Tamoksyfen

Tamoksyfen
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(Z)-2-(4-(1,2-difenylobut-1-en-1-ylo)fenoksy)-N,N-dimetyloetylo-1-amina
	Inne nazwy i oznaczenia
	Tamoksyfen
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C26H29NO
Masa molowa	371,52 g/mol
	Identyfikacja
Numer CAS	10540-29-1
PubChem	2733526
DrugBank	APRD00123
SMILES
	CC/C(C1=CC=CC=C1)=C(C2=CC=C(OCCN(C)C)C=C2)\C3=CC=CC=C3
InChI
	InChI=1S/C26H29NO/c1-4-25(21-11-7-5-8-12-21)26(22-13-9-6-10-14-22)23-15-17-24(18-16-23)28-20-19-27(2)3/h5-18H,4,19-20H2,1-3H3/b26-25-
	InChIKey
	NKANXQFJJICGDU-QPLCGJKRSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	<0,1%
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, np. w metanolu, etanolu, propanolu i DMSO
Temperatura topnienia	97–98 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-05-10]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H350, H360, H362
Zwroty P	P201, P263, P308 P313
Numer RTECS	KR5919600
Dawka śmiertelna	4,1 g/kg (szczur, doustnie)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	L02BA01
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka
Okres półtrwania	7–14 dni
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	99%
Metabolizm	wątroba
Wydalanie	65% z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tamoksyfen (tamoxifen) – organiczny związek chemiczny, należący do selektywnych modulatorów receptora estrogenowego (SERM), syntetyczny lek o działaniu antyestrogenowym, stosowany głównie w terapii raka sutka.

Mechanizm działania

Wiąże się z receptorami estrogenowymi wewnątrz komórek nowotworowych co prowadzi do zahamowania (działa antagonistycznie) syntezy czynników wzrostu i pobudza tworzenie receptorów progesteronowych. Efektem tego jest zmniejszenie podziału komórek nowotworowych (wrażliwych na działanie estrogenów).

Lek wiąże się również z receptorami estrogenowymi w kośćcu (agonista) zwiększając gęstość kości.

Tamoksyfen powoduje także zmniejszenie stężenia w osoczu wolnego estradiolu, co prowadzi do pobudzenia wydzielania przez przedni płat przysadki mózgowej FSH, który stymuluje jajniki do wytwarzania estrogenów w okresie przedmenopauzalnym.

Prawdopodobnie indukuje uwalnianie czynnika transformującego TGF-β.

Wskazania

rak sutka hormonowrażliwy (wykazując ekspresję receptorów estrogenowych) u kobiet po i przed menopauzą
chemioprewencja raka sutka u kobiet z dużym ryzykiem
indukcja owulacji
mastalgia
mastopatia

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na lek
ciąża (kategoria D w klasyfikacji FDA)
leukopenia
ciężka małopłytkowość
hiperkalcemia
nie wolno stosować u dzieci

Ostrożnie

choroby wątroby i nerek
cukrzyca
choroba zakrzepowo-zatorowa w wywiadzie
zaburzenia widzenia

Działania niepożądane

zaczerwienie twarzy
uderzenia gorąca
osutka
nudności, wymioty
zawroty i bóle głowy
zaburzenia miesiączkowania
krwawienia z dróg rodnych
upławy
bóle kostne
małopłytkowość
leukopenia
powikłania zakrzepowo-zatorowe
świąd sromu
hiperkalcemia
obrzęki
zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych
częściowe wypadanie włosów
zmiany w rogówce
zaćma
retinopatia
włókniaki macicy

Stosowanie tamoksyfenu wiąże się ze zwiększeniem ryzyka rozrostu endometrium, powstania polipów i endometriozy, raka trzonu macicy^[3]. Obserwuje się około 2–3-krotnie zwiększenie ryzyko rozwoju raka trzonu macicy^[4]. Ryzyko nie zależy od wielkości dziennej dawki, a łącznej dawki kumulacyjnej i długości leczenia, ponadto rośnie wraz ze stopniem otyłości leczonej^[3]. Zaobserwowano zwiększenie częstości występowania mięsaków macicy, przede wszystkim mięsakoraka (carcinosarocoma, malignant mixed Mullerian tumor)^[5]^[6]. Korzyści odnoszone z leczenia raka piersi przewyższają ryzyko rozwoju nowotworu błony śluzowej macicy^[4].

Dawkowanie

Według zaleceń lekarza.

Preparaty

Przykładowe preparaty tamoksyfenu to Nolvadex i Tamoxifen.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Tamoksyfen (nr T5648) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2016-05-10].
↑ Tamoksyfen (nr T5648) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-05-10]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b R. Hu, L. Hilakivi-Clarke, R. Clarke. Molecular mechanisms of tamoxifen-associated endometrial cancer (Review). „Oncol Lett”. 9 (4), s. 1495–1501, 2015. DOI: 10.3892/ol.2015.2962. PMID: 25788989. PMCID: PMC4356269.
↑ ^a ^b Charakterystyka produktu leczniczego Tamoxifen-Ebewe. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. [dostęp 2016-05-08].
↑ D.L. Wickerham, B. Fisher, N. Wolmark, J. Bryant i inni. Association of tamoxifen and uterine sarcoma. „J Clin Oncol”. 20 (11), s. 2758–2760, 2002. DOI: 10.1200/JCO.2002.07.402. PMID: 12039943.
↑ S.A. Polin, S.M. Ascher. The effect of tamoxifen on the genital tract. „Cancer Imaging”. 8, s. 135–145, 2008. DOI: 10.1102/1470-7330.2008.0020. PMID: 18603495. PMCID: PMC2482152.

Bibliografia

Indeks leków Medycyny Praktycznej 2006. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2006, s. 596–597. ISBN 83-7430-060-4.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[SA-1] Tamoksyfen (nr T5648) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2016-05-10].

[2] Tamoksyfen (nr T5648) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-05-10]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[pmid25788989-3] R. Hu, L. Hilakivi-Clarke, R. Clarke. Molecular mechanisms of tamoxifen-associated endometrial cancer (Review). „Oncol Lett”. 9 (4), s. 1495–1501, 2015. DOI: 10.3892/ol.2015.2962. PMID: 25788989. PMCID: PMC4356269.

[ChPL_Tamoxifen-Ebewe-4] Charakterystyka produktu leczniczego Tamoxifen-Ebewe. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. [dostęp 2016-05-08].

[pmid12039943-5] D.L. Wickerham, B. Fisher, N. Wolmark, J. Bryant i inni. Association of tamoxifen and uterine sarcoma. „J Clin Oncol”. 20 (11), s. 2758–2760, 2002. DOI: 10.1200/JCO.2002.07.402. PMID: 12039943.

[pmid18603495-6] S.A. Polin, S.M. Ascher. The effect of tamoxifen on the genital tract. „Cancer Imaging”. 8, s. 135–145, 2008. DOI: 10.1102/1470-7330.2008.0020. PMID: 18603495. PMCID: PMC2482152.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]