Wikipedysta:Barbara jarosz/brudnopis

Donieck
	; Nabrzeże rzeki Kalmius
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	doniecki
Burmistrz	Ołeksandr Łukjanczenko
Powierzchnia	358 km²
Wysokość	169 m n.p.m.
Populacja (2009); • liczba ludności; • gęstość	; 955 041 (2012); 2668 os./km²
Nr kierunkowy	380 (0)062/ 0622
Kod pocztowy	83000-
	Położenie na mapie Ukrainy Donieck
	48°00′N 37°48′E/48,000000 37,800000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Donieck (ukr. Донецьк, ros. Донецк, do 1924 Juzowka (lub Juzow), od 1924 do 1961 Stalino) – miasto we wschodniej części Ukrainy, nad rzeką Kalmius (ukr. Кальміус). Stolica obwodu donieckiego. Główny ośrodek przemysłowy w Donieckim Zagłębiu Węglowym.

Miasto ma 981 017 mieszkańców (2010), aglomeracja ma 1 566 000 mieszkańców (2004). Jest czwartym pod względem wielkości miastem na Ukrainie. Miasto ma charakter przemysłowy. Wraz z sąsiednimi ośrodkami miejskimi tworzy konurbację.

Historia

Donieck, zwany niegdyś "Miastem róż", powstał w 1869 roku, gdy walijski przedsiębiorca John Hughes wybudował zakłady metalurgiczne oraz kilka kopalń węgla na terenie kilku osad założonych w XVII wieku przez Kozaków zaporoskich. Hughes zakupił ten teren za 24 tys. funtów od kniazia Siergieja Koczubeja, który zobowiązał się był wobec cara Aleksandra II do zbudowania w tym regionie fabryki produkującej szyny dla kolei żelaznej. Osada dla robotników została założona w rejonie sioła Aleksandrowka (Александровка). Osadę tę, od rosyjskiej wymowy nazwiska Hughesa, zaczęto nazywać Juzowką (Юзовка). W roku 1870 mieszkało w niej zaledwie 164 ludzi, w roku 1884 – 5494, a w 1897 – 29 tys. ludzi. W maju roku 1917, w przededniu rewolucji październikowej, Juzowka otrzymała prawa miejskie. Mieszkało w niej wówczas ok. 70 tys. ludzi.

Pierwsze kopalnie zostały znacjonalizowane w wyniku rewolucji. W roku 1924 na kilka tygodni zmieniono nazwę miasta Trock, a potem na Stalino (Сталино) na cześć Józefa Stalina.

Na początku II wojny światowej mieszkało tu 507 tys. ludzi – liczba ta zmniejszyła się po okupacji do niecałych 175 tys. Miasto było okupowane przez Nazistów od 16 października 1942 do 5 września 1943 roku. W tym okresie na terenie Doniecka znajdowało się getto żydowskie i obóz koncentracyjny. Podczas wojny Naziści stosowali zasadę odpowiedzialności zbiorowej – za każdego żołnierza Wermachtu, który ginął w Doniecku zabijano 100 obywateli miasta, za każdego nazistowskiego policjanta - 1 obywatela Doniecka. ^[1] W czasie okupacji miasto uległo bardzo poważnym zniszczeniom i pod koniec wojny rozpoczęła się jego niemal całkowita odbudowa. Do dnia dzisiejszego w Doniecku znaleźć można domy mieszkalne powstałe po wojnie, których budowniczymi byli jeńcy fińscy – stąd miejscowe określenie budynków jako "domy fińskie".

Na fali drugiego etapu destalinizacji przeprowadzonego przez Nikitę Chruszczowa po 22 Kongresie Komunistycznej Partii ZSRR w październiku 1961, wszystkie miasta radzieckie nazwane na cześć Stalina zostały przemianowane (por. polski Stalinogród) i Stalino zmieniło swoją nazwę na Donieck, od rzeki Doniec.

Geografia i klimat

Donieck leży na Wyżynie Donieckiej, w krajobrazie stepowym, w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego, kontynentalnego. Tereny wokół Doniecka są wykorzystywane przede wszystkim pod uprawę, gdyż znajdują się na nich żyzne szare gleby leśne i czarnoziemy.^[2] Przez miasto przepływa 5 rzek – w tym Kalmius a także Asmolivka, Cherepashkyna, Skomoroshka oraz Bachmutka.

Średnia temperatura i opady dla Doniecka (1981 - 2010)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C]	12.2	16.0	21.3	31.0	34.6	38.0	37.8	39.1	33.9	32.7	20.5	15.0	39,1
Średnie temperatury w dzień [°C]	−1.3	−0.9	5.3	14.5	20.8	24.8	27.3	26.9	20.7	13.1	4.7	−0.3	13,0
Średnie dobowe temperatury [°C]	−4.1	−4.1	1.3	9.4	15.4	19.3	21.6	20.8	15.1	8.5	1.6	−2.9	8,5
Średnie temperatury w nocy [°C]	−6.7	−7.0	−2.1	4.6	9.9	13.8	15.9	15.0	10.0	4.5	−1.1	−5.4	4,3
Rekordy minimalnej temperatury [°C]	−32.2	−31.1	−21.0	−10.6	−2.4	2.1	6.0	2.2	−6.0	−10.0	−22.2	−28.5	−32,2
Opady [mm]	37	32	34	38	46	65	51	37	36	37	38	41	492
Średnia liczba dni z opadami	22	8	17	13.4	13	14	11	8	10	12	18	22	178
Wilgotność [%]	87	84	77	66	62	66	64	60	67	76	86	88	74
Źródło: ^[3]

Współczesność

Gospodarka

Donieck i okolice wokół tego miasta są silnie zurbanizowane. Rozwija się tam głównie przemysł ciężki jako, że siłą napędową rozwoju gospodarczego Doniecka był zawsze węgiel kamienny. Stąd silnie rozwinięty przemysł wydobywczy i stalowy, który bazuje na tym właśnie surowcu. Obecnie w Doniecku funkcjonuje 17 kopalni węgla i 5 hut żelaza. Spadek koniunktury po upadku Związku Radzieckiego, związany z politycznymi przemianami, spowodował znaczne zmiany w przemysłowym krajobrazie miasta. Inwestorzy zaczęli stawiać na mechanikę i produkcję żywności.^[4] Donieck jest miastem dynamicznie rozwijającym się – znajduje się tam specjalna strefa ekonomiczna. W rankingu miesięcznika Forbes z roku 2012 miasto zostało uznane najlepszym spośród miast Ukrainy dla rozwoju biznesu. Znalazł się na szczycie rankingu w takich kategoriach jak: kapitał ludzki, siła nabywcza obywateli, warunki inwestycyjne, stabilność ekonomiczna czy infrastruktura.^[5] Pomimo stereotypowych wyobrażeń o szkodach wyrządzonych w mieście przez przemysł ciężki, stolica Donbasu została uznana przez UNESCO za najczystsze miasto przemysłowe świata. I ciągle otrzymuje kolejne dofinansowania, które dynamizują rozwój gospodarki. Miasto jest siedzibą uniwersytetu, akademii medycznej, politechniki i wyższej szkoły handlowej oraz wielu instytutów naukowo-badawczych m.in. filii Akademii Nauk Ukrainy.

Atrakcje turystyczne

Główną ulicą miasta jest ulica Artioma, nazwaną tak na cześć przywódcy Doniecko-Krzyworoskiej Republiki Radzieckiej (1918-1919r.) Pierwsze numery domów ulicy Artioma zaczynają się jeszcze przed Donieckiem, a ostatnie znajdują się już za miastem. Miejsce spotkań i głównych imprez kulturalnych znajduje się w centralnej części ul. Artioma, na placu Lenina. Artioma rozdziela miasto na część wschodnią i zachodnią. Architektura Doniecka utrzymana jest w stylu socrealistycznym.

Wybrane zabytki i atrakcje turystyczne

Synagoga Chasydów
Akademicki Teatr im. Anatolija Sołowianenki
Donieckie okręgowe muzeum krajoznawcze
Regionalne Muzeum Sztuki^[6]

Demografia

Liczba ludności w 2005 roku: 1 016 194 osób
Szacunkowa liczba ludności w 2012 roku: 975 546 osób
Średni wzrost ludności w latach 1995 - 2000: - 4,32%

Według spisu powszechnego z 2001 roku:^[7]

Narodowość	Procent ludności
Rosjanie	48,15%
Ukraińcy	46,65%
Białorusini	1,15%
Grecy	0,99%
Żydzi	0,50%
Tatarzy	0,49%
Ormianie	0,40%
Azerowie	0,20%
Gruzini	0,20%
pozostali	1,27%

Ludność tego obszaru przejawia silne tendencje prorosyjskie – zostało to wykorzystane w kampaniach wyborczych w roku 2004 oraz 2006 – Partia Regionów Wiktora Janukowycza tutaj (i na Krymie) ma swoje główne oparcie (sam Janukowycz był niegdyś gubernatorem obwodu donieckiego).

Źródło: polsko-ukraiński wniosek o organizację UEFA EURO 2012

Sport

Donieck jest jednym z czterech ukraińskich miast, w których były rozgrywane mecze organizowanego wspólnie z Polską UEFA EURO 2012. Najbardziej znanym klubem mającym swoją siedzibę w mieście jest Szachtar Donieck, wielokrotny mistrz i wicemistrz Ukrainy, ostatni zdobywca Pucharu UEFA, uczestnik rozgrywek Ligi Mistrzów. Z innych klubów należy tutaj wymienić takie jak: Donczanka-CPOR Donieck, Metałurh Donieck, Olimpik Donieck, Tytan Donieck czy hokejowy Donbas Donieck.

W Doniecku znajduje się Donbas Arena - najnowocześniejszy stadion na Ukrainie i największy stadion tamtejszej ligi.