Wielka Synagoga w Krynkach
53°15′47″N 23°46′26″E/53,263000 23,774000 nr rej. 130 (136) z 22.11.1958[1]
| |
 Ruiny Wielkiej Synagogi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Krynki |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy |
XIX w. |
| Data likwidacji |
lipiec 1941 |
| Data zburzenia |
1944 i ostatecznie 1971 |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
| Obecnie |
resztki ruin |
Położenie na mapie Krynek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |
Położenie na mapie gminy Krynki  | |
| 53°15′47″N 23°46′26″E/53,263000 23,774000
| |
Wielka Synagoga w Krynkach – zbudowana w XIX w. na miejscu starej synagogi przy ulicy Garbarskiej 5. Podczas II wojny światowej hitlerowcy początkowo wykorzystywali synagogę jako magazyn wojskowy i warsztat remontowy czołgów, a w 1944 spalili synagogę i częściowo wysadzili. Budynek synagogi przetrwał, tylko bez dachu. W 1971 ówczesne władze podjęły decyzję o wysadzeniu synagogi w powietrze z powodu groźby zawalenia ruin. Obecnie zachowały się ściany sali głównej[2].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Murowany z granitowych głazów narzutowych dwukondygnacyjny budynek synagogi wzniesiono na planie zbliżonym do kwadratu o wymiarach 28,0 x 30,0 m, z prostokątną salą główną od wschodu oraz prostokątnym przedsionkiem od zachodu ze szczególnym wyeksponowaniem monumentalnej zachodniej fasady. Wzdłuż obu boków, poniżej parapetów okiennych, usytuowane były niskie babińce przekryte dachami pulpitowymi. W narożnikach południowo-zachodnim i północno-zachodnim znajdowały się dwa, nieco wysunięte ku przodowi dwukondygnacyjne pawilony, kryte odrębnymi dwuspadowymi dachami, które prawdopodobnie zawierały schody prowadzące na piętro. Całość bryły głównej była przekryta dachem dwuspadowym z monumentalnym szczytem[2][3].
Sala główna na planie wydłużonego prostokąta o wymiarach 19,65 x 14,8 m i wysokości ścian ok. 10,0 m przekrywało drewniane pozorne sklepienie wbudowane w dach spłaszczonej kopuły. Na osi ściany wschodniej znajdował się dwukondygnacyjny aron ha-kodesz w trójprzęsłowym obramieniu z nadstawą podpartą kolumienkami i gzymsami. W przęśle środkowym umieszczono Tablice Przykazań. Bima w formie okrągłego podium otoczonego drewnianą balustradą[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2020-05-13].
- ↑ a b Historia społeczności.. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-11-22].
- ↑ a b Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 537-538, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wielka Synagoga w Krynkach na portalu Wirtualny Sztetl