Wikipedysta:Mfrydrych92/brudnopis

Katedra św. Jakuba w Szybeniku
The Cathedral of St James in Šibenik^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Chorwacja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, IV
Numer ref.	963
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2000; na 24. sesji
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Katedra Świętego Jakuba
Katedrala sv. Jakova
	katedra
Państwo	Chorwacja
Miejscowość	Szybenik
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Bazylika mniejsza; • nadający tytuł	od 2 listopada 1895; Leon XIII
Wezwanie	św. Jakuba
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1431
Data zakończenia budowy	1535
Data poświęcenia	1555
Dane świątyni
Styl	gotyk, renesans
Świątynia; • materiał bud.; • wysokość; • długość; • szerokość	; • kamień wapienny; 36 m; 42 m; 16 m
Kopuła; • liczba kopuł	; 1
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Chorwacji Katedra Świętego Jakuba
	43°44′08,38″N 15°53′20,93″E/43,735661 15,889147
	Multimedia w Wikimedia Commons

Juraj Dalmatinac
	; Juraj Dalmatinac ; Pomnik w Zadarze
Data i miejsce urodzenia	ok. 1410 ; Zadar
Data i miejsce śmierci	1473/1475 ; Szybenik
Narodowość	włoska, chorwacka
Dziedzina sztuki	rzeźbiarstwo; architektura
Epoka	gotyk, renesans
	Ważne dzieła
	Katedra Świętego Jakuba w Szybeniku
	Multimedia w Wikimedia Commons

Juraj Dalmatinac lub Giorgio da Sebenico bądź Giorgio Orsini to rzeźbiarz i architekt pochodzący z Dalmacji tworzący w okresach gotyku oraz renesansu. Jego dzieła można znaleźć w Wenecji, Ankonie, Szyberniku oraz Dubrowniku

Historia

Urodzony w Zadarze w młodym wieku wyemigrował do Wenecji w młodym wieku. Tam prawdopodobnie był uczniem

Katedra Świętego Jakuba^[1] (chorw. Katedrala sv. Jakova) – katedra rzymskokatolicka w Szybeniku w Chorwacji należąca do Diecezji Szybenickiej. Jest to trójnawowa bazylika z trzema apsydami oraz kopułą. Od 2000 roku jest wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.^[2]

Historia

Pierwsze plany wybudowania okazałej świątyni pojawiły się już w 1298, po uzyskaniu przez Szybenik praw miejskich. Ostatecznie w 1431 rozpoczęto rozbudowę istniejącego od początków XV wieku kościoła^[3]. Budowa trwała aż 124 lata. W pierwszym etapie budowy nad katedrą pracowali weneccy artyści: Francesco di Giacomo oraz Antonio di Pierpaolo Busato i Lorenzo Pincino, którzy budowali katedrę w stylu gotyku włoskiego. W tym czasie zaczęto budować nawy oraz apsydy. Następnie od 1441 do swojej śmierci w 1475 głównym projektantem i kierownikiem prac był Giorgio Orsini zwany również jako Giorgio da Sebenico (w języku chorwackim Juraj Dalmatinac), który budował katedrę w stylu gotycko-renesansowym. W czasach budowy katedry przez Juraja Dalmatinaca powstały: portale wejściowe, korpus nawowy oraz prezbiterium oraz arcydzieło artysty baptysterium. Ponadto zaprojektował on ponadto kopułę na ośmiokątnym bębnie. Następnie w latach 1475-1536 prace nadzorował Niccolò di Giovanni Fiorentino^[4], który postanowił nadać jej renesansowy wygląd. Zakończył on budowę sklepień, transeptu, głównej fasady oraz kopuły. Konsekracja nastąpiła ostatecznie w 1555. Kopuła katedry doznała poważnych uszkodzeń w czasie wojny w 1991. Obecnie skutki tych zniszczeń zostały już całkowicie usunięte.

Znaczenie

Katedra ta jest unikalnym przykładem połączenia stylów gotyckiego i renesansowego oraz wpływów kulturalnych weneckich, dalmackich oraz toskańskich. Jest ona w całości wybudowana z kamienia wapiennego wydobywanego w dalmacji, kamienie poddane technikom obróbki kamieniarskiej ściśle do siebie przylegają. Dzięki zastosowaniu tej metody budowy możliwe było osiągnięcie wyjątkowej harmonii w Katedrze. Przykładowo, półkolisty dach ma dokładnie ten sam kształt co sklepienie kolebkowe ponieważ są uformowane z tych samych obrobionych kamieni, tak samo sprawa się ma z innymi częściami świątyni, pilatrami, łukami okiennymi czy też żebrami. Dzięki tej metodzie powstała także fasada budynku, jest ona konturem sklepienia oraz podpór i przypomina kształtem koniczynę. Fasada ta pełni też rolę funkcjonalną w budynku działając jak przypora. Jest ona też prekursorem form głównych fasad w wielu świątyniach w Europie.^[5]

Architektura

Galeria

Widok na katedrę od strony morza
Fasada Katedry
Wnętrze Katedry
Głowy na ścianach katedry
Sklepienie chrzcielnicy
Lwia brama
Portal północny

Przypisy

↑ Polski egzonim wprowadzony na 108. posiedzeniu KSNG.
↑ UNESCO World HeritageU.W.H. Centre UNESCO World HeritageU.W.H., The Cathedral of St James in Šibenik [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-07-17] (ang.).
↑ Karolina Brusić, Zuzanna Brusić, Michał Jurecki: Wybrzeże Chorwacji, Słowenii i Czarnogóry. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2009, s. 114. ISBN 978-83-7661-059-7. Cytat: Świątynie budowano w latach 1431 - 1536 (...) Do wzniesienia katedry wykorzystano ciosany kamień i marmur.
↑ Dorothy Stannard: Podróże marzeń. Chorwacja. przygot. ed. pol. Bogdan Rudnicki; red. prow. Joanna Zaborowska; tłum. Maciej Falski. Warszawa: Mediaprofit Sp. z o.o., 2007, s. 194. ISBN 978-83-60174-64-7. Cytat: Świątynię budowano przez prawie stulecie; większa część jest dziełem pochodzącego z Zadaru genialnego architekta i rzeźbiarza Juraja Dalmatinca. (...) Wokół podstawy kopuły tłoczą się rzeźby świętych autorstwa Dalmatinca, choć nie doczekał on ukończenia owego dzieła (dokończył zdolny uczeń, Nikola Firentinac)..
↑ RadovanR. Ivančević RadovanR., MiroM. Škugor MiroM., JosipJ. Ćuzela JosipJ., Cathedral of St James in Šibenik - WHC Nomination Documentation [online], 13 maja 1993 (ang.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Polski egzonim wprowadzony na 108. posiedzeniu KSNG.

[4] UNESCO World HeritageU.W.H. Centre UNESCO World HeritageU.W.H., The Cathedral of St James in Šibenik [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-07-17] (ang.).

[5] Karolina Brusić, Zuzanna Brusić, Michał Jurecki: Wybrzeże Chorwacji, Słowenii i Czarnogóry. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2009, s. 114. ISBN 978-83-7661-059-7. Cytat: Świątynie budowano w latach 1431 - 1536 (...) Do wzniesienia katedry wykorzystano ciosany kamień i marmur.

[6] Dorothy Stannard: Podróże marzeń. Chorwacja. przygot. ed. pol. Bogdan Rudnicki; red. prow. Joanna Zaborowska; tłum. Maciej Falski. Warszawa: Mediaprofit Sp. z o.o., 2007, s. 194. ISBN 978-83-60174-64-7. Cytat: Świątynię budowano przez prawie stulecie; większa część jest dziełem pochodzącego z Zadaru genialnego architekta i rzeźbiarza Juraja Dalmatinca. (...) Wokół podstawy kopuły tłoczą się rzeźby świętych autorstwa Dalmatinca, choć nie doczekał on ukończenia owego dzieła (dokończył zdolny uczeń, Nikola Firentinac)..

[7] RadovanR. Ivančević RadovanR., MiroM. Škugor MiroM., JosipJ. Ćuzela JosipJ., Cathedral of St James in Šibenik - WHC Nomination Documentation [online], 13 maja 1993 (ang.).

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]