Tadeusz Gebethner

Tadeusz Gebethner

Pełne imię i nazwisko	Tadeusz Jerzy Gebethner
Data i miejsce urodzenia	18 listopada 1897 Warszawa, Kraj Nadwiślański, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	14 października 1944 Altengrabow, Niemcy
Wzrost	177 cm
Pozycja	napastnik, pomocnik
Kariera juniorska
Lata Klub Stella Warszawa
Kariera seniorska
Lata Klub Wyst. Gole 1915–1925 Polonia Warszawa 137 (?)
Odznaczenia

Tadeusz Jerzy Gebethner (ur. 18 listopada 1897 w Warszawie, zm. 14 października 1944 w Altengrabow) – polski księgarz, piłkarz i działacz sportowy, porucznik kawalerii Wojska Polskiego. Członek drużyny Polonii Warszawa, w latach 1915–1925 jeden z najwięcej grających jej zawodników (był w pierwszej osiemnastce zespołu pod tym względem), jednocześnie kapitan i prezes klubu.

Życiorys

Pochodził ze znanej rodziny warszawskich księgarzy, jego dziadek Gustaw był twórcą księgarni Gebethner i Wolff. W 1916 r. zdał maturę w męskiej szkole realnej Konopczyńskiego. Studiował później w Wyższej Szkole Handlowej. Wraz z braćmi Janem i Wacławem był w 1915 jednym ze współzałożycieli klubu Polonia Warszawa. Został jej pierwszym prezesem i był nim do 1925.

Studia i karierę sportował przerwała tymczasowo wojna. W czasie wojny polsko-bolszewickiej służył w 5 pułku ułanów Zasławskich, z którym przeszedł cały szlak bojowy. Po zakończeniu działań wojennych kierowana przez niego drużyna piłkarska wyjechała na Górny Śląsk, aby uczestniczyć w działaniach patriotycznych mających wspomóc Polskę w mającym się odbyć plebiscycie. W tym czasie drużyna Polonii rozegrała wiele meczów z miejscowymi piłkarzami, a sam Gebethner był instruktorem w klubie Czuwaj Łabędy. Być może współuczestniczył także w tamtym czasie w założeniu "pierwszej" Polonii Bytom. Według niektórych źródeł miał być prezesem klubu bytomskiego klubu, jednakże mógł to być tylko tytuł honorowy.

W 1921 wraz z drużyną Polonii Warszawa wywalczył tytuł wicemistrza Polski. W latach 1915–1925 rozegrał łącznie 137 oficjalnych meczów w barwach swojego macierzystego klubu, będąc jednocześnie przez większość z nich kapitanem drużyny.

Zakończył karierę piłkarską w wieku 28 lat i poświęcił się pracy zawodowej w rodzinnym przedsięwzięciu księgarsko-wydawniczym. W latach 1928–1934 działał w Zarządzie Głównym Związku Księgarzy Polskich.

Na podporucznika został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 w korpusie oficerów rezerwy kawalerii. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do 5 pułku ułanów Zasławskich.

II wojna światowa

Grobowiec rodziny Herse i Gebethnerów na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 205)

We wrześniu 1939 jako porucznik rezerwy dołączył do 102 pułku ułanów z którym brał udział w walkach o Grodno i po zakończeniu kampanii został internowany w Rakiszkach na Litwie. Zbiegł z obozu i przebywał w Wilnie do 1941, kiedy przedostał się do Warszawy.

W latach 1942–1944 ukrywał żydowską rodzinę, którą wykupił po jej aresztowaniu, a ostatecznie wysłał na Węgry. Za ten czyn otrzymał pośmiertnie w 1981 tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

W czasie konspiracji pełnił służbę w 3 batalionie pancernym AK. Brał udział w powstaniu warszawskim, w czasie którego został ciężko ranny i stracił rękę oraz nogę. Po kapitulacji powstania przebywał w Stalagu XI-A Altengrabow w rejonie Magdeburga. W pobliskim lazarecie zmarł 14 października 1944 na skutek ran odniesionych w powstaniu w wieku 46 lat.

Jego grób znalazł się po wojnie na terenie radzieckiego poligonu (obecnie poligon Bundeswehry) i został zrównany z ziemią.

Awansowany do stopnia rotmistrza (11 września 1944 roku albo pośmiertnie).

Został upamiętniony w Muzeum Powstania Warszawskiego na Murze Pamięci (kolumna 190, pozycja 13). Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim, kw. 205, rząd 1/6, miejsce 18.

Bibliografia

• Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata. yadvashem.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].

Linki zewnętrzne

• Tadeusz i Wacław Gebethnerowie – szlachetne serca