Wilhelmstraße
| Mitte, Kreuzberg | |
 Widok ulicy Wilhelmstraße w kierunku południowym | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Długość |
2,4 km |
Położenie na mapie Berlina  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
 52°30′00,0″N 13°23′00,0″E/52,500000 13,383333
| |
Wilhelmstraße – ulica, ważna arteria komunikacyjna centralnych dzielnic Berlina – Mitte i Kreuzbergu, dług. 2,4 km. Do 1945 przy ulicy miały swoją siedzibę różnego rodzaju instytucje rządowe, najpierw Królestwa Prus, później zjednoczonej Rzeszy Niemieckiej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, obecnie Republiki Federalnej Niemiec.
do 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]Zachowano ówczesną numerację domów.
- Palais Fürstenberg, Berlińskie Towarzystwo Geograficzne (Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin) (Wilhelmstraße 23)
- Urząd Skarbu Rzeszy (Reichsschatzamt), Ministerstwo Finansów Rzeszy (Reichsfinanzministerium) (61)
- Urząd Kolonii Rzeszy (Reichskolonialamt) (62)
- Pruskie Ministerstwo Stanu (Preußisches Staatsministerium) (63)
- Tajny Gabinet Cywilny (Geheimes Zivilkabinett) (64)
- Pruskie Ministerstwo Sprawiedliwości (Preußisches Justizministerium) (65)
- Pruskie Ministerstwo Kultury (Preußisches Kultusministerium) (68)
- Ambasada Brytyjska (Britische Botschaft) (70)
- Ministerstwo Wyżywienia i Rolnictwa Rzeszy (Reichsministerium für Ernährung und Landwirtschaft) (72)
- Pałac Prezydentów Rzeszy Republiki Weimarskiej (Palais des Reichspräsidenten der Weimarer Republik) (73), do 1919: Ministerstwo Obiektów Królewskich (Ministerium des königlichen Hauses)
- Urząd Spraw Wewnętrznych (Reichsamt des Innern) (74, od 1919: Urząd Spraw Zagranicznych – Auswärtiges Amt)
- Urząd Spraw Zagranicznych (Auswärtiges Amt) (75/76)
- Stara Kancelaria Rzeszy (Alte Reichskanzlei) (77) (1875-1938)
- obiekt Kancelarii Rzeszy (Erweiterungsbau zur Reichskanzlei) (78)
- Nowa Kancelaria Rzeszy (Neue Reichskanzlei) (róg Wilhelmstraße/Voßstraße)
- Ministerstwo Komunikacji Rzeszy (Reichsverkehrsministerium) (79/80)
- Ministerstwo Lotnictwa Rzeszy (Reichsluftfahrtministerium) wraz z Wyższym Dowództwem Sił Lotniczych (Oberkommando der Luftwaffe) (81–85; obecnie Detlev-Rohwedder-Haus 97)
- Pałac Księcia Albrechta (Prinz-Albrecht-Palais) (102/103 i 106), Główny Zarząd SD – Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS (SD-Hauptamt – Sicherheitsdienst des Reichsführers-SS); od 1939 Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt – RSHA)
- Pałac Zakonu Joannitów (Ordenspalais) przy Wilhelmplatz 8/9, Ministerstwo Oświecenia Publicznego i Propagandy Rzeszy (Reichsministerium für Volksaufklärung und Propaganda)
po 1945 roku
[edytuj | edytuj kod]W trakcie działań wojennych zburzono prawie wszystkie obiekty tej ulicy. W prawie nienaruszonym stanie zachował się jedynie kompleks budynków byłego Ministerstwa Lotnictwa Rzeszy (Reichsluftfahrtministerium) przy Wilhelmstraße 97, któremu powierzano rolę siedzib szeregu najważniejszych instytucji Radzieckiej Strefy Okupacyjnej w Niemczech i NRD, m.in.:
- Radzieckiej Administracji Wojskowej w Niemczech (Sowjetische Militäradministration in Deutschland – SMAD, Советская военная администрация в Германии – СВАГ, Sovetskaia Voennaia Administratsia v Germanii – SVAG),
- Niemieckiej Komisji Gospodarczej (Deutsche Wirtschaftskommission – DWK, Немецкая/Германская экономическая комиссия),
- Państwowej Komisji Planowania NRD (Staatliche Plankommission),
- 9 resortów gospodarczych NRD (1986)[1].
W latach 1974–1976 wzniesiono tu gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych NRD, przebudowany w latach 2008−2012 na potrzeby Bundestagu[2].
po 1990 roku
[edytuj | edytuj kod]- Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych (Bundesministerium für Arbeit und Soziales) (nr. 49),
- Ambasada Brytyjska (Britische Botschaft) (70/71),
- Federalne Ministerstwo Finansów (Bundesfinanzministerium) (97),
- Federalne Ministerstwo Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów (Bundesministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz) (54); wcześniej Tajny Gabinet Cywilny (Geheimes Zivilkabinett) przy 64,
- Ambasada Czech (Botschaft der Tschechischen Republik) (44),
- Willy-Brandt-Haus – Centrala Federalna Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (Bundeszentrale der Sozialdemokratische Partei Deutschlands) (140),
- wystawa pt „Topografia Terroru” (Topographie des Terrors) (8),
- stołeczne studio I kanału niemieckiej TV ARD (ARD-Hauptstadtstudio) (67a).
Nazwa ulicy była często stosowana jako metonim niemieckiej administracji rządowej, niejednokrotnie też używana przy określeniu niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ministerstwo Finansów (Ministerium der Finanzen), Ministerstwo Maszyn Ogólnych, Rolniczych i Sprzętu Transportowego (Ministerium für Allgemeinen Maschinen-, Landmaschinen- und Fahrzeugbau), Ministerstwo Przemysłu Terenowego i Spożywczego (Ministerium für Bezirksgeleitete Industrie und Lebensmittelindustrie), Ministerstwo Przemysłu Chemicznego (Ministerium für Chemische Industrie), Ministerstwo Przemysłu Szklarskiego i Ceramicznego (Ministerium für Glas und Keramik), Ministerstwo Przemysłu Lekkiego (Ministerium für Leichtindustrie), Ministerstwo Gospodarki Materiałowej (Ministerium für Materialwirtschaft), Ministerstwo Przemysłu Maszyn Ciężkich i Urządzeń (Ministerium für Schwermaschinen und Anlagenbau), Ministerstwo Przemysłu Maszyn Skrawających i Maszyn dla Przemysłu (Ministerium für Werkzeug- und Verarbeitungsmaschinenbau).
- ↑ Kathrin Gerlof, Andreas Kaernbach, Carl-Christian Kaiser, Gregor Mayntz, Sönke Petersen, Georgia Rauer, Zwiedzamy Bundestag. Architektura, sztuka i funkcje gmachów Parlamentu w zarysie (pol.), Deutscher Bundestag, 2014, s. 138