Przejdź do zawartości

Wasilij Cziczagow

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wasilij Cziczagow
Василий Чичагов
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Wasilij Jakowlewicz Cziczagow

Data urodzenia

28 lutego?/11 marca 1726

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia?/16 kwietnia 1809
Petersburg

Miejsce spoczynku

Cmentarz Łazarza przy ławrze Aleksandra Newskiego w Petersburgu

Odznaczenia
Order św. Andrzeja (Imperium Rosyjskie) Order Świętego Aleksandra Newskiego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie) Order św. Jerzego (Imperium Rosyjskie) Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
Multimedia w Wikimedia Commons

Wasilij Jakowlewicz Cziczagow (ros. Василий Яковлевич Чичагов; ur. 28 lutego?/11 marca 1726, zm. 4 kwietnia?/16 kwietnia 1809 w Petersburgu) – rosyjski wojskowy, podróżnik i odkrywca, admirał, dowódca Floty Bałtyckiej w wojnie ze Szwecją, zwycięzca w bitwach pod Rewlem i w Zatoce Wyborskiej (1790). Jako pierwszy oficer floty rosyjskiej odznaczony Orderem św. Jerzego I klasy.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 28 lutego?/11 marca 1726 roku w niezamożnej rodzinie szlacheckiej, w majątku niedaleko Kostromy[1]. Po ukończeniu Akademii Morskiej w Petersburgu, w 1742 roku rozpoczął służbę w rosyjskiej flocie. Po awansie do stopnia lejtnanta, w 1754 roku objął dowodzenie fregatą „Swiatyj Michaił”[2]. Brał udział w wojnie siedmioletniej: w 1757 roku uczestniczył w blokadzie wybrzeża Prus i odbywał rejsy krążownicze w kierunku Sundu[3]; w 1761 roku walczył pod Kołobrzegiem[2]. Rok później został awansowany do stopnia kapitana II rangi[3]. W 1764 roku ponownie awansował, do stopnia kapitana I rangi i w maju tegoż roku został wyznaczony dowódcą okrętu liniowego „Rewel”[4].

Po kilkunastu dniach otrzymał jednak nowy przydział: zastępcy komendanta portu w Archangielsku[5]. Już 25 czerwca?/6 lipca 1764 roku[6] Admiralicja mianowała go dowódcą ekspedycji polarnej, mającej wytyczyć drogę do Azji przez Ocean Arktyczny, wzdłuż wybrzeży Spitsbergenu i Grenlandii do Kamczatki – teoretyczną możliwość istnienia tej drogi nakreślił Michaił Łomonosow[4]. W latach 1765–1766, na okrętach „Cziczagow”, „Panow” i „Babajew” (nazwanych od nazwisk swoich dowódców), dwukrotnie podejmował próby pokonania niezwykle trudnej nawigacyjnie trasy, osiągając 80°30′ szerokości geograficznej północnej i stwierdzając, że przebycie tej drogi drewnianym żaglowcem jest niemożliwe[a][7]. Zasługi ekspedycji i jej dowódcy zostały wysoko ocenione przez cesarzową Katarzynę II[4].

W 1767 roku powrócił do Floty Bałtyckiej, lecz już w roku następnym został ponownie skierowany na północ, jako komendant portu w Archangielsku. Jego głównym zadaniem tam było przyspieszenie budowy nowych okrętów dla floty rosyjskiej, potrzebującej coraz większej ich liczby w związku z wojną z Turcją. Jako człowiek z zewnątrz, wszedł w konflikt z miejscową administracją, z gubernatorem na czele[8]. W 1770 roku został, rozkazem Katarzyny II, odwołany i przeniesiony do Floty Bałtyckiej, z jednoczesnym awansem do stopnia kontradmirała[9]. Przez krótki czas służył w Admiralicji, następnie był między innymi komendantem portu w Rewlu i dowódcą tamtejszego zespołu okrętów[10]. Latem 1771 roku stanął na czele eskadry liniowej, bazującej w Kronsztadzie, która w roku następnym została pod jego flagą wysłana na Morze Śródziemne. Po przybyciu do Livorno zdał dowodzenie i powrócił do Petersburga[11]. Za pomyśle przeprowadzenie okrętów otrzymał Order św. Anny[12], a w 1773 roku został odznaczony Orderem św. Jerzego IV klasy za udział w 20 kampaniach morskich[9].

Pod koniec 1773 roku został wysłany na południe, na stanowisko zastępcy dowódcy Flotylli Azowskiej, admirała Aleksieja Sieniawina[13]. W następnym roku dwukrotnie udaremnił próbę przedarcia się floty tureckiej przez Cieśninę Kerczeńską na Morze Azowskie[9]. Po zakończeniu wojny z Turcją został odwołany do Petersburga, w 1775 roku awansowany do stopnia wiceadmirała. W 1777 roku objął dowodzenie pierwszą dywizją Floty Bałtyckiej – dowódcą drugiej został admirał Samuel Greig[14]. 28 czerwca?/9 lipca 1782 roku otrzymał awans na pełny stopień admiralski, w tym okresie został również odznaczony Orderem św. Aleksandra Newskiego[9].

Po wybuchu wojny ze Szwecją i śmierci admirała Greiga w 1788 roku, objął dowodzenie całością Floty Bałtyckiej. Swoje pierwsze starcie w tej roli – bitwę koło Olandii 15 lipca?/26 lipca 1789 roku – poprowadził w skrajnie pasywny sposób, nie wykorzystując błędów przeciwnika, chociaż przy nierozstrzygniętym wyniku samej bitwy zachował strategiczną przewagę w działaniach morskich, blokując flotę szwedzką w jej bazach[9]. W kampanii następnego roku odniósł dwa znaczące zwycięstwa: na redzie Rewla 2 maja?/13 maja oraz w Zatoce Wyborskiej 23 czerwca?/4 lipca[15]. Przyniosły mu one odznaczenia, odpowiednio, Orderem św. Andrzeja oraz Orderem św. Jerzego I klasy[16] – ten ostatni jako pierwszemu przedstawicielowi floty w historii Rosji[17]. Jednak, według znacznej części rosyjskich oficerów, jak i dość zgodnej opinii historyków, nazbyt ostrożna taktyka rosyjskiego głównodowodzącego pozwoliła Szwedom na ocalenie znacznej części swojej floty i przejęcie inicjatywy w działaniach na morzu, co doprowadziło do porażki księcia von Nassau-Siegen w II bitwie na wodach Svensksundu[16][18].

Do 1796 roku pozostawał na stanowisku dowodzącego Flotą Bałtycką, uczestniczył również w pracach czteroosobowej komisji opracowującej plany rozbudowy Floty Czarnomorskiej[16]. Po objęciu tronu przez Pawła I nastąpiła reorganizacja Floty Bałtyckiej i jej podział na trzy samodzielne dywizje. Cziczagow objął na krótko dowództwo jednej z nich, a następnie został skierowany do Rewla, gdzie miał utworzyć kursy dla wyższych oficerów marynarki. W kampanii 1797 roku głównodowodzącym flotą był sam cesarz, który osobistym rozkazem z 12 lipca?/23 lipca przeniósł Cziczagowa w stan spoczynku[19]. Oficjalnym powodem zwolnienia ze służby był zły stan zdrowia admirała, bardziej prawdopodobnym jednak konflikt, w jaki popadł z młodszymi admirałami rosyjskimi, protegowanymi Pawła I i niełaska cesarska – dowodem na to miało być zwolnienie z floty także dwóch synów admirała[20]. Jeden z nich, Pawieł, został później przywrócony do służby, brał udział w wojnach napoleońskich, gdzie wyróżnił się w bitwie nad Berezyną, awansował do stopnia admiralskiego i pełnił funkcję ministra marynarki[21].

Wasilij Cziczagow zmarł 4 kwietnia?/16 kwietnia 1809 roku w Petersburgu i został pochowany na cmentarzu Łazarza przy ławrze Aleksandra Newskiego[16]. W pogrzebie uczestniczył cesarz Aleksander I[21]. Imieniem obu admirałów Cziczagowów nazwano szereg obiektów geograficznych oraz liczne okręty i statki[22].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Dokonał tego dopiero w 1977 roku lodołamacz o napędzie jądrowym „Arktika”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Skrickij, s. 121.
  2. ↑ a b Lebiediew, s. 34.
  3. ↑ a b Skrickij, s. 123.
  4. ↑ a b c Lebiediew, s. 35.
  5. ↑ Skrickij, s. 124.
  6. ↑ Skrickij, s. 125.
  7. ↑ Skrickij, s. 126–130.
  8. ↑ Skrickij, s. 130–131.
  9. ↑ a b c d e Lebiediew, s. 37.
  10. ↑ Skrickij, s. 131–132.
  11. ↑ Skrickij, s. 133.
  12. ↑ Skrickij, s. 134.
  13. ↑ Skrickij, s. 134–135.
  14. ↑ Skrickij, s. 137.
  15. ↑ Skrickij, s. 154–171.
  16. ↑ a b c d Lebiediew, s. 38.
  17. ↑ Skrickij, s. 171.
  18. ↑ Skrickij, s. 171–172.
  19. ↑ Skrickij, s. 174–175.
  20. ↑ Skrickij, s. 175–176.
  21. ↑ a b Skrickij, s. 176.
  22. ↑ Skrickij, s. 179.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • A. A. Lebiediew (А. А. Лебедев). W. Ja. Cziczagow i jego rol w istorii russkogo parusnogo fłota (В. Я. Чичагов и его роль в истории русского парусого флота). „Gangut (Гангут)”. Wypusk 63, 2011. Moskwa. ISSN 2218-7553. 
  • N. W. Skrickij (Н. В. Скрицкий): Gieorgijewskije kawalery pod Andriejewskim fłagom. Russkije admirały – kawalery ordiena Swiatogo Gieorgija I i II stiepieniej (Георгиевские кавалеры под Андреевским флагом. Русские адмиралы – кавалеры ордена Святого Георгия I и II степеней). Moskwa: 2002. ISBN 5-9524-0053-1.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wasilij_Cziczagow&oldid=71774070”