Traktat gieorgijewski

Traktat gieorgijewski – traktat zawarty 24 lipca 1783 między Imperium Rosyjskim a Królestwem Kartlii i Kachetii (Gruzją wschodnią). Traktat ten zobowiązywał władców Kartlii i Kachetii do wierności wobec carów Rosji, którzy z kolei zobowiązywali się do obrony Gruzji wschodniej przed najazdami tureckimi i perskimi.

Okoliczności zawarcia traktatu

Sytuacja międzynarodowa Kartlii i Kachetii w II poł. XVIII w. była niepewna. Kraj pozostawał w stanie stałego zagrożenia ze strony Persji lub Imperium Osmańskiego, regularnie był napadany i pustoszony przez górali dagestańskich^[1]. W tej sytuacji król Kartlii i Kachetii Herakliusz II czynił starania na rzecz zawarcia sojuszu obronnego z Austrią, Francją, Republiką Wenecką lub Królestwem Sardynii. Jego wysiłki zakończyły się jednak niepowodzeniem. Niektórzy z posłów gruzińskich w ogóle nie dotarli do krajów docelowych, propozycje innych nie zostały potraktowane poważnie, a sama informacja o staraniach Herakliusza II dotarła do Turcji i Persji^[1]. Herakliusz II postanowił wówczas ponownie prosić o pomoc Rosję, która od przełomu XVII i XVIII w. prowadziła aktywną politykę w regionie czarnomorskim^[1].

Podpisanie i warunki traktatu

Katarzyna II w 1783 wyraziła zgodę na przyjęcie Kartlii i Kachetii pod swój protektorat. Stosowny traktat został podpisany w Gieorgijewsku^[2] 24 lipca 1783^[1]. W imieniu władców swoich krajów podpisy pod traktatem złożyli gen. Pawieł Potiomkin ze strony rosyjskiej oraz Iwane Bagrationi i Garsewane Czawczawadze z gruzińskiej^[1].

Kartlia i Kachetia rezygnowała na mocy traktatu z samodzielnej polityki zagranicznej, zgadzała się także, by każdy kolejny władca państwa był zatwierdzany przez cara rosyjskiego. Zachowywała natomiast prawo do odrębnej polityki wewnętrznej i inne atrybuty niezawisłego państwa^[2]. Rosja zobowiązywała się do ochrony niepodległości Gruzji przed atakami ze strony krajów muzułmańskich^[2]. Na terenie kraju miały przebywać rosyjskie oddziały w sile 4 tys. ludzi i czterech armat. Siły te wkroczyły do Gruzji w listopadzie 1783 i wsparły miejscowe siły w odpieraniu ataków górali dagestańskich, lecz już w 1787 zostały wycofane^[1]. Wojciech Materski podaje, że oddziały rosyjskie były o połowę mniejsze, niż zapisano w traktacie gieorgijewskim^[2].

Następstwa

W ocenie Materskiego Katarzyna II nigdy nie zamierzała wywiązać się z postanowień traktatu gieorgijewskiego, lecz świadomie dążyła do osłabienia Kartlii i Kachetii, by dokonać następnie jej inkorporacji^[2]. Politykę matki zarzucił po wstąpieniu na tron jej następca Paweł I. Gdy jednak następca Herakliusza II Jerzy XII złamał postanowienia traktatu i podjął próbę rozmów z Turcją i Persją, car rosyjski na nowo wprowadził do Gruzji wojsko i wymusił na królu Kartlii i Kachetii podjęcie rokowań w sprawie szczegółów rosyjskiej protekcji nad Gruzją, w szczególności stałej obecności w niej oddziałów rosyjskich. Po śmierci Jerzego XII w 1800, jeszcze przed końcem tychże rozmów, Rosja uniemożliwiła koronację jego następcy i doprowadziła w 1801 r. do całkowitej aneksji kraju^[2].

Osobny artykuł: Gruzja pod panowaniem rosyjskim.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Baranowski B., Baranowski K.: Historia Gruzji. Warszawa, Wrocław: 1987, s. 121-122. ISBN 83-04-02345-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 17-21. ISBN 83-85660-90-9.

[bar121-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Baranowski B., Baranowski K.: Historia Gruzji. Warszawa, Wrocław: 1987, s. 121-122. ISBN 83-04-02345-8.

[gru-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 17-21. ISBN 83-85660-90-9.

[1]

[2]