Gąska ostra

Gąska ostra
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	gąskowate
Rodzaj	gąska
Gatunek	gąska ostra
	Nazwa systematyczna
	Tricholoma sciodes (Pers.) C. Martín; Add. Lichenogr. Antill.: 51 (1919)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gąska ostra (Tricholoma sciodes (Pers.) C. Martín) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Persoon nadając mu nazwę Agaricus myomyces ? sciodes. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1919 r. Charles-Édouard Martin, przenosząc go do rodzaju Tricholoma^[1].

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r^[2]. Niektóre synonimy łacińskie^[3]:

Agaricus myomyces ? sciodes Pers. 1801
Tricholoma sciodellum P.D. Orton 1999)
Tricholoma sciodes (Pers.) C. Martín 1919 var. sciodes
Tricholoma sciodes var. virgatoides Bon 1974
Tricholoma virgatum var. sciodes (Pers.) Konrad 1929

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–8 cm, na młodych owocnikach stożkowato-dzwonkowaty, później łukowaty, w końcu płaski z tępym wybrzuszeniem. Brzeg jest ostry, gładki i długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia młodych owocników gładka, jedwabiście błyszcząca, starszych włóknista i czasami delikatnie łuseczkowata. W warunkach wilgotnych ma ciemnoszary kolor z fioletowym odcieniem i staje się kleista, zaś u starszych owocników brązowoszara^[4].

Blaszki

Szerokie. Mają białoszary kolor z lekkim różowym odcieniem, ich ostrza u młodych owocników są białawe, później stają się czarne i karbowane^[4].

Trzon

Wysokość 3–8 cm, grubość 0,7–1,8 cm, walcowaty i nieco rozszerzający się ku dołowi. Powierzchnia gładka, matowa, o barwie od białej do szarej ze słabym różowym odcieniem^[4].

Miąższ

Szarobiały z różowawym odcieniem. Ma ziemisty zapach, w smaku jest ostry^[4].

Zarodniki

Zarodniki gładkie, elipsoidalnym (6–8) x (5–6,5) µm^[5].

Występowanie i siedlisko

Gąska ostra występuje tylko w Europie^[6]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym do 2003 r. podano tylko 3 jej stanowiska na terenach górskich i podgórskich^[2].

Rośnie w lasach na ziemi, pod bukami i jodłami. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[2]. Jest niejadalny z powodu ostrego smaku^[4].

Gatunki podobne

Jest kilka gatunków gąsek o podobnym, siwoczarnym ubarwieniu:

gąska pieprzna (Tricholoma virgatum). Ma kapelusz ostrostożkowaty, bez włókienek i jest pikantna w smaku^[4],
gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosum) ma na kapeluszu czarniawe łuski. Jest rzadka^[4],
gąska niekształtna (Tricholoma portentosum) ma kapelusz bez łuseczek, żółtawy trzon i łagodny, orzechowy smak^[4],
gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum) ma kapelusz włóknisty i łagodny smak^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2012-01-02].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
↑ Tricholoma sciodes. [dostęp 2014-02-19].
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-03-05]. (ang.).

[checklist-2] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2012-01-02].

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.

[5] Tricholoma sciodes. [dostęp 2014-02-19].

[6] Discover Life Maps. [dostęp 2015-12-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]