Tadeusz Nowakowski (major)
 major kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 listopada 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1915–1937, 1939–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
komendant Kwatery Głównej |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
     
| |
Tadeusz Adam Andrzej Nowakowski[a], ps. Czyński[2] (ur. 30 listopada 1898 w Wielkiej Wsi, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major kawalerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 30 listopada 1898 w Wielkiej Wsi, w ówczesnym powiecie miechowskim guberni kieleckiej, w rodzinie Stanisława i Marii z Krzyżanowskich[3][2][4][5].
16 czerwca 1915 wstąpił do Legionów Polskich[5]. Walczył w szeregach 1 pułkU ułanów[5]. Od 3 lutego do 4 kwietnia 1917 był słuchaczem kawaleryjskiego kursu podoficerskiego w Ostrołęce, który ukończył z wynikiem dostatecznym[5]. W latach 1918–1921 walczył w szeregach 11 pułku ułanów[3][6]. W 1920 został mianowany podporucznikiem[3].
3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 298. lokatą w korpusie oficerów jazdy[7]. Później został przeniesiony do 23 pułku ułanów w Wilnie[1][8]. W 1925 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[9][10]. Służył na stanowisku dowódcy szwadronu kawalerii KOP „Budsław”[2]. 12 kwietnia 1927 prezydent RP nadał mu stopień rotmistrza z dniem 1 stycznia 1927 i 33. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[11]. W marcu 1932 został przeniesiony z KOP do 3 pułku szwoleżerów w Suwałkach na stanowisko pełniącego obowiązki dowódcy szwadronu zapasowego w Grodnie[12][13][14]. W styczniu 1934 został ukarany siedmioma dniami aresztu domowego za zatajenie długu prywatnego[15]. W marcu tego roku został przeniesiony z Grodna do garnizonu Suwałki, przekazując obowiązki dowódcy szwadronu majorowi Mieczysławowi Kozaneckiemu[16]. Później został przeniesiony do 4 pułku ułanów w Wilnie[3]. 18 marca 1936 prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go z dniem 1 stycznia 1936 majorem w korpusie oficerów kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 6. lokatą[17]. W 1937 został przeniesiony w stan spoczynku.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 walczył na stanowisku komendanta Kwatery Głównej Wileńskiej Brygady Kawalerii[18]. Dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w bezimiennej zbiorowej mogile w Piatichatkach[3], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[19]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD pod poz. 2395[3].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[20]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[21].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[22][2]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie[23][24]
- Srebrny Krzyż Zasługi[25][26]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości]
- łotewski Medal Pamiątkowy 1918-1928 – 12 grudnia 1929[27]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 645, 684.
- ↑ a b c d Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-08].
- ↑ a b c d e f Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 378.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-08].
- ↑ a b c d Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek: Słownik Legionistów Polskich 1914-1918 : Nowakowski Tadeusz, ps. „Tadeusz Czyński”. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2024-12-20]., tu podano, że urodził się w m. Książ na Kielecczyźnie lub 28 października 1898 we wsi Zwierzyniec k. Zamościa.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 255, 792.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 171.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 578, 607.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 332, 351.
- ↑ Rocznik oficerów kawalerii 1930 ↓, s. 63, 84.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 kwietnia 1927, s. 123.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 255.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 151, 627.
- ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 211.
- ↑ Skłodowski 2021 ↓, s. 279.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 161.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 381.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 367.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-12-20].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 645.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 578.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 151.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-04-08].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929, s. 365.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik oficerów kawalerii. Warszawa: Nakładem „Przeglądu Kawaleryjskiego”, 1930.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Krzysztof Skłodowski: Garnizon Suwałki w latach 1921–1939. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej; Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2021. ISBN 978-83-8229-322-7.
- Majorowie kawalerii II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich
- Oficerowie kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza
- Oficerowie Wojska Polskiego zamordowani w Charkowie
- Polacy odznaczeni Medalem 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1898
- Zmarli w 1940
- Pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu na Piatichatkach w Charkowie