Trigonoptera
| Trigonoptera | |
| Bechly, 1996 | |
| Okres istnienia: jura–dziś | |
 Erythmis simplicicollis | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Nadrząd | |
| (bez rangi) | Neodonatoptera |
| (bez rangi) | Odonatoclada |
| (bez rangi) | Stigmoptera |
| (bez rangi) | Panodonata |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| (bez rangi) | Euepiproctophora |
| (bez rangi) | Anisopteromorpha |
| (bez rangi) | Trigonoptera |
Trigonoptera – takson owadów z rzędu ważek i podrzędu Epiprocta.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Ważki te mają głowę o silnie powiększonych i umieszczonych dość blisko siebie oczach złożonych oraz ciemieniu z trzema rozmieszczonymi na planie trójkąta przyoczkami. Tułów i odwłok są dość silnej budowy, ten pierwszy cechuje się zanikiem grzbietowego odcinka szwu międzypleuralnego. Odnóża przednie w locie ustawione są prostopadle względem pozostałych par. W przeciwieństwie do ważek równoskrzydłych, w trakcie kopulacji samica przytrzymuje odwłok samca odnóżami, nie zaś odwłokiem. Autapomorfie grupy dotyczą przede wszystkim użyłkowania skrzydeł. Przednie skrzydło ma komórkę dyskoidalną podzieloną żyłką trygonalną na przednie hypertriangulum i tylne triangulum, które w podstawowym planie budowy pozostaje czworokątne. Komórkę subdyskoidalną ma przeciętą przynajmniej jedną żyłką poprzeczną, która w przypadku kladu Pananisoptera stanowi żyłkę pseudoanalną. W obu parach skrzydeł widoczny jest wyraźny wzór z naprzemiennych przestrzeni szerokich: między pierwszą i drugą żyłką radialną tylną, drugą żyłką interradialną i żyłką radialną tylną 3/4, między żyłkami medialnymi przednią i tylną oraz między żyłką kubitalną przednią a krawędzią skrzydła, oraz przestrzeni wąskich: między drugą żyłką radialną tylną a drugą żyłką interradialną, między żyłką radialną tylną 3/4 a przednią żyłką medialną oraz między tylną żyłką medialną a żyłką kubitalną przednią[1].
Za autapomorfię w budowie larw uchodzi zaostrzony kształt paraproktów. Poza tym tak jak inne Euepiproctophora cechują się one krótkim i rozszerzonym ku tyłowi odwłokiem, położonym w jego drugim segmencie przedżołądkiem, silnie skróconymi epiproktami i paraproktami formującymi z przysadkami odwłokowymi piramidkę analną oraz występowaniem złożonych skrzeli rektalnych zamiast trzech skrzelotchawek[1].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Takson ten wprowadzony został w 1996 roku przez Güntera Bechly’ego[2]. Umieszczany jest wraz z Erichschmidtiidae i Heterophlebioptera w kladzie Anisopteromorpha w obrębie Euepiproctophora. Jego systematyka do rangi rodziny z wyłączeniem podziału ważek różnoskrzydłych przedstawia się następująco[3]:
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of "Anisozygopteres", [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.
- ↑ Günter Bechly, Morphologische Untersuchungen am Flügelgeäder der rezenten Libellen und deren Stammgruppenvertreter (Insecta; Pterygota; Odonata), unter besonderer Berücksichtigung der Phylogenetischen Systematik und des Grundplanes der *Odonata, „Petalura”, Special Volume 2, 1996, s. 1–402.
- ↑ Günter Bechly, Phylogenetic classification of fossil and extant odonates, [w:] Günter Bechly, Phylogenetic Systematics of Odonata, Böblingen 2007.