocławiu

Willa Haasego
Konsulat Generalny Republiki Federalnej Niemiec

Villa der Familie Haase

Willa Haasego
Państwo	Polska
Miejscowość	Wrocław
Adres	ul. Podwale 76–77
Styl architektoniczny	historyzm
Architekt	Otto March
Inwestor	Georg Haase
Kondygnacje	trzy
Rozpoczęcie budowy	1897
Ukończenie budowy	1899
brak współrzędnych

Willa Haasego – kamienica mieszczańska znajdująca się przy ulicy Podwale 76–77 we Wrocławiu, jeden z niewielu zachowanych XIX wiecznych budynków o niezmienionym kształcie. Budynek, jako jeden z nielicznych, był prezentowany w 1902 roku, w czasopiśmie branżowym „Zeitschrift für Bauwesen”.

Historia posesji i kamienicy

Wejście główne

Pokój zimowy – grafika z „Zeitschrift für Bauwesen” z 1902 roku

Willa została wzniesiona w miejscu dawnego Ewangelickiego Seminarium Nauczycielskiego, a po 1847 roku Instytutu Wydziału Medycznego Uniwersytetu Wrocławskiego. W dawnym budynku znajdowała się klinika położnicza oraz siedziba Kliniki Chirurgii i Instytut Fizjologii. W 1897 roku niemiecki architekt Otto March sporządził projekt nowej willi, która miała być dostawiona od strony północnej do ściany szczytowej sąsiedniej kamienicy wzniesionej w latach 40. XIX wieku. Od strony południowej budynek, jak i ogród miał uzyskać naturalne oświetlenie. Założenia te stały się nieaktualne po wzniesieniu na sąsiednich działkach w 1900 roku nowej kamienicy. Zleceniodawcą był Georg Haase, browarnik i przedsiębiorca wrocławski, właściciel E. Haase, Lagerbierbrauerei, największego browaru we wschodnich Niemczech, położonego przy ulicy Krakowskiej 88–106, założyciel nowoczesnego uzdrowiska w Polanicy-Zdroju, dzierżawca Piwnicy Świdnickiej i (nieistniejącej) restauracji w Parku Południowym projektu Karla Klimma.

Opis architektoniczny

Kamienica została zaprojektowana w stylu historyzmu z wyraźnym wpływem architektury południowoniemieckiej. Dwukondygnacyjny budynek został wzniesiony na planie prostokąta wydłużonego na osi wschód-zachód. Od strony północnej, przy ścianie szczytowej sąsiedniej kamienicy zaprojektowano sień przelotową z dostępem do tylnego ogrodu. Najniższa część budynku (suterena) została od zewnątrz pokryta polerowanym strzegomskim granitem (z kamieniołomów Kulmitza w Strzegomiu). Pozostała część elewacji została wykonana w biało-szarym piaskowcu pochodzącym z Wartowic. Budynek nakryty został wysokimi dachami wielkopołaciowymi o różnej wysokości. Fasada główna zdominowana jest przez trzyosiową partię środkową, na której pomiędzy parterem a I piętrem umieszczono balkon, całość zakończono wysokim szczytem z otworami okiennymi oświetlającymi pomieszczenia na poddaszu. Taki sam układ kompozycyjny zastosowano na pozostałych elewacjach. Południowo-zachodni narożnik ukształtowany jest w formie wielobocznej wieży nakrytej hełmem. Podobny wieloboczny kształt otrzymał łącznik między willą a sąsiednią kamienicą. Większość okien oraz drzwi w fasadzie ma kształt prostokąta, niektóre są zamknięte łukami pełnymi i odcinkowymi. Na ostatniej kondygnacji wież znajdują się kotarowe otwory okienne. Wszystkie elementy ozdobne zdobiące elewacje zostały wykonane w firmie Zeyer & Drechslet z Berlina i Zeidler & Wimmel z Bolesławca. Nadzór nad realizacją projektu sprawował wrocławski architekt Paul Rother.

W okresie III Rzeszy willa na mocy ustawy o aryzacji została przekazana NSDAP. W budynku mieściła się wówczas siedziba śląskiego oddziału Hitlerjugend.

Wnętrza

Pomieszczenia na parterze koncentrowały się wokół obszernego centralnie położonego dwukondygnacyjnego holu, wysokiego na dwie kondygnacje i oświetlonego od góry świetlikiem. Z niego, dzięki otwartej trzybiegowej klatki schodowej był dostęp na I piętro. Hol ozdobiony był dębowymi boazeriami; schody i rzeźbione balustrady również wykonane były z dębu. W niszach pod schodami umieszczone zostały marmurowe fontanny z amorkami z brązu autorstwa berlińskiego rzeźbiarza Hugona Lederera, autora wrocławskiej fontanny z szermierzem. We frontowej części parteru zaprojektowane zostały pomieszczenia reprezentacyjne: salon z pokojami przyjęć. W południowej części, wyróżniony na elewacji półkolistym wykuszem, znajdował się ogród zimowy. Jego ściany wyłożone były hiszpańskimi metalicznie glazurowanymi kaflami, a podłoga kolorowym marmurem. Ogród przykryty był metalowym stelażem wypełnionym opalizującym szkłem z berlińskiego warsztatu H. Hildebrandta. Z ogrodu zimowego można było przejść do pokoju muzycznego znajdującego się w południowo-wschodnim narożu willi. Jego wnętrza urządzone były w stylu Ludwika XVI: ściany wyłożono drewnianymi panelami lakierowanymi w kolorze błękitu z zawieszonymi na nich kryształowymi lustrami. Kominek obłożony był belgijskim czerwonym marmurem. Za pokojem muzycznym po wschodniej stronie znajdowała się jadalnia. Podobnie jak w poprzednich pomieszczeniach ściany do wysokości 2,3 metra pokryte były boazerią, a powyżej nich znajdowały się barwione na czerwono skóry z wytłoczonymi i złotymi ozdobami autorstwa niemieckiego introligatora Georga Hulbego z Hamburga. W jadalni znajdował się szeroki na 2,3 metra kominek wyłożony różnego rodzaju marmurem. Wszystkie prace kamieniarskie w willi wykonywał warsztat Przedsiębiorstwa Akcyjnego „Kiefer” z Kiefersfelden w Górnej Bawarii. Z jadalni można było dostać się na werandę usytuowaną od południa, do pomieszczeń gospodarczych umieszczonych po północnej stronie oraz na taras znajdujący się we wschodniej części.

Sklepienie w przedsionku przed wejściem głównym

Na piętrze znajdowały się pomieszczenia prywatne: sypialnie dla dzieci i guwernantek po stronie zachodniej i pokoi i sypialni pani i pana domu z łazienką i garderobą po wschodniej stronie. Pokój pana domu do połowy wyłożony został dębową boazerią a częściowo tkaninami. Na ścianach umieszczone były regały, tworzące ściany biblioteczne, między którymi umieszczony był kominek obłożony kaflami z Delftu. Pokój pani domu wyłożony był boazerią z amerykańskiego orzecha oraz matowoczerwonym francuskim jedwabiem. Sztukaterie na jego suficie zaprojektowała firma Zeyer & Drechslet z Berlina. W sypialni i w łazienkach na ścianie znajdowała się polerowane drewno mahoniowe, z którego również wykonane były szafy ubraniowe i toaletowe; na drzwiach umieszczono lustra, a nad umywalniami francuski marmur.

Ponadto na piętrze znajdował się pokój śniadań i pokoje gościnne. Jeden z nich zaprojektowany był w stylu Ludwika XV, ze ścianami pokrytymi boazeriami z włoskiego orzecha i panelami wypełnionymi zielonym jedwabiem francuskim. Sufit tego pokoju zdobiony był bogatą sztukaterią, a pośrodku umieszczony był obraz autorstwa Woldemara Friedricha pt. Baldur, ogłaszający zbliżanie się wiosny. Wszystkie pomieszczenia na piętrze były dostępne z galerii otwartej od strony holu.

W użytkowej części poddasza znajdowały się pokoje do zabaw dla dzieci, pokoje gościnne, magiel i pralnia. W suterenie znajdowały się pokoje dla portiera, kuchnia z pomieszczeniami gospodarczymi, kotłownia, winiarnia i pokój bilardowy. Winiarnia zaprojektowana była w stylu tyrolskiego gotyku. Wnętrze wyłożono sosnowym drzewem. Ściany w sąsiednim pokoju bilardowym wyłożone były dębową boazerią, a w oknach umieszczono witraże przedstawiające postacie z baśni braci Grimm, autorstwa szkockiego secesyjnego witrażysty Oscara Patersona. Winiarnię i pokój bilardowy zaprojektował i wyposażył Heinrich Hauswalt. W piwnicy urządzono piwniczkę win i różne składy.

Cały budynek wyposażono w najnowsze urządzenia grzewcze i elektryczne oraz w częściowo elektryczny system otwierania bram w ogrodzeniu.

Powozownia

Na tyłach willi znajduje się dawny budynek powozowni oraz nieużytkowany budynek gospodarczy

Po 1945

Budynek w nienaruszonym stanie przetrwał działania wojenne w 1945 roku. Wnętrze budynku i jego wyposażenie uległo zmianom. W elewacji zewnętrznej wykusz ogrodu zimowego został przekształcony w otwarty taras, a do elewacji wschodniej dobudowano schody przeciwpożarowe. Od 1958 roku w budynku mieścił się konsulat NRD, w 1970 roku podniesiony do rangi konsulatu generalnego, a od 3 października 1990 roku Konsulat Generalny RFN. Pierwszym konsulem generalnym zjednoczonych Niemiec był Bruno Weber, piastujący ten urząd od 1990 do 1996 roku.

Bibliografia

• Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
• Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t. I. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1997.
• Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03]  (pol.).
• Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
• Jolanta Gromadzka, Ewa Jóźwik: Powstanie i rozwój wrocławskiego Podwala w XIX wieku, w: Architektura Wrocławia. Tom I. Dom. Wrocław: Instytut Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, 1995.
• Agnieszka Tomaszewicz: Wrocławskie wille i osiedla willowe doby historyzmu. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2019.
• Zygmunt Antkowiak: Wrocław od A do Z. Wrocław: Ossolineum, 1997.