Włośnianka brunatna

Włośnianka brunatna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	podziemniczkowate
Rodzaj	włośnianka
Gatunek	włośnianka brunatna
	Nazwa systematyczna
	Hebeloma mesophaeum (Pers.) Quél.; Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 128 (1872)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Włośnianka brunatna (Hebeloma mesophaeum (Pers.) Quél.) – gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hebeloma, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1828 r. Persoon jako odmianę jednego z gatunków pieczarki, nadając mu nazwę Agaricus fastibilis var. mesophaeus^[1]. Później przez różnych mykologów zaliczany był do różnych innych gatunków pieczarek i włośnianek, a także do rodzajów Hylophila i Inocybe. Wyróżniono też liczne jego odmiany, przez Index Fungorum uznane za synonimy. Łącznie ma ponad 40 synonimów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet, przenosząc go do rodzaju Hebeloma^[2].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1,5–3,5 cm. U młodych okazów półkulisty, później wypukły, dzwonkowaty lub stożkowaty, u starszych płaski z garbem. Podczas suchej pogody powierzchnia kapelusza gładka, sucha i matowa, podczas wilgotnej śliska, lepka i błyszcząca. Środek kapelusza ciemniejszy – ciemnowinny, brzegi jaśniejsze, o barwie od kremowej do białawej. U młodych okazów brzeg kapelusza połączony z trzonem białawą osłoną^[4].

Blaszki

Wąskie, do trzonu wąsko przyrośnięte. Początkowo mają białawy lub kremowy kolor, z czasem ciemnieją przyjmując kolor szarobeżowy, w końcu ochrowobrązowy. Na ostrzach blaszek białe kłaczki^[4].

Trzon

Wysokość 2,5–7 cm, grubość 0,2–0,5 cm, cylindryczny, sprężysty, początkowo pełny, później pusty. Powierzchnia pokryta podłużnymi, białymi włókienkami. Dolna część jest ciemniejsza, z wiekiem cały trzon staje się włóknisty i ciemnieje, przyjmując barwę od brudnobeżowej do brązowej^[4].

Miąższ

Jasnoszarobrązowy i dość gruby. Ma słaby zapach rzodkwi, w smaku jest gorzki^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników brązowy. Zarodniki o rozmiarach 8,5–11 × 5–7 μm, elipsoidalne, o powierzchni pokrytej bardzo drobnymi brodawkami, tak, że wydają się niemal gładkie. Występują liczne, cylindryczne cheilocystydy o rozmiarze 70 × 7 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Włośnianka brunatna jest szeroko rozprzestrzeniona. Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, w Europie, Azji i na Nowej Zelandii^[6]. W Polsce jest częsta^[7].

Rośnie na ziemi w lasach, parkach i ogrodach, szczególnie pod brzozami, modrzewiami, świerkami. Pojawia się od maja do października^[3]. Często występuje w grupach, czasami tworzy czarcie kręgi^[7].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[3]. W Europie uważany jest za grzyb niejadalny^[4]^[7]. w Meksyku jednak jest grzybem jadalnym^[8]. Włośnianka brunatna była obiektem badań naukowych. Badano pobieranie przez ten gatunek grzyba z podłoża takich metali jak cynk, kadm i srebro, oraz ich wpływ na geny^[9].

Gatunki podobne

Istnieje wiele podobnie ubarwionych gatunków włośnianek. Ich prawidłowe oznaczenie bez użycia mikroskopu i znajomości cech mikroskopowej budowy anatomicznej jest trudne^[10]. Włośnianki mają przeważnie dość podobne, cielistobeżowe ubarwienie, Włośniankę brunatną jednak dość łatwo odróżnić ze względu na silną brunatną barwę, duży kontrast barwy między środkiem i brzegami kapelusza, oraz wyraźną włóknistą osłonę (u młodych okazów)^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2016-11-08]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-01-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Mushroom Expert. [dostęp 2016-01-04].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].
↑ ^a ^b ^c ^d Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.
↑ Intracellular sequestration of zinc, cadmium and silver in Hebeloma mesophaeum and characterization of its metallothionein genes. [dostęp 2016-01-05].
↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2016-11-08]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2016-01-03]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[wag-4] Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[5] Mushroom Expert. [dostęp 2016-01-04].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].

[snowarski-7] Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.

[fao-8] Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.

[9] Intracellular sequestration of zinc, cadmium and silver in Hebeloma mesophaeum and characterization of its metallothionein genes. [dostęp 2016-01-05].

[gminder-10] Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]