Tennantyt
 Tennantyt z kopalni Tsumeb, region Oshikoto, Namibia (7 × 7 cm) | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Inne nazwy |
tenantyt |
|---|---|
| Skład chemiczny |
arsenowa siarkosól miedzi |
| Twardość w skali Mohsa |
3 – 4,5 |
| Przełam |
nierówny, muszlowy |
| Łupliwość |
brak |
| Układ krystalograficzny |
regularny |
| Gęstość |
4,6 – 5,2 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
ciemnoszara, żelazistoczarna, czarna |
| Rysa |
błyszcząca, szara do czarnej z brunatnym lub wiśniowym odcieniem |
| Połysk |
metaliczny |
Tennantyt (tenantyt) – minerał z gromady siarkosoli, odmiana tetraedrytu. Należy do grupy minerałów bardzo rzadkich, rozpowszechnionych tylko w niektórych rejonach Ziemi.
Nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego chemika Smithsona Tennanta (1761-1815).
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Zazwyczaj tworzy kryształy izometryczne (czworościany, rzadziej ośmiościany lub wielościany). Na powierzchniach ścian występują charakterystyczne rowki. Występuje w skupieniach ziarnistych, zbitych. Tworzy wypryski, wrostki w innych minerałach i impregnacje. Kryształy (najczęściej narosłe) spotykane są w druzach. Jest kruchy, nieprzezroczysty. Tworzy szereg izomorficzny (kryształy mieszane) z tetraedrytem.
Często zawiera domieszki: srebra – frederycyt, antymonu – julianit, bizmutu – annivit i rionit, ołowiu, cynku – miedziankit, sandbergeryt, żelaza – ferrotennantyt, także: kobaltu, niklu, rtęci, germanu, cyny, wanadu, selenu, telluru.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Minerał miedzionośnych i polimetalicznych nisko i średniotemperaturowych utworów hydrotermalnych (przeważnie występuje w żyłach i gniazdach kruszcowych). Spotykany jest w utworach pegmatytowych i metasomatycznych. Występuje w skałach osadowych zasobnych w metale ciężkie.
Najczęściej współwystępuje z takimi minerałami jak: chalkopiryt, bornit, kowelin, galena, sfaleryt, arsenopiryt.
Miejsca występowania:
- Na świecie: Namibia (Tsumeb, Otavi), Peru, Meksyk, Niemcy, Szwecja, USA (Montana), Rumunia, Czechy, Słowacja, Austria.
- W Polsce: występuje na Dolnym Śląsku – okolice Srebrnej Góry koło Ząbkowic Śląskich, w Rudawach Janowickich, w Górach Kaczawskich, w okolicach Lubina. Znany jest z Tatr – były eksploatowane m.in. w Dolinie Kościeliskiej. Spotykane są w Górach Świętokrzyskich (Miedzianka, Miedziana Góra).
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]- ważna ruda miedzi i srebra,
- niekiedy jest cennym źródłem rtęci, cynku, i innych metali stanowiących domieszki,
- ma znaczenie naukowe – wskaźnik warunków tworzenia się złóż,
- jest cenny dla kolekcjonerów.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Parafiniuk: Minerały systematyczny katalog 2004, TG "Spirifer" W-wa 2005
- A. Bolewski, A. Manecki: Mineralogia szczegółowa – Wyd. PAE W-wa 1993
- A. Bolewski: Mineralogia szczegółowa, Wyd. Geologiczne W-wa 1965
- W. Schumann: Minerały świata, O. Wyd. "Alma-Press" 2003
- Leksykon Przyrodniczy – Minerały i kamienie szlachetne, "Horyzont" 2002r.