Ustrój polityczny Watykanu i Stolicy Apostolskiej

Traktaty laterańskie zagwarantowały Stolicy Apostolskiej międzynarodową podmiotowość prawną, a także suwerenność Państwa Miasta Watykan. Najwyższym aktem legislacyjnym (ustawą zasadniczą) regulującym sytuację prawną Watykanu jest Prawo Fundamentalne. Stolica Apostolska nie posiada własnej konstytucji, jej ustrój wynika z prawa kanonicznego Kościoła katolickiego i umów międzynarodowych. Z powyższych źródeł prawa wynika, że ustrojem politycznym obu podmiotów jest monarchia teokratyczna^[1], absolutna z tronem elekcyjnym.

Unia Stolicy Apostolskiej z Watykanem

Stolica Apostolska jest połączona z Watykanem unią personalną i funkcjonalną. Stolica Apostolska sprawuje nad Watykanem wyłączne zwierzchnictwo oraz suwerenną władzę i jurysdykcję^[2]. Stolica Apostolska ma swoją siedzibę w Watykanie, z charakterystyki jednak tego specyficznego podmiotu wynika, iż nie jest ona przypisana do żadnego konkretnego miejsca, jej siedzibą jest miejsce zamieszkania papieża.

Głowa państwa

Najwyższą władzę w Państwie Watykańskim sprawuje papież (obecnie Franciszek) (ma on w rękach pełnię władzy wykonawczej, ustawodawczej oraz sądowniczej). Jest on także głową Stolicy Apostolskiej, podmiotu prawa międzynarodowego, nierozerwalnie związanego z osobą papieża i utożsamianą z nim. On sam wybierany jest na dożywotnią kadencję na konklawe przez Kolegium kardynałów, które wspomaga go w kierowaniu Kościołem i zarządzaniu Stolicą Apostolską. Zgodnie z Prawem Fundamentalnym papież jest Suwerenem Państwa Miasta Watykan i Najwyższym Kapłanem. Papież nie może zostać przez nikogo odwołany, jednakże może zrezygnować z urzędu^[3]. Jego śmierć lub rezygnacja rozpoczyna okres sede vacante. Wtedy kardynał kamerling pełni funkcję tymczasowej głowy państwa do czasu wyboru nowego papieża. Natomiast Kolegium kardynałów może w tym czasie wydawać niezbędne akty prawne, które mają charakter tymczasowy, jeżeli nie zatwierdzi ich nowo wybrany papież^[4].

Władza wykonawcza i ustawodawcza

Sekretariat Stanu

Drugą osobą po papieżu, odpowiedzialną za całość polityki Stolicy Apostolskiej i Watykanu, jest sekretarz stanu kierujący pracami składającego się z dwóch sekcji Sekretariatu (obecnie kard. Pietro Parolin). Pierwsza z nich zajmuje się pomocą papieżowi w sprawach ogólnych i codziennych obowiązkach. Druga ma za zadanie dbanie o stosunki z innymi krajami, a jej kompetencje dotyczą cywilnych spraw zagranicznych Stolicy Apostolskiej i Państwa Watykańskiego.

Gubernatorat Państwa Watykańskiego

Prezydent Gubernatoratu Państwa Miasta Watykańskiego (obecnie kard. Fernando Vérgez Alzaga) zastępuje papieża w pełnieniu roli szefa państwa w Watykanie. Kieruje on urzędem zwanym Gubernatoratem, który jest najwyższą instytucją wykonawczą. Zarządza on i administruje państwem. Wyłączone spod jego władzy są jedynie kwestie zastrzeżone Sekretariatowi Stanu (sprawy zagraniczne), czy innym urzędom.

Papieska Komisja Państwa Watykańskiego (której przewodniczącym jest z urzędu Prezydent Gubernatoratu) jest natomiast jedynym ciałem legislacyjnym. Jest ona powiązana funkcjonalnie z Gubernatoratem, który stanowi jej zaplecze techniczne i wykonawcze. Wszystkie jednak jej akty prawne są przekładane, za pośrednictwem Sekretariatu Stanu, papieżowi do zatwierdzenia.

Polityka finansowa

Nad finansami Stolicy Apostolskiej i Watykanu czuwają:

Rada Ekonomiczna (decydująca o polityce finansowej) i stanowiący jej organ wykonawczy – Sekretariat ds. Ekonomicznych
Administracja Dóbr Stolicy Apostolskiej (bank centralny Watykanu)
Prefektura Ekonomicznych Spraw Stolicy Apostolskiej
Kamera Apostolska (zarządza majątkiem jedynie w okresie sede vacante).

Sądownictwo

Papież posiada prawo łaski w każdej ze spraw toczących się w instancjach mu podległych.

Stolica Apostolska

Trybunałami Stolicy Apostolskiej są:

Watykan

W imieniu papieża władzę sądowniczą w Watykanie sprawują^[5]:

pojedynczy sędzia,
trybunał pierwszej instancji,
sąd apelacyjny (przewodniczy mu z urzędu Dziekan Roty Rzymskiej),
sąd kasacyjny (przewodniczy mu z urzędu Prefekt Sygnatury Apostolskiej).

Przypisy

↑ Watykan – WIEM, darmowa encyklopedia
↑ Jacek Barcik, Tomasz Srogosz: Prawo międzynarodowe publiczne. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2007, s. 152 i n. ISBN 978-83-7483-785-9.
↑ Kan. 332 § 2 KPK i kan. 44 § 2 KKKW.
↑ Art. 1 ust. 2 Prawa Fundamentalnego Watykanu.
↑ Ustawa zatwierdzająca ustrój sadownictwa Państwo Miasto Watykan.

Linki zewnętrzne

[1] Watykan – WIEM, darmowa encyklopedia

[2] Jacek Barcik, Tomasz Srogosz: Prawo międzynarodowe publiczne. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck, 2007, s. 152 i n. ISBN 978-83-7483-785-9.

[3] Kan. 332 § 2 KPK i kan. 44 § 2 KKKW.

[4] Art. 1 ust. 2 Prawa Fundamentalnego Watykanu.

[5] Ustawa zatwierdzająca ustrój sadownictwa Państwo Miasto Watykan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]