Maczużnik nasięźrzałowy
 Owocniki znalezione w okolicy Schongau w Niemczech | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
maczużnik nasięźrzałowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora IMA Fungus 5(1): 127 (2014) | |
.JPG)
Maczużnik nasięźrzałowy (Tolypocladium ophioglossoides (J.F. Gmel.) C.A. Quandt, Kepler & Spatafora) – gatunek grzybów z rodziny Ophiocordycipitaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Elaphocordyceps, Ophiocordycipitaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1792 r. Johann Friedrich Gmelin, nadając mu nazwę Sphaeria ophioglossoides. Obecną, nazwę nadali mu C.A. Quandt, Kepler i Spatafora w 2014 r.[1]
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda, przyjmując systematykę zaliczającą ten takson do rodzaju Cordiceps (maczużnik) w obrębie rodziny maczużnikowatych (Cordycipitaceae)[2]. Obecnie jednak według Index Fungorum należy od do rodzaju Tolypocladium i rodziny Ophiocordycipitaceae, tak więc nazwa polska jest już niespójna z nazwą naukową[1]. Ponadto w 2003 r. Wiesław Fałtynowicz nazwał maczużnikiem inny rodzaj grzybów – Sphinctrina[3].
Niektóre synonimy naukowe:
- Cordyceps ophioglossoides (Ehrh.) Link 1833
- Cordyceps parasitica (Willd.) Henn. 1904
- Elaphocordyceps ophioglossoides (J.F. Gmel.) G.H. Sung, J.M. Sung & Spatafora 2007
- Sphaeria ophioglossoides J.F. Gmel. 1792
- Torrubia ophioglossoides (Ehrh.) Tul. & C. Tul. 1865[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Owocnik jest maczugowaty, o wysokości do 10 cm. Ma cylindryczno-jajowatą główkę i długi trzonek. Młode owocniki mają żółtą i gładką główkę, która z czasem czernieje.
Zarodniki nitkowate, długości do 200 μm, rozpadają się na eliptyczno-cylindryczne zarodniki wtórne, o wymiarach 2,5-5×2 μm[5].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Jest pasożytem podziemnych owocników grzybów jeleniaków[2]. Gatunek spotykany w Europie, w północnych stanach USA i Kanadzie.
W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Z owocników wyizolowano polisacharydy, które in vitro wykazywały działanie hamujące wzrost komórek nowotworowych linii Sarcoma 180[7]. Jeden z wyizolowanych związków, pochodną kwasu tetramowego, nazwano ofiosetyną (ang. ophiosetin)[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01] (ang.).
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-01] (ang.).
- ↑ Maczużnik nasięrzałowy – Cordyceps ophioglossoides [online] [dostęp 2010-08-28].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ T. Ohmori i inni, Antitumor activity of protein-bound polysaccharide from Cordyceps ophioglossoides in mice, „Jpn J Cancer Res”, 77 (12), 1986, s. 1256–1263, PMID: 3102430.
- ↑ Sastia Prama Putri i inni, Ophiosetin, a new tetramic acid derivative from the mycopathogenic fungus Elaphocordyceps ophioglossoides, „The Journal of Antibiotics”, 63 (4), 2010, s. 195–198, DOI: 10.1038/ja.2010.8, ISSN 0021-8820 (ang.).