Przejdź do zawartości

Tuwińcy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tuwińcy
Тывалар
ilustracja
Populacja

ok. 281 tys.

Miejsce zamieszkania

Tuwa

Język

tuwiński

Religia

buddyzm

Grupa

ludy turkijskie

Mapa grupy etnicznej
Tradycyjny tuwiński śpiewak chöömej

Tuwińcy (dawniej Urianchajcy, Sojoci, czasem nazywani Tuwijczykami[1]) – naród turkijski, żyjący w Tuwińskiej Republice Autonomicznej w południowej Syberii, w Mongolii (24 tys.) i Chinach. Społeczność Tuwińców w Rosji liczy 264 tysiące osób (w 2010)[2]. Mongolscy Tuwińcy zasymilowali się wśród Mongołów i nie używają już własnego języka tuwińskiego.

Tuwińcy dzielą się na dwie grupy. Wschodni Tuwińcy, nazywani Todżyńczykami, stanowią około 5% społeczności, od reszty Tuwińców odróżnia ich tradycyjny sposób gospodarowania: są myśliwymi i hodowcami reniferów. Zajęciem reszty Tuwińców była hodowla bydła. Obecnie prowadzą półosiadły tryb życia, mieszkają, podobnie jak Mongołowie, w jurtach. Pierwotną religią Tuwińców był szamanizm, współcześnie praktykowany przez nielicznych. Od XVIII wieku zdecydowana większość ludności tuwińskiej wyznaje buddyzm tybetański.

Do 1911 kontrolę nad ziemiami Tuwińców sprawowały Chiny, w okresie 1911–1914 faktycznie niepodległa Mongolia, a od kwietnia 1914 Tuwa była częścią Rosji. W 1921 roku powstała formalnie niezależna Tuwińska Republika Ludowa, będąca w praktyce formą radzieckiego protektoratu. W 1944 roku republikę zlikwidowano i włączono do ZSRR.

Obecnie[kiedy?] Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew – chöömej. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione.

Około 200-osobowa grupa Tuwińców, żyjąca po mongolskiej stronie granicy mongolsko-rosyjskiej, w odosobnionej i trudno dostępnej okolicy, wciąż prowadzi koczowniczy tryb życia mieszkając w stożkowych namiotach bardzo podobnych do indiańskich tipi. Tuwińcy ci hodują renifery i są w zasadzie samowystarczalni. Nazywani też bywają „Catanami”.

Tuwińcy mieszkają także w chińskim regionie Sinciangu, m.in. nad jeziorem Kanas, gdzie ujmuje się ich w spisie pomiędzy Mongołami lub Ojratami[3].

Znane osoby o narodowości tuwińskiej

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Tego określenia używał na przykład Jerzy Sławomir Wasilewski w swoich artykułach, por. Ludzie tajgi. Etnolog w podróży
  2. Rosyjski Spis z 2010. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-04)].
  3. Mongush, M. V. Tuvans of Mongolia and China. w: „International Journal of Central Asian Studies”, 1 (1996), s. 225-243. red. Talat Tekin, Seoul, Inst. of Asian Culture & Development.