Ulica Działowa w Poznaniu

Ulica Działowa w Poznaniu
	Centrum
	; Widok od południa
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	252 m
	Plan
	Położenie na mapie Poznania Ulica Działowa w Poznaniu
	Położenie na mapie Polski Ulica Działowa w Poznaniu
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Ulica Działowa w Poznaniu
	52°24′45,7″N 16°55′52,0″E/52,412706 16,931102
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Działowa (dawniej: Plac Działowy) – jednojezdniowa ulica z kontrapasem rowerowym^[1] o długości 252 metrów^[2], w centrum Poznania, pomiędzy Wzgórzem Świętego Wojciecha na północy, a ulicami Solną i Wolnicą, a także Placem Wielkopolskim na południu^[3].

Historia

W okresie zaboru pruskiego, w 1801, w na terenie skonfiskowanych karmelitom ogrodów klasztornych stworzono czworoboczny plac przeznaczony na parady wojskowe (niem. Paradeplatz), który z czasem oddano artylerzystom na ćwiczenia, co dało asumpt obecnej nazwie (niem. Kanonenplatz). Dziś na jego miejscu znajduje się przylegający do ulicy Ogród Jordanowski nr 1. O teren ten zabiegał wcześniej Wojciech Bogusławski, który bezskutecznie namawiał władze miejskie do postawienia tutaj nowego teatru, w miejsce prowizorycznej sceny w pobliskiej ujeżdżalni Geislera. Plac w 1805 odwiedził car Rosji, Aleksander I. W latach 1832–1836 chłopi z Winiar i Bonina, po kasacie zakonu przez Prusaków, bronili kościoła karmelitów bosych przed pruskim rabunkiem. Usunęła ich dopiero interwencja wojskowa. Ulicę w obecnej formie wytyczono w 1844^[4]. W 1847 na placu Niemcy publicznie rozstrzelali (schwytanego pod Rogoźnem^[4]) Antoniego Babińskiego, emisariusza Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Jego śmierć była przyczyną manifestacji i zamieszek antyniemieckich^[5].

Na Placu Działowym powstał w 1889 neorenesansowy (o cechach włoskich)^[6] budynek Dowództwa V Korpusu Armijnego, który zamykał również panoramę Alei Marcinkowskiego^[5]. W gmachu tym mieszkał w dniach 2-7 września 1902 cesarz niemiecki Wilhelm II wraz z małżonką Augustą Wiktorią, podczas swojej wizyty w Poznaniu. 2 września w przyjęciu cesarskim udział wziął arcybiskup Florian Stablewski^[7]. Budowa gmachu dowództwa spowodowała zwężenie placu do obecnej formy ulicy, jednak jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym utrzymywała się nazwa „plac Działowy”^[4].

Kościół karmelitów bosych w okresie międzywojennym (1930-1939) miał charakter kościoła garnizonowego. W tym samym czasie pozostałości dawnego placu (powyżej tzw. Koszar Babińskiego) zajmowały dobrze utrzymane korty tenisowe. Przy ulicy mieściło się wówczas Towarzystwo dla Badań nad Historią Powstania Wielkopolskiego, powstałe w 1926, którego prezesem był gen. Stanisław Taczak, a modus vivendi stanowił kpt. Tadeusz Fenrych^[4].

W kamienicy pod nr 7 zamieszkiwał po I wojnie światowej Witold Noskowski, który osiedlił się w Poznaniu w 1924, po przyjeździe z Krakowa. Wraz z nim mieszkali jego pasierbowie, geograf Jerzy Młodziejowski i muzyk Bronisław Młodziejowski, uczeń Egona Petri. Pod nr 9 żył w tym okresie sędzia Sądu Apelacyjnego, Edward Sommer, który wraz z synem i żoną zmarli w wyniku prześladowań niemieckich podczas okupacji. Jego drugi syn, Witold Sommer poległ w powstaniu warszawskim. Pod numerem 11 zamieszkiwali prawnicy, m.in. Franciszek Hempowicz i Stanisław Sczaniecki^[4].

Przy ulicy żył także belgijski pisarz i filozof, Marcel Paquet (zm. 2014), o czym informuje stosowna tablica^[8].

Obiekty

Przy ul. Działowej znajdują się lub znajdowały m.in. (od północy):

bazylika św. Józefa i klasztor karmelitów bosych,
pomnik św. Rafała Kalinowskiego,
dawny gmach Dowództwa V Korpusu Armijnego w Poznaniu (zachowana tylko oficyna),
nieistniejący pomnik Wilhelma I,
Ogród Jordanowski nr 1,
Wydział Architektury Akademii Sztuk Pięknych^[3].

Zabytki

Oprócz kościoła św. Józefa do zlokalizowanych przy ulicy obiektów zabytkowych należą domy nr: 6, 8, 12, 14, 16, 18, 20 i 22 wzniesione po 1844 i odbudowane ze zniszczeń wojennych około 1950-1955^[9].

Galeria

Zabudowa wschodniej pierzei
Pozostałości placu artyleryjskiego (Ogród Jordanowski nr 1)
Kamienica Marcela Paqueta

Przypisy

↑ Portal SIP Poznań [online], sip.geopoz.pl [dostęp 2021-10-13] .
↑ ZDMZ. Poznań ZDMZ., Spis dróg publicznych będących w administracji ZDM Poznań [online] .
↑ ^a ^b Mapy.cz [online], Mapy.cz [dostęp 2021-10-13] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Część 2, Kwartet, Poznań, 2006, s. 258-263, ISBN 83-60069-25-5
↑ ^a ^b Po fyrtlach Poznania 83 – Ulica Solna | | Po fyrtlach Poznania [online], poznanskiefyrtle.pl [dostęp 2021-10-13] .
↑ MarcinM. Libicki MarcinM., Poznań – przewodnik, PiotrP. Libicki (ilustr.), Poznań: Wyd. „Gazeta Handlowa”, 1997, s. 73-74, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402 .
↑ Jak cesarz Wilhelm II wizytował Poznań [online], kultura.poznan.pl [dostęp 2021-10-13] (pol.).
↑ napis na tablicy pamiątkowej in situ
↑ praca zbiorowa, ''Poznań. Spis zabytków architektury'', Urząd Miasta Poznania, Poznań, 2004, s. 89, ISBN 83-89525--07-0

[1] Portal SIP Poznań [online], sip.geopoz.pl [dostęp 2021-10-13] .

[2] ZDMZ. Poznań ZDMZ., Spis dróg publicznych będących w administracji ZDM Poznań [online] .

[:0-3] Mapy.cz [online], Mapy.cz [dostęp 2021-10-13] .

[:2-4] Zbigniew Zakrzewski, Ulicami mojego Poznania. Część 2, Kwartet, Poznań, 2006, s. 258-263, ISBN 83-60069-25-5

[:1-5] Po fyrtlach Poznania 83 – Ulica Solna | | Po fyrtlach Poznania [online], poznanskiefyrtle.pl [dostęp 2021-10-13] .

[6] MarcinM. Libicki MarcinM., Poznań – przewodnik, PiotrP. Libicki (ilustr.), Poznań: Wyd. „Gazeta Handlowa”, 1997, s. 73-74, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402 .

[7] Jak cesarz Wilhelm II wizytował Poznań [online], kultura.poznan.pl [dostęp 2021-10-13] (pol.).

[8] s na tablicy pamiątkowej in situ

[9] raca zbiorowa, ''Poznań. Spis zabytków architektury'', Urząd Miasta Poznania, Poznań, 2004, s. 89, ISBN 83-89525--07-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]