Kopułka sklepiona

Kopułka sklepiona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	wodnichowate
Rodzaj	Cuphophyllus
Gatunek	kopułka sklepiona
	Nazwa systematyczna
	Cuphophyllus fornicatus (Fr.) Lodge, Padamsee & Vizzini; Fungal Diversity 64: 80 (2013) [2014]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kopułka sklepiona (Cuphophyllus fornicatus (Fr.) Lodge, Padamsee & Vizzini) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cuphophyllus, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1783 r. Elias Fries nadając mu nazwę Hygrophorus fornicatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2013 r. Lodge, Padamsee i Vizzini, przenosząc go do rodzaju Cuphophyllus^[1].

Synonimów naukowych jest 26. Są nimi m.in. wszystkie odmiany i formy. Niektóre inne (nowsze)^[2]:

Dermolomopsis fornicata (Fr.) Vizzini 2012
Hygrocybe clivalis (Fr.) P.D. Orton & Watling 1969
Hygrocybe fornicata (Fr.) Singer 1951
Neohygrocybe fornicata (Fr.) Kovalenko 1958
Porpoloma fornicata (Fr.) Bresinsky 2003
Porpolomopsis fornicata (Fr.) Bresinsky 2008

Polską nazwę, wówczas w formie „wilgotnica sklepiona”, nadała Barbara Gumińska w 1997 r.^[3] Po przeniesieniu go do rodzaju Cuphophyllus nazwa polska przez jakiś czas była niespójna z nazwą naukową. Nazwę „kopułka sklepiona” zarekomendowała Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego w 2021^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2,5–5 cm, za młodu stożkowaty, potem szeroko rozpostarty, na szczycie uwypuklony. Brzeg gładki, bez prążkowania. Powierzchnia gładka, lekko błyszcząca, w stanie wilgotnym nieco lepka, szybko jednak wysychająca. Barwa od bladoochrowej do szarooliwkowej, na środku nieco ciemniejsza^[5].

Blaszki

Rzadkie, dość grube, szeroko przyrośnięte lub zbiegające, początkowo białe, potem ciemniejsze, szaroochrowe. U podstawy czasami połączone anastomozami. Ostrza gładkie^[5].

Trzon

Wysokość 3,5–6 cm, grubość 0,5–1 cm, kształt walcowaty, zwężający się ku podstawie, czasami wygięty. Powierzchnia sucha, gładka, włóknista, biała lub biaława, dołem czasami szarawa, pod kapeluszem delikatnie oszroniona^[5].

Miąższ

Nieco wodnisty, biały, w trzonie włóknisty. Uszkodzony nie zmienia barwy. Smak łagodny, zapachu brak^[5].

Zarodniki

Elipsoidalne, gładkie, hialinowe, o rozmiarach 6–9 × 4–6 μm, z kilkoma gutulami, nieamyloidalne^[6].

Występowanie i siedlisko

Wilgotnica sklepiona występuje w wielu krajach Europy^[7], ale jest dość rzadka^[6]. W polskim piśmiennictwie naukowym po II wojnie światowej podana tylko na jednym stanowisku w Beskidzie Żywieckim przez B. Gumińską w 1997 r.^[3] Aktualne stanowiska w Polsce podaje internetowy atlas grzybów^[8].

Od 2014 r. w Polsce jest objęta ochroną częściową grzybów^[9].

Pojawia się od września do października, pojedynczo lub po kilka sztuk, w trawie na polanach i łąkach^[5].

Grzyb niejadalny^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e B. Gumińska, Flora Polska (Flora of Poland). Grzyby (Mycota). Tom XXVI. Wodnichowate (Hygrophoraceae). Uniwersytet Jagielloński, Instytut Botaniki, Kraków 1997
↑ ^a ^b ^c First nature. Hygrocybe fornicata (Fr.) Singer – Earthy Waxcap. [dostęp 2018-03-021]. (ang.).
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-03-21].
↑ Stanowiska wilgotnicy sklepionej w Polsce. [dostęp 2018-03-21].
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).

[2] Species Fungorum [online] [dostęp 2018-03-21] (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[4] Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .

[guminska-5] B. Gumińska, Flora Polska (Flora of Poland). Grzyby (Mycota). Tom XXVI. Wodnichowate (Hygrophoraceae). Uniwersytet Jagielloński, Instytut Botaniki, Kraków 1997

[first-6] First nature. Hygrocybe fornicata (Fr.) Singer – Earthy Waxcap. [dostęp 2018-03-021]. (ang.).

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2018-03-21].

[8] Stanowiska wilgotnicy sklepionej w Polsce. [dostęp 2018-03-21].

[rozp2014-9] Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]