Thomas Bowdler

Thomas Bowdler
Data urodzenia	11 lipca 1754
Data śmierci	24 lutego 1825
	Multimedia w Wikimedia Commons

Thomas Bowdler (wym. IPA /ˈ b a ʊ d l ə /; ur. 11 lipca 1754, zm. 24 lutego 1825) – angielski lekarz, opublikował okrojoną wersję dzieł Williama Szekspira, którą uważał za bardziej odpowiednią dla kobiet i dzieci niż oryginał. Podobnie wydał Zmierzch i upadek cesarstwa rzymskiego Edwarda Gibbona. Jego edycje były obiektem krytyki i kpin. Poprzez eponim (ang.) bowdlerise (lub bowdlerize)^[1], jego imię jest obecnie kojarzone z pruderyjną cenzurą literatury, filmów oraz programów telewizyjnych.

Życiorys

Bowdler urodził się w pobliżu Bath, był synem szlachcica, studiował medycynę na uniwersytecie St. Andrews oraz w Edynburgu, gdzie w 1776 r. otrzymał dyplom, lecz nie zaczął praktyki. Zamiast tego poświęcił się reformie więziennictwa.

W 1781 został członkiem Royal Society^[2].

Był dobrym graczem w szachy, i rozegrał osiem zapisanych partii z najlepszym graczem tamtych czasów, François Philidor [1], który był na tyle pewny swej przewagi na Bowdlerem, iż grał z handicapem. Bowdler wygrał dwukrotnie, trzykrotnie przegrał i trzykrotnie zremisował; Philidor przeważnie grał z zawiązanymi oczami, z kilkoma graczami jednocześnie, czasami zaczynając bez jednego pionka. Pierwsza zapisana gra z poświęceniem wieży została rozegrana pomiędzy Bowdlerem (białe) i Henrym Conwayem w Londynie w 1788.[2]

W 1818, po odejściu na emeryturę i ulokowaniu się na wyspie Wight, opublikował książkę Family Shakespeare, która odniosła znaczący sukces. Faktycznie edycji dokonywała jego siostra, Harriet, która jednak w tamtych czasach nie mogła występować jako autor, gdyż kobieta nie mogła publicznie się przyznać do rozumienia sprośnych aluzji Szekspira^[3]. Następnie próbował zrobić to samo z pracami historyka Edwarda Gibbona, jednak projekt ten nie był tak udany. Bowdlerowska wersja prac Gibbona została opublikowana pośmiertnie w roku 1826.

Bowdler później osiadł na południu Walii, gdzie zmarł; został pochowany w Oystermouth w Swansea. Jego ogromna biblioteka składająca się z (nieokrojonych) tomów zebranych przez jego przodków Thomasa Bowdlera (1638–1700) i Thomasa Bowdlera (1661–1738) została podarowana filii Uniwersytetu Walijskiego w Lampeter.

Family Shakespeare

Zmiany w utworach Szekspira

Kilka przykładów zmian wprowadzonych przez Bowdlera:

W Hamlecie, śmierć Ofelii została przedstawiona jako przypadkowe utonięcie, pominięto sugestie, że mogła planować samobójstwo.
„Boże!” (ang. „God!”) jako wykrzyknienie zostało zastąpione przez „Niebiosa!” (ang. „Heavens!”)
W Henryku IV, części 2, prostytutka Doll Tearsheet została całkowicie pominięta.

Bibliografia

Noel Perrin. David R. Godine. Dr. Bowdler's Legacy: a history of expurgated books in England and America. Boston, 1969. ISBN 0-87923-861-5.
- rozszerzone wydanie z 1992 roku - Nonpareil, Boston, 1992. ISBN 0-87923-861-5.
Lynch, Jack (2007). Becoming Shakespeare: The Strange Afterlife That Turned a Provincial Playwright into the Bard. New York: Walker & Co.

Przypisy

↑ Forma „-ise” występuje częściej w brytyjskim angielskim oraz odmianie angielskiego występującej na Nowej Zelandii, natomiast forma „-ize” jest popularniejsza w odmianie amerykańskiej.
↑ List of Fellows of the Royal Society 1660 – 2007. royalsociety.org. [dostęp 2017-10-09]. (ang.).
↑ Tabak Jessica: Acts of Omission: Fiona Brideoake examines 19th-century censored Shakespeare. 2009-11-02. [dostęp 2011-09-20]. (ang.).

[1] Forma „-ise” występuje częściej w brytyjskim angielskim oraz odmianie angielskiego występującej na Nowej Zelandii, natomiast forma „-ize” jest popularniejsza w odmianie amerykańskiej.

[2] List of Fellows of the Royal Society 1660 – 2007. royalsociety.org. [dostęp 2017-10-09]. (ang.).

[3] Tabak Jessica: Acts of Omission: Fiona Brideoake examines 19th-century censored Shakespeare. 2009-11-02. [dostęp 2011-09-20]. (ang.).

[1]

[2]

[3]