Tetraboran sodu

Tetraboran sodu
	Struktura kryształu dekahydratu
	; Struktura kryształu pentahydratu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	tetraboran sodu
	Inne nazwy i oznaczenia
	boraks, daw. czteroboran sodowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	Na; 2B; 4O; 7
Inne wzory	Na; 2B; 4O; 7·10H; 2O
Masa molowa	201,22 g/mol
Wygląd	bezbarwne, szkliste, higroskopijne ciało stałe
Minerały	kernit (tetrahydrat); tinkalkonit (pentahydrat); boraks rodzimy (dekahydrat)
	Identyfikacja
Numer CAS	1303-96-4 (bezwodny); 1303-96-4 (dekahydrat); 12045-88-4 (pentahydrat); 12045-87-3 (tetrahydrat)
PubChem	10219853
DrugBank	DB14505
Właściwości
	Gęstość
	2,4 g/cm³ (bezwodny); ciało stałe; 1,73 g/cm³ (dekahydrat); ciało stałe; 1,88 g/cm³ (pentahydrat); ciało stałe; 1,95 g/cm³ (tetrahydrat); ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	31,7 g/kg (25 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	słabo rozpuszczalny w metanolu, nierozpuszczalny w etanolu
Temperatura topnienia	743 °C (bezwodny)
Temperatura wrzenia	1575 °C (bezwodny)
Temperatura rozkładu	75 °C (dekahydrat)
Budowa
Układ krystalograficzny	jednoskośny (tetrahydrat, dekahydrat), heksagonalny (pentahydrat)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2019-06-17]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H319, H360FD
Zwroty P	P201, P280, P305 P351 P338, P308 P313
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 0 0
Temperatura zapłonu	niepalny
Numer RTECS	ED4588000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	S01AX07
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tetraboran sodu, pot. boraks, Na
2B
4O
7 – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu borowego. Tworzy bezbarwne kryształy Na
2B
4O
7·10H
2O rozpuszczalne w wodzie. Powoli ogrzewany traci wodę krystaliczną, w temperaturze 300–400 °C przechodzi w sól bezwodną. Barwi płomień na zielono. Występuje w przyrodzie jako minerał boraks rodzimy (Na
2B
4O
7·10H
2O) oraz częściowo odwodnione tinkalkonit i kernit^[2].

Minerały tetraboranu sodu
boraks rodzimy (Na
2B
4O
7·10H
2O)
tinkalkonit (Na
2B
4O
7·5H
2O)
kernit (Na
2B
4O
7·4H
2O)

Zastosowania

Stosowany jako odczynnik, np. do wytwarzania pereł boraksowych, jako środek ułatwiający lutowanie.

Najważniejszym zastosowaniem przemysłowym boraksu jest produkcja szkła, szkliw, ceramiki i wełny szklanej^[4]^[5] oraz wytwarzania nadboranu sodu (NaBO
3), wykorzystywanego w dużych ilościach, zwłaszcza w Europie, jako wybielacz w detergentach. Ponadto jest stosowany m.in. jako topnik do spawania i lutowania oraz składnik nawozów^[4]. W gospodarstwach domowych jest wykorzystywany np. do zwalczania insektów, środek czyszczący, dezynfekujący i odwaniający^[6].

Sproszkowanego boraksu używa się również w taksydermii poprzez wcieranie go w skórę i kości wypychanego zwierzęcia celem zakonserwowania ich^[7]^[8]^[9]. W przeciwieństwie do arszeniku, używanego niegdyś do konserwacji wypchanych zwierząt, boraks nie jest drażniący dla skóry^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-87, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
↑ ^a ^b ^c CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-63, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).
↑ Tetraboran sodu (nr 229946) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2019-06-17]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b Metals and their Compounds. W: Karl Heinz Büchel, Hans-Heinrich Moretto, Peter Woditsch: Industrial Inorganic Chemistry. Wyd. 2. Wiley-VCH, 2000, s. 225–227. DOI: 10.1002/9783527613328.ch03. ISBN 978-3-527-61332-8.
↑ Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 779–780. ISBN 83-01-13654-5.
↑ Domowe zastosowanie boraksu. «wTwoimDomu.com», 2015. [dostęp 2016-01-26].
↑ ^a ^b Gerald J. Grantz: Home Book of Taxidermy and Tanning. Stackpole Books, 1985, s. 15.
↑ Victoria Woollaston: The science of TAXIDERMY: Expert reveals the gruesome ins and outs of mounting and preserving dead creatures. DailyMail, 31 grudnia 2014. [dostęp 2017-06-19].
↑ Industrial Minerals and Extractive Industry Geology. Geological Society of London, 2002, s. 89.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CRC-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-87, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[crc88-2] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 4-63, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).

[SA-US-3] Tetraboran sodu (nr 229946) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2019-06-17]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[IIC-4] Metals and their Compounds. W: Karl Heinz Büchel, Hans-Heinrich Moretto, Peter Woditsch: Industrial Inorganic Chemistry. Wyd. 2. Wiley-VCH, 2000, s. 225–227. DOI: 10.1002/9783527613328.ch03. ISBN 978-3-527-61332-8.

[b2002-5] Adam Bielański: Podstawy chemii nieorganicznej. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 779–780. ISBN 83-01-13654-5.

[wtd-6] Domowe zastosowanie boraksu. «wTwoimDomu.com», 2015. [dostęp 2016-01-26].

[tax-7] Gerald J. Grantz: Home Book of Taxidermy and Tanning. Stackpole Books, 1985, s. 15.

[daily-8] Victoria Woollaston: The science of TAXIDERMY: Expert reveals the gruesome ins and outs of mounting and preserving dead creatures. DailyMail, 31 grudnia 2014. [dostęp 2017-06-19].

[geo-9] Industrial Minerals and Extractive Industry Geology. Geological Society of London, 2002, s. 89.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]