Włośnianka drobniutka
_Gillet_3335696562.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
włośnianka drobniutka |
| Nazwa systematyczna | |
| Hebeloma birrus (Fr.) Gillet Bull. Soc. bot. Fr. 26: 190 (1910) | |
_Gillet_3335696562_(2).jpg)
Włośnianka drobniutka, włośnianka duńska (Hebeloma birrus (Fr.) Gillet) – gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hebeloma, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1838 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agharicus birrus. Obecną nazwę nadał mu Claude-Casimir Gillet w 1910 r.[1]
Ma 8 synonimów. Niektóre z nich[2]
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
- Hebeloma birrus var. pumilum (J.E. Lange) Gminder 2010
- Hebeloma danicum Gröger 1987
- Hebeloma pumilum J.E. Lange 1940[2].
W 1999 r. dla synonimu Hebeloma pumilum Władysław Wojewoda zarekomendował polską nazwę włośnianka drobniutka, w 2003 r. dla synonimu Hebeloma danicum nazwę włośnianka duńska[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 3–9 cm, początkowo najpierw półkulisty, później płaski. Powierzchnia żółtobrązowa, ochrowobrązowa, czerwonobrązowa z żółtobrązowym środkiem i jaśniejszym, żółtawym brzegiem, drobno łuskowata, tłustawa, śluzowata, bez resztek osłony[4].
Wypukłe z międzyblaszkami, gęste, początkowo bladobrązowawe, kremowożółte, później ciemniejsze, również z brązowymi plamami. Ostrza za młodu pokryte drobnymi kropelkami, które później zasychają tworząc rdzawe plamy[4].
Wysokość 3–6 (8) cm, średnica 0,5–0,8 (1) cm, często wygięty, cylindryczny z pogrubioną, ukorzeniającą się podstawą, początkowo białawy lub kremowobiały, włókienkowaty, później brązowawy. Strefa pierścieniowa często obsypana brązowym proszkiem zarodników, ukorzeniająca się[4].
Zapach neutralny do lekko przyjemnie grzybowego, jak czarna herbata, nie kakaowy ani rzodkiewkowy! Smak gorzki[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki tytoniowobrązowe, cynamonowobrązowe, 9–11,7 × 4,5–6 µm, smukłe, o kształcie cytrynowatym lub migdałowatym, amyloidalne, szorstkie. Cheilocystydy 28–60 × 6–10 µm, krótkie, cylindryczne, o przekroju 5–7 µm na wierzchołku[4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Włośnianka drobniutka występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Jest tu szeroko rozprzestrzeniona, występuje od Morza Śródziemnego na południu po archipelag Svalbard na Morzu Arktycznym[5]. W 2003 r. W. Wojewoda przytoczył kilka stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek rzadki, który w najbliższych latach prawdopodobnie przesunie się do grupy zagrożonych wymarciem, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7].
Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w różnego typu lasach z bukami i grabami. Owocniki tworzy od lipca do października. Jest grzybem trującym[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-25] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-25] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Heller Wurzelfälbling, Weissschuppiger Fälbling, Spindelfüßiger Fälbling, Kohlen-Fälbling, Beschleiertsporiger Fälbling [online], 123Pilzsuche [dostęp 2023-02-25] (niem.).
- ↑ Występowanie Hebeloma birrum na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-25].
- ↑ Aktualne stanowiska włośnianki drobniutkiej w Polsce [online] [dostęp 2023-02-25].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.